Szpitala Specjalistycznego
im. św. Rafała w Czerwonej Górze
Wprowadzenie
Wielospecjalistyczne podejście do leczenia bólu pooperacyjnego, za-pewniające ciągłość opieki nad pacjentem, stanowi jeden z podstawo-wych obowiązków zespołów medycznych przeprowadzających chorego przez jego doświadczenie okołooperacyjne. Powołanie w szpitalu zespołu leczenia bólu, ma na celu nie tylko optymalizację jego kontroli, lecz tak-że podniesienie bezpieczeństwa pacjenta w okresie okołooperacyjnym. W zespole tym znajduje się zazwyczaj anestezjolog, pielęgniarka aneste-zjologiczna, chirurg, pielęgniarka zabiegowa i farmakolog kliniczny.
Do zadań pielęgniarek zespołu leczenia bólu należą: prowadzenie systematycznej kontroli natężenia bólu, rejestracja w medycznej doku-mentacji jego poziomu, prowadzenie terapii bólu zgodnie z zaleceniami anestezjologa i lekarza prowadzącego. Lekarz w swym zakresie obowiąz-ków ma bieżący nadzór nad leczeniem bólu oraz konsultowanie pacjen-ta. Czołowa rola pielęgniarki anestezjologicznej w tym zespole polega na koordynowaniu współpracy pomiędzy członkami wielospecjalistycz-nego zespołu. Pielęgniarka anestezjologiczna jest łącznikiem pomiędzy pielęgniarkami i lekarzami zabiegowymi a lekarzem anestezjologiem
zlecającym terapię przeciwbólową. Wykwalifikowana pielęgniarka ane-stezjologiczna ma za zadanie prowadzenie nadzoru stosowanej analgezji wszystkich pacjentów po zabiegach operacyjnych. W tym także pacjen-tów, u których zastosowano techniki ciągłej analgezji regionalnej.
Leczenie bólu pooperacyjnego tylko wówczas może przynieść ocze-kiwane rezultaty terapeutyczne, kiedy organizacja leczenia bólu poope-racyjnego będzie realizowana w sposób zapewniający warunki bezpie-czeństwa pacjenta oraz jego satysfakcję z leczenia w szpitalu. Gwarantem dobrze pojętej współpracy członków zespołu leczenia bólu pooperacyj-nego jest wymiana doświadczeń oraz ustawiczne szkolenie wszystkich jego członków. Usystematyzowany sposób leczenia bólu, oparty na re-komendacjach towarzystw naukowych, stwarza możliwość szpitalom do ubiegania się o certyfikację tych działań.
Nowoczesne metody terapii bólu pozwalają na niemal całkowite znie-sienie bólu nawet po rozległych zabiegach operacyjnych. Wymaga to jednak pełnej współpracy pomiędzy anestezjologami, chirurgami oraz pielęgniarkami. Jednym ze skuteczniejszych sposobów analgezji poope-racyjnej po zabiegach przeprowadzonych w obrębie klatki piersiowej, ja-my brzusznej oraz kończyn dolnych jest podaż leków do cewnika umiesz-czonego w przestrzeni zewnątrzoponowej. Zalety takiego postępowania to: lepsza kontrola bólu wraz ze zmniejszeniem liczby i ilości leków po-dawanych ogólnie, poprawa krążenia kończyn dolnych ze zmniejszeniem powikłań zakrzepowo-zatorowych, szybszy powrót perystaltyki jelit po zabiegu, lepsza czynność układu oddechowego, szybsze uruchomienie pacjenta, lepsza funkcja układu odpornościowego [4].
Widząc potrzebę lepszej organizacji leczenia bólu, personel zabiego-wy w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. św. Rafała w Czerwo-nej Górze postanowił reaktywować powołany wcześniej Zespół Lecze-nia Bólu, zorganizowany zgodnie z zaleceLecze-niami Konsultanta Krajowego w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii. Zespół Leczenia Bólu (ZBL) tworzą anestezjolodzy, chirurdzy wszystkich specjalności zabiego-wych, pielęgniarki anestezjologiczne oraz pielęgniarki oddziałów zabie-gowych. ZBL ma za zadanie skutecznie organizować leczenie bólu, przy czym każdy pacjent zgodnie z obowiązującymi standardami, jest obję-ty indywidualnym tokiem leczenia bólu pooperacyjnego. Integracja całe-go środowiska lekarsko-pielęgniarskiecałe-go, w którym w naturalny sposób anestezjolodzy i pielęgniarki anestezjologiczne odgrywają najważniejszą rolę, daje możliwość stworzenia chorym subiektywnego komfortu pod-czas hospitalizacji, ułatwia całościowo proces leczenia, a przede
wszyst-kim minimalizuje ryzyko powikłań pooperacyjnych. Właściwa organi-zacja leczenia bólu oraz dostępność do jego optymalnych form leczenia wymaga pewnego wysiłku organizacyjnego, specjalistycznej wiedzy me-dycznej, a niekiedy również specjalistycznego sprzętu medycznego. Takie zmiany organizacyjne mają również dla Szpitala wymiar ekonomiczny.
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. św. Rafała w Czerwonej Gó-rze liczy 10 oddziałów medycznych, w tym 3 zabiegowe: Oddział Chi-rurgii Ogólnej i Onkologicznej z łóżkami oparzeniowymi, Oddział Uro-logii, Oddział Chirurgii Klatki Piersiowej. Szpital ma dobrze rozwinięte zaplecze diagnostyczne, około 18 000–19 000 hospitalizacji rocznie, z te-go około 8000 na oddziałach zabiete-gowych. Blok operacyjny wykonu-je około 3500 zabiegów operacyjnych w różnych typach znieczulenia. Szpital posiada Certyfikat Akredytacyjny CMJ, Certyfikat Jakości ISO 9001:2008, Certyfikat „Szpital bez bólu” i inne wyróżnienia. Wdrożono ogólnoszpitalną procedurę leczenia bólu zgodnie ze standardem akredy-tacyjnym OP 6 – ocena skutecznego leczenia bólu w szpitalu. Skorzysta-no ze skandynawskiego modelu (APS). Oprócz anestezjologa i koordy-nującej pielęgniarki anestezjologicznej, w pracy serwisu bólowego biorą udział przeszkolone pielęgniarki z oddziałów zabiegowych przy całodo-bowej współpracy w zespole. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. św. Rafała (za inicjatywą PTBB) poddał się certyfikacji, spełniając warunki programu. Przeprowadzono szkolenie personelu medycznego z zakresu uśmierzania bólu pooperacyjnego, przed zabiegiem pacjenci są informo-wani o możliwości i metodach uśmierzania bólu pooperacyjnego, pro-wadzone są regularne pomiary natężenia bólu u operowanych pacjentów, prowadzona jest dokumentacja leczenia bólu, zgodnego z zaleceniami i rekomendacjami uśmierzania bólu. Monitorowane i zgłaszane są działa-nia niepożądane zastosowanego leczedziała-nia. Szkoledziała-nia, jakimi objęte są pie-lęgniarki z oddziałów zabiegowych z zakresu terapii bólu ostrego, zawie-rają określoną wartość merytoryczną, na podstawie ramowego programu kursu specjalistycznego, rekomendowanego przez Naczelną Radę Pielę-gniarek i Położnych oraz przy współpracy z Centrum Kształcenia Pody-plomowego Pielęgniarek i Położnych. Szkolenia są prowadzone w oparciu o jednoznaczne wytyczne w zakresie leczenia bólu pooperacyjnego, któ-re opracowało Polskie Towarzystwo Badania Bólu (PTBB). Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. św. Rafała w Czerwonej Górze był pierwszym szpitalem w województwie świętokrzyskim, który otrzymał certyfikat „Szpital bez bólu”.