Oczekiwane dalsze zmiany w dzia áaniu regulatora rynku telekomunika- telekomunika-cyjnego jako konsekwencja przekszta áceĔ tego rynku

Skuteczna regulacja RUT musi uwzglĊdniaü stan tego rynku oraz zmiany zachodzące w jego ramach i jego otoczeniu. OsiągniĊcie podstawowego celu tej regulacji, jakim byáo stworzenie konkurencji w obszarze RUT, w pierwszym

9 Przykáadem takiego instrumentu regulacyjnego jest porozumienie zawarte miĊdzy UKE i TP (na ocenĊ rzeczywistych efektów tego porozumienia trzeba jeszcze poczekaü, natomiast juĪ obecnie moĪna podkreĞliü racjonalnoĞü przyjĊtej ĞcieĪki postĊpowania).

etapie wymagaáo oparcia siĊ na narzĊdziach administracyjnych. OsiągniĊcie kolejnego istotnego celu dotyczącego umocnienia konkurencji wiązaáo siĊ przede wszystkim z wypracowaniem, wdroĪeniem i doskonaleniem regulowania kwestii ekonomicznych. Poszerzenie dotychczas stosowanych instrumentów o narzĊdzia opierające siĊ na wspóápracy i porozumieniach regulatora z operato-rami telekomunikacyjnymi moĪna uznaü za wejĞcie w kolejny etap doskonale-nia dziaáalnoĞci regulacyjnej dotyczącej RUT.

Na tempo dotarcia do tego etapu znaczący wpáyw miaá postĊp w technolo-giach komunikacyjnych. Dotychczas obserwowany waĪny efekt tego postĊpu, prowadzący do powstania telefonii mobilnej i jej dynamicznego rozwoju, bar-dzo wspará regulacyjne dąĪenia do umocnienia konkurencji w obszarze RUT.

Oddziaáywanie postĊpu w technologiach komunikacyjnych na RUT i regu-lacjĊ tego rynku nie jest jednak jednokierunkowe. Obok wpáywu na wzrost konkurencji wspierającej osiąganie zaáoĪonych celów regulacyjnych zachodzą-cy postĊp w technologiach komunikazachodzą-cyjnych bardzo silnie oddziaáuje równieĪ na proces konwergencji RUT. Ten kierunek oddziaáywania postĊpu w technolo-giach komunikacyjnych:

– komplikuje strukturĊ wewnĊtrzną RUT, – utrudnia analizĊ funkcjonowania tego rynku,

– wymaga nowych umiejĊtnoĞci przy konstruowaniu instrumentów regu-lacyjnych mających wpáywaü na poĪądane zachowanie firm.

PostĊpujący i uáatwiany przez nowoczesne technologie komunikacyjne proces konwergencji prowadzi do poszerzenia obszaru dziaáalnoĞci poszczegól-nych operatorów i powstawania rynku informacyjno-komunikacyjnego. Charak-terystycznym przykáadem rynkowych nastĊpstw postĊpującej konwergencji jest pojawienie siĊ w ofertach wielu operatorów tzw. potrójnej usáugi (Triple Play) obejmującej usáugi telekomunikacyjne, internetowe i telewizyjne, jak teĪ tzw.

poczwórnej usáugi (Quadruple Play) obejmującej usáugi telefonii stacjonarnej, telefonii mobilnej, usáugi internetowe oraz telewizyjne.

Kontynuowanie takiego kierunku przeksztaáceĔ opartego na zbliĪaniu technologii z obszarów telekomunikacji, informatyki, internetu i telewizji i co-raz silniejszym przeplataniu siĊ tych rynków tworzy:

a) sprzyjające warunki dla nowych aliansów i przejĊü prowadzących do koncentracji rynkowej i mogących sprzyjaü procesom demonopolizacji w tworzącym siĊ rynku informacji i komunikacji;

b) nowe pola potencjalnej regulacji, nie tylko wymagające od regulato-rów zdobywania nowej wiedzy i stosowania záoĪonych instrumentów, ale czĊsto przekraczające dotychczasowy zakres kompetencji poszcze-gólnych branĪowych regulatorów.

W literaturze ekonomicznej prezentuje siĊ róĪne poglądy na temat potrze-by regulacyjnego wspierania konkurencji na rynkach komunikacji elektronicz-nej. Przeciwnicy stosowania takich regulacji wskazują, Īe operatorzy funkcjo-nujący na rynkach komunikacji elektronicznej są poddawani ciągáemu nacisko-wi innowacyjnemu, w wyniku czego bariery dostĊpu do tego rynku są stosun-kowo niskie¹⁰.

Wydaje siĊ jednak, Īe silna pozycja czĊĞci operatorów pozwala im narzu-caü swoje reguáy gry takĪe na rynkach elektronicznych i budowaü bariery do-stĊpu, zwáaszcza bariery sieciowe. Przyjmując ten punkt widzenia, naleĪy za-akceptowaü potrzebĊ zachowania regulacji na podlegającym coraz silniejszej konwergencji rynku komunikacji elektronicznej. Jednak tworzące siĊ nowe uwarunkowania, charakterystyczne dla rynku komunikacji elektronicznej, wy-muszają na regulatorach tego rynku obserwowanie szerokiego pola obejmujące-go telekomunikacjĊ, informatykĊ, internet i telewizjĊ, poszukiwanie skutecz-nych instrumentów regulacyjskutecz-nych tego obszaru oraz przedstawianie propozycji zmian przepisów regulujących jego funkcjonowanie. Konieczne jest zwáaszcza skupienie uwagi na:

a) konwergencji sieci komunikacyjnych i oddziaáywaniu tego procesu na wzmacnianie pozycji rynkowej operatorów infrastrukturalnych rynku komunikacji elektronicznej;

b) usáugach oferowanych w tych sieciach i zasadach uzyskiwania dostĊpu do nich;

c) prawie autorskim, zwáaszcza w aspekcie jego wpáywu na efektywnoĞü korzystania z róĪnych utworów w róĪnych sieciach¹¹.

Skomplikowanie tych kwestii oraz potrzeba ich jak najbardziej przejrzy-stego uregulowania wskazują przede wszystkim na potrzebĊ jasnego sprecyzo-wania obowiązków i uprawnieĔ róĪnych regulatorów mających wpáyw na rynek komunikacji elektronicznej i stworzenia podstaw ich zgodnej wspóápracy.

10 Szerzej na ten temat pisze A.K. Sohns, Monopolisierungstendenzen bei Netzwerkguetern, Peter Lang. Internationaler Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2007, s. 230–231.

11 Prawo hamuje rozwój nowoczesnych technologii (rozmowa z A. Piecuchem, pracowni-kiem CMS Carmeron McKenna) „Dziennik Gazeta Prawna” z 10 lutego 2011.

UwzglĊdniając, Īe zmiany zachodzące w technologiach komunikacyjnych prowadzące do rozwoju rynku komunikacji elektronicznej wymagają nowych rozstrzygniĊü prawnych i posáugiwania siĊ coraz bardziej skomplikowanymi procedurami regulacyjnymi, moĪna rozwaĪyü skoncentrowanie poczynaĔ regu-lacyjnych na:

a) dziaáaniach ex post – podejmowanych w przypadku dostrzeĪenia zaist-nienia niekorzystnych sytuacji rynkowych;

b) przedstawianiu projektów zmian w przepisach prawnych dotyczących rynku komunikacji elektronicznej, tworzonych w oparciu o nabywane doĞwiadczenia i obserwacje funkcjonowania tego rynku.

PodejĞcie takie powinno sprzyjaü tworzeniu efektywnej konkurencji w ob-szarze coraz bardziej záoĪonego i skomplikowanego rynku komunikacji elektro-nicznej przy moĪliwie ograniczonej intensywnoĞci regulacyjnych ingerencji w ten rynek.

Uwagi koĔcowe

Zaistniaáe nowe uwarunkowania związane z przeksztaáceniami rynku in-formacji i komunikacji wymagają od regulatorów branĪowych obserwowania szerszego pola i poszukiwania nowych instrumentów regulacyjnych. UwzglĊd-niając, Īe stosowane rozwiązania mają swoje Ĩródáo przede wszystkim w roz-strzygniĊciach wypracowanych w Unii Europejskiej (UE), zasadne jest bliĪsze poznanie sposobu dziaáania regulatorów z przodujących krajów unijnych¹². Porównanie zasad funkcjonowania krajowych regulatorów ze sposobem postĊ-powania Regulatorów przodujących paĔstw UE pozwala na wyciągniĊcie nastĊ-pujących syntetycznych spostrzeĪeĔ¹³:

a) organy regulacyjne funkcjonujące w wysoko rozwiniĊtych paĔstwach UE są organami kolegialnymi;

b) organy regulacyjne funkcjonujące w wysoko rozwiniĊtych paĔstwach UE szeroko wspierają siĊ opiniami specjalistycznych ciaá doradczych;

12 WaĪne informacje na ten temat dostarcza analiza postĊpowania europejskich organów regulacyjnych, dostĊpna na www.pracodawcyrp.pl.

13 A. Malinowski, O potrzebie wyregulowania regulatorów, „Rzeczpospolita” z 25 lutego 2011.

c) decyzje organów regulacyjnych w wysoko rozwiniĊtych paĔstwach UE mogą byü zmienione w specjalnym trybie, jeĞli jest to uzasadnione waĪnym interesem paĔstwa.

Na podstawie tych spostrzeĪeĔ A. Malinowski, prezydent Pracodawców RP, wskazuje na potrzebĊ¹⁴:

a) silniejszego otwarcia siĊ polskich regulatorów na wspóápracĊ ze Ğro-dowiskiem naukowym, zewnĊtrznymi instytucjami i organizacjami skupiającymi przedsiĊbiorców;

b) wprowadzenia zasady publicznego uzasadnienia przez regulatorów podejmowanych decyzji;

c) usprawnienia procesu odwoáawczego od decyzji regulatora, czemu mogáoby sáuĪyü wprowadzenie obok dotychczas obowiązującej drogi sądowej moĪliwoĞci stosowania merytorycznego badania rozstrzy-gniĊü podjĊtych przez Regulatora¹⁵.

UwzglĊdniając postĊpujące przenikanie siĊ rynków telekomunikacji, in-formatyki, internetu i telewizji, wykorzystywane przez regulatora badanie tzw.

rynku wáaĞciwego, na którym dziaáają analizowane podmioty, staje siĊ coraz bardziej skomplikowane. W tej sytuacji przedstawione propozycje dotyczące doskonalenia funkcjonowania krajowych Regulatorów wydają siĊ szczególnie cenne, gdyĪ mogą przyczyniü siĊ do udoskonalenia podejmowanych decyzji regulacyjnych i usprawnienia funkcjonowania gospodarki.

Literatura

Acocella N., Zasady polityki gospodarczej. WartoĞci i metody analizy, PWN, Warsza-wa 2002.

Downs A., An Economic Theory of Goud Decision-Making in Democracy, Harper

& Row, New York 1957.

14 Idem, Jednoosobowe decyzje bywają báĊdne, „Dziennik Gazeta Prawna” z 18–20 lutego 2011.

15 Dr T. KaraĞ z firmy prawniczej Associate DomaĔski Zakrzewski i Palinka wskazuje, Īe pomocny dla przedsiĊbiorców mógáby okazaü siĊ instrument w postaci tzw. zgód warunkowych, gdy zachodzą wątpliwoĞci co do wydania bezwarunkowej decyzji regulacyjnej (T. KaraĞ, Organ antymonopolowy coraz wnikliwiej bada rynek, „Dziennik Gazeta Prawna” z 18–20 marca 2011).

KaraĞ T., Organ antymonopolowy coraz wnikliwiej bada rynek, „Dziennik Gazeta Prawna” z 18–20 marca 2011.

Knieps G., Wettbewerbsoekonomie, Springer Verlag, Berlin–Heidelberg–New York 2001.

Malinowski A., Jednoosobowe decyzje bywają báĊdne, „Dziennik Gazeta Prawna”

z 18–20 lutego 2011.

Malinowski A., O potrzebie wyregulowania regulatorów, „Rzeczpospolita” z 25 lutego 2011.

Monopolkommission. Sondergutachten 56, Telekommunikation 2009. Klaren Wett-bewerbskurs halten.

Prawo hamuje rozwój nowoczesnych technologii (rozmowa z A. Piecuchem, pracowni-kiem CMS Carmeron McKenna) „Dziennik Gazeta Prawna” z 10 lutego 2011.

Sohns A.K., Monopolisierungstendenzen bei Netzwerkguetern, Peter Lang. Internatio-naler Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2007.

Ufer F., Bundesnetzagentur. Referat 114, www.vatm.de/uploads/media/07-07-2009.pdf (5.01.2013).

Weber R.H., Wirtschaftsregulierung in wettbewerbspolitischen Ausnahmebereichen, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden 1986.

www.pracodawcyrp.pl.

Zadrazil M., Handlungsformen der Regulierung In der Europaeischen Union am Bei-spiel des Telekommunikationsrechtsrahmens, Universite de Lausanne – Faculte de Droit, Lausanne 2006.