Organizacje włoskie

• Typowa mafia włoska

W opinii społecznej wizerunek tej organizacji ukształto­ wał się praktycznie dzięki filmowi. Najbardziej znaczącym jest oczywiście film F. F. Coppoli: „Ojciec Chrzestny”, po­

wstały na podstawie powieści M. Puzo. Dzięki niemu pro­ blem mafii został przybliżony społeczeństwu. Paradoksalnie jednak, organizacja mafii fascynuje i intryguje, kształtując się jako sprawiedliwa i stojąca na straży najważniejszych, rodzin­

nych wartości. To zdecydowanie utrudnia walkę z tego ro­ dzaju formą zorganizowanej przestępczości.

168 Dominika Karwat

Mafia powstała na Sycylii.4 Jej członkowie nazywają or­ ganizację: Onorata Societř, co znaczy: Czcigodne Towarzy­ stwo. Inną nazwą, którą można stosować wymiennie ze sfor­ mułowaniem mafia jest Cosa Nostra (tę nazwę stosuje się jed­ nak szczególnie w odniesieniu do mafii działającej w USA). Po raz pierwszy we włoskim kodeksie karnym sformułowa­ nie: stowarzyszenie mafijne pojawia się w 1982 r. po zabój­ stwie prefekta Palermo.5

Do prawidłowego funkcjonowania mafia potrzebowała poparcia rządu, wobec tego szybko zaczęła kontrolować wy­ bory do władz. Różnymi sposobami pozyskiwała elektorat dla wybranego kandydata, co owocowało otwartą nieraz współpracą z politykami i rządem.6

Każdy kandydat na członka mafii musi wywodzić się ze środowiska mafijnego (tzn. ktos' z bliskich powinien nale­ żeć do mafii) oraz przejść przez specjalny rytuał inicjacyjny, podczas którego wykaże się odpowiednimi predyspozycjami psycho-fizycznymi. Mafia musi mieć pewność, co do nieza­ wodności swych członków.7

Podstawową komórką strukturalną mafii jest rodzina (.cosca) licząca od 50 do 200 członków.8 Kontroluje ona małe miasta, bądź wybrane dzielnice większych miast. Na czele rodziny stoi szef-capo familia, wybierany przez klanowych ludzi honoru (żołnierzy). Capo famiglia wybiera vice-capo oraz doradców - consiglieri. Żołnierze grupowani są w grupy dziesięcioosobowe, którym przewodniczą capo decina.9

4 A.-M. Matard-Bonucci, Historia mafii, Grupa Wydawnicza Bertelsmann, Warszawa 2001, s. 3.

5 Ustawa La Torre-Rognoni, cyt. za: A-M Matard-Bonuci, op. cit., s. 205

6 Ibidem, s. 183 oraz: G. Gellért: Mafia. Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1983, s. 27-28.

7 J. Moskwa: Happy-endu nie będzie [w:] A-M. Matard-Bonucci, op. cit., s. 281-298.

* A-M. Matard-Bonucci, op. cit., s. 188.

9 G. Falcone, M. Padovani, Cosa Nostra - sędzia i „ludzie honoru". Wyd. Francpol, Lublin 1992.

Schemat dziatnia oraz struktura organizacji przestępczych 169

Rys. 1. Schemat rodziny mafijnej

170 Dominika Karwot

Najwyższą władzą mafijną jest Kopuła, inaczej Komisja Regionu, której przewodzi cappo di tutti capi. Członkowie Kopuły delegowani są z Komisji Prowincjonalnej, składają­ cej się z capo mandamento - (szefowie okręgu) - wybiera­ nych przez szefów poszczególnych rodzin.10

Każda rodzina jest autonomiczna, ale w ograniczonym stopniu. O każdej ważniejszej decyzji musi powiadomić capo mandamento. W sprawach najwyższej wagi (takich jak pla­ nowane zabójstwa osób publicznych) zgodę wydać musi Kopuła.

Oprócz szeregu formalnych spraw związanych z przyję­ ciem do organizacji oraz jej strukturą, członkowie przestrze­ gać muszą swoistego regulaminu, nazwanego „kodeksem honorowym”.11 Kodeks ten reguluje kwestie związane z za­ chowaniem się członków mafii. Dotyczy to zarówno kwestii związanych z ubiorem, jak i bardzo prywatnych - z życiem rodzinnym, uczuciowym i zachowaniem publicznym. Kodeks ten nakazuje bezwzględne posłuszeństwo przełożonym, udzielanie pomocy pozostałym członkom organizacji, zaka­ zuje jakichkolwiek rozmów o działalnos'ci mafii. W niektó­ rych przejawach niesubordynacji karą może być nawet śmierć. Przynależność do organizacji jest dożywotnia.

Do najważniejszych obszarów działalności mafii należą: • handel narkotykami - zajmują się nim poszczególne rodziny (do nich również trafia pełen zysk),

• przemyt papierosów,

• kontrola rynku nieruchomości, • pobieranie haraczu,

• inwestycje na rynkach finansowych,

Mafia jest organizacją bardzo elastyczną. Oprócz dzia­ łalności przestępczej prowadzi również legalne interesy. Cha­

10 A-M. Matard-Bonucci, op. cit., s. 193.

Schemat dzialnia oraz struktura organizacji przestępczych 171

rakterystyczne jest i to, że nie rezygnuje z danego - przyno­ szącego zysk - obszaru działania, gdy znajdzie nowy rynek.

• Kamorra z Kampanii

Pełna nazwa tej grupy brzmi: Piękne Stowarzyszenie Zre­ formowane’.12 Potocznie przylgnęła jednak nazwa camorra,

co oznacza: łapówka.

Budową wewnętrzną nawiązuje do miasta, w którym działa. Każda dzielnica ma swojego szefa. Na zebraniach dziel­ nicowych wybiera się capintriti - szefów dzielnic, którzy co roku zbierają się, by wybrać capintesta - szefa prowincji (ca­ łej dzielnicy) - „najodważniejszego spośród kamorystów”.13

Przykładowo - szef prowincji Vicaria jest przełożonym 12 szefów dzielnicowych.

Pomimo typowo miejskiego charakteru organizacji, ka­ morra ma też swoje oddziały na prowincji.

Rys. 3. Schemat budowy kamorry

n V. Paliotti, Historia kamorry: bohaterowie, zwyczaje i wydarzenia z dziejów sekty, która od czterech wieków nakłada haracz na neapolitańczyków... UNIVERS1- TAS, Kraków 1998, s. 18.

172 Dominiku Karwot

W XIX w. sądzono, iż organizacja ta powstała w więzie­ niu,14 uważanym za doskonałe miejsce rekrutacji nowych członków. Kamorryści utrzymują ścisłe kontakty między sobą - nawet z uwięzionymi, którzy nadal partycypują w zyskach.

Główne obszary działalności kamory: • pobieranie haraczy,

• hazard,

• przemyt papierosów i narkotyków, • szantaż.

Kamorra bardzo często działa w sposób okrutny, niejed­ nokrotnie posługując się aktami terroru dla osiągnięcia celu.15

Wszelkie jej działania okryte są tajemnicą. Do obowiązków kamorrysty należy zgładzenie członka, który zdradził.

• ‘Ndrangheta z Kalabrii

To organizacja o silnych powiązaniach politycz­ nych. Podstawową komórką organizacyjną jest jednostka te­ rytorialna zwana: 'ndrina. Utworzona jest z rodziny, na której czele stoi capobastone.

Szacuje się, że grupa składa się z 18 klanów. Każdy z nich podzielony jest na ‘ndrines, których łączna liczba wy­ nosi 244, co daje około pięciu tysięcy członków, zwanych

‘ndranghetisti.'6

Każda rodzina jest autonomiczna, bez organu kontrol­ nego. Może uchwalać własne statuty, ustalać normy karne, zasady przyjmowania nowych członków, etc. Pewne zacho­ wania są jednak charakterystyczne dla każdej rodziny, np. rytuał inicjacji.

Pomimo podobnych do mafii przekonań, organizacje te różnią się od siebie. ‘Ndrangheta uważana jest za najbardziej

14 V. Paliotti, op. cit., s. 67.

15 A. Marszałek, Prulniu nad Wisie/, „Rzeczpospolita”, 06.04.1998.

174 Dominika Karwot

rzy znajdują się poza społeczeństwem.19 Grupa powstała w wy­ niku rozproszenia samurajów, po zakończeniu wojny domo­ wej i zjednoczeniu wysp w 1604 r.20 Wyróżniono wówczas dwa odłamy:

• Kabuki mono („szaleńcy”) inaczej zwani: hatamoto- yakko („słudzy szoguna”)

oraz

• Machi-yakko („słudzy miasta”).

Kabuki mono jest grupą bardzo lojalną względem siebie i bardzo okrutną. Dla przyjemnos'ci, bądź z nudów jej człon­ kowie potrafią wybić całą wioskę.21

Machi-yakko powstali w odpowiedzi na terror kabuki mono. To grupy ochronne złożone z mieszkańców atakowa­ nych terenów. Członkowie yakuzy uważają, że ich organiza­ cja wywodzi się właśnie z machi-yakko.22

Członkowie yakuzy zwani są: bakuto („hazardzista”) oraz tekiya („uliczny sprzedawca”). Struktura organizacji opar­ ta jest na systemie: ojciec (oyabun) - syn (kobun). Oyabun wspiera i ochrania, kobun - jest bezwzględnie posłuszny.23

Słowa oyabun są prawem, któremu nie wolno się prze­ ciwstawić. Oyabun posiada doradców -- saiko-komon, których zadaniem jest kontrola pracy księgowych, sekretarek, adwo­ katów. Najwyższy stopniem spośród dzieci (wakashu) nazy­ wany jest waka-gashira. Pod względem należnego mu szacun­ ku stoi zaraz za „ojcem”. Pośredniczy on między oyabun a wa­ kashu i odpowiada za wykonywanie rozkazów. Oprócz „dzie­ ci” istnieją „bracia”: kyodai. Ich przełożony - shatei- gashira,

19 H. Nishihara, Die Japanische yakuza- die Geschichte und die Gegenwarti- ge Lage der Organisieten Kriminalitat in Japan [w:] Aktualne problemy prawa karnego i kryminologii (red.) E. Plywaczewski, Temida 2, Białystok 1998.

20 B. Holyst, Japonia, przestępczość na marginesie cywilizacji. Warszawa 1994, s.106.

21 A. Johnson, Yakuza - present and the past, Asia Program, 1996.

22 Oldmind

176 Dominika Karwol

rzy się - odcina się dalszą część małego palca, a potem następ­ nego itd. Zwyczaj ten pochodzi od bakuto. Było to symbolicz­ ne oznaczenie hazardzisty, który nie spłacił karcianego długu. Pozwalało innym graczom poznać nierzetelnego dłużnika

i unikać go.26

Według danych z 1971 r. aż 42 % gangsterów ma odcięte palce, z czego 10% co najmniej dwukrotnie. Jednak nie każde wykroczenie można zatrzeć takimi przeprosinami. Yakuza ni­ gdy nie wybacza zdrady, która zawsze karana jest śmiercią.27

Działalność yakuza nie różni się od działalności innych organizacji przestępczych. Należą do nich: wymuszanie hara­ czu, pożyczki na wysoki procent, handel narkotykami oraz prostytucja.

Od lat 80. XX wieku, dzięki rozwojowi gospodarki japoń­ skiej, yakuza inwestuje na rynku nieruchomości oraz finanso­ wym, zakładając równocześnie legalne przedsiębiorstwa finan­ sowe.28 Zauważa się ścisłą współpracę ze światem polityki.29