Polityka Wielkiej Brytanii wobec bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Rząd Wielkiej Brytanii jest zainteresowany napływem BIZ tworzących nowe miejsca pracy, nowe produkty, nowo­ czesne technologie i techniki zarządzania. Obecna polityka Wielkiej Brytanii wobec BIZ ma charakter regionalny. Na te­ renach, gdzie występują problemy gospodarcze, zachęca się do inwestowania tworząc system ulg finansowych i dotacji inwestycyjnych. W tym celu utworzono, poprzez Departament Handlu i Gospodarki, Agencje Regionalne. Podstawowym ich zadaniem jest zachęcanie inwestorów zagranicznych do in­ westowania oraz koordynacja pomocy dostępnej inwestorom

Polityka względem bezpośrednich inwestycji zagranicznych

na poziomie lokalnym. Agencje (odpowiedzialne za koordy­ nację pomocy) posiadają dostęp do krajowych biur inwesty­ cyjnych, zlokalizowanych w wielu brytyjskich ambasadach i urzędach konsularnych.

Wielka Brytania została podzielona na 12 regionów, a mianowicie: Anglia (9 regionów), Walia, Szkocja i Irlandia Północna. Departament Handlu i Gospodarki (z siedzibą w Londynie) działa w dziewięciu regionach Anglii, poprzez dziewięć regionalnych biur rządowych. Administrują one fi­ nansową ulgą inwestycyjną, dostępną dla inwestorów zagra­ nicznych i spółek pochodzących z Wielkiej Brytanii, czyli za­ pewniają tzw. Selektywną Pomoc Regionalną. Departament Handlu i Gospodarki posiada także sekcję (Invest in Britain Bureau) będącą organizacją finansującą i monitorującą osiem Regionalnych Organizacji ds. Rozwoju, zajmujących się pro­ mocją inwestycji krajowych. Walia i Szkocja są administro­ wane i finansowane przez własne biura (tzn. Biuro Walijskie i Biuro Szkockie) będące departamentami rządowymi. Do ich zadań również należy administrowanie Selektywną Pomocą Regionalną, na podstawie dyrektyw ustalonych dla Anglii, Walii i Szkocji. W odniesieniu do Irlandii Północnej mają za­ stosowanie ulgi inwestycyjne charakterystyczne jedynie dla tego regionu. Polegają one na udzielaniu bardzo intensywnej pomocy prowadzącym działalność gospodarczą. Za admini­ strowanie Selektywną Pomocą dla Irlandii Północnej jest od­ powiedzialna Rada Rozwoju Gospodarczego dla Irlandii Pół­ nocnej. Właśnie ta rada jest agencją ds. rozwoju tego regionu.

W Wielkiej Brytanii ulgi i dotacje inwestycyjne udziela­ ne są na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Dane przedsięwzięcie gospodarcze może uzyskać wsparcie na pod­ stawie jednego lub więcej pakietów ulg i dotacji przewidzia­ nych dla inwestycji. Oznacza to, że w Anglii, Walii i Szkocji bezpośredni inwestor zagraniczny może skorzystać z jednej

198 Marianna Księżyk

lub więcej form pomocy. Tymi formami pomocy są: selek­ tywna pomoc regionalna, zatrudnienie i szkolenie, strefy przed­ siębiorczości, prace badawczo-rozwojowe.

Selektywna Pomoc Regionalna, związana z przedsię­

wzięciem gospodarczym, ma charakter uznaniowy i jest ne­ gocjowana. Nie istnieje standardowy poziom dotacji z Pro­ gramu Selektywnej Pomocy Regionalnej. Przeciętna wielkość dotacji dla projektów małych i średnich przedsiębiorstw kształ­ towała się w ostatnim okresie na poziomie od 11% do 14% kosztów przedsięwzięcia, w przypadku projektów najwięk­ szych subwencje były kilkakrotnie większe. Subwencje otrzy­ mywane z programu Selektywnej Pomocy Regionalnej są trak­ towane jako przychód i podlegają opodatkowaniu. Roczny budżet Programu Selektywnej Pomocy Regionalnej wynosi ok. 600 min $. Objęte są nim tzw. wspomagane obszary. Cha­ rakteryzują się one wysokim bezrobociem lub są słabo rozwi­ nięte gospodarczo. Pomoc w równej mierze przysługuje in­ westorom zagranicznym i spółkom brytyjskim. Dostępny po­ ziom Selektywnej Pomocy Regionalnej jest równy oszacowa­ nemu minimum wydatków potrzebnych do zrealizowania przedsięwzięcia. Subwencje są uzależnione głównie od kosz­ tu jednego miejsca pracy i górnej granicy pomocy określonej przez Unię Europejską. Uzyskanie subwencji wymaga jasne­ go zdefiniowania przedsięwzięcia oraz wykazania, że jest ono opłacalne, ma korzystny wpływ na regionalną lub krajową gospodarkę (np. poprzez wzrost eksportu), tworzy nowe miej­ sca pracy, potwierdza własne źródła finansowania i wykazuje potrzebę pomocy. Ten narodowy projekt pomocy, administro­ wany na poziomie regionalnym przez Biura Rządowe, stano­ wi główną zachętę dla inwestorów zagranicznych.

Zatrudnienie i szkolenie. W ramach tej następnej formy

pomocy działają na terenie Anglii i Walii 82 Rady Szkolenia i Przedsiębiorczości. Te rady są odpowiedzialne za szkolenie

Polityka względem bezpośrednich inwestycji zagranicznych

i doskonalenie umiejętności oraz rozwój małego biznesu. Ofe­ rowana przez nie, w formie subwencji, pomoc dla nowych i rozwijających się spółek jest zróżnicowana w zależności od rodzaju przedsięwzięcia w zakresie rekrutacji siły roboczej. Subwencje te są bezzwrotne i nie opodatkowane. W większości polegają one nie na przekazywaniu środków pieniężnych, ale na współpracy lub wkładzie pomagającym firmom unikać kosztów.

Strefy Przedsiębiorczości na terenie Wielkiej Brytanii

są tworzone na okres 10 lat, obejmują teren o powierzchni od 10 do 110 hektarów. Na tych obszarach dostępne są inwesto­ rom następujące ulgi: podatkowy odpis amortyzacyjny w wy­ sokości 100% inwestycji, w których wyniku powstają budyn­ ki służące działalności gospodarczej, zwolnienie z lokalnych podatków od nieruchomości (w czasie istnienia strefy) uprosz­ czone procedury planowania. Na terenie Strefy Przedsiębior­ czości (ustanowionej przez władze brytyjskie) dla każdego przedsięwzięcia, zwiększającego liczbę miejsc pracy i odpo­ wiadającego lokalnym normom zatrudnienia, można ubiegać się o dotację.

Prace badawczo-rozwojowe są ostatnią formą pomo­

cy, którą obejmują subwencje. Tego rodzaju subwencje są za­ zwyczaj opodatkowane i bezzwrotne. Przyznawane są one uznaniowo takim zespołom badawczym, które osiągną zna­ czące wyniki, mające zastosowanie na danym rynku.

Odrębny system ulg i dotacji inwestycyjnych posiada

-o czym już była m-owa - Irlandia Półn-ocna. Odn-osziącą się d-o tego obszaru tzw. Pomoc Selektywną stanowią: subwencje ka­ pitałowe, subwencje dotyczące zatrudnienia, ulgi w oprocento­ waniu kredytów i kredyty preferencyjne, subwencje marketin­ gowe, badawcze i rozwojowe, ulgi w podatku dochodowym od osób prawnych i ulgi w stawkach najmu. Mimo że preferowane są przedsięwzięcia przemysłowe i projekty dotyczące usług,

200 Marianna Księżyk

pomoc jest udzielana wszystkim gałęziom gospodarki. Aby uzyskać subwencje z Programu Pomocy Selektywnej projekt musi spełniać następujące warunki: być opłacalny, określać typ, skalę i czas trwania przedsięwzięcia, wzmacniać narodową gospodarkę poprzez wzrost wydajności lub wprowadzanie no­ wych produktów i technologii, tworzyć nowe lub zabezpieczać istniejące miejsca pracy. Programy Selektywnej Pomocy Re­ gionalnej są szczególnie atrakcyjne (z uwagi na ulgi inwesty­ cyjne) dla spółek przemysłowych. Zarówno Programy Selek­ tywnej Pomocy Regionalnej, jak i Strefy Przedsiębiorczości, są oceniane przez inwestorów bardzo wysoko. W opinii inwesto­ rów zagranicznych Wielka Brytania jest atrakcyjnym krajem dla lokalizacji inwestycji, z uwagi na stabilność polityczną i ekonomiczną, odpowiednią infrastrukturę, istnienie ekono­ micznych zachęt inwestycyjnych. Opinię tę potwierdza rela­ tywnie wysoki napływ BIZ do Wielkiej Brytanii.

Gospodarka polska również potrzebuje BIZ. Aby zapew­ nić stały ich dopływ w polityce gospodarczej Polski muszą tkwić - wzorem innych krajów (chociażby Wielkiej Brytanii i Hiszpanii) - mechanizmy zachęcające do inwestowania w Polsce, zarówno inwestorów krajowych jak i zagranicznych.

Aby osiągnąć znaczący wzrost inwestycji w Polsce nie wystarczy stosować scharakteryzowanego powyżej systemu zachęt inwestycyjnych. Polska musi też wprowadzić sprzyjają­ ce inwestycjom rozwiązania w zakresie polityki pieniężnej, a mianowicie w zakresie stóp procentowych i kursu polskiej złotówki.

3. Negatywne skutki utrzymywania w Polsce