Polityka Hiszpanii wobec bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Hiszpania jest zaliczana przez Unię Europejską do ob­ szarów szczególnego zainteresowania. Wiąże się to z otrzy­ mywaniem (przez ten kraj) większych funduszy na finanso­ wanie rozwoju i infrastruktury. W latach 1994-1999 Hiszpa­ nia otrzymała z UE ok. 30 mld $, co stanowiło 23% ogółu dostępnych środków z funduszy strukturalnych UE. W ten sposób hiszpański system zachęt inwestycyjnych jest finan­ sowany, przy znaczącym udziale środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF). Instytucją odpowiedzialną w Hiszpanii za realizację w prak­ tyce odpowiedniej polityki rządu wobec BIZ jest Generalna Dyrekcja Inwestycji Zagranicznych (DIGIEX). Instytucja ta zajmuje się BIZ w Hiszpanii, hiszpańskimi inwestycjami za granicą oraz handlem międzynarodowym.

Administracyjnie kraj jest podzielony na 19 autonomicz­ nych regionów. Każdy z nich posiada własny rząd. Rządy

Polityka względem bezpośrednich inwestycji zagranicznych

autonomicznych regionów, poprzez swoje służby rozwoju gospodarczego lub lokalne agencje rozwoju regionalnego (które zajmują się BIZ), opracowały programy wspierające przedsiębiorczość i zawierające zachęty inwestycyjne.

Lokalna polityka zachęcania inwestorów we wszystkich regionach oparta jest na jednolitym ogólnogospodarczym schemacie, opracowanym przez rząd centralny. Regionalne programy zachęt inwestycyjnych są to uznaniowe systemy ocen przedsięwzięć. Mogą one składać się z różnych elemen­ tów. Ocena dokonana w tym systemie określa proporcje, w ja­ kich subwencje pokrywają wydatki poniesione na inwesty­ cje. Generalnie do subwencjonowania są kwalifikowane przed­ sięwzięcia produkcyjne (niekiedy również usługowe), jednak preferencje mają zawsze inwestycje tworzące nowe miejsca pracy, wprowadzające nowe technologie i realizowane w wy­ znaczonych regionach kraju. Te wyznaczone regiony kraju obejmują 80% jego powierzchni. Cały system jest administro­ wany przez rząd centralny i on pełni rolę głównego koordy­ natora działań autonomicznych regionów. Maksymalna wiel­ kość subwencji oscyluje w granicach od 15% do 60% kosz­ tów przedsięwzięcia i zależy od lokalizacji inwestycji, jej atrak­ cyjności dla regionu.

Przy ocenie projektów bierze się pod uwagę ich wpływ na tworzenie nowych miejsc pracy, wykorzystanie surowców lokalnych, wartość dodaną, poziom technologiczny oraz wpływ przedsięwzięcia na rozwój gospodarczy regionu. Ostateczna procentowa wielkość subwencji stanowi wypadkową powyż­ szych elementów oceny. Aby przedsięwzięcie zostało objęte programem musi być realizowane w wyznaczonym obszarze a minimalna wartość inwestycji musi wynosić 15 min PTS (ok. 108 800 $). W praktyce najczęściej przyjmuje się war­ tość inwestycji (jako minimalną) równą kwocie 75 min PTS (ok. 545 000 $). W odniesieniu do subwencjonowanej inwe­

194 Marianna Księżyk

stycji wymaga się też: finansowania , przynajmniej w 30% ze środków własnych, utworzenia jak i utrzymania miejsc pracy, realnych założeń pod względem finansowym, gospodarczym i politycznym. Ulgi inwestycyjne dotyczą wielu gałęzi go­ spodarki. m.in. są to: określone gałęzie produkcyjne przemy­ słu, przemysł spożywczy, usługi wspierające przemysł i roz­ wój handlu, usługi turystyczne i wypoczynkowe o szczegól­ nym znaczeniu dla społeczności lokalnej. Realizacja subwencji następuje (w ciągu 12 tygodni) po złożeniu w Ministerstwie Gospodarki i Finansów, za pośrednictwem władz regional­ nych, dokumentów informujących o poniesieniu wydatków inwestycyjnych i spełnieniu przez inwestora warunków wy­ maganych przy przyznawaniu subwencji.

Rządy autonomicznych regionów opracowały, przez swoje Departamenty Rozwoju Gospodarczego (lub Agencje Rozwoju Regionalnego), wiele programów wspomagających inwestycje. Celem tych programów było: zachęcenie firm do inwestowania w określonych miejscach regionów, zmiana struktury przemysłowej lub jej zróżnicowanie, rozwój pro­ dukcji eksportowej, wprowadzenie nowych technologii i ich rozwój, uzupełnienie ogólnokrajowego programu zachęt in­ westycyjnych. Podstawowymi zadaniami realizowanymi w ta­ kich programach jest: zwiększenie produkcji i zatrudnienia oraz wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (poprzez uczest­ nictwo w wydatkach na В + R). Rządy regionalne opracowu­ ją również specjalne programy dla małych i średnich przed­ siębiorstw (zatrudniających do 250 pracowników i o obrocie 20 min euro). Zachęty mają zazwyczaj formę bezzwrotnych subsydiów i preferencyjnych kredytów oraz muszą mieścić się w ustalonych ramach całkowitej przyznanej pomocy re­ gionalnej. Warunkiem przyznania tej pomocy jest ekonomicz­ na i finansowa realność danego przedsięwzięcia, a także jego polityczna akceptacja. Kryteria dokonywania ocen

regional-Polityka względem bezpośrednich inwestycji zagranicznych 195

nych przedsięwzięć są podobne do kryteriów ocen występu­ jących w ogólnokrajowym systemie zachęt inwestycyjnych.

Analizy wskazują na istnienie zachęt związanych z two­ rzeniem nowych miejsc pracy i zawieraniem z nowo zatrud­ nionymi pracownikami umów o pracę na czas nieokreślony, w ramach kontraktu terminowego i praktyk. Polega to często na przyznawaniu bezzwrotnych dotacji i subwencji w wyso­ kości od 3500 $ do 5000 $ na każde nowo utworzone stano­ wisko pracy. Tego typu zachęty przede wszystkim dotyczą osób w wieku poniżej 25 lat lub powyżej 45 roku życia, po­ zostających bez pracy dłużej niż 3 miesiące oraz niepełno­ sprawnych.

W hiszpańskim systemie zachęt są szeroko wykorzysty­ wane odpisy podatkowe i ulgi przy płaceniu składek na opie­ kę socjalną (w jednakowej dla całego kraju wysokości). Odpi­ sy od podatku dochodowego firm są następujące: 5% (a w nie­ których przypadkach nawet 30%) kosztów nabycia środków trwałych, 20% w przypadku zakładania zagranicznych firm, 25% od wartości zakupu akcji zagranicznych firm, 20% kosz­ tów kampanii promocyjnych za granicą, 15% z tytułu wydat­ ków na B+R oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Na przyspieszenie rozwoju technologicznego podmiotów gospodarczych mają też wpływ ulgi przyznawane przez Mini­ sterstwo Przemysłu i Energii. Ulgi przyznawane przez to mini­ sterstwo są zawarte w dwóch programach. Program pierwszy dotyczy rozwoju technologii w wyznaczonych kluczowych sektorach gospodarki i przewiduje ulgi w odniesieniu do nastę­ pujących technologii: informacyjnych, spożywczych, materia­ łowych, farmaceutycznych, środowiska przemysłowego, sieci infrastruktury przemysłowej i wzornictwa przemysłowego. Na­ tomiast w drugim programie przewidziano ulgi dla przedsię­ wzięć zarządzanych zgodnie z wymogami w zakresie jakości i bezpieczeństwa. Obejmują one subwencje lub częściowe

196 Marianna Księżyk

zwolnienia z płacenia odsetek od pożyczek zaciągniętych na rozwój projektu. Ulgi te są gwarantowane przez Ministerstwo Przemysłu i Energii, natomiast płatności są dokonywane przez poszczególne dyrektoraty (np. Generalny Dy rektorat Przemy­ słu) oraz przez Centrum Rozwoju Technicznego i Przemysło­ wego w postaci niskooprocentowanych pożyczek.

Z powyższych informacji wynika, że w Hiszpanii głów­ ne elementy pakietu zachęt inwestycyjnych są zawarte w Re­ gionalnych Programach Zachęt Inwestycyjnych. W tych pa­ kietach zachęt oferuje się inwestorom znaczącą pomoc finan­ sową. Ma to także wpływ na tworzenie przyjaznego środowi­ ska dla BIZ. Regionalne programy cechuje duża stabilność i uznaje się je powszechnie za dobrze funkcjonujące. W Hisz­ panii rząd centralny i lokalny decydują wspólnie o wysokości udzielanych subwencji i oba są przygotowane do ich udziela­ nia [Opracowania i materiały PAIZ, 2000].

Podobnie jak rząd Hiszpanii, rząd Wielkiej Brytanii rów­ nież prowadzi politykę sprzyjającą napływowi BIZ.

2. Polityka Wielkiej Brytanii wobec bezpośrednich