Położna jest również członkiem zespołu wielospecjalistycznego, który sprawuje opiekę nad kobietą po transplantacji w okresie przedkoncepcyj-nym, ciężarną, rodzącą i po porodzie. Położna pracuje przede wszystkim na oddziałach szpitalnych, w przychodniach i poradniach, w środowisku oraz w życiu codziennym w społecznościach lokalnych – wśród rodziny, znajomych.
Pierwszym etapem jest opieka przedkoncepcyjna. Położna ma zada-nie edukować pacjentki, wskazywać na odpowiedzada-nie źródła informacji, szczególnie zaś w zakresie płodności, która u kobiet po przeszczepie czę-sto ma przebieg nietypowy i nie wszystkie metody planowania rodziny są wskazane.
W ciąży wykonywane jest wiele badań. Położna powinna przygotować pacjentki fizycznie i psychicznie, tłumaczyć przebieg i istotę, instruować o zachowaniu się przed, w trakcie i po badaniu, czy też zabiegu. Asysto-wać lekarzom, a jej obecność może pozytywnie wpłyAsysto-wać na pacjentkę.
Ciężarna pacjentka transplantacji, z uwagi na wysokie ryzyko powi-kłań, może być hospitalizowana na oddziale patologii ciąży. Położna ak-tywnie bierze udział w procesie diagnostyczno-leczniczym-pielęgnacyj-nym; przygotowuje pacjentkę do samoopieki i samopielęgnacji nie tylko w okresie ciąży, ale także w trakcie porodu i połogu. Położna jest odpo-wiednią osobą do rozmowy z pacjentką na temat macierzyństwa. Co waż-ne, jako osoba znajdująca się najbliżej pacjentki, może wcześnie rozpoznać nieprawidłowości, a w sytuacjach nagłych udzielić koniecznej pomocy.
W przebiegu porodu to położna jest w stałym kontakcie z pacjentką. Ocenia stan rodzącej i płodu, prowadzi proces pielęgnowania i psycho-profilaktykę położniczą, zachęca do stosowania niefarmakologicznych metod łagodzenia bólu. Rozwiązanie ciąży w przypadku biorczyń na-rządów odbywa się najczęściej poprzez cesarskie cięcia. Położna przygo-towuje pacjentkę do zabiegu, asystuje w trakcie, a po zabiegu sprawuje opiekę nad położnicą i noworodkiem.
Przy braku wskazań do cięcia cesarskiego położna prowadzi poród pod kontrolą lekarzy. Prowadzi pacjentkę tak, aby ta mogła odczuwać
Ciąża u kobiety po przeszczepie narządu unaczynionego 57 poród świadomie, a także wykonuje czynności diagnostyczne i pielęgna-cyjne przy pacjentce, pamiętając o stosowaniu zasad reżimu sanitarnego. Położna kontroluje rodzenie się dziecka, oceniając równolegle stan płodu oraz matki. Opieka kontynuowana jest też nad położnicą i noworodkiem, udzielany jest instruktażu na temat opieki nad noworodkiem. Ważnym elementem pracy jest prowadzenie dokumentacji medycznej. Położna jako osoba cechująca się empatią i indywidualnym podejściem do każdej pacjentki pełni ważną rolę w opiece nad pacjentką ciężarną po transplan-tacji narządu.
* * *
W Polsce i na świecie rośnie liczba przeszczepów, a rozwój medycyny wpływa na coraz lepszą jakość życia po transplantacji. Potrzebą każdej kobiety jest posiadanie potomstwa. Ciąża biorczyni narządu unaczynio-nego jest jak najbardziej możliwa.
Ciąża kobiet po transplantacji to zawsze ciąża wysokiego ryzyka i aby zapewnić jak najlepsze bezpieczeństwo matce i jej dziecku, decyzja musi zostać podjęta w odpowiednim czasie i w odpowiednim stanie zdrowia kobiety. Opieka w czasie ciąży i porodu polega głównie na obserwacji czynności przeszczepu, a także dobrostanu płodu i matki. Położna, jako członek wielospecjalistycznego zespołu sprawującego opiekę nad pacjent-ką, jest w stanie poprzez swoją pracę wcześnie rozpoznać wszelkie zagro-żenia, powikłania i problemy pacjentki [1–2, 7].
Bibliografia
[1] Ministerstwo Zdrowia. Informacja Prasowa – Rozwój Polskiej Transplatologii [on-line]. http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/transplantologia_31052012. pdf [6.02.2013].
[2] Rutkowski B. Liczba osób żyjących po przeszczepieniu nerki w Polsce.
Poltrans-plant. Biuletyn Informacyjny 2012 [online]. http://www.poltransPoltrans-plant.pl/Download/Biu
letyn2012/Biuletyn_2012.pdf [6.02.2013].
[3] Główny Urząd Statystyczny. Mały Rocznik Statystyczny Polski 2012 [online]. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_maly_rocznik_statystyczny_2012.pdf [6.02. 2013].
[4] Nowak W., Rytlewski K., Skuciński J. Ciąża po przeszczepieniu narządu. W: Kalita J. red. Wybrane zagadnienia intensywnego nadzoru położniczego. Kraków: Wydawnictwo Prze-gląd Lekarski 2001: 330–337.
[5] Lightstone L. Choroby nerek. W: Greer J.A., Nelson-Piercy C., Walters B. red. Dębska M., Dębski R. red. wyd. pol. Choroby internistyczne i inne zaburzenia zdrowotne w ciąży. Wrocław: Urban & Partner 2009: 77–79.
[6] Pazik J., Durlik M. Ciąża u pacjentki po przeszczepieniu narządu. W: Rowiński W., Wa-łaszewski J., Pączek L. red. Transplantologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2004: 724–733.
[7] Pazik J., Durlik M. Planowanie ciąży u biorczyni nerki przeszczepionej. Forum
Ne-frologiczne 2008, 1 (1): 22–26.
[8] Lichodziejewska-Niemierko M., Rutkowski B. Nerki a ciąża. W: Książek A., Rutkow-ski B. red. Nefrologia. Lublin: Wydawnictwo Czelej 2004: 607–617.
[9] Mukherjee S. Transplantation and Pregnancy. Medscape Drugs, Diseases and Pro-cedures January 2012 [online]. http://emedicine.medscape.com/article/429932-overview [18.02.2013].
[10] Migdał M., Kołodziejski L., Wolak J., Chałupczak P., Garlicki M., Klimek M., To-maszczyk J. Opis dwóch przypadków ciąży zakończonej sukcesem u kobiet po przeszcze-pie serca. Ginekologia Praktyczna 2003, 11, 2: 36–38.
[11] Grzymisławski M., Derc K., Dubiel M., Drews K. Choroby wątroby. W: Bręboro- wicz G.H. red. Ciąża wysokiego ryzyka. Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych 2010: 853.
[12] Kuczyński A.W. Ciąża u kobiet z krańcową niewydolnością nerek. Perinatologia,
Neonatologia i Ginekologia 2012, 5, 1: 30–33.
[13] Durka P. Ciąża, poród i połóg po przeszczepieniu nerki: artykuł poglądowy.
Położna. Nauka i Praktyka 2012, 2 (18): 14–18.
[14] Surti B., Tan J., Saab S. Pregnancy and liver transplantation. Liver International 2008, 28 (9): 1200–1206.
[15] Sułowicz W., Stompór T. Ciąża u kobiet leczonych nerko zastępczo. W: Kalita J. red.
Wybrane zagadnienia intensywnego nadzoru położniczego. Kraków: Wydawnictwo Przegląd
Lekarski 2001: 146–152.
[16] McKay D.B., Josephson M.A. Ciąża u kobiet po przeszczepach narządowych – wpływ na matkę i płód. Ginekologia po Dyplomie 2006, 8, 5 (45): 43–54.
[17] Polskie Towarzystwo Transplantacyjne, Zespół ds. Leczenia Immunosupresyjnego Krajowej Rady Transplantacyjnej i Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Transplantologii Klinicznej: Zalecenia dotyczące leczenia immunosupresyjnego po przeszczepieniu narzą-dów unaczynionych. Warszawa 2012 [online]. www.p-t-t.org/recommendations/getFile/ idf [5.03.2013].
[18] Gutkowski K., Kamiński E., Gutkowska D. Leczenie immunosupresyjne w ciąży – możliwości i ograniczenia. Ginekologia Praktyczna 2008, 16, 3: 28–34.
[19] Pietrzak B. Ciąża i poród po przeszczepieniu narządu. Położnictwo, Ginekologia.
Medycyna Rozrodu 2011, 5, 1: 12–19. Adres do korespondencji: Mirela Knosala ul. Wiejska 25 49-120 Sławice tel.: 792 733 653 e-mail: mirela.2mk@gmail.com
Wybrane aspekty opieki pielęgniarskiej i położniczej w różnych specjalnościach medycyny T. 2 pod redakcją Marioli Wojtal, Danuty Żurawickiej ISBN 978-83-935324-5-2 978-83-7511-198-9