− − − •
pierwsza sala kolumnowa – doły fundamentowe kolumn mają średnicę 2,4 m, zaś jako materiału użyto fragmentów sfinksów Anubisa oraz fragmentów statuy Amenhotepa III w formie Ozyrysa; ([63]s. 77)
druga sala kolumnowa – południowa kolumnada – wykorzystano statuy sfinksów z piaskowca oraz jeden blok wapienny o wysokości 2,15 m. ([120]s. 9)
Poziom posadowienia bloków wynosi około 1,5 m pod poziomem posadzki. Grubość płyty mierzy 0,3 – 0,4 m81;
sanktuarium i sala na barkę – bloki piaskowcowe, reużyte elementy podiów sfinksów – szakali; ([65]s. 59)
dom Sokar, dziedziniec kultu Re oraz rzeźnia, w których wykorzystano nowe bloki wapienne. ([64]s. 59)
MURY I PODPORY PIONOWE
Mury w przedstawianych obiektach były wykonane najczęściej z bloków kamiennych metodą muru ciosowego lub z cegły mułowej – pałace, pomieszczenia magazynowe i mury obronne.
Konstrukcje ścian są różne w różnych częściach obiektu. Wolnostojące ściany o licach nachylonych pod kątem82 budowane były w miejscach nieprzykrytych – jako zewnętrzne. Takie ściany to zlicowane powierzchnie zewnętrzne z bloków
kamiennych oraz jądro ściany – zasyp z gruzu.
Ściany pionowe mogą być wolnostojące i licujące, np. skałę. Tego typu konstrukcje murowe wykonane są z regularnych bloków kamiennych.
Ściany wolnostojące zbudowane są na grubość dwóch lub trzech kamieni. Występują w miejscach zadaszonych, zwykle oddzielają dwa pomieszczenia.
81 Wg badań własnych.
82 Najczęściej kąt nachylenia ściany waha się od 82° do 84°, np. w świątyni Hatszepsut nachylenie ścian wynosi: na dziedzińcu kompleksu słonecznego 7,5 cm/1mb, tj. 86°; w kaplicy Totmesa I (kompleks królewski) nachylenie w różnych narożnikach wynosi od 9 cm/1mb, tj. 85° do 11,5 cm/1mb, tj. 83°. W świątyni Setiego I kąt nachylenia ścian pylonów waha się od 85° do 86°.
Pionowa ściana licująca znajduje się w miejscach, gdzie pomieszczenie istnieje w przestrzeni wydrążonej skale83.
• − − − − • − − − • − • • • • •
Również układ kamieni w warstwach konstrukcji murowych jest różny, jednak nie zależy to od przekroju ściany. Lico ściany może składać się z:
skokowego biegu warstwy,
równo biegnących równych warstw,
równo biegnących warstw, ale o nieregularnej wysokości, lico z pomieszanymi wątkami ([6] s. 137 – 138)
A. Świątynia Hatszepsut
Podstawowy budulec świątyni stanowił wapień o barwie biało–kremowej, wydobywany z lokalnego kamieniołomu.
Część Sanktuarium Amona – Re dobudowane w okresie ptolemejskim wykonane zostało z piaskowca.
Architrawy Kolumnady Północnej zbudowane były z piaskowca. Wybrane przykłady rodzajów ścian i podpór pionowych:
górny taras:
portyk ptolemejski – trzony kolumn z nierównej wysokości bloków, mur w interkolumnium z reużytego materiału,
kaplica Hatszepsut – skokowy wątek muru,
dziedziniec słoneczny – ściana północna – równo biegnące warstwy muru o niejednakowej wysokości,
środkowy taras:
portyk Puntu – równo biegnące warstwy o zbliżonej wysokości. B. Karnak
Większa część obiektów okręgu Amona wybudowana została z piaskowca: biała kaplica Senusereta I – wapień,
kaplica Hatszepsut – różowy i szary granit, sala na barkę Filipa Arridajosa – różowy granit, pylon VII – piaskowiec i różowy granit,
mury okalające okręg – cegła mułowa.
Wybrane przykłady rodzajów ścian i podpór pionowych: oś wschód – zachód: • − − − • − − • • • • • •
pierwszy dziedziniec – kaplica Seti II narożnik łączący kaplice z pierwszym pylonem – nieregularne wysokości warstw oraz
wypełnienie luki mniejszymi blokami
Rys. 29Karnak – połączenie pierwszego pylonu z kaplicą Setiego I
Wielka kolumnada – kolumny zbudowane z małych bloków o nierównym biegu warstw;
magazyny w Ach-menu – nierówny układ warstw muru; oś północ – południe:
pylon VIII – równo biegnące warstwy muru, pylon IX – j.w.,
świątynia Chonsu – skokowy bieg warstw muru, w górnych partiach wyrównany, kaplica Hatszepsut – równy wątek muru i wszystkie warstwy równe,
mur obronny – mur odcinkowy, pofalowany. C. Świątynia w Luksorze
Cała świątynia zbudowana została z piaskowca.
Wybrane przykłady rodzajów ścian i podpór pionowych: pylon Ramzesa II wzniesiony w nieregularnym wątku przy użyciu starych materiałów budowlanych; ([98] s. 14) świątynia Totmesa III – wiązkowe kolumny papirusowe, wykonane z granitu jako monolit;
kolumny w wielkiej kolumnadzie, skonstruowane z małych bloków kamiennych;
• • • − − • − • − − − • − − −
wschodnia strona świątyni Amenhotepa III – z lewej ściana o skokowym wątku muru i dobijająca do niej pod kątem prostym ściana o równo biegnących
warstwach, o niejednakowej wysokości;
wielki dziedziniec Amenhotepa III – kolumny wiązkowe – papirusowe,
zbudowane z bloków kamiennych, tworzących poszczególne warstwy kolumny. D. Medinet Habu
Zespół świątynny zbudowany jest z piaskowca i cegły mułowej (magazyny i mury obronne). Pałac – Dom Miliona Lat – w Medinet Habu zachował się najlepiej, gdyż jako jedyny ze znanych został częściowo wykonany z kamienia.
([68] s. 359)
Wybrane przykłady rodzajów ścian i podpór pionowych: świątynia Ramzesa III:
zewnętrzne ściany świątyni – nierówny układ warstw muru, pylon – równo biegnące warstwy o zbliżonej wysokości, mała świątynia Amona z 18 dyn.:
skokowy wątek murów; fortyfikacja:
wschodnia brama – zbudowana z bloków kamiennych reużytych z Ramesseum, równo biegnące warstwy kamieni o nierównych wysokościach,
mur obronny (odcinkowy, pofalowany) – w okresie koptyjskim zabudowany domami,
sala hypostylowa – elementy trzonu kolumn o niejednakowej wysokości bloków. E. Ramesseum
Cały zespół zbudowany jest z piaskowca i cegły mułowej.
Pylony – zbudowano z kamienia, mimo że dotychczas pylony budowano z cegły mułowej. ([51]s. 2)
Wybrane przykłady rodzajów ścian i podpór pionowych: świątynia Ramzesa II:
sala astronomiczna – wątek muru ułożony skokowo, drugi pylon – skokowy układ warstw muru,
ściana północna drugiego dziedzińca – równo biegnące warstwy muru o jednakowej wysokości,
− • − − − − − − − −
kolumny sali hypostylowej – trzony kolumn z nierównej wysokości bloków tworzących warstwy, warstwa z dwóch kamieni (połówka koła), pionowa fuga układana na przemian.
F. Świątynia Setiego I
Cały zespół zbudowany jest z piaskowca i cegły mułowej. Wybrane przykłady rodzajów ścian i podpór pionowych:
świątynia
sanktuarium – skokowy wątek muru,
ściana zamykająca drugi dziedziniec – równo biegnące warstwy muru o podobnej wysokości,
kolumnada frontowa – elementy składowe trzonów kolumn o zbliżonej wysokości.
G. Świątynia Merenptaha • świątynia:
pierwszy pylon – cegła mułowa;
pierwszy dziedziniec – ściana południowa (frontowa) pałacu – cegła mułowa84. Mury o grubości 1,6 m. Północny mur przesunięty o 2,75 m w stosunku do końca pylonu w stronę osi świątyni, południowy natomiast o 4,45 m. ([63]s. 70) Kąt nachylenia zewnętrznych ścian – 88°; ([63]s. 87)
drugi pylon – bloki kamienne – piaskowiec;
pierwsza sala kolumnowa, pomieszczenia boczne – bloki wapienne; ([65]s. 66) druga sala kolumnowa, tylna część świątyni oraz kolumny obu sal kolumnowych, architrawy i stropy – piaskowiec. ([65]s. 66)
• pałac – konstrukcja wykonana z cegły mułowej. ([63]s. 70) • magazyny – cegła mułowa.
• Filary, pilastry i architrawy z piaskowca, podobnie nadproża, progi i węgary drzwi. ([67]s. 107)
STROPY I SKLEPIENIA