Qurna – świątynia Setiego I. German Archeological Institute

Prace badawcze Prace konserwatorskie

Pierwszy i drugi pylon • 1969 – 1970

Na początku 1970 r. cały obszar koncesyjny został wymierzony i udokumentowany w skali 1 : 1000 przez J. Dorner’a. Przebadano pozostałości obu pylonów. W przypadku pierwszego pylonu zachowały się fundamenty i bloki piaskowca, które tworzyły bramę. Fundamenty bramy wykonane były z lokalnego wapienia. Wapień został zniszczony przez wody gruntowe i stał się kruchy, stało się to powodem zawalenia bramy. Przejście przez bramę było wybrukowane płytami

z piaskowca, które noszą ślady

wychodzenia. Granitowe panewki obrotowe w południowo–i północno–zachodnim rogu bramy potwierdzają istnienie

dwuskrzydłowych drzwi. Po południowej stronie bramy odnaleziono tuż pod powierzchnią muru wieżę pylonu, wykonanego z cegły suszonej

• 1969 – 1970

Ze względu na kruchość wapienia

fundamentów współcześnie jeszcze istniało niebezpieczeństwo, że stojące pozostałości ścian mogłyby runąć pod ciężarem leżących na nich bloków z piaskowca, podjęto więc decyzję o uporządkowaniu przestrzeni bramy, jednak w ograniczonym zakresie. W ten sposób praca koncentrowała się przy pierwszym pylonie.([139]s. 293 – 295)

(40 x 20 x 10 cm). Nie stwierdzono obecności tynku na powierzchniach

zewnętrznych; podobnie jak nie sposób było oszacować wymiarów wież pylonu, gdyż obszar, który należało w tym celu przebadać znajduje się pod zagrodami.

([139]s. 293 – 295) • 1972

Wykonano prace badawcze przy drugim pylonie, z zamiarem dokonania pomiarów jego długości i szerokości, a także

przebadania odcinka łączącego pylon z północnym murem dziedzińca świątyni. Długość północnej wieży pylonu wynosi 19,1 m, szerokość 6,9 m, całkowita

rozpiętość pylonu obliczona może zostać na 43 m. Ceglana podbudowa pylonu sięga na około 90 cm pod pierwotny poziom

dziedzińca. ([139]s. 295)

Świątynia • 1975 – 1977

Badania miały na celu przebadanie

fundamentów. Odkopano ich poszczególne odcinki przy świątyni. Pierwszy wykop powstał na południowo–zachodnim rogu budynku świątynnego. Ukazał warstwę piasku rzecznego, grubą na 45 cm (2,5 m w kierunku wschodnim od samego rogu pod fundamentem składającym się z dwóch bloków wapiennych), w której odnaleziono podczas czyszczenia kilka pereł oraz fragmenty fajansowej tabliczki ze znakiem Anch. Dokonano podparcia wapiennych fundamentów i rozpoczęto stopniowe, przeprowadzane ostrożnie rozluźnianie silnie zespolonej warstwy piasku. Przy tym wypreparowano wiele skorup.

Powierzchnia, na której znajdowały się liczne skorupy, rozciągała się na długość 3 m. Prace przeprowadzone przy tym samym murze od strony wewnętrznej budynku świątynnego pozwoliły odnaleźć kolejny depozyt z elementami podwaliny, który zawierał ponadto dwie cegły gipsowe z imieniem Ramzesa I. Badania pod ślepymi wrotami Ramzesa I przyniosły rezultat w postaci stwierdzenia, że fundamentowanie składało się z dwóch warstw wapiennych bloków. Badania przeprowadzone na linii przebiegu muru otaczającego słoneczny

dziedziniec przyniosły tylko jedną nową informację, a mianowicie, że Barasanti, poszukując kolumnady, o której wspomniał Lepssius, przebadał cały ten odcinek włącznie z fundamentami ołtarza i dokonał ponownego jego zasypania. Z tego powodu nie da się ustalić na pewno, czy południowy mur dziedzińca, jak wcześniej

przyjmowano, posiadał bramę boczną. Po południowej stronie świątyni dokonano cięcia z kierunku północ – południe (ok. 20 m długości i 2,5 m szerokości). Na linii tej kopano aż do osiągnięcia piaszczystego podłoża pustyni. W ten sposób odnaleziono w warstwach górnych ślady budowli mieszkalnych, które jednak nie sięgają dalej niż do czasów

ptolemejskich, co oznacza, że teren ten za czasów ramessydzkich w ogóle nie był zabudowany. Pylony, pałac i magazyny na północy były wybudowane w tym samym czasie, co budynek świątynny i wtedy także udekorowane.Można zatem wysnuć

wniosek, że świątynia musiała być nadbudowana od strony południowo– zachodniej i z tamtej strony musiał być dostarczany materiał. To może także wyjaśnić, dlaczego południowo–zachodnie pomieszczenia świątynne są szczególnie silnie zniszczone albo nie zostały nigdy wykończone. Jednak ta teza może być obalona, gdyż na jednym z murów odnaleziono relief świadczący, że pomieszczenie zostało ukończone. ([140]s. 129 – 131)

Pałac świątynny • 1972

Postanowiono przebadać obszar od strony południowej pierwszego i drugiego dziedzińca pod kątem występujących analogii do Ramesseum i Medinet Habu. Na południe od pierwszego dziedzińca zostały odnalezione pozostałości

fundamentów, a także znajdujące się po części in situ schody. Kolejne odsłonięcia odkryły dalsze elementy budynku, które pozwoliły jednoznacznie określić

znalezioną budowlę jako pałac świątynny. ([139]s. 296 – 299)

• 1975 – 1977

Analiza wcześniej odsłoniętych

fundamentów wschodniej bramy pałacu świątynnego. Oczyszczono ostatnią zachowaną warstwę cegieł należącą do fundamentu północno–wschodniego rogu, w celu określenia przebiegu i rozmiarów wschodniego muru zewnętrznego. Po jego zewnętrznej stronie były jeszcze zachowane ślady około dwucentymetrowej grubości warstwy białego tynku. Sam mur–jeszcze w starożytności splądrowany był

nadbudowanym tylko fragmentarycznie zachowanym późniejszym murkiem. Nad nim znajdowały się częściowo zachowane koptyjskie piece ceramiczne. Piece te wyjaśniają obecność warstwy osadu (warstwa palna) nad południowo–

wschodnim obszarem pałacu. Taką samą warstwę odnaleziono nad południowo – zachodnim obszarem pałacu, gdzie również stały piece ceramiczne z czasów

koptyjskich, podczas gdy środkowa część pałacu była nadbudowana zagrodami. ([142]s. 125)

• 1980 – 1984

Kampanie wykopalisk archeologicznych ([144]s. 14)

• 1984 – 1998

Przeprowadzono prace restauratorskie murów zewnętrznych świątyni i ścian fundamentowych pałacu oraz

przeprowadzono prace uzupełniające, pozwalające uczytelnić rzut funkcjonalny pałacu. ([144]s. 4)

Magazyny • 1975 – 1977

Badany obszar magazynów obejmuje północno–zachodnią część założenia. Zachodnia ściana kompleksu magazynów jest równocześnie zachodnim murem otaczającym świątynię. Jak do tej pory nie stwierdzono żadnych połączonych od północno–zachodniego rogu pomieszczeń. W rogu z murem sąsiaduje skała,

co oznacza, że mamy tu faktycznie do czynienia z granicą obszaru świątynnego. Południowy mur magazynu jest

jednocześnie północnym murem

otaczającym światynię, który ciągnie się do pierwszego pylonu. Kolejne badania

pozwoliły na sprecyzowanie układu pomieszczeń magazynowych oraz ukazały hipotetyczny sposób funkcjonowania . ([142]s. 126 – 128)

7. Qurna – świątynia Merenptaha. Schweizerische Institut für Ägyptische