Ramesseum. Mission Archeologique Franco - Égyptianne

Prace badawcze Prace konserwatorskie

Świątynia

Pierwszy pylon i pierwszy dziedziniec • 1990 – 1991

Sondaż wykazał zniszczenie podstaw zachodniej fasady pylonu. Bloki z których był zbudowany, zostały zniszczone. Pozwala to przypuszczać, że stan całej zachodniej fasady i fundamentów jest krytyczny. Ta część pylonu grozi zawaleniu. Powodem zniszczenia pylonu jest fakt, iż fundamenty nie mogły wytrzymać ciśnienia wód gruntowych i powodzi, które aż do 1964 r. sięgały zachodniej fasady Ramesseum. ([90]s. 36 – 39)Na pierwszym dziedzińcu sporządzono dokumentację północnego portyku. ([90]s. 42)

• 1999 – 2000

Badania na temat zniszczeniej rzeźby Ramzesa II zostały przeprowadzone na miejscu, aby ocenić stan statuy i jej podstawy. Badania i analizy mają na celu przedstawienie propozycji konserwacji tego zabytku in situ. Nie wykluczają one jednak możliwości ewentualnej rekonstrukcji. Projekt techniczny przygotował H. Evrard. Podniesienia rzeźby nie można uważać za operację niemożliwą, jednak trzeba przede wszystkim zdołać określić użyteczność, która miałaby zostać powiązana z tą rekonstrukcją. Aktualne położenie kolosa Ramzesa II zapisane jest w historii świątyni. ([91a]s. 28 – 29) Podczas spotkania w 1999 r. przedstawiono dwa projekty ratowania pierwszego pylonu. Pierwszy projekt wymagał wykonania głębokiego drenażu wokół zabytku, aby zlikwidować

podnoszenie się wody do bloków z piaskowca. Przyjęty i zaakceptowany został projekt drugi, który przewidywał demontaż i ponowny montaż całości. Kontakty nawiązane z misją francuską (Karnak) pozwoliły uzupełnić wiedzę o rezultatach ekspertyz technicznych. ([91a]s. 26)

• 2001 – 2002

Badania archeologiczne kolosa Ramzesa II pozwoliły stwierdzić, że posąg początkowo był częściowo sprzedany, a następnie obalony. Setki odłamków leżących na miejscu zidentyfikowano, ponumerowano oraz sfotografowano. Podobne prace podjęto przy posągu Teji (matki Ramzesa), która stała po prawej stronie kolosa

Ramzesa II. ([92]s. 22 – 23)

Drugi pylon i drugi dziedziniec • 1990 – 1991

Dokumentacja filarów ozyriackich,

abakusów, architrawów oraz sporządzenie rejestru świąt ku czci boga Mina – strona zachodnia północnej wieży drugiego pylonu. ([80]s. 42)

• 1999 – 2000

Nadbudowano południową wieżę drugiego pylonu, a do całkowitego zakończenia prac przy tej budowli zostały tylko prace

końcowe. Na drugim dziedzińcu

przewidziano przywrócenie do dawnego stanu mur północny ze względu na

zachowanie na całej długości fundamentów muru. Zadanie to zostało powierzone G. Maurel. Istnienie drzwi, przebitych na poziomie dwóch pierwszych warstw,

zostało potwierdzone przy oczyszczeniu, które pozwoliło określić właściwą

szerokość otworu. W tym sektorze świątyni pracowała również egipska ekipa

Najwyższej Rady Starożytności, która dokończyła restaurowanie elementów portyku północno–zachodniego – figur ozyriackich. ([91a]s. 33 – 34)

Sala hypostylowa i część centralna • 1990 – 1991

Sporządzono wykaz kolumn, abakusów, architrawów nawy centralnej oraz bazy kolumn sali hypostylowej.Udokumentowano reliefy przedstawiające bitwę pod Dapur oraz teksty dotyczące kampani militarnej w Tounip, znajdujące się na południowo– wschodniej ścianie sali hypostylowej. Zadokumentowano dekorację węgarów drzwi prowadzących z sali hypostylowej do sali na barkę oraz węgary drzwi

prowadzących z sali na barkę do sali litanii.Sporządzono dokumentację ścian, kolumn, abakusów i architrawów sali litanii. ([80]s. 42)

• 1999 – 2000

Północne i południowe drzwi boczne sali hypostylowej, odkryte w 1991 r. na drugim dziedzińcu podczas prac porządkowych, to dwa fragmenty z diorytu. D. Esmoingt podjął badania aktualnego stanu śladów drzwi, aż do zdefiniowania postępowania, które byłoby odpowiednie do przywrócenia na miejsce elementów. Postanowiono przewidzieć wygląd północnych drzwi, których restaurowanie aktualnie nie jest przewidziane. ([91a]s. 34)

Sanktuarium • 1999 – 2000

Trzy kampanie wykopaliskowe od 1997 do 1999 r., pozwoliły na uporządkowanie całej strefy sanktuarium. Dało to możliwość uczytelnienia planu świątyni, zbadania fundamentów zniszczonej części budowli oraz grobów zaznaczonych przez Lepsius’a w tym sektorze. Pracą nad

uporządkowaniem całej strefy kierował G. Lecuyot. ([94]s. 117)

• 2001 – 2002

Podczas prac porządkowych i badawczych odnaleziono wiele płyt wapiennych.

To sugeruje, że ten materiał używany był do brukowania kaplic otaczających

sanktuarium. Podłogi w większości pomieszczeń świątyni wykonane zostały z piaskowca. ([92]s. 25)

Aleja procesyjna • 1999 – 2000

Północna aleja procesyjna świątyni Ramzesa II, została uporządkowana na długości 40 m. Praca ta ukazała podstawy zachowanych sfinksów, z których 4 są zachowane vis – a – vis. Prostokątne podstawy mierzą 4 m długości i 1,6 m szerokości. Przestrzeń pomiędzy każdą podstawą wynosi 3,7 m, a odstęp podstawy od muru kompleksu ekonomicznego i od muru zamykającego. Szerokość alei procesyjnej wynosi 5,3 m. Wiele płyt kamiennych tworzących posadzkę alei zachowało się. W alei procesyjnej w części północno–zachodniej przeprowadzono prace oczyszczające. Przebadano materiał pozostawiony przez E. Baraize.

Zabezpieczono materiał przede wszystkim z Trzeciego Okresu Przejściowego oraz liczne ostraka z 5 do 8 r. panowania Ramzesa II. ([91a]s. 32 – 33)

Kompleks gospodarczy • 1990 – 1991

Przeprowadzono prace porządkowe i badawcze strefy północno–zachodniej i zachodniej kompleksu. Pozwoliło to wzbogacić wiedzę odnośnie zmian przeprowadzonych w Trzecim Okresie Przejściowym, epoki od kiedy Ramesseum zostało przekształcone na nekropolę przez tebańskie duchowieństwo. Liczne zabytki: stele, papirusy z tekstami Księgi Umarłych i dokumenty wzbogaciły kolekcje muzeów w Luksorze i Kairze. Podjęto próbę

interpretacji funkcji ekonomicznej tego sektora. ([90]s. 41,43)

• 1999 – 2000

Aktualne prace badawcze pozwoliły uporządkować informacje zebrane podczas prac w poprzednich sezonach. Zmiany architektoniczne zostały opracowane przez E. Livio, a F. Bonilloc i L. Rossi sporządzili

• 1999 – 2000

Przeprowadzono prace restauracyjne murów, uczytelniając przez to plan założenia. Dokończono restaurowanie przedsionka kuchni, który pełnił w starożytności rolę śluzy - przejścia ze świata świeckiego do świata świętego.

plan całego sektora. Uporządkowano i przebadano obszar kuchni (mięsnej²³) podczas prac naprawczych części muru południowego kompleksu w sektorze południowo–wschodnim. Ta kuchnia, podobnie jak 13 innych, była wyłożona płytami z odzyskanego materiału. W głębi pomieszczenia odnaleziono cegły

pozwalające przypuszczać, że piece znajdowały się naprzeciw ściany

wschodniej. Powtórne zajęcie tego obszaru w Trzecim Okresie Przejściowym jest zaznaczone istnieniem wielu grobów. Studnie grobowe posiadają nieregularne ściany. ([91a]s. 30)

• 2001 – 2002

Badania południowego sektora kompleksu skupione zostały na badaniu kuchni i tzw. kuchni mięsnej. Prace badawcze

prowadzone w kuchni w latach 1997–98, zostały uzupełnione o badanie zdobionych bloków, tworzących część sali gościnnej. Bloki te pochodzą z budowli królowej Hatszepsut i Totmesa III (identyfikacja dekoracji). W sali tej spełniającej rolę „komory” oczyszczano wodą i ogniem ofiary żywnościowe, które rozdzielane były na poszczególne ołtarze.

W kuchni tzw. mięsnej odkopanej w latach 1999–2000, odkryto liczne szczątki

zwierząt, przebadane przez archeo–zoologa. Badania pozwoliły zidentyfikować wiele gatunków zwierząt m.in. krokodyla i osła. ([92]s. 26)Sektor północny kompleksu został przeznaczony na magazyny bloków dekorowanych, rzeźb i innych detali ze świątyni oraz na studio fotograficzne, a także na magazyn materiałów

budowlanych. Wcześniej sektor został przebadany archeologicznie. ([92]s. 28)

A. Spitz przeprowadził konserwację posadzki (z płyt kamiennych) zniszczonej jeszcze w starożytności.

Utworzono muzeum w terenie, pokazując tam zdobione bloki pochodzące z kuchni i piekarni. ([91a]s. 35)

23 Wg Nikolasa Grimal ([55]s.277)

Świątynia Montu i Nefertari²⁴ • 1990 – 1991

Wykonano plan świątyni, a także rekonstrukcję elewacji i aksonometrię obiektu. Rekonstrukcje zostały wykonane na podstawie danych archeologicznych, dostarczonych poprzez znalezienie bloków tego zabytku, reużyte w małej świątyni Amona w Medinet Habu. ([90]s. 42)

Mur otaczający zespół • 1999 – 2000

Podczas badań archeologicznych w części północno-zachodniej potwierdzono hipotezę istnienia tam kaplicy (długości 12 m) z Trzeciego Okresu Przejściowego,

osadzonej w samym murze. Cegły pobrane do badań laboratoryjnych okazały się ramessydzkie – przerobione i wyszlifowane w formacie 26/27 x 13 x 9 typowe dla Okresu Późnego. ([91a]s. 32)