W literaturze możemy spotkać wiele definicji rodziny. Z. Tyszka definiuje rodzinę, jako „Zbiorowość ludzi powiązanych ze sobą więzią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji” (Tyszka, 1982, s. 74). Według Z. Zborowskiego „rodzina jest grupą naturalną opartą na związkach krwi, małżeństwa lub adopcji. Jest ona grupą o charakterze wspólnoty, której podstawową funkcją jest utrzymanie ciągłości biologicznej społeczeństwa”(Zaborowski, 1980, s. 14). J. Szczepański określa rodzinę jako „(…) grupę złożoną z osób połączonych stosunkiem małżeń-skim i rodzicielmałżeń-skim” (Szczepański, 1970, s. 300). Natomiast według W. Okonia rodzina to „ mała grupa społeczna składająca się z rodziców, ich dzieci i krewnych;
rodziców łączy więź rodzicielska, stanowiąca podstawę wychowania rodzinnego, jak również więź formalna, określająca obowiązki rodziców i dzieci względem siebie” (Okoń, 2007, s. 355).
Na wspólnotowy charakter rodziny wskazuje J. Wilk (Wilk, 2002, s. 31). Zwraca on uwagę na współpracę wszystkich członków rodziny, w której następuje zespo-lenie cnót i działań. Podobnie jak J. Wilk, T. Kukołowicz określa rodzinę jako wspólnotę. „Rodzina jako wspólnota osób, wyrasta z ich wzajemnej miłości, wycho-wuje poprzez obecność swoich członków pozostających ze sobą w relacji miłości i życzliwości” (Kukołowicz, 2001, s. 197). Tylko z powyżej przytoczonych definicji należy wnioskować, że rodzina stanowi wielką wartość dla wszystkich jej człon-ków. Jest także wartością dla całego społeczeństwa. Rodzina oprócz wartości samej w sobie jest jednocześnie miejscem, w którym bytują wartości i są w niej urzeczywistniane. Stanowi przestrzeń aksjologiczną, w której dzieci poznają war-tości oraz w której ma miejsce proces wychowania ku warwar-tościom. Proces ten jest definiowany przez K. Chałas, jako „zespół czynności wykonywanych przez wychowawców wspomagających wychowanków w procesie urzeczywistniania oraz tworzenia wartości, kreowania własnego życia przez pryzmat właściwych struktur
hierarchicznych oraz działań animacyjnych, ukierunkowanych na budowanie antro-posfery w środowisku społecznym; prowadzi do osiągnięcia pełni człowieczeństwa”
(K. Chałas, 2016, s. 1417).
Wychowanie ku wartościom w rodzinie odbywa się między innymi poprzez realizację jej funkcji. M. Łobocki zwraca uwagę, że rodzina „spełnia bardzo ważne funkcje zarówno dla utrzymania ciągłości biologicznej, jak również normalnego rozwoju psychospołecznego jednostki i społeczeństwa” (Łobocki, 2006, s. 310).
Różni autorzy dokonują klasyfikacji funkcji budujących strukturę rodziny.
M. Ziemska wyróżnia następujące funkcje rodziny: prokreacyjną, produkcyjną, usługowo–opiekuńczą, socjalizacyjną i psychohigieniczną (Ziemska, 1980, s. 234).
W. Okoń do funkcji rodziny zalicza:
• funkcję prokreacyjną,
• przygotowanie dzieci do wejścia w życie społeczne, ich pielęgnowanie i wychowanie oraz zapewnienie im odpowiedniego startu życiowego,
• prowadzenie gospodarstwa domowego, zaspokajającego potrzeby człon-ków rodziny,
• sprawowanie pieczy nad życiem członków rodziny, ich zachowaniem, kulturą, zdrowiem (Okoń, 2007, s. 355).
Z. Tyszka wymienia natomiast dziesięć funkcji rodziny: materialno–ekono-miczną, opiekuńczo–zabezpieczającą, prokreacyjną, legalizacyjno- kontrolną, socjalizacyjną, klasową, kulturalną, rekreacyjno–seksualną, towarzyską i emo-cjonalno-ekspresyjną (Tyszka, 1976, s. 61).
Natomiast według M. Łobockiego do najważniejszych funkcji rodziny należą:
• „funkcja prokreacyjna (biologiczna), mająca na celu zrodzenie potomstwa, czyli zapewniająca społeczeństwu ciągłość biologiczną, a także zaspoka-janie potrzeb erotyczno– seksualnych małżonków;
• funkcja opiekuńcza, polegająca na udzielaniu konkretnej pomocy człon-kom rodziny w różnych sytuacjach i okolicznościach życiowych, gdy nie są w stanie zaspokoić swych podstawowych potrzeb;
• funkcja gospodarcza (ekonomiczna), dotycząca zapewnienia członkom rodziny niezbędnych warunków do utrzymania się przy życiu, czyli dostarczania rodzinie dóbr materialno–bytowych;
• funkcja wychowawcza (socjalizacyjna), przejawiająca się m.in. we wpro-wadzaniu członków rodziny w szeroko rozumiane życie społeczne łącznie z językiem ojczystym, obyczajami, wzorami zachowań i wartościami kulturowymi;
• funkcja stratyfikacyjna” (Łobocki, 2006, s. 310).
Istotę funkcji stratyfikacyjnej wyjaśnia F. Adamski. Według autora jest to funk-cja „gwarantująca członkom rodziny określony status życiowy, wyznaczająca ich przynależność do określonej klasy czy warstwy społecznej” (Adamski, 1984, s. 50).
Dla prawidłowego funkcjonowania rodziny oraz rozwoju jej najmłodszych człon-ków ważne jest spełnianie każdej z wyżej wymienionych funkcji. To rodzina, dzięki spełnianiu wyżej wymienionych funkcji zapewnia dziecku prawidłowy rozwój we wszystkich jego obszarach. Jak również jest podstawową grupą społeczną wycho-wującą potomstwo. W kontekście tematu opracowania oraz biorąc pod uwagę wpływ rodziny na najmłodszych jej członków bardzo istotna jest realizacja funkcji wychowawczej. Jak pisze M. Łobocki, „Prawidłowe spełnianie funkcji wychowaw-czej polega w szczególności na:
• zaspokajaniu podstawowych potrzeb biologicznych i psychospołecznych dzieci, w tym zwłaszcza potrzeby bezpieczeństwa, miłości i afiliacji (przy-należności), uznania i samourzeczywistnienia;
• dostarczaniu pożądanych społecznie wzorów zachowań, wyzwalających u dzieci procesy identyfikacji z rodzicami;
• przekazywaniu i przyswajaniu wartości, norm i zasad współżycia i współ-pracy preferowanych w społeczeństwie, w którym żyją;
• umożliwianiu dzieciom (poczynając od wczesnych lat życia) aktywnego udziału w różnego rodzaju czynnościach i obowiązkach domowych, trak-tując je zarazem jako równoprawnych partnerów życia rodzinnego;
• rozwijaniu i rozszerzaniu kontaktów międzyludzkich, tj. pogłębianiu u dzieci więzi emocjonalnych z krewnymi, przyjaciółmi i znajomymi”
(Łobocki, 2006, s. 311).
Na szczególną uwagę zasługuje stanowisko Jana Pawła II wobec funkcji rodziny. W Liście do Rodzin Jan Paweł II pisał: „Pośród wielu dróg rodzina jest drogą pierwszą i z wielu względów najważniejszą. Jest drogą powszechną, pozostając za każdym razem drogą szczególną, jedyną i niepowtarzalną, tak jak niepowtarzalny jest każdy człowiek. Rodzina jest tą drogą, od której nie można się odłączyć. Wszak normalnie każdy z nas w rodzinie przychodzi na świat, można więc powiedzieć, że rodzinie zawdzięcza sam fakt bycia człowiekiem” (Jan Paweł II, 1994). Człowiek nie może istnieć bez rodziny. Jest z nią związany przez sam fakt narodzin. Rodzina wspiera go i ukierunkowuje podczas dalszego życia, pomaga w dążeniu do pełni człowieczeństwa.
Realizacja wyżej wymienionych funkcji, a szczególnie funkcji wychowawczej, stawia przed rodziną konkretne zadania. Jak podkreśla K. Stachewicz szczególnym zadaniem jest bycie „szkołą wartości, kształtowania wrażliwości aksjologicznej, preferowania wartości wyższych, wyrabiania świadomości hierarchii wartości,
która nie zależy od własnych upodobań, ale wynika z istoty ich natury” (Stache-wicz, 2001, s. 30).
Podsumowując powyższe analizy należy podkreślić, że rodzina stanowi optymalne miejsce integralnego rozwoju i wychowania człowieka, może stano-wić przestrzeń urzeczywistniania wartości, wychowania ku wartościom, miej-scem budowania własnej i właściwej hierarchii wartości prowadzącej do pełni człowieczeństwa.