Projekty Unii Europejskiej w zakresie rozwoju turystyki morskiej w województwie zachodniopomorskim

AktywnoĞü róĪnych Ğrodowisk w województwie zachodniopomorskim na rzecz rozwoju turystyki morskiej jest imponująca. Dotychczas zrealizowano kilka projektów inwestycyjnych (tabela 2) poprawiających stan infrastruktury w portach i przystaniach morskich, ale równieĪ projektów marketingowych (tabela 3) mających na celu promocjĊ walorów województwa oraz kreowanie jego marki i wizerunku jako morskiej destynacji turystycznej. Badania prze-prowadzone przez B. Meyer w województwie zachodniopomorskim dowodzą, Īe „wszystkie z ankietowanych gmin pozyskują Ğrodki finansowe z funduszy unijnych. WĞród przedstawionych projektów dominują projekty ukierunkowane na modernizacjĊ oraz rozbudowĊ istniejącej infrastruktury (w szczególnoĞci drogowej i sportowo-rekreacyjnej), a za najwaĪniejsze potrzeby w zakresie

17 Ibidem, s. 121–124.

18 A. Galor, B. WiĞnicki, Z. JóĨwiak, W. Galor, op.cit., s. 126.

inwestycji infrastrukturalnych uznawane są inwestycje w bazĊ noclegową oraz związane z rozbudową bazy sportowo-rekreacyjnej”¹⁹. „NajwiĊkszy zakres in-westycji turystycznych i proturystycznych zostaá zaprezentowany przez gminy nadmorskie”²⁰.

Tabela 2

Wybrane projekty inwestycyjne w województwie zachodniopomorskim wspierające rozwój turystyki morskiej w latach 2009–2013

Nazwa projektu Czas zapewniającej dostĊp do portów w ĝwinoujĞciu i Szczecinie – oznakowanie nawigacyjne”

2009–2011 Urząd Morski w Szczecinie

51 000 000,00 záotych, w tym:

43 350 000,00 záotych z PO Iiĝ

„Zachodniopomorski Szlak ĩe-glarski – sieü portów turystycz-nych Pomorza Zachodniego”

93 225 875,97 záotych, w tym:

35 280 000,00 záotych z PO IG 6.4.

„Rozbudowa Portu Morskiego w Daráowie oraz poprawa dostĊpu z sieci dróg krajowych i wojewódzkich”

2009–2013 miasto Daráowo 32 600 000,00 záotych, w tym:

26 730 000,00 záotych z PO Iiĝ

„Budowa infrastruktury rekrea-cyjnej i Īeglarskiej w Stepnicy”

2010–2011 gmina Stepnica 4 500 000,00 záotych, w tym: 1 800 000,00 záotych z RPO WZ

„Modernizacja dostĊpu drogo-wego do Portu w Szczecinie”

2010–2012 gmina miasto Szczecin

52 000 000,00 záotych, w tym:

26 000 000,00 záotych z RPO WZ

19 B. Meyer, AktywnoĞü samorządu lokalnego jako element potencjaáu turystycznego na przykáadzie wybranych gmin województwa zachodniopomorskiego, „Ekonomiczne Problemy Usáug”, nr 52, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego”, nr 590, Wydawnictwo Nauko-we UniNauko-wersytetu SzczeciĔskiego, Szczecin 2010, s. 28.

20 Ibidem.

1 2 3 4

„Zagospodarowanie Basenu Póánocnego w ĝwinoujĞciu na Port Jachtowy”

2010–2012 gmina miasto ĝwinoujĞcie

18 800 000,00 záotych, w tym:

715 000,00 záotych z RPO WZ

„Poprawa dostĊpnoĞci do Portu Koáobrzeg od strony lądu”, etapy I–III

2010–2013 miasto Koáobrzeg

271 800 000,00 záo-tych, w tym:

96 650 000,00 záotych z PO Iiĝ ħródáo: Zachodniopomorski Szlak ĩeglarski – sieü portów turystycznych Pomorza

Za-chodniego, ZROT, Szczecin 2013, http://zrot.pl/szlak/projekt.php (21.03.2013);

A. Galor, B. WiĞnicki, Z. JóĨwiak, W. Galor, Aktualizacja Programu Wojewódz-kiego pn. Strategia Rozwoju Gospodarki Morskiej w Województwie Zachodnio-pomorskim do roku 2015, Akademia Morska w Szczecinie – Fundacja Rozwoju Akademii Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2010, s. 136–156.

W województwie zachodniopomorskim realizowane są róĪnorodne inwe-stycje infrastrukturalne zarówno wewnątrz portów, jak i na ich przedpolu. Ze wzglĊdu na ograniczone zasoby organizacyjno-finansowe odbywa siĊ to etapa-mi i jest rozciągniĊte w czasie, ale trzeba podkreĞliü, Īe kaĪda z opisywanych inwestycji ma istotne znaczenie dla rozwoju rynku turystyki morskiej. NajwiĊk-sze uznanie budzi realizacja projektu „Zachodniopomorski Szlak ĩeglarski – sieü portów turystycznych Pomorza Zachodniego”, który przewiduje realizacjĊ licznych inwestycji w portach i przystaniach morskich, w tym: „modernizacjĊ istniejącej bazy do uprawiania Īeglarstwa oraz poszerzenie jej o nowe lokaliza-cje. Wybudowane zostaną mariny i porty turystyczne w Szczecinie (Wyspa Grodzka), Wolinie, Wapnicy (Gmina MiĊdzyzdroje), Kamieniu Pomorskim, Dziwnowie i w Daráowie oraz zostaną zmodernizowane mariny i przystanie jachtowe w Szczecinie (Marina PogoĔ i PrzystaĔ Jachtowa AZS) oraz Port Jachtowy w Koáobrzegu”²¹. Inwestycje zrealizowane w ramach projektu znacz-nie poprawią stan infrastruktury do uprawiania turystyki jachtowej i Īeglarstwa morskiego, co moĪe wpáynąü na wielkoĞü popytu turystycznego i rozwój rynku turystycznego w miastach i gminach nadmorskich województwa zachodnio-pomorskiego, a co za tym idzie, tworzenie nowych miejsc pracy i rozwój spo-áeczno-gospodarczy.

21 Zachodniopomorski Szlak ĩeglarski – sieü portów turystycznych Pomorza Zachodniego, ZROT, Szczecin 2013, http://zrot.pl/szlak/projekt.php (21.03.2013).

Ponadto w województwie zachodniopomorskim podejmowane są równieĪ inwestycje poprawiające dostĊp do portów od strony lądu i od strony morza, to jest remonty falochronów, unowoczeĞnianie oznakowania nawigacyjnego, po-gáĊbianie torów wodnych i inne (tabela 2). Szczególnie cieszy fakt, Īe Zarząd Morskiego Portu Szczecin i ĝwinoujĞcie SA planuje w przyszáoĞci przygotowa-nie projektu, którego celem bĊdzie stworzeprzygotowa-nie moĪliwoĞci obsáugi statków wy-cieczkowych²² w porcie Szczecin-ĝwinoujĞcie i zakáada pozyskanie na ten cel wsparcia z funduszy UE. Wszystkie te dziaáania zwiĊkszają konkurencyjnoĞü portów Pomorza Zachodniego na europejskim rynku morskim.

W województwie zachodniopomorskim realizowane są takĪe tak zwane projekty miĊkkie, niezwiązane z inwestycjami infrastrukturalnymi, tylko odno-szące siĊ do promocji i wspóápracy w zakresie turystyki (tabela 3). W niniej-szym opracowaniu analizie poddano wyáącznie projekty, które odnoszą siĊ bez-poĞrednio do turystyki morskiej. Natomiast nie naleĪy zapominaü o róĪnych innych inicjatywach i projektach promujących np. turystykĊ kulturową, rowe-rową czy agroturystykĊ w województwie zachodniopomorskim. Potrzeby turys-tów przybywających morzem są róĪnorodne, zatem przygotowanie bogatej i róĪnorodnej oferty turystycznej ma duĪe znaczenie.

Ciekawą inicjatywą, która ma znaczenie dla rozwoju rynku turystyki mor-skiej w województwie zachodniopomorskim, jest projekt „MARRIAGE – lep-sze zarządzanie mariną, konsolidacja sieci portów oraz marketing turystyki wodnej w obrĊbie Poáudniowego Baátyku”. To doskonaáy przykáad wspóápracy Ğrodowisk na rzecz „promocji portów, przystani i marin woj. zachodniopomor-skiego leĪących w regionie wybrzeĪa Pád. Baátyku”²³. Rezultatem projektu ma byü miĊdzy innymi: „opracowanie «Strategii Promocji Turystyki Wodnej ze szczególnym uwzglĊdnieniem marin» oraz wydanie «Kompendium efektywne-go funkcjonowania i zarządzania marinami», ale takĪe wyszkolenie zarządów marin w zakresie rozwoju i unowoczeĞniania systemu zarządzania marinami”²⁴. Realizacja tego typu projektów wpáywa korzystnie na kreowanie pozytywnego wizerunku regionu jako morskiej destynacji turystycznej.

22 A. Galor, B. WiĞnicki, Z. JóĨwiak, W. Galor, op.cit., s. 148.

23 http://wzp.pl/wtgp/turystyka (10.03.2013).

24 MARRIAGE – lepsze zarządzanie mariną, konsolidacja sieci portów oraz marketing tu-rystyki wodnej w obrĊbie Poáudniowego Baátyku, Urząd Marszaákowski Województwa Zachod-niopomorskiego, Wydziaá Turystyki, Gospodarki i Promocji, Biuro Turystyki, http://wzp.pl/

wtgp/turystyka (10.03.2013).

Tabela 3 Wybrane projekty miĊkkie w województwie zachodniopomorskim

wspierające rozwój turystyki morskiej

Nazwa projektu /

Czas realizacji Cel projektu Partnerzy

projektu po-áoĪonymi wzdáuĪ wschodniej i zachodniej czĊĞci wybrzeĪa Poáudniowego Baátyku; rozwój, konsolidacja sieci marin i portów od Niemiec do Litwy; wymiana doĞwiadczeĔ w zakresie poszuki-wania inwestorów lub operato-rów marin; dziaáania w zakresie zwiĊkszenia udziaáu spoáeczeĔ-stwa w rozwoju waterfrontów;

wymiana doĞwiadczeĔ w zakre-sie zarządzania marinami i ich promowania; budowa i promocja produktu turystycznego opartego na turystyce wodnej; promocja turystyczna, marketing produktu w krajowym i zagranicznym ru-chu turystycznym, w tym rów-nieĪ wzrost konkurencyjnoĞci i wykreowanie go jako miejsca atrakcyjnego turystycznie portów i marin (miĊdzy innymi stworzenie przewodnika online dlaĪeglarzy, wizyty studyjne dla osób zarządzających marinami);

promocja dziedzictwa kulturo-wego i naturalnego regionu Czterech Zakątków

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: Zachodniopomorskie – Morze Przygody.

Promocja turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego, http://www.wzp.

pl/wtgp/turystyka/projekty_rpo-turystyka/p-r-m-a-18083/n_projekt_-_zachodnio pomorskie_-_morze_przygody_promocja_turystyczna_wojewodztwa_ zachod-niopomorskiego.htm (15.02.2013); MARRIAGE – lepsze zarządzanie mariną, konsolidacja sieci portów oraz marketing turystyki wodnej w obrĊbie Poáudnio-wego Baátyku, Urząd Marszaákowski Województwa Zachodniopomorskiego, Wydziaá Turystyki, Gospodarki i Promocji, Biuro Turystyki, http://wzp.pl/

wtgp/turystyka (10.03.2013); Zachodniopomorskie – Morze Przygody. Promocja turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego i SzczeciĔskiego Obszaru Me-tropolitalnego, http://www.wzp.pl/wtgp/turystyka/projekty_po-turystyka/p-r-m- a-18090/n_projekt_-_zachodniopomorskie_morze_przygody_promocja_turysty- czna_województwa_zachodniopomorskiego_i_szczecinskiego_obszaru_metropoli-tarnego. htm (20.03.2013); Rozwój Czterech Zakątków jako zrównowaĪonego miejsca pobytu opartego na naturalnym i kulturowym dziedzictwie, Urząd Miasta ĝwinoujĞcie, ĝwinoujĞcie 2013, http://www.swinoujscie.pl/pl/ contents/content/

157/417 (25.03.2013).

Biuro Turystyki Wydziaáu Turystyki, Gospodarki i Promocji UrzĊdu Mar-szaákowskiego Województwa Zachodniopomorskiego prowadzi dwa projekty dofinansowane z RPO WZ na lata 2007–2013, – „Zachodniopomorskie – Morze Przygody. Promocja turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego” oraz

„Zachodniopomorskie – Morze Przygody. Promocja turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego i SzczeciĔskiego Obszaru Metropolitalnego”. Celem nadrzĊdnym obu projektów jest „wzrost konkurencyjnoĞci woj. zachodniopo-morskiego w krajowym i zagranicznym ruchu turystycznym, w tym równieĪ wzrost konkurencyjnoĞci SzczeciĔskiego Obszaru Metropolitalnego, a takĪe podniesienie atrakcyjnoĞci woj. zachodniopomorskiego oraz SzczeciĔskiego Obszaru Metropolitalnego i wykreowanie go jako miejsca atrakcyjnego tury-stycznie”²⁵. Rezultatem pierwszego wspomnianego projektu ma byü miĊdzy innymi opracowanie programu promocji zachodniopomorskich produktów tury-stycznych, wydanie publikacji „Zachodniopomorskie – turystyka wodna”, „Za-chodniopomorski Szlak ĩeglarski”, oraz promocja w prasie i telewizji. W ra-mach drugiego projektu planuje siĊ „prezentacjĊ woj. zachodniopomorskiego na krajowych i zagranicznych targach turystycznych, przygotowanie strony

25 Zachodniopomorskie – Morze Przygody. Promocja turystyczna województwa zachod-niopomorskiego, http://www.wzp.pl/wtgp/turystyka/projekty_rpo-turystyka/p-r-m-a-18083/n_pro jekt_–_zachodniopomorskie_-_morze_przygody_promocja_turystyczna_wojewodztwa_zachod-niopomorskiego.htm (15.02.2013).

www.morzeprzygody.eu, promocjĊ w telewizji i kinie” ²⁶ i inne dziaáania pro-mocyjne.

Podsumowanie

W województwie zachodniopomorskim w celu poprawy konkurencyjnoĞci polskich obszarów nadmorskich na rynku europejskim zrealizowano juĪ wiele inwestycji infrastrukturalnych, a kolejne są planowane. Modernizowane są dro-gi dojazdowe do portów, pogáĊbiane tory wodne, planowana jest budowa nowe-go terminalu promowenowe-go, odnawiane i rozbudowywane są przystanie jachtowe czy w koĔcu unowoczeĞniana jest infrastruktura usáugowa. „Za sprawą fundu-szy unijnych oraz dziaáaĔ samorządów lokalnych w wielu portach lokalnych powstaje infrastruktura Īeglarska. Powinno to stopniowo doprowadziü do reali-zacji idei stworzenia sieci portów jachtowych wzdáuĪ polskiego wybrzeĪa”²⁷. Wszystkie te inwestycje mają istotne znaczenie dla rozwoju turystyki morskiej, a co za tym idzie, równieĪ dla aktywizacji gospodarczej miast i gmin nadmor-skich.

Analiza realizowanych w ostatnich latach inwestycji w strefie nadmorskiej województwa zachodniopomorskiego wykazaáa, Īe prawie zawsze przy realiza-cji projektów rozwojowych wáadze samorządowe, zarządy portów, urzĊdy mor-skie i inne podmioty korzystaáy ze wsparcia z funduszy Unii Europejmor-skiej. Wy-sokoĞü dofinansowania w przypadku projektów infrastrukturalnych wynosiáa od 40% do 85% wartoĞci wydatków kwalifikowalnych projektu, w zaleĪnoĞci od rodzaju programu operacyjnego, charakteru inwestycji oraz rodzaju podmiotu aplikującego o wsparcie. Natomiast w przypadku projektów miĊkkich dofinan-sowanie wynosiáo od 35% do 100% wartoĞci wydatków kwalifikowalnych, co uzaleĪnione byáo gáównie od charakteru przedsiĊwziĊcia i rodzaju beneficjenta.

Bez wsparcia finansowego z UE realizacja wielu inwestycji byáaby niemoĪliwa.

Trzeba pamiĊtaü, Īe zgodnie z zasadą dodatkowoĞci, UE wspóáfinansuje reali-zacjĊ projektów, co powoduje, Īe beneficjenci są zobowiązani do wnoszenia

26 Ibidem (20.03.2013).

27 K. Luks, Strategia Aktywizacji Nadbaátyckich Regionów Peryferyjnych Wobec Zjawiska Marginalizacji Maáych Portów w Polsce, „Problemy Transportu i Logistyki”, nr 15, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego”, nr 657, red. M. Grzybowski, M. PluciĔski, Wydawnic-two Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego, Szczecin 2011, s. 197–198.

wkáadów wáasnych. Niestety, samorządy, które są najbardziej efektywne w pozyskiwaniu funduszy UE, szczególnie na inwestycje infrastrukturalne, są równieĪ na liĞcie najbardziej zadáuĪonych samorządów w Polsce. „Stosowana w Polsce polityka rozwoju regionalnego stwarza samorządom moĪliwoĞü samo-dzielnego kreowania polityki rozwoju gospodarczego regionu oraz zarządzania finansami lokalnymi”²⁸.

Komisja Europejska, odpowiedzialna za negocjacje z krajami czáonkow-skimi programów operacyjnych oraz zarządzanie Ğrodkami Unii Europejskiej, podkreĞla „koniecznoĞü prowadzenia ciągáego dialogu w sprawach efektywno-Ğci i rozwoju portów pomiĊdzy zainteresowanymi stronami, poszczególnymi miastami, regionami, a w miarĊ koniecznoĞci równieĪ na wyĪszym poziomie.

Dialog ma ogromne znaczenie, poniewaĪ pozwala zapewniü akceptacjĊ spo-áeczną i skutecznoĞü, poprawiü wizerunek portów, zapewniü lepszą organizacjĊ przestrzenną funkcji miejskich, rekreacyjnych i turystycznych”²⁹.

Literatura

Brida J.G., Paulina M., Riaño E., Zapata Aquirre S., Cruise Visitors’ Intention to Re-turn as Land Tourists and Recommend a Visited Destination. A Structural Equa-tion Model, Presso studiografico & stampadigitale, Sassari 2010.

Communication on a European Ports Policy, COM (2007) 616 final, CEC, Brussels 2007.

Galor A., WiĞnicki B., JóĨwiak Z., Galor W., Aktualizacja Programu Wojewódzkiego pn. Strategia Rozwoju Gospodarki Morskiej w Województwie Zachodniopomor-skim do roku 2015, Akademia Morska w Szczecinie – Fundacja Rozwoju Akade-mii Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2010.

Honey M., Krantz D., Global Trends in Coastal Tourism, Center on Ecotourism and Sustainable Development, Stanford University and Washington, DC 2007.

http://wzp.pl/wtgp/turystyka (10.03.2013).

28 J. Kizielewicz, Wpáyw polityki fiskalnej paĔstwa i wáadz samorządowych na rozwój ryn-ku turystycznego, „Ekonomiczne Problemy Usáug”, nr 82, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego”, nr 697, Popyt Turystyczny – Zagadnienia Podstawowe, Wydawnictwo Nauko-we UniNauko-wersytetu SzczeciĔskiego, Szczecin 2012, s. 386.

29 Communication on a European Ports Policy, COM (2007) 616 final, CEC, Brussels 2007, s. 3.

Kizielewicz J., Turystyka morska i nadmorska jako czynnik rozwoju spoáeczno-gospo-darczego regionu na przykáadzie WybrzeĪa GdaĔskiego, „Zeszyty Naukowe”, nr 1, WyĪsza Pomorska Szkoáa Turystyki i Hotelarstwa, Bydgoszcz 2001.

Kizielewicz J., Wpáyw polityki fiskalnej paĔstwa i wáadz samorządowych na rozwój rynku turystycznego, „Ekonomiczne Problemy Usáug”, nr 82, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego”, nr 697, Popyt Turystyczny – Zagadnienia Podsta-wowe, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego, Szczecin 2012.

Kizielewicz J., Wspóápraca miĊdzynarodowa w basenie Morza Baátyckiego na rzecz rozwoju turystyki morskiej, „Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni”

2012, nr 77.

Luks K., Strategia Aktywizacji Nadbaátyckich Regionów Peryferyjnych Wobec Zjawiska Marginalizacji Maáych Portów w Polsce, „Problemy Transportu i Logistyki”, nr 15, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego”, nr 657, red. M. Grzy-bowski, M. PluciĔski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego, Szczecin 2011.

MARRIAGE – lepsze zarządzanie mariną, konsolidacja sieci portów oraz marketing turystyki wodnej w obrĊbie Poáudniowego Baátyku, Urząd Marszaákowski Woje-wództwa Zachodniopomorskiego, Wydziaá Turystyki, Gospodarki i Promocji, Biuro Turystyki, http://wzp.pl/wtgp/turystyka (10.03.2013).

Meyer B., AktywnoĞü samorządu lokalnego jako element potencjaáu turystycznego na przykáadzie wybranych gmin województwa zachodniopomorskiego, „Ekonomiczne Problemy Usáug”, nr 52, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego”, nr 590, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego, Szczecin 2010.

Moreno A., Amelung B., Climate Change and Coastal & Marine Tourism: Review and Analysis, „Journal of Coastal Research”, SI 56, Portugal, Lisbon 2009.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007–

2013, Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2007.

Rozwój Czterech Zakątków jako zrównowaĪonego miejsca pobytu opartego na natural-nym i kulturowym dziedzictwie, Urząd Miasta ĝwinoujĞcie, ĝwinoujĞcie 2013, http://www.swinoujscie.pl/pl/contents/ content/157/417 (25.03.2013).

SzymaĔska A., Fundusze UE na lata 2007–2013 dla mikro-, maáych i Ğrednich firm, PLACET,àódĨ 2007.

Ward D., Berlitz 2006 Complete Guide to Cruising and Cruise Ships, Berlitz Guide, New York 2006.

Zachodniopomorski Szlak ĩeglarski – sieü portów turystycznych Pomorza Zachodnie-go, ZROT, Szczecin 2013, http://zrot.pl/szlak/projekt.php (21.03.2013).

Zachodniopomorskie – Morze Przygody. Promocja turystyczna województwa zachodnio-pomorskiego, http://www.wzp.pl/wtgp/turystyka/projekty_rpo-turystyka/p-r-m-a-18083/n

_projekt_-_zachodniopomorskie_-_morze_przygody_promocja_turystyczna_wojewodz- twa_zachodniopomorskiego. htm (15.02.2013).

ZaáoĪenia polityki morskiej RP do roku 2020, Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa 2009.

THE ROLE AND IMPORTANCE OF THE EUROPEAN UNION FUNDS