JAKO WSPARCIE ROZWOJU FORM I RODZAJÓW TURYSTYKI
ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH W LATACH 2004–2006”
1. Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sek- tora ĪywnoĞciowego oraz rozwój obszarów wiejskich w latach
2004–2006”
W 2004 roku Polska uzyskaáa moĪliwoĞü korzystania z pomocy finanso-wej przeznaczonej dla paĔstw czáonkowskich Unii Europejskiej. Programy po-mocowe skierowane zostaáy na wsparcie tych dziedzin gospodarki i sfer Īycia spoáecznego, które bez dodatkowych Ğrodków nie mogáy dorównaü do Ğrednie-go poziomu ekonomiczneĞrednie-go pozostaáych paĔstw wspólnoty. WĞród wielu pro-gramów znaczącą rolĊ odegraáy sektorowe programy operacyjne jako narzĊdzia realizacji Narodowego Planu Rozwoju3.
Przeksztaácenia strukturalne w rolnictwie miaá usprawniü Sektorowy Pro-gram Operacyjny (SPO) „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ĪywnoĞcio-wego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004–2006”. W dokumencie przyjĊto trzy strategiczne cele realizowane w ramach piĊtnastu dziaáaĔ (tab. 1):
– poprawa konkurencyjnoĞci oraz trwaáy i zrównowaĪony rozwój sektora rolnego,
– wsparcie przemysáu przetwórczego w celu poprawy jego konkurencyjnoĞci, – wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich4.
Dáugoetapowe cele ogólne zostaáy uszczegóáowione w formie trzech priory-tetów o charakterze restrukturyzacyjnym, modernizacyjnym i wspomagającym:
1. Wspieranie zmian i dostosowaĔ w sektorze rolno-ĪywnoĞciowym (Dziaáa-nia 1.1–1.5),
2. ZrównowaĪony rozwój obszarów wiejskich (Dziaáania 2.1–2.7), 3. Pomoc techniczna (Dziaáania 3.1–3.3)5.
3 Obecnie funkcjonuje piĊü sektorowych programów operacyjnych: SPO Rozwój Zaso-bów Ludzkich, SPO Transport i Gospodarka Morska, SPO Ryboáówstwo i Przetwórstwo Ryb, SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora ĩywnoĞciowego oraz Rozwój Obszarów Wiej-skich, SPO Wzrost KonkurencyjnoĞci PrzedsiĊbiorstw.
4 Uzupeánienie Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektoraĪywnoĞciowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 2004–2006”, zaáącznik do rozporządze-nia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z drozporządze-nia 8 wrzeĞrozporządze-nia 2004 roku (poz. 2117), s. 4.
5 Ibidem, s. 8–9.
Tabela 1
Dziaáania w ramach SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ĪywnoĞciowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004–2006” i ich budĪety
BudĪet
1.1 Inwestycje w gospodarstwach rolnych 603,92 325,19 278,73 1.2 Uáatwianie startu máodym rolnikom 173,33 130,00 43,00
1.3 Szkolenia 20,00 16,00 4,00
1.4 Wsparcie doradztwa rolniczego 53,75 43,00 10,75 1.5 Poprawa przetwórstwa i marketingu
arty-kuáów rolnych 464,29 325,00 139,29
2.1 Przywracanie potencjaáu produkcji leĞnej 12,50 10,00 2,50
2.2 Scalanie gruntów rolnych 21,25 17,00 4,25
2.3 Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona
dziedzictwa kulturowego 112,50 90,00 22,50
2.4 RóĪnicowanie dziaáalnoĞci rolniczej i zbliĪonej do rolnictwa w celu zapewnie-nia róĪnorodnoĞci dziaáaĔ lub
alternatyw-nych Ĩródeá dochodu 107,14 75,00 32,14
2.5 Gospodarowanie rolniczymi zasobami
wodnymi 132,00 100,00 32,00
2.6 Rozwój i ulepszanie infrastruktury
tech-nicznej związanej z rolnictwem 40,71 28,50 12,21
2.7 PilotaĪowy Program Leader+ 18,75 15,00 3,75
3.1 Wsparcie systemu zarządzania i wdraĪania
Programu 10,53 7,90 2,63
3.2 Rozwój instytucjonalny 4,96 3,72 1,24
3.3 Informowanie i promocja Programu 8,51 6,38 2,13
RAZEM 1 784,00 1 192,69 591,12
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: Uzupeánienie Sektorowego Programu Opera-cyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ĪywnoĞciowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 2004–2006”, zaáącznik do rozporządzenia Ministra Rolnic-twa i Rozwoju Wsi z dnia 8 wrzeĞnia 2004 roku (poz. 2117), s. 142.
Program finansowany byá z funduszy UE i Ğrodków krajowych pochodzą-cych z budĪetu paĔstwa lub samorządów i wkáadu wáasnego beneficjentów.
Instytucją wdraĪającą dla wiĊkszoĞci dziaáaĔ byáa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (1.1, 1.2, 1.5, 2.1, 2.4, 2.6, 3.1, 3.2, 3.3). Pozostaáe dziaáania koordynowaáy: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (1.3, 1.4, 2.7) oraz urzĊdy marszaákowskie (2.2, 2.3, 2.5).
2. Dziaáanie 2.4. RóĪnicowanie dziaáalnoĞci rolniczej i zbliĪonej do rolnic-twa w celu zapewnienia róĪnorodnoĞci dziaáaĔ lub alternatywnych deá dochodu
Aktualna misja rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2020 ro-ku opiera siĊ na stworzeniu warunków do zrównowaĪonego rozwoju opartego na konkurencyjnej gospodarce i przedsiĊbiorczoĞci mieszkaĔców oraz aktywno-Ğci spoáecznej przy optymalnym wykorzystaniu istniejących zasobów. Zamierza siĊ to osiągnąü poprzez:
a) aktywizacjĊ gospodarczą z uwzglĊdnieniem czynników ekologicznych i obecnych funkcji województwa (gospodarka morska, turystyka, transport, przemysá, rolnictwo);
b) aktywizacjĊ obszarów wiejskich na rzecz ich wielofunkcyjnego rozwo-ju oraz wzrostu efektywnoĞci i konkurencyjnoĞci rolnictwa6.
Turystyka jest od wielu lat dominującą dziedziną gospodarki w wojewódz-twie zachodniopomorskim, a jej rozwój ma dla regionu ogromne znaczenie7. Ze wzglĊdu na lokalne walory naturalne i antropogeniczne oferty dotyczą szcze-gólnie produktów turystyki aktywnej, morskiej, kulturowej, zdrowotnej oraz biznesowej. Województwo dysponuje najwiĊkszą bazą noclegową w kraju, obejmującą obiekty zbiorowego zakwaterowania, które zlokalizowane są gáów-nie w pasie nadmorskim. Od wielu lat podejmowane są dziaáania mające na celu skierowanie ruchu turystycznego na inne tereny województwa, a zwáaszcza na obszary wiejskie i pojezierza. Niestety, ruch turystyczny ma nadal charakter sezonowy, zbyt niski jest standard bazy noclegowej oraz niewystarczająco wy-korzystuje siĊ walory regionu do rozwoju produktów turystycznych8.
W województwie zachodniopomorskim 94% powierzchni zajmują obszary wiejskie9, które charakteryzuje sáaby rozwój infrastruktury10. Jest to równieĪ jedną z istotnych barier rozwoju funkcji turystycznej w obrĊbie wsi i
6 Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020, Sejmik Woje-wództwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2005, s. 81.
7 Ibidem, s. 49–50.
8 Ibidem, s. 51.
9 Powierzchnia i ludnoĞü w przekroju terytorialnym w 2012 roku, GUS, Warszawa 2012, s. 31.
10 Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2020 roku…, s. 47.
czek11. Mimo tych nieudogodnieĔ od wielu lat na obszarach wiejskich coraz bardziej popularna staje siĊ turystyka wiejska i agroturystyka traktowana rów-nieĪ jako moĪliwoĞü aktywizacji gospodarczej regionu12.
Rozwój tego rodzaju turystyki jest zgodny z koncepcją wielofunkcyjnego rozwoju, którego celem jest wprowadzanie w wiejską przestrzeĔ coraz wiĊkszej liczby nowych funkcji pozarolniczych: produkcyjnych, handlowych i usáugo-wych, tak aby stworzyü nowe miejsca pracy w zawodach związanych lub nie-związanych z otoczeniem rolnictwa, ale wykorzystujących wiejskie zasoby wytwórcze13. Koncepcja ta od wielu lat jest z powodzeniem realizowana w kra-jach Unii Europejskiej. W Polsce uáatwiaá jej wprowadzanie Sektorowy Pro-gram Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ĪywnoĞciowego oraz rozwój obszarów wiejskich w latach 2004–2006”, Priorytet 2. Zrównowa-Īony rozwój obszarów wiejskich (Dziaáania 2.1–2.7). Udzielane wsparcie finan-sowe miaáo sáuĪyü poprawie zagospodarowania przestrzennego wsi, uatrakcyj-nieniu obszarów wiejskich jako miejsca zamieszkania, ograniczeniu bezrobocia oraz tworzeniu nowych miejsc pracy i Ĩródeá dochodu ludnoĞci wiejskiej14.
Istniejące na polskiej wsi zasoby mieszkaniowe oraz nie w peáni wykorzy-stana siáa robocza stwarzają duĪe moĪliwoĞci Ğwiadczenia usáug turystycznych w gospodarstwach rolnych15. Usáugi agroturystyczne nie wymagają rozbudowa-nej bazy noclegowej, poniewaĪ adresowane są do turystów indywidualnych, maáych grup lub rodzin. Dla goĞci mogą byü przygotowane pokoje w domu rolnika, pomieszczenia w innych budynkach w obrĊbie gospodarstwa, miejsca na przyzagrodowych polach namiotowych i kempingowych lub domkach letni-skowych16. PodjĊcie dziaáalnoĞci przez rolników w zakresie turystyki wiejskiej i agroturystyki związane jest zawsze z koniecznoĞcią przystosowania
11 J. Sikora, A. Wartecka-WaĪyĔska, Wybrane elementy infrastruktury turystycznej w po-wiatach województwa lubuskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego”, nr 465,
„Ekonomiczne Problemy Usáug”, nr 8, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego, Szczecin 2007, s. 305.
12 Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2015 roku, Sejmik Woje-wództwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2000, s. 43.
13 M. Sznajder, L. Przezbórska, Agroturystyka, PWE, Warszawa 2006, s. 47.
14 Uzupeánienie Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i moderniza-cja…, s. 8–9.
15 E. Kmita, Agroturystyka jako szansa aktywizacji spoáeczno-gospodarczej Ğrodowisk wiejskich, „Zagadnienia Doradztwa Rolniczego” 1994, nr 2, s. 19.
16 D. Knecht, Agroturystyka w agrobiznesie, C.H. Beck, Warszawa 2009, s. 111.
stwa do potrzeb goĞci i zaplanowania inwestycji, które nie zawsze mogą zostaü zrealizowane ze wzglĊdu na ograniczenia finansowe. Do takich beneficjentów zostaáo skierowane Dziaáanie 2.4. RóĪnicowanie dziaáalnoĞci rolniczej i zbliĪo-nej do rolnictwa w celu zapewnienia róĪnorodnoĞci dziaáaĔ lub alternatywnych Ĩródeá dochodu w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restruktury-zacja i moderni„Restruktury-zacja sektora ĪywnoĞciowego oraz rozwój obszarów wiejskich w latach 2004–2006”. Jego celem byáo aktywizowanie rolników do podjĊcia lub rozwoju dodatkowej dziaáalnoĞci, wykorzystującej istniejące zasoby gospodar-stwa rolnego i regionu oraz uwzglĊdniającej potrzeby rynku. Dziaáanie miaáo sprzyjaü tworzeniu alternatywnych Ĩródeá dochodu, promowaü pozytywny wi-zerunek wsi i rolnictwa w spoáeczeĔstwie, sprzyjaü zachowaniu zasobów przy-rodniczych obszarów wiejskich, uáatwiaü dostĊp rolników oraz pozostaáych mieszkaĔców wsi do usáug oraz przyczyniaü siĊ do zwiĊkszania opáacalnoĞci produkcji i usáug w gospodarstwie rolnym17. Wsparcie finansowe udzielone beneficjentowi oraz gospodarstwu rolnemu nie mogáo przekroczyü 100 tysiĊcy záotych (do 50% kosztów kwalifikowalnych) i mogáo zostaü przeznaczone miĊ-dzy innymi na dziaáania realizowane w związku z uruchomieniem lub rozwojem dodatkowej dziaáalnoĞci w zakresie agroturystyki (w budynku mieszkalnym nie mogáo znajdowaü siĊ wiĊcej niĪ 5 pokoi przeznaczonych na wynajem) lub usáug związanych z turystyką i wypoczynkiem. Beneficjentami byáy osoby fizyczne – rolnicy, domownicy lub osoby prawne, które prowadziáy dziaáalnoĞü rolniczą w miejscowoĞci liczącej do 5 tysiĊcy mieszkaĔców, naleĪącej do gminy wiej-skiej lub miejsko-wiejwiej-skiej.
Ze wsparcia finansowego w ramach Dziaáania 2.4 skorzystaáo w woje-wództwie zachodniopomorskim 24 rolników Ğwiadczących usáugi w zakresie turystyki wiejskiej i agroturystyki (z áącznej liczby ponad 600 tego typu obiek-tów w latach 2004–2007)18. Gospodarstwa zlokalizowane byáy w nastĊpujących powiatach i gminach:
– powiat choszczeĔski – gminy: Bierzwnik (1 obiekt), Peáczyce (1 obiekt)19,
17 Uzupeánienie Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i moderniza-cja…, s. 89–97.
18 Obecnie funkcjonuje okoáo 900 obiektów związanych z turystyką wiejską i agrotury-styką.
19 WáaĞciciel obiektu korzystaá wczeĞniej z dofinansowania w ramach programu SA-PARD, Dziaáanie 4. RóĪnicowanie dziaáalnoĞci gospodarczej na obszarach wiejskich, Schemat
– powiat drawski – gminy: Ostrowice (2 obiekty), Czaplinek (1 obiekt), – powiat goleniowski – gmina Przybiernów (1 obiekt),
– powiat gryficki – gminy: Páoty (1 obiekt), Trzebiatów (1 obiekt), – powiat gryfiĔski – gmina Chojna (1 obiekt),
– powiat kamieĔski – gmina KamieĔ Pomorski (1 obiekt),
– powiat koáobrzeski – gminy: Koáobrzeg (1 obiekt), Ustronie Morskie (1 obiekt),
– powiat koszaliĔski – gminy: Bobolice (2 obiekty), Polanów (1 obiekt), – powiat sáawieĔski – gmina Daráowo (1 obiekt),
– powiat stargardzki – gminy: Dobrzany (1 obiekt), IĔsko (1 obiekt), – powiat szczecinecki – gminy: Barwice (2 obiekty), Borne Sulinowo
(1 obiekt),
– powiatĞwidwiĔski – gmina ĝwidwin (3 obiekty)20.
Osoby ubiegające siĊ o wsparcie w zakresie rozwijania prowadzonej juĪ dziaáalnoĞci agroturystycznej lub usáug związanych z turystyką obejmujących tworzenie miejsc noclegowych zobowiązane byáy do przedáoĪenia zaĞwiadcze-nia wydanego przez jednostkĊ przeprowadzającą kategoryzacjĊ obiektów wiej-skiej bazy noclegowej21:
a) w przypadku obiektu zakwaterowania poddanego kategoryzacji – opi-nii potwierdzającej zgodnoĞü projektu z wymogami standaryzacji oraz dokumentu okreĞlającego jego kategoriĊ – dotyczyáo to 22 obiektów w kategoriach: standard (9 gospodarstw), 1 sáoneczko (6 gospodarstw), 2 sáoneczka (5 gospodarstw), 3 sáoneczka (2 gospodarstwa)22;
4.1. Tworzenie Ĩródeá dodatkowego dochodu w gospodarstwach rolnych (adaptacja czĊĞci bu-dynku na potrzeby agroturystyki).
20 We wczeĞniejszych latach 12 innych obiektów agroturystycznych skorzystaáo ze wspar-cia prowadzonej dziaáalnoĞci w ramach programu SAPARD, Dziaáanie 4. RóĪnicowanie dziaáal-noĞci gospodarczej na obszarach wiejskich, Schemat 4.1. Tworzenie Ĩródeá dodatkowego docho-du w gospodarstwach rolnych (10 gospodarstw) oraz Dziaáanie 4.2. Tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich (2 gospodarstwa).
21 Kategoryzacja jest dobrowolną oceną obiektów turystyki wiejskiej wedáug systemu opracowanego przez Polską FederacjĊ Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa GoĞcinne”, której celem jest podnoszenie jakoĞci Ğwiadczonych usáug w obiektach turystyki wiejskiej oraz reko-mendacja i promocja obiektów poddanych ocenie. Regulamin kategoryzacji Wiejskiej Bazy Noc-legowej. Zaáącznik nr 1 do uchwaáy nr 13/2011 Zarządu PFTW „GG” z 10 grudnia 2011 roku.
22 Katalog agroturystyczny, Urząd Marszaákowski Województwa Zachodniopomorskiego, Wydziaá Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich, Szczecin 2010.
b) gdy obiekt nie zostaá poddany kategoryzacji – opinii potwierdzającej zgodnoĞü projektu z wymogami standaryzacji (2 gospodarstwa)23. Beneficjenci skáadający wnioski o dofinansowanie dziaáaĔ o charakterze inwestycyjnym musieli záoĪyü pisemne zobowiązanie, Īe w okresie realizacji projektu oraz przez kolejnych piĊü lat od dnia dokonania páatnoĞci koĔcowej inwestycja bĊdzie wykorzystywana zgodnie z jej pierwotnym przeznaczeniem.
Wymagane takĪe byáo zapewnienie, Īe obiekty wiejskiej bazy noclegowej za-chowają w tym okresie posiadany standard w zakresie Ğwiadczonych usáug lub zostanie on podwyĪszony. Pomoc udzielana byáa mieszkaĔcom obszarów wiej-skich w formie grantów inwestycyjnych na zasadzie refundacji poniesionych kosztów w zakresie:
a) rozbudowy, nadbudowy, przebudowy lub remontu poáączonego z mo-dernizacją istniejących budynków mieszkalnych i gospodarczych na cele agroturystyczne oraz ich wyposaĪenia (najczĊĞciej podawany cel inwestycji – 17 obiektów);
b) urządzania miejsc do wypoczynku (budowa kortu tenisowego), zakupu wyposaĪenia i sprzĊtu turystycznego lub rekreacyjnego do dziaáalnoĞci turystycznej oraz zwierząt sáuĪących do celów terapeutycznych, spor-towych lub rekreacyjnych (konie zakupiono do jednego gospodar-stwa);
c) budowy lub remontu poáączonego z modernizacją obiektów budowla-nych niezbĊdbudowla-nych do realizacji celów projektu (miĊdzy innymi budo-wa w dwóch gospodarstbudo-wach domków kempingowych, rozbudobudo-wa budynku gastronomicznego z wyposaĪeniem);
d) zakupuĞrodków transportu (jedno gospodarstwo);
e) zagospodarowania terenu (w piĊciu gospodarstwach)24.
Wszystkie gospodarstwa, które uzyskaáy wsparcie finansowe w ramach Dziaáania 2.4, nadal Ğwiadczą usáugi agroturystyczne. Wykorzystana pomoc w znacznym zakresie uáatwiáa im funkcjonowanie w początkowym okresie dzia-áalnoĞci i przyczyniáa siĊ do wprowadzenia na obszary wiejskie zgodnie z zasa-dami wielofunkcyjnego rozwoju nowych funkcji. DziĊki wáasnej aktywnoĞci
23 Uzupeánienie Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i moderniza-cja…, s. 93–94.
24 Ibidem, s. 89–97.
poprawiáa siĊ takĪe sytuacja materialna ich wáaĞcicieli. WaĪne jest zatem udzie-lanie wsparcia dla procesu tworzenia pozarolniczych miejsc pracy na wsi.
W obiektach agroturystycznych korzystających z dofinansowania przygo-towano dla goĞci 98 pokoi goĞcinnych oraz domki letniskowe, w których jest áącznie 339 miejsc noclegowych o zróĪnicowanym standardzie. W siedmiu gospodarstwachĞwiadczone są dodatkowo usáugi gastronomiczne, a w pozosta-áych obiektach udostĊpniono kuchnie z peánym wyposaĪeniem do samodzielne-go przysamodzielne-gotowywania posiáków na bazie produktów zakupionych u samodzielne-gospodarza.
W wiĊkszoĞci obiektów Ğwiadczone są usáugi caáoroczne.
Na terenie posesji znajdują siĊ wydzielone miejsca parkingowe dla goĞci, place zabaw dla dzieci i tereny do rekreacji (boiska, ogrody, zarybione stawy).
Oferta skierowana jest do turystów indywidualnych, rodzin z dzieümi oraz ma-áych grup. Dominują obiekty typu U (gospodarstwa uniwersalne, wszechstron-ne) oraz typu D (gospodarstwa dla rodzin z maáymi dzieümi). Jeden obiekt moĪna zaliczyü do typu N, poniewaĪ jest przystosowany do potrzeb osób nie-peánosprawnych. ĩadne gospodarstwo nie Ğwiadczy usáug tylko dla seniorów (typ S)25. Dwa gospodarstwa mogą byü traktowane jako obiekty specjalistyczne typu III sp (hodowla zwierząt gospodarskich oraz koni wykorzystywanych do rekreacji) oraz jedno jako obiekt typu II sb (wysoki standard).
W zakresie oferowanego produktu gospodarze zapraszają do wspólnego biesiadowania przy muzyce (takĪe ludowej), aktywnego wypoczynku w okolicy gospodarstwa (turystyka rowerowa, wodna i piesza), kontaktu ze zwierzĊtami (jeĨdziectwo, wĊdkarstwo, myĞlistwo, obserwacje dzikich zwierząt) lub wycie-czek krajoznawczych. W jednym gospodarstwie moĪna takĪe zostaü uczestni-kiem kursu nurkowania w okolicznych jeziorach. Chcąc dostosowaü swoją ofer-tĊ do potrzeb nie tylko turystów, ale równieĪ okolicznej ludnoĞci, dwa gospo-darstwaĞwiadczą usáugi związane z organizacją imprez rodzinnych, integracyj-nych lub firmowych. ĝwiadczy to o tym, Īe tworzenie produktu agroturystycz-nego jest procesem dynamicznym i wymaga reagowania na zmieniające siĊ potrzeby odbiorców. Jest to szczególnie waĪne, poniewaĪ standard kaĪdego produktu agroturystycznego wyznaczają: zakwaterowanie, wyĪywienie, wypo-saĪenie obiektu, walory naturalne i antropogeniczne w najbliĪszej okolicy oraz tak zwane usáugi dodatkowe.
25 M. Jalinik, Typologia gospodarstw agroturystycznych jako determinanta usáug, „Roz-prawy Naukowe Politechniki Biaáostockiej” 2005, nr 123, s. 109–115.
Podsumowanie
W województwie zachodniopomorskim turyĞci i stali mieszkaĔcy mogą korzystaü z wielu atrakcji i elementów zagospodarowania turystycznego i re-kreacyjnego w obrĊbie obszarów wiejskich, których Ĩródáem finansowania byáy fundusze unijne26. ĝrodki te umoĪliwiáy takĪe kontynuacjĊ lub podjĊcie nowej aktywnoĞci zawiązanej z obsáugą ruchu turystycznego. Szczególnie byáo to waĪne w latach 2004–2006, poniewaĪ agroturystyka w Polsce po pierwszym okresie, który wiązaá siĊ z rozpoczĊciem dziaáalnoĞci i obejmowaá Ğwiadczenie gáównie usáug noclegowych, weszáa w drugą fazĊ, gdy na rynku wzrosáa konku-rencja i zaistniaáa koniecznoĞü stworzenia wyĪszej jakoĞci usáug i kreowania specjalistycznych produktów. ĝrodki pozyskane przez 24 rolników w woje-wództwie zachodniopomorskim w ramach Dziaáania 2.4. RóĪnicowanie dziaáal-noĞci rolniczej i zbliĪonej do rolnictwa w celu zapewnienia róĪnoroddziaáal-noĞci dzia-áaĔ lub alternatywnych Ĩródeá dochodu Sektorowego Programu Operacyjnego
„Restrukturyzacja i modernizacja sektora ĪywnoĞciowego oraz rozwój obsza-rów wiejskich w latach 2004–2006” w znaczący sposób przyczyniáy siĊ do roz-woju przedsiĊbiorczoĞci i dywersyfikacji gospodarstw zgodnie z ideą wielo-funkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. WaĪne jest zatem udzielanie wspar-cia dla tego typu dziaáaĔ w kolejnych okresach finansowania nie tylko ze wzglĊdu na korzystających z niego rolników, ale takĪe turystów, którzy coraz chĊtniej wypoczywają w gospodarstwach agroturystycznych.
Literatura
Drzewiecki M., Agroturystyka wspóáczesna w Polsce, WyĪsza Szkoáa Turystyki i Hote-larstwa w GdaĔsku, GdaĔsk 2009.
Jalinik M., Typologia gospodarstw agroturystycznych jako determinanta usáug, „Roz-prawy Naukowe Politechniki Biaáostockiej” 2005, nr 123.
Katalog agroturystyczny, Urząd Marszaákowski Województwa Zachodniopomorskiego, Wydziaá Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich, Szczecin 2010.
26 A. Skwara, Wsparcie turystyki w ramach programów wspóáfinansowanych z funduszy unijnych w Polsce, w: Turystyka w rozwoju obszarów wiejskich, red. I. Sikorska-Wolak, Wydaw-nictwo SGGW, Warszawa 2007, s. 438–448.
Kmita E., Agroturystyka jako szansa aktywizacji spoáeczno-gospodarczej Ğrodowisk wiejskich, „Zagadnienia Doradztwa Rolniczego” 1994, nr 2.
Knecht D., Agroturystyka w agrobiznesie, C.H. Beck, Warszawa 2009.
Powierzchnia i ludnoĞü w przekroju terytorialnym w 2012 roku, GUS, Warszawa 2012.
Regulamin kategoryzacji Wiejskiej Bazy Noclegowej. Zaáącznik nr 1 do uchwaáy nr 13/2011 Zarządu PFTW „GG” z 10 grudnia 2011 roku.
Sikora J., Agroturystyka. PrzedsiĊbiorczoĞü na obszarach wiejskich, C.H. Beck, War-szawa 2012.
Sikora J., Wartecka-WaĪyĔska A., Wybrane elementy infrastruktury turystycznej w po-wiatach województwa lubuskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔ-skiego”, nr 465, „Ekonomiczne Problemy Usáug”, nr 8, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego, Szczecin 2007.
Skwara A., Wsparcie turystyki w ramach programów wspóáfinansowanych z funduszy unijnych w Polsce, w: Turystyka w rozwoju obszarów wiejskich, red. I. Sikorska- -Wolak, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2007.
Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2015 roku, Sejmik Woje-wództwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2000.
Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020, Sejmik Woje-wództwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2005.
Sznajder M., Przezbórska L., Agroturystyka, PWE, Warszawa 2006.
Uzupeánienie Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ĪywnoĞciowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 2004–2006”, zaáącznik do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 wrzeĞnia 2004 ro-ku (poz. 2117).
THE DESTINATION OF EUROPEAN FUND ON NEED OF RURAL TOURISM