I EFEKTYWNEGO ROZWOJU TURYSTYCZNEGO WYBRANYCH GMIN DOLNEGO ĝLĄSKA
1. Stan absorpcji Ğrodków unijnych w sektorze turystyki na Dolnym ĝląsku
Wedáug danych na Dolnym ĝląsku ogólna liczba záoĪonych wniosków o dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dol-noĞląska (RPO WD) w okresie 2007–2013 wyniosáa 2936 na áączną kwotĊ 6 668 727 tysiĊcy záotych, co stanowiáo 88,2% alokacji (planowanej absorpcji) na lata 2007–2013 w ramach zawartych umów, a poziom Ğrodków rzeczywiĞcie wykorzystanych (záoĪone wnioski o páatnoĞü) wyniósá tylko 57,1% (10. pozycja w kraju)19. Natomiast najnowszy raport o stanie wdraĪania RPO WD wskazuje naáączną wysokoĞü przyznanych dotacji na poziomie 5567 milionów záotych na podstawie 1809 zawartych umów20.
JuĪ te przywoáane zestawienia i analizy wskazują, Īe jednym z problemów identyfikacji rzeczywistego poziomu absorpcji Ğrodków UE przez samorządy róĪnych szczebli jest przyjmowanie odmiennych wskaĨników przez instytucje dotujące i róĪnego sposobu agregacji oraz przedstawiania danych Ĩródáowych.
W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolno-Ğląskiego w okresie wydatkowania Ğrodków europejskich 2007–2013 w Priory-tecie Turystyka i Kultura wydatkowano ogóáem 408 806 421,66 záotych z dota-cji UE (214 projektów, 142,09 záotych na mieszkaĔca regionu), przy ogólnej wartoĞci inwestycji wynoszącej 813 192 405,53 záotych21.
Za interesujący uznaü naleĪy obraz absorpcji funduszy RPO (gáównie po-zyskiwanych i inwestowanych przez samorządy terytorialne jako kluczowych beneficjentów programowych22) w podziale na poszczególne typy turystyki prezentowany w tabeli 1, z jednoczesnym porównaniem z wyznaczonymi
oraz dokument: Strategia rozwoju turystyki dla Wrocáawia na lata 2008–2013, t. I, praca zbioro-wa, Urząd Miejski Wrocáawia, Wrocáaw, listopad 2008.
19 Wykorzystanie Ğrodków UE w ramach Narodowych Strategii Ram Odniesienia 2007–
2013, Informacja miesiĊczna za styczeĔ 2013 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warsza-wa, luty 2013, tab. 1, s. 3.
20 Stan wdraĪania Regionalnych Programów Operacyjnych…, s. 4.
21 Wedáug danych na 22 marca 2013 roku, http://www.mapa.rpo.dolnyslask.pl/
(22.03.2013).
22 Podmioty gospodarcze dziaáające w sferze turystyki korzystaáy z dotacji w RPO de fac-to tylko w ramach Priorytetu 1.1. Inwestycje przedsiĊbiorstw, nadzorowanego przez DolnoĞląską InstytucjĊ PoĞredniczącą.
w strategii turystyki regionu najwaĪniejszymi segmentami regionalnego rynku turystycznego23 (tab. 2).
Tabela 1
Poziom i charakter absorpcji Ğrodków z RPO WD na inwestycje wedáug rodzaju turystyki
Nazwa dziaáania 6.4. Turystyka kulturowa 109 312 203 920,56 177 472 326,28 61,68 6.2. Turystyka aktywna 34 255 555 117,85 105 088 102,26 36,53 6.5. Dziaáania wspierające
infrastrukturĊ 58 95 531 798,90 57 617 610,18 20,03
6.1. Turystyka uzdrowiskowa 11 64 109 521,46 43 153 602,08 15,00 6.3. Turystyka biznesowa 2 85 792 046,73 25 474 779,86 8,85
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: http://www.mapa.rpo.dolnyslask.pl (22.03.2013).
Tabela 2
Segmentacja rynku turystycznego w województwie dolnoĞląskim
Segment Waga (*–****)
Turystyka miejska i kulturowa, w tym równieĪ:
– turystyka przemysáowa
– turystyka związana z dziedzictwem cysterskim
****
Turystyka aktywna i specjalistyczna ****
Turystyka uzdrowiskowa, w tym welness & spa ***
Turystyka biznesowa (konferencyjno-kongresowa i podróĪe sáuĪbowe)
****
Turystyka na terenach wiejskich ***
Turystyka weekendowa ****
Turystyka tranzytowa *
**** – im wyĪsza liczba *, tym wyĪsza waga (potencjaá i ranga)
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: Polska Agencja Rozwoju Turystyki, 2009.
23 Szczegóáowe analizy dokumentów planistycznych (strategii lub planów ogólnych) wy-znaczających kierunki rozwoju turystyki w badanych 12 gminach podmiejskich zostaáy przepro-wadzone przez autorów w projekcie badawczym w ramach Programu BadaĔ Ogólnych Narodo-wego Centrum Nauki OPUS I dla AWF Wrocáaw na okres grudzieĔ 2011 roku – kwiecieĔ 2013 roku i opracowane w tomie pt. Modele miĊdzysektorowej polityki turystycznej i ich zróĪnicowania w strefach podmiejskich duĪych miast na przykáadzie aglomeracji Dolnego ĝląska.
Poziom absorpcji Ğrodków unijnych na rozwój poszczególnych typów tu-rystyki w regionie w duĪym stopniu odpowiada zdiagnozowanym potrzebom i wskazanym kierunkom rozwoju turystyki na Dolnym ĝląsku, szczególnie w zakresie wsparcia turystyki kulturowej i aktywnej. W przypadku turystyki na terenach wiejskich Ğrodki UE byáy przekazywane gáównie w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich oraz w ramach wsparcia dziaáania lokalnych grup dziaáania w programie Lider i Lider+.
Dotacje na rozwój sektora turystyki na Dolnym ĝląsku byáy takĪe przeka-zywane w ramach kilku innych typów „nieturystycznych” dziaáaĔ w RPO WD24 w áącznej wysokoĞci Ğrodków UE w kwocie 43 861 046,65 záotych, przezna-czonych na 13 projektów o wartoĞci ogólnej 69 234 524,92 záotych.
NaleĪy jednoczeĞnie wskazaü, Īe odnotowane niskie wsparcie UE dla roz-woju sektora turystyki biznesowej w ramach RPO WD jest spowodowane, z jednej strony, przyjĊtym przez jednostki samorządu terytorialnego mechani-zmem aplikowania o Ğrodki w procedurze projektów indywidualnych (Lista Indykatywna), a nie konkursowych25, a z drugiej strony – absorpcją tych Ğrod-ków na rozbudowĊ obiektów infrastruktury konferencyjno-gastronomicznej i towarzyszącej gáównie przez podmioty gospodarcze w ramach Dziaáania 1.1 RPO WD, nieodnotowanych w tabeli 126.
Warto wskazaü na obraz przestrzenny poziomu absorpcji Ğrodków z RPO WD (tylko Priorytet Turystyka i Kultura) w ukáadzie powiatowym w regionie (rys. 1 i 2), w duĪej mierze toĪsamym administracyjnie z delimitacją granic
24 ĝrodki przyznawano w ramach Dziaáania 7.1. Rozwój infrastruktury szkolnictwa wyĪ-szego, 3.1. Infrastruktura drogowa, 4.7. Ochrona bioróĪnorodnoĞci i edukacja ekologiczna, 4.5. Rekultywacja obszarów zdegradowanych.
25 W tabeli 1 wskazano stan dotacji na 22 marca 2013 roku. Ogóáem planowane jest wsparcie w ramach Dziaáania 1.3. Turystyka biznesowa dla 6 projektów indywidualnych o war-toĞci ogólnej 103 854 880,74 záotych przy poziomie wsparcia Ğrodkami UE w wysokoĞci 35 377 672,98 záotych, za: uchwaáa nr 3246/IV/2012 Zarządu Województwa DolnoĞląskiego z dnia 4 grudnia 2012 roku.
26 W ramach Dziaáania 1.1. RPO WD (Inwestycje dla przedsiĊbiorstw) w latach 2007–
2013 wsparcie finansowe ze Ğrodków UE otrzymaáo 146 przedsiĊbiorców na áączną kwotĊ 243 388 883,50 záotych przy ogólnej wartoĞci zrealizowanych projektów wynoszącej 796 291 846,15 záotych.
wyznaczonych subregionów turystycznych Dolnego ĝląska27, na których to oparta jest aktualnie koncepcja rozwoju turystyki w regionie28.
Widoczna jest duĪa aktywnoĞü w pozyskiwaniu funduszy unijnych w sub-regionach o silnie rozwiniĊtej funkcji turystycznej, posiadających jednoczeĞnie znaczące zasoby walorów turystycznych i odnotowujących rosnący ruch turys-tyczny; przykáadowo subregion Ziemia Káodzka (powiat káodzki – absorpcja Ğrodków UE w wysokoĞci 74 272 562,56 záotych), subregion Karkonosze i Góry Izerskie (powiat jeleniogórski – 42 444 093,35 záotych; powiat kamien-nogórski– 13 288 636,26 záotych) i subregion Wzgórza Trzebnickie i Doliny Baryczy (powiat milicki – 22 709 317,52 záotych i powiat trzebnicki – 7 408 855,76 záotych) (rys. 1).
Rys. 1. Poziom absorpcji funduszy unijnych w sferze turystyki na Dolnym ĝląsku w ukáadzie powiatowym
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: http://www.mapa.rpo.dolnyslask.pl/ (22.03.2013).
27 W. Fedyk, A. DoáĊga, Subregionalne, sieciowe produkty turystyczne Dolnego ĝląska, w: Rola turystyki w gospodarce regionu, vol. II: Usáugi turystyczne jako podstawa gospodarki turystycznej, red. J. Marak, J. Wyrzykowski, WyĪsza Szkoáa Handlowa we Wrocáawiu, Wrocáaw 2009, s. 180–188.
28 Aktualizacja Programu Rozwoju Turystyki dla Województwa DolnoĞląskiego, praca zbiorowa, PART, Warszawa, styczeĔ 2009.
WaĪnym faktem jest zdiagnozowana duĪa absorpcja Ğrodków UE na wsparcie rozwoju turystyki aktywnej oraz turystyki kulturowej na obszarze wiĊkszoĞci powiatów (rys. 2), co wprost koreluje z ogólnymi kierunkami strate-gicznego rozwoju turystyki w województwie dolnoĞląskim (tab. 2) oraz charak-terem dominujących zasobów walorów turystycznych w regionie.
Odnotowana zostaáa bardzo duĪa aktywnoĞü gmin uzdrowiskowych w ab-sorpcji Ğrodków UE (Ziemia Káodzka, powiat jeleniogórski), a takĪe gmin w strefach Sudetów i Pogórza Sudeckiego inwestujących Ğrodki europejskie gáównie w infrastrukturĊ turystyczną i paraturystyczną (rys. 2). Jest to istotna obserwacja w kontekĞcie przyjĊtego w Strategii Dolnego ĝląska 2020 ukierun-kowania rozwoju gospodarki turystycznej na sektor turystyki uzdrowiskowej (w tym projektu Sudety-Zdrój).
Widoczne są takĪe dziaáania w zakresie znaczącej absorpcji Ğrodków unij-nych na rozwój turystyki w powiatach bezpoĞredniego otoczenia aglomeracji Wrocáawia (powiaty wrocáawski, Ğredzki, trzebnicki, oáawski i oleĞnicki), co ma znaczenie dla ksztaátowania strumienia ruchu turystycznego i budowania sieci usáug oraz ofert turystycznych miĊdzy innymi w turystyce weekendowej.
dziaáania wspierające infrastrukturĊ turystyczna i kulturową turystyka uzdrowiskowa turystyka kulturowa turystyka aktywna
0,7 29 59 88 118 (mln PLN)
10 20 30 40 km
0
Rys. 2. Struktura rodzajowa absorpcji funduszy unijnych w sferze turystyki na nym ĝląsku w ukáadzie powiatowym
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: http://www.mapa.rpo.dolnyslask.pl/ (22.03.2013).
infrastrukturĊ turystyczną i kulturową