Przedmiot ewaluacji wewnętrznej

Omówione czynniki brane pod uwagę przez szkoły przy wyborze przedmiotu ewaluacji oczywiście determinują to, jakie ewaluacje wewnętrzne do tej pory przeprowadzono w badanych szkołach. Biorąc pod uwagę, że część szkół prowadzi ewaluację wewnętrzną w odniesieniu do kolejnych wy-magań z Rozporządzenia, nie może dziwić fakt, że wśród przeprowadzonych ewaluacji znalazły się

takie dotyczące wszystkich obszarów i wymagań.18 Nie wszystkie jednak występowały z tą samą częstotliwością, pojawiły się też ewaluacje, które nie nawiązywały bezpośrednio do wymagań. Trzeba podkreślić, że identyfikacja przedmiotu ewaluacji w niektórych szkołach nie była łatwa. Wiąże się to przede wszystkim z użyciem w ramach dokumentacji właśnie nazw obszarów i wymagań na określenie przedmiotu bądź celu ewaluacji, podczas gdy badany obszar dotyczył w praktyce czasa-mi trochę innej – bardzo konkretnej kwestii. Saczasa-mi dyrektorzy i nauczyciele dosyć często odwołując się do przeprowadzonych ewaluacji, mówią już o tym konkretnym przedmiocie, czy konkretnych pytaniach badawczych, co dodatkowo utrudnia powiązanie ogólnych celów i konkretnych wyni-ków. Planowanie i realizacja ewaluacji wewnętrznej przyczyniać się może do popularyzacji wyma-gań, ale jak wspomniano w kontekście ewaluacji zewnętrznej – pomimo częstego umieszczania ich w planach ewaluacji – nie można mówić o ich internalizacji.

Z dokumentacji i wypowiedzi respondentów wynika, że w badanych szkołach najczęściej prowa-dzono ewaluacje wewnętrzne w odniesieniu do szeregu opisanych poniżej kwestii (w pierwszej kolejności omówiono najbardziej popularne, na końcu te prowadzone sporadycznie). Niektóre za-gadnienia pojawiały się w ewaluacjach dotyczących różnych tematów – czasami jako główny przed-miot analiz, czasami jako czynnik kontekstowy, wyjaśniający daną kwestię. Tak jest np. w przypadku frekwencji uczniów na zajęciach obowiązkowych, która może być jedną ze zmiennych niezależnych w przypadku analiz wyników egzaminacyjnych. Jest głównym przedmiotem analiz w przypadku badania frekwencji uczniów, prowadzono także np. ocenę programu mającego na celu wzrost fre-kwencji wśród uczniów.

„ Efekty nauczania/działalności szkoły rozumiane zazwyczaj jako wyniki osiągane przez uczniów w egzaminach, poziom ich wiedzy i kompetencji.

Najpopularniejszy przedmiot ewaluacji we wszystkich typach szkół, łączony zazwyczaj z obsza-rem „Efekty” i wymaganiem: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności. Ewaluacje dotyczą-ce tego obszaru zazwyczaj odnoszą się bezpośrednio do wyników egzaminacyjnych. Polegają najczęściej na analizach wyników osiąganych przez uczniów i ich kompetencji, zmian w nich następujących – na podstawie egzaminów, zewnętrznych i wewnątrzszkolnych testów i badań diagnozujących, ocen przyznawanych uczniom. W części szkół analizy prowadzone są na po-ziomie konkretnych umiejętności uczniów – prowadzących do wskazania kwestii, w których uczniowie są mocni i takich, z którymi mają problemy, a więc zagadnień, nad którymi trzeba jeszcze pracować. Bywa też, że ilościowa analiza jest uzupełniana informacjami, które mogą wy-jaśnić dane wyniki (np. liczba dzieci z orzeczeniami z poradni), ocena efektów czasami łączona była też ze stosowanymi metodami nauczania i analizą pracy nauczycieli (np. sposobami dia-gnozowania potencjału uczniów, indywidualizacji procesu nauczania, motywowania uczniów, wdrażanych programów naprawczych, wniosków z analiz, frekwencji).

W jednej ze szkół podstawowych co roku prowadzona jest ewaluacja odnosząca się do efektów pracy szkoły rozumianych jako wyniki osiągane przez uczniów. Wykorzystywane do niej są diagnozy wstępne i diagnozy końcowe prowadzone w szkole, wyniki sprawdzianu próbnego w 3 i 6 klasie (organizowanego przez wydawnictwo Operon) i właściwego sprawdzianu szóstoklasisty. Oprócz standardowych prac co roku wybierana jest do pogłębionych analiz jedna z klas, która gorzej wypadła na sprawdzianie całorocznym. Dodatkowo co roku prowadzona jest także ewaluacja odnosząca się do innych obszarów – do tej pory była to kwestia prowadzenia przez szkołę działań służących wyrównywaniu szans edukacyjnych, współpracy z rodzicami i sprawowania nadzoru pedagogicznego przez szkołę.

W niektórych szkołach ewaluacje dotyczące tego zagadnienia uznawane są za obligatoryjne i prowadzone są regularnie co roku, obok ewaluacji w innym obszarze (w którym np. dostrzeżo-no pewne słabości). Wybór tego zagadnienia najczęściej jest uzasadniany tym, że jest to kluczo-wa, z perspektywy pracy szkoły, kwestia.

Czasami ewaluacje odnoszące się do efektów pracy szkoły przyjmują także inny charakter – nacisk kładziony jest na inne typy efektów, np. osiągnięcia sportowe, udział w projektach, olimpiadach, konkursach, działalność społeczną. Zazwyczaj ewaluacje przybierają wtedy formę zestawień na temat konkursów odbywających się szkole, podsumowań liczby uczniów biorą-cych udział w olimpiadach, konkursach, projektach edukacyjnych i innych wydarzeniach (np. w kontekście obserwacji, że spadła liczba laureatów olimpiad). W niektórych szkołach w ramach ewaluacji tego zagadnienia prowadzi się także ankiety (z uczniami, nauczycielami, rodzicami), czy wywiady (np. z pedagogiem szkolnym, nauczycielami), analizuje się dokumentację (np. ze-szyty zespołów przedmiotowych, dzienniki lekcyjne, plany pracy dydaktyczno-wychowawczej), obserwuje lekcje – zazwyczaj mając na celu zebranie informacji kontekstowych i uwzględnienie ich jako potencjalnych czynników mających wpływ na efekty nauczania.

„ Ocena funkcjonowania wewnątrzszkolnego systemu oceniania, diagnozy sposobów oceny i klasyfikowania uczniów.

Oceny stosowanych w szkole sposobów oceniania i ich efektywności pojawiają się także stosun-kowo często, zazwyczaj również w kontekście „Efektów” pracy szkoły, czasami przy okazji opisa-nych we wcześniejszym punkcie analiz lub oceny wymagania Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany. W ramach oceny systemu oceniania zwracano m. in. uwagę na respektowanie jego zasad, wykorzystywane formy oceniania (w tym np. ocenianie kształtujące), częstotliwość oceniania, spójność z innymi dokumentami obowiązującymi w szkole, czy wreszcie znajomość obowiązujących w szkole zasad oceniania wśród uczniów i rodziców. W części szkół ocenianie było przedmiotem ewaluacji w kontekście wpływu oceny bieżącej na motywowanie ucznia do dalszej nauki. Zdarzały się też placówki, w których ewaluacja systemu oceniania związana była ze zmianą szkolnych regulacji w tym zakresie i chęcią sprawdzenia, co warto zmienić, usprawnić, a co dobrze się sprawdza. Ocenie poddawano także reguły związane z klasyfikowaniem i pro-mowaniem uczniów.

W ramach ewaluacji tego zagadnienia wykorzystywane są najczęściej badania ankietowe (prowa-dzone wśród uczniów, nauczycieli), czasami także analizy danych zastanych (uzyskiwanych ocen, dzienników lekcyjnych), wywiady.

Lista wybranych problemów w ramach ewaluacji oceniania uczniów w jednym z gimnazjów:

„ Przestrzeganie zapisów Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania i Przedmiotowego Systemu Oceniania.

„ Istnienie wymagań na poszczególne stopnie szkolne.

„ Wykorzystanie pełnej skali ocen.

„ Dostosowanie wymagań dla ucznia z opiniami/orzeczeniami poradni psychologiczno-pedagogicznej.

„ Ocenianie jako informacja zwrotna o postępach w nauce.

„ Wspierająca i motywująca rola oceniania.

„ Bezpieczeństwo w szkole.

Jednym z popularniejszych tematów ewaluacji są kwestie związane z bezpieczeństwem, po-dobnie jak wyniki nauczania uznawane w wielu szkołach za priorytetowe i prowadzone regu-larnie. Zdarzały się też przypadki, że ten temat podejmowano na wniosek rodziców uczniów. Zazwyczaj ewaluacje prowadzone w zakresie bezpieczeństwa mają na celu diagnozę poczucia bezpieczeństwa uczniów, określenie częstotliwości i rodzajów nieodpowiednich zachowań, czy też wskazanie miejsc w szkole niebezpiecznych i nieprzyjaznych z perspektywy uczniów, oraz skali i typu występujących na terenie szkoły potencjalnych zagrożeń (np. zjawiska cyberprzemo-cy – badanego po zamieszczeniu filmu z lekcji w Internecie przez uczniów). W pojedynczych szkołach badano także np. poziom lęku szkolnego. Dodatkowo oceniane są działania mające na

celu eliminowanie zagrożeń i stworzenie bezpiecznych warunków w szkole – m. in. pojawiały się ewaluacje dotyczące sposobów sprawowania dyżurów przez nauczycieli na przerwach, oce-niano sposoby diagnozowania bezpieczeństwa w szkole, czy np. w jednej szkole – uwzględ-nianie w tym zakresie wskazówek uczniów. Czasami badano, czy nauczyciele i uczniowie znają i przestrzegają obowiązujące zasady bezpieczeństwa, czy funkcjonujące w szkole regulaminy, a także, czy organizacja pracy uczniów przez nauczycieli gwarantuje im bezpieczne i higienicz-ne warunki pracy. W niektórych szkołach ewaluacja wewnętrzna polegała na sprawdzeniu i oce-nie pewnych nowych rozwiązań w tym zakresie (np. przesunięcia czasu rozpoczynania zajęć dla klas 1–3). Ewaluacje dotyczące bezpieczeństwa w przypadku szkół odwołujących się w planach ewaluacji do wymagań, prowadzone są pod hasłem: Respektowane są normy społeczne. Najczę-ściej wykorzystywane są w ramach badania tego zagadnienia ankiety (wśród, uczniów, nauczy-cieli, rodziców), czasami także obserwacje i wywiady.

„ Kwestie wychowawcze, postawy uczniów.

Z zagadnieniem bezpieczeństwa powiązane są także ewaluacje dotyczące kwestii wychowaw-czych, profilaktyki zachowań, postaw uczniów (prowadzone często wraz z zagadnieniami do-tyczącymi bezpieczeństwa w kontekście wymagania: Respektowane są normy społeczne, bądź też Kształtuje się postawy uczniów). O wyborze tych zagadnień decydował często fakt, że nie zawsze dyrektor i nauczyciele są zadowoleni ze wszystkich postaw dzieci lub obserwują nie-pokojące ich zdaniem zachowania. Ewaluacje w tym obszarze także mają najczęściej charakter diagnostyczny – mają na celu określenie postaw uczniów, częstotliwości niepokojących zacho-wań (np. przejawów agresji), sposobów kształtowania tych postaw, działań wychowawczych prowadzonych przez szkołę. Czasami także badano, czy uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje, czy znają normy postępowania obowiązujące w społeczeństwie. Część ewaluacji koncentruje się też na ocenie prowadzonych działań wychowawczych, zmian w or-ganizacji pracy szkoły, czy prowadzonych przez szkołę programów profilaktycznych – zwłaszcza w przypadku zmian w tym obszarze. Badano np. dostosowanie programów wychowawczych do potrzeb uczniów i rodziców, stosowane sposoby eliminowania zagrożeń i wzmacniania właściwych zachowań, efektywność programów i prowadzonych działań, spójność działań wychowawczych. Najczęściej profilaktyka dotyczy kwestii uzależnień (w gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych), ale także pojawiały się programy prozdrowotne (zdrowe żywienie, pro-mowanie zdrowego trybu życia).

Szkoła podstawowa – prowadzona ewaluacja dotycząca kultury osobistej uczniów. Zespół odpowiedzialny za tę ewaluację prowadził obserwacje uczniów na lekcjach i na przerwach, starając się uchwycić zachowanie w różnych sytuacjach i środowisku. Zostały przeprowadzone ankiety zarówno z nauczycielami, uczniami, jak i rodzicami. W wyniku zebranych danych i wypracowanych wniosków wprowadzono obowiązek przeprowadzania większej liczby lekcji poświęconych kulturze osobistej.

W tym kontekście pojawiają się także ewaluacje mające na celu określenie relacji panujących w szkole, pomiędzy uczniami, czy też pomiędzy uczniami i gronem pedagogicznym. Wśród wy-korzystywanych technik badawczych dominują ankiety (z rodzicami, nauczycielami, uczniami), pojawiały się także obserwacje, rozmowy (np. z pedagogiem szkolnym, rodzicami) oraz analiza dokumentacji szkolnej.

„ Aktywność uczniów, ich zainteresowania.

Kolejny często pojawiający się temat to aktywność uczniów. Jest on, zazwyczaj realizowany po-przez analizę uczestnictwa uczniów w życiu szkoły (np. aktywności uczniów w ramach kółek zainteresowań, dodatkowych zajęć, imprez ogólnoszkolnych, konkursów, specjalnych progra-mów, wycieczek), ale również analizy frekwencji (np. przyczyny malejącej frekwencji, efektyw-ność działań mających na celu jej zwiększenie, potencjalne zmiany) i aktywności na zajęciach obowiązkowych (np. stosowanie metod aktywizujących na lekcjach przez nauczycieli, sposoby motywowania uczniów do aktywności, angażowanie różnych grup uczniów).

W jednej ze szkół ponadgimnazjalnych zaobserwowano problem niskiej frekwencji na lekcjach – wielu uczniów przychodziło jedynie na zaliczenie z danego przedmiotu, opuszczając pozostałe zajęcia, pewne przedmioty były przez uczniów lekceważone. Ewaluacja miała na celu rozpoznanie i zniwelowanie tego problemu. Powstał program naprawczy, do którego włączono także rodziców, którzy według nauczycieli lekceważyli kwestię nieobecności uczniów na lekcjach.

Przedmiotem zainteresowań bywają także działania samorządu szkolnego oraz warunki, ja-kie szkoła stwarza dla rozwoju samorządności uczniów. W przypadku pojedynczych szkół ponadgimnazjalnych analizowano np. plany maturalne uczniów, czy też oczekiwania absolwen-tów gimnazjów wobec szkoły. Ewaluacje te obejmują też często ofertę tworzoną przez szkołę – nie tylko to, z czego uczniowie korzystają, ale też dopasowanie oferty szkoły do uczniów. I tak w ramach ewaluacji w tym obszarze pytania badawcze dotyczyły np. tego, czy podopiecz-ni chętpodopiecz-nie uczestpodopiecz-niczą w zajęciach (np. zajęciach sportowych), czy przejawiają samodzielność decyzji przy wyborze różnych form aktywności, ale także czy w szkole realizowane są działania zainicjowane przez uczniów, czy dostosowuje się ofertę zajęć do ich potrzeb i zainteresowań, jak wykorzystuje się np. tzw. godziny karciane.

Potem wchodziły godziny karciane, tak zwane, czyli obowiązek realizacji przez każdego nauczyciela jednej godziny w tygodniu dla potrzeb uczniów. No więc nas interesowało, jakie zainteresowania są tych naszych uczniów, jak jest ta ich aktywność i tak dalej. Jak to tutaj wygląda i w jakich zajęciach oni chcieliby uczestniczyć (…).

Dyrektor_ponadgim_k3

W niektórych szkołach przedmiotem ewaluacji jest aktywność uczniów prowadzona niejako niezależnie od szkoły – chodzi o poznanie zainteresowań uczniów, sposobów spędzania przez nich wolnego czasu, najczęściej z myślą o wykorzystaniu tych informacji przy tworzeniu oferty zajęć dodatkowych. W przypadku szkół odwołujących się do wymagań ewaluacje dotyczące aktywności łączone są z wymaganiem: Uczniowie są aktywni.

Ewaluacje dotyczące tych zagadnień prowadzone są najczęściej z wykorzystaniem ankiet (wśród uczniów, rodziców, nauczycieli), obserwacji, czasami analiz dokumentów (np. zesta-wień imprez, dyplomów uczniów, dzienników zajęć pozalekcyjnych), czy wywiadów z uczniami i nauczycielami.

„ Współpraca z rodzicami.

Jest to popularny obszar w ewaluacji (łączony z wymaganiem Rodzice są partnerami szkoły) – rozumiany zazwyczaj jako badanie oczekiwań i potrzeb rodziców oraz dokonanie diagnozy częstotliwości i form współpracy na linii szkoła–rodzice, poziomu współuczestnictwa rodziców w procesach decyzyjnych, a także szczególnie często – przyczyn niskiego zaangażowania ro-dziców w życie szkoły. W ramach ewaluacji pojawiały się więc pytania o preferowane formy kontaktów i współpracy, ocenę form komunikacji prowadzonej przez szkołę (w tym szczególnie dotyczących sposobów informowania o wynikach nauczania i sytuacji uczniów), poziom zado-wolenia ze współpracy ze szkołą i wybranych aspektów działalności szkoły. W odniesieniu do współpracy z rodzicami zdarzały się także analizy dotyczące inicjatyw podejmowanych przez rodziców na rzecz szkoły, obszarów w których współpraca przebiega satysfakcjonująco, a także takich, w których się nie udaje, określenia jak wygląda system współpracy z rodzicami. Czasa-mi w ramach tego obszaru prowadzono także badania dotyczące znajomości wśród rodziców określonych zagadnień istotnych dla szkoły (np. wiedzy o problemach wychowawczych w szko-le, informacji o pracy Rady Rodziców). W przypadku kilku szkół planowano ocenę skuteczności działań prowadzonych po ewaluacji zewnętrznej w tym zakresie, np. w jednej ze szkół prowa-dzono działania mające na celu uświadomienie rodzicom, jaką rolę odgrywają w podejmowa-niu decyzji, w kolejnym roku postanowiono zbadać, czy świadomość rodziców się zmieniła. W zdecydowanej większości przypadków ewaluacje dotyczące tego zagadnienia prowa-dzone są z wykorzystaniem ankiet wypełnianych przez rodziców i nauczycieli, czasami także

– zazwyczaj nieustrukturyzowanych – rozmów z rodzicami, nauczycielami, obserwacji na róż-nego rodzaju imprezach szkolnych z ich udziałem, analiz frekwencji na zebraniach i imprezach szkolnych, czy też analiz sprawozdań z tych imprez.

„ Sposoby analiz efektów nauczania przez szkołę i wykorzystywanie wniosków.

Jest to zagadnienie także stosunkowo popularne, łączone zazwyczaj z wymaganiem: Analizu-je się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwier-dzającego kwalifikacje zawodowe z obszaru „Efekty”, prowadzone często wspólnie z ewaluacją dotyczącą wyników i kompetencji uczniów. Szkoły, które decydowały się na ewaluacje w tym obszarze, podejmowały zazwyczaj próbę oceny sposobów prowadzenia analiz efektów naucza-nia (np. kto jest w nie zaangażowany, jaki jest ich zakres, jakie czynności/metody/typy pomiaru obejmują, jakie są wyniki), jak również realizacji wniosków wynikających z analizy sprawdzianu/ egzaminu, czy innych prowadzonych w szkole diagnoz. W tym przypadku wśród metod po-jawiały się zarówno analizy wyników uczniów, dokumentacji szkolnej, jak i wywiady jakościo-we oraz ankiety. Wśród poruszanych zagadnień znajdowała się np. częstotliwość prowadzenia analiz, zaangażowanie w nie poszczególnych nauczycieli i zespołów, uwzględnienie różnych czynników w ramach analiz (np. metod nauczania, prowadzenia specyficznych programów, czynników indywidualnych i środowiskowych), obszary analiz, czy wreszcie możliwe zmiany w sposobach analiz. W pojedynczych szkołach większy nacisk kładziono na kwestie wykorzysta-nia wyników – np. to jak wdraża się wynik z prowadzonych analiz, czy i jakie działawykorzysta-nia naprawcze zostały podjęte, jaka jest znajomość analiz i ich wyników, a także sposoby informowania na ich temat (np. wśród nauczycieli, uczniów rodziców), jaki jest wpływ wypracowanych wniosków na pracę z uczniami, czy wdrażane wnioski z analizy wyników egzaminów przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia itp.

„ Realizacja podstawy programowej.

Realizacja podstawy programowej jest popularnym przedmiotem ewaluacji (zazwyczaj w od-niesieniu do wymagań: Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany i Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej), co można wiązać m. in. ze zmianami w podsta-wach programowych w szkołach z różnych etapów edukacyjnych w ostatnich latach i ogólną popularnością tego typu analiz niezależnie od ewaluacji. W ramach ewaluacji dotyczących tego zagadnienia zazwyczaj prowadzone są kontrole dokumentacji szkolnej i wyliczenia, czy szkoła realizuje odpowiednią liczbę zajęć, czy dysponuje odpowiednimi pomocami dydaktycznymi – a więc określenie, jaka jest całościowa oferta szkoły i czy pozwala ona na realizację podstawy. Pojawiały się także pytania o ogólne kształtowanie oferty szkoły w kontekście podstawy progra-mowej – potencjalne diagnozy potrzeb, możliwości i oczekiwań uczniów, stosowane nowator-skie rozwiązania programowe, uwzględnienie treści podstawy programowej w ramach różnych regulaminów i programów funkcjonujących w szkole (np. systemu oceniania), czy też w ramach zajęć pozalekcyjnych.

Dodatkowo bywają prowadzone ankiety z nauczycielami dotyczące tego, jak w swojej pracy podchodzą do podstawy programowej, na ile znają jej założenia (w jednej ze szkół analizowa-no, w jaki sposób nauczyciele zapoznawali się z podstawą programową). Sporadycznie poja-wiały się też próby oceny efektywności podstawy programowej, czy też pewnych konkretnych rozwiązań. Podejmowano też analizy sposobów monitorowania realizacji podstawy. Niekiedy w tym kontekście pojawiały się ewaluacje związane z wyborem podręczników szkolnych i ich zgodności z podstawą, wyboru programów nauczania, a także realizacji tzw. godzin karcianych.

„ Wyrównywanie szans edukacyjnych.

Ewaluacje dotyczyły zazwyczaj analizy wykorzystywanych sposobów pracy z uczniami ze spe-cyficznymi trudnościami w nauce. Polegały także na diagnozie i ustalaniu indywidualnych po-trzeb edukacyjnych uczniów, mogących także służyć rozwojowi ich zainteresowań i uzdolnień. Zastanawiano się m.in., jakie zajęcia wyrównawcze i programy powinny być prowadzone, jakie są efekty poszczególnych działań. W niektórych szkołach pojawiał się wątek indywidualizacji

nauczania na poziomie lekcji, stosowanych przez nauczycieli sposobów indywidualizacji proce-su nauczania, ich oceny i częstotliwości.

Czasami ewaluacja dotycząca wyrównywania szans edukacyjnych rozumiana była jako moni-torowanie przebiegu i efektów pomocy psychologoczno-pedagogicznej w szkole i związanych z nią rozwiązań – w tym np. prowadzono analizę dokumentacji, w szczególności zaleceń z po-radni, obserwacje dodatkowych zajęć, ocenę kontaktów z poradnią psychologiczno-pedago-giczną, analizę dostosowania procesu nauczania do zaleceń zawartych w opiniach/orzecze-niach poradni. Ocenie podlegały także kwestie takie, jak uwzględnianie potrzeb i możliwości dzieci przy wyborze oferty programowej i metod nauczania.

W niektórych szkołach działania polegały na sprawdzeniu dostępności pomocy dydaktycznych, zwłaszcza Internetu i komputera dla uczniów. Ewaluacje dotyczące tego zagadnienia łączone są zazwyczaj z wymaganiem: Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych.

„ Ocena dokumentacji, regulaminów szkolnych i ich znajomości.

W części szkół prowadzone (często bezpośrednio przez dyrektora/wicedyrektora) ewaluacje po-legały na sprawdzeniu poprawności pewnych dokumentów szkolnych, regulaminów, czy pro-cedur (np. sposobu sprawowania nadzoru pedagogicznego, koncepcji pracy szkoły) – zazwyczaj zgodności ich z przepisami prawa, spójności. W niektórych przypadkach ewaluacje takie miały na celu sprawdzenie znajomości dokumentów przez np. grono pedagogiczne, rodziców, czy samych uczniów, określenie poziomu ich akceptacji (np. ewaluacja prowadzona wśród uczniów pierwszych klas gimnazjum dotycząca znajomości regulaminów, statutu, zasad bezpieczeństwa w szkole, ewaluacja dotycząca znajomości praw ucznia). W jednostkowych szkołach przedmio-tem badania była także np. znajomość prawa oświatowego wśród grona pedagogicznego. Ewaluacje dotyczące szkolnych regulaminów najczęściej prowadzone były w kontekście zmian strukturalnych w szkole (np. połączenie dwóch szkół w jeden zespół), czy zmian w kierownic-twie szkoły. Stosowane metody to analizy dokumentów, analizy prawne, w przypadku poziomu znajomości i akceptacji regulaminów – ankiety.

Ponieważ mowa o różnych typach dokumentów, to ewaluacje te łączone były z bardzo różnymi wymaganiami – najczęściej: Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny i Szkoła lub pla-cówka ma koncepcję pracy.

„ Promocja szkoły.

Ewaluacje takie zazwyczaj łączone są z wymaganiem: Promowana jest wartość edukacji. Rozu-miane są głównie jako ocena sposobów informowania o działalności szkoły, prezentowania i upowszechniania oferty edukacyjnej. Ewaluacje szczególnie często polegały na ocenie funk-cjonowania strony internetowej rozumianej przede wszystkim jako opis zawartych informacji oraz częstotliwości ich aktualizacji. Były zazwyczaj prowadzone w związku z planowanymi zmia-nami na stronie internetowej.

„ Metody nauczania, organizacja pracy nauczycieli.

W niektórych szkołach przedmiotem ewaluacji były metody nauczania stosowane przez