przedstawiciel ustawowy ww. osoby zainteresowanej, a więc osoba

umocowana do działania w cudzym imieniu na podstawie ustawy (art. 96 k.c.). Precyzując, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych może to być rodzic w stosunku do dziecka pozostającego pod jego władzą rodzicielską (art. 98 § 1 k.r.o.), opiekun (art. 145 k.r.o.), kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo (art. 181 k.r.o.) oraz kurator osoby niepełnosprawnej (art. 183 k.r.o.).

Należy zauważyć, że jako przedstawiciela ustawowego w doktrynie wymienia się

także współmałżonka w zakresie określonym w art. 29 k.r.o.391, przy czym

dopuszczalność wniesienia przez niego odwołania nasuwa wiele wątpliwości. W świetle art. 29 in principio k.r.o. w razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi małżonek może za niego działać w sprawach z w y k ł e g o z a r z ą d u , w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy. Ustawa nie mówi wprost, czym są czynności zwykłego zarządu. W doktrynie wskazuje się natomiast, że są to

391 Ze względów oczywistych nie wchodzi w tych sprawach w grę wspólnik spółki cywilnej jako przedstawiciel ustawowy pozostałych wspólników (art. 866 k.c.) czy wspólnik spółki osobowej ani też kurator osoby nieobecnej (art. 184 k.r.o.) czy osoby prawnej (art. 42 k.c.).

155

czynności zmierzające do zachowania substancji majątku w stanie niezmienionym, wymiana typowych składników masy majątkowej bez zmiany jej przeznaczenia, bieżące naprawy składników majątku czy zawieranie umów

związanych z zaspokajaniem bieżących potrzeb rodziny”392. J. Pawliczak

pogrupował te czynności w cztery zbiory, tj. sprawy bieżące, związane z racjonalnym gospodarowaniem, sprawy, które współmałżonek załatwia w sposób stale praktykowany i powtarzający się, sprawy do chwili powstania przeszkody niepojawiające się lub pojawiające się rzadko (choćby jednorazowo), o ile można zasadnie założyć, że współmałżonek załatwiłby je według powtarzającego się schematu, a także sprawy związane z normalnym korzystaniem z majątku i jego poszczególnych składników oraz z zachowaniem substancji majątku w stanie

niepogorszonym393. Wydaje się nie budzić wątpliwości, że czynnościami

zwykłego zarządu mogą być zarówno czynności faktyczne, jak i prawne394. Jako

przykłady czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wskazuje się z kolei nabycie, zbycie lub istotne obciążenie nieruchomości, istotny remont lub przebudowę budynku, ustanowienie odrębnej własności lokalu czy dokonanie

podziału nieruchomości395. Co szczególnie istotne, pojęcie zwykłego zarządu

odnosi się do majątku396, zaś – jak już wskazano – sprawy dotyczące ustalenia niepełnosprawności nie są sprawami majątkowymi. Z tego właśnie względu w mojej ocenie wniesienie odwołania przez współmałżonka jako

przedstawiciela ustawowego w zakresie art. 29 k.r.o. nie jest dopuszczalne.

Jeśli zaś chodzi o kuratora osoby niepełnosprawnej w rozumieniu art. 183 k.r.o. należy zauważyć, że w zakresie stwierdzenia niepełnosprawności sąd

opiekuńczy przeprowadza postępowanie dowodowe na ogólnych zasadach397, a

więc nie jest konieczne uprzednie stwierdzenie niepełnosprawności przez

392 J. Gajda, Komentarz do art. 29 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w:) H. Pietrzkowski (red.), Kodeks

rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2018, Legalis/El.

393 J. Pawliczak, Komentarz do art. 29 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w:) K. Osajda (red.), Kodeks

rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, 2018, Legalis/El.

394 Tak też J. Pawliczak, Komentarz do art. 29…, op. cit., J. Gajda, Komentarz do art. 29…, op. cit. 395 J. Gajda, Komentarz do art. 29…, op. cit.

396 J. Pawliczak, Komentarz do art. 29…, op.cit., J. Gajda, Komentarz do art. 29 kodeksu rodzinnego i

opiekuńczego (w:) H. Pietrzkowski (red.), Kodeks…, op. cit.

397 G. Matusik, Komentarz do art. 183 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w:) K. Osajda (red.), Kodeks

156

powiatowy czy wojewódzki zespół. W konsekwencji kurator może brać udział w postępowaniu przed powiatowym i wojewódzkim zespołem, a także wnieść odwołanie.

Z kolei ośrodek pomocy społecznej nie został wymieniony w § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, w świetle którego od orzeczenia powiatowego zespołu osobie zainteresowanej lub jej przedstawicielowi ustawowemu przysługuje odwołanie do wojewódzkiego zespołu, za pośrednictwem powiatowego zespołu, który wydał orzeczenie w terminie 14 dni od doręczenia orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Co istotne, de lege lata, ośrodki pomocy społecznej mogą

uczestniczyć na prawach strony jedynie w sprawach, w których orzekają powiatowe zespoły.

6.2. Pozycja procesowa osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu

Osoba odwołująca się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu inicjuje proces cywilny, podobnie jak ubezpieczony w rozumieniu procesowym, będąc odpowiednikiem powoda. Konstrukcyjnie jej pozycja nie budzi wątpliwości. Z reguły jest to strona faktycznie słabsza od wojewódzkiego zespołu (odpowiednika pozwanego) – podobnie jak ubezpieczony w rozumieniu procesowym jest uznawany za stronę słabszą od organu rentowego. Stron stosunku prawnego między osobą odwołującą się a wojewódzkim zespołem nie można określić jako równe sobie, bowiem drugi działał jako podmiot nierównorzędny wobec pierwszego na etapie przedsądowym w postępowaniu zmierzającym do wydania wiążącego go orzeczenia. Jest to układ stron pokrewny relacji między ubezpieczonym w rozumieniu procesowym a organem rentowym. Stąd wydaje się, że regulacje procesowe powinny być dla obu tych stron – ubezpieczonego w rozumieniu procesowym i osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu – tożsame.

157

Artykuł 4779 § 5 k.p.c. dotyczy obok ubezpieczonego także osoby

odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu. Oznacza to, że osoba

odwołująca się od orzeczenia tego zespołu może również wnieść odwołanie – z wyłączeniem odwołania w sytuacji niewydania orzeczenia przez

wojewódzki zespół w terminie miesiąca – do protokołu w sądzie właściwym

do rozpoznania sprawy albo w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania. Odwołanie – tak samo jak w przypadku ubezpieczonego –

powinno zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, zwięzłe przytoczenie zarzutów oraz wniosków i ich uzasadnienie oraz podpis osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu albo przedstawiciela ustawowego lub

pełnomocnika (art. 47710 § 1 k.p.c.). Także w sprawach z udziałem osoby

odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu nie jest dopuszczalne

zawarcie ugody (art. 47712 k.p.c.).

Należy zauważyć, że art. 466 k.p.c. nie obejmuje osoby odwołującej

się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu przewidując, że jedynie pracownik

lub ubezpieczony działający bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie właściwym ustnie do protokołu powództwo oraz treść środków odwoławczych i innych pism procesowych. Brak zastosowania tego przepisu do osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu budzi wątpliwości, zważywszy na to, że jak już wskazano pozycja procesowa tej strony i ubezpieczonego w rozumieniu procesowym są istotnie zbliżone. Podobną uwagę należy poczynić w stosunku do treści art. 469 k.p.c. nieobejmującego osoby

odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu. Należy

przypomnieć, że w świetle tego przepisu sąd uzna zawarcie ugody, cofnięcie pozwu, sprzeciwu lub środka odwoławczego oraz zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała

słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego. Treść art. 47710 § 2 k.p.c.

wskazuje, że osoba odwołująca się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu nie może zgłosić takiego nowego żądania, które skutkowałoby przyjęciem go do protokołu i przekazania go do rozpoznania wojewódzkiemu zespołowi.

Należy zauważyć, że tak art. 96 ust. 1 pkt 4 u.k.s.c., jak i art. 36 u.k.s.c. dotyczą także osoby odwołującej od orzeczenia wojewódzkiego zespołu, a zatem

158

nie ma ona obowiązku uiszczania opłat sądowych, za wyjątkiem opłaty od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Ogólne zasady ponoszenia kosztów należnych stronie przeciwnej (art. 98 i n. k.p.c.) nie doznają odstępstw.

Konkludując, należy wskazać, że przepisy dotyczące pozycji procesowej ubezpieczonego i osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu jedynie częściowo się pokrywają, co nie wydaje się racjonalne, zważywszy daleko idące podobieństwa między tymi dwoma podmiotami w relacji do ich przeciwników procesowych.

159

ROZDZIAŁ 7

INNA OSOBA, KTÓREJ PRAW I OBOWIĄZKÓW