PRZYKŁADY WSPÓŁPRACY W SFERZE TURYSTYKI POMIĘDZY WOJE- WOJE-WÓDZTWEM ZACHODNIOPOMORSKIM A

MEKLEMBURGIĄ-POMO-RZEM PRZEDNIM

Pomimo występujących trudności realizowane są przedsięwzięcia opiera-jące się na wzajemnej współpracy oraz tworzeniu transgranicznych produktów turystycznych. Działania te podejmują zarówno jednostki samorządu teryto-rialnego (gminy, powiaty), organizacje turystyczne (regionalne i lokalne), euro-region Pomerania¹⁶, jak i inne instytucje zainteresowane rozwojem turystyki na obszarze województwa zachodniopomorskiego i Meklemburgii-Pomorza Przed-niego. Współpraca transgraniczna w sferze turystyki opiera się przede wszystkim na realizacji bądź uczestnictwie na zasadzie partnerstwa w projektach, których głównym celem jest aktywizacja turystyki po stronie polskiej i niemieckiej.

Jednym z przykładów współpracy transgranicznej jest projekt Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju turystyki¹⁷. Realizatorem projektu po stronie pol-skiej był Urząd Gminy Dobra, a niemieckim partnerem – Stowarzyszenie Ukra-nenland Historische Werkstatten e.V. z Torgelow. Projekt zainicjował działania służące stworzeniu lokalnego produktu turystycznego w oparciu o bogactwo dziedzictwa kulturowego. Podjęte działania miały za zadanie ożywienie obsza-rów z wysokim poziomem bezrobocia popegeerowskiego, uważanych za nie-atrakcyjne turystycznie. W ramach projektu zorganizowano warsztaty rzemiosła artystycznego, przygotowano publikację promocyjną oraz przeprowadzono kon-ferencję Przeszłość jako czynnik rozwoju gospodarczego. W wyniku realizacji projektu powstały wzory pamiątek lokalnych oraz broszura, która umożliwiła przybliżenie historii turystom z Niemiec i mieszkańcom gminy.

Kolejnym przedsięwzięciem turystycznym prowadzonym przez jednostki samorządu terytorialnego analizowanych obszarów był projekt Meandry Iny.

Jego celem był rozwój i promocja turystyki wodnej w gminie Goleniów, a główni

16 Euroregion Pomerania jest regionem granicznym. Tworzą go obecnie regiony przygraniczne trzech państw: Republika Federalna Niemiec, Królestwo Szwecji i Rzeczpospolita Polska. W skład strony niemieckiej wchodzą cztery powiaty przygraniczne i dwa miasta wydzielone Meklembur-gii-Pomorza Przedniego (Rügen, Nordvorpommern, Ostvorpommern, Uecker Randow, Stralsund i Greifswald) oraz dwa powiaty Brandenburgii (Uckermark i Barnim) – wszystkie zrzeszone w Związku Komunalnym Europaregion Pomerania. Stronę szwedzką tworzą 33 gminy regionu Skania, tworzące Związek Gmin Skanii. Stronę polską tworzy Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pomerania (większość gmin zachodniopomorskich). Euroregion Pomerania rozciąga się na powierzchni ok. 41 tys. km² i jest zamieszkiwany przez ponad 3,4 mln mieszkańców.

17 Euroregionalne projekty turystyczne wspierane ze środków Unii Europejskiej i ich realizato-rzy, Forum Turystyki Regionów, Szczecin 2007, s. 18–19.

77 Współpraca transgraniczna w zakresie turystyki...

realizatorzy to Urząd Gminy i Miasta Goleniów, miasto Greifswald, miasto Ber-gen oraz gmina Svedala (Szwecja). W ramach projektu wyznaczono, opisano i oznakowano szlak kajakowy na Inie. Ponadto wyposażono szlak w miejsca postojowe, wypoczynku oraz noclegowe. Działania zorganizowane w ramach projektu to dwie wizyty studyjne u partnerów zagranicznych, wydanie folderu w trzech językach (polski, niemiecki, angielski) z mapą szlaku kajakowego i opi-sem atrakcji turystycznych, a także spływ kajakowy z udziałem młodzieży.

Przykładem współpracy pomiędzy polskimi i niemieckimi stowarzysze-niami oraz regionalnymi i lokalnymi organizacjami turystycznymi jest inicjatywa podjęta przez Zachodniopomorską Regionalną Organizację Turystyczną oraz Organizację Turystyczną Regionu Vorpommern. Dotyczy ona budowy zintegro-wanego produktu turystyki rowerowej i wodnej Pomorski Krajobraz Rzeczny w Województwie Zachodniopomorskim – program rozwoju transgranicznego produktu turystycznego. Projekt miał za zadanie utworzenie szlaków wodnych i rowerowych prowadzących przez obszary pojezierne Meklemburgii i woje-wództwa zachodniopomorskiego. Jego celem było stworzenie transgranicznego szlaku turystycznego, który przyczyni się do rozwoju infrastruktury turystycznej i towarzyszącej na obszarach turystyki wodnej i rowerowej w województwie zachodniopomorskim oraz wzrostu ruchu turystycznego na tym obszarze poza sezonem letnim. W ramach projektu przeprowadzono m.in.:

– analizę atrakcyjności turystycznej regionu pod kątem możliwości rozwoju turystyki rowerowej i wodnej (uwzględniając walory turystyczne, zagospo-darowanie turystyczne, zaplecze instytucjonalne, funkcjonujące produkty lokalne);

– analizę wielkości i struktury ruchu turystycznego w województwie zachod-niopomorskim na tle pozostałych województw, ze szczególnym uwzględnie-niem turystyki aktywnej;

– badania ankietowe skierowane do samorządu lokalnego, czyli do wszystkich gmin leżących na trasie szlaku.

Ponadto określono najważniejsze regiony konkurencyjne i ich atrakcyjność, wskazano silne i słabe strony oraz zagrożenia i szanse województwa zachodnio-pomorskiego dla rozwoju turystyki rowerowej i wodnej, wytyczono trasę główną i możliwe alternatywne propozycje rozwiązań oraz produkty dodatkowe, będące uzupełnieniem dla szlaku głównego. W projekcie określono także założenia do budowy marki produktu Pomorski Krajobraz Rzeczny, wskazując na docelowy jego wizerunek. Wskazano też główne etapy i priorytety wdrożenia oraz

możli-78 Anna Gardzińska

wości fi nansowania działań, a także zwrócono uwagę na poszczególne działania wymagające odrębnych, szczegółowych opracowań.

Inną inicjatywą transgraniczną był projekt Szlak Solny – strategia rozwoju markowego polsko-niemieckiego produktu turystycznego. Projekt współfi nanso-wano z programu unijnego – INTERREG IIIA. Celem ogólnym projektu było wykorzystanie potencjału rozwojowego regionu, czyli cennych walorów dzie-dzictwa kulturowego dorzecza Parsęty na rzecz budowy i rozwoju transgra-nicznej oferty turystycznej. Projekt miał pomóc również opracować optymalną metodologię rozwoju tematycznych szlaków kulturowych jako produktów tury-stycznych, na obszarach o charakterze pojeziernym, w tym w małych miastecz-kach oraz wsiach z dobrze rozwiniętym produktem turystyki wiejskiej. Ważnym elementem projektu było wytyczenie tras szlaku rowerowego i samochodowego przez gminy dorzecza Parsęty. Wytyczono wiodącą nitkę szlaku na historycznej trasie kupców (karawan) z transportami soli (m.in. do Kołobrzegu przez obszar dorzecza Parsęty) oraz nitki uzupełniające. W ramach tego przedsięwzięcia zidentyfi kowano oraz wykreowano wyróżniki miejscowe na szlaku, optymalnie powiązane z tematyką szlaku (tj. piece chlebowe, wędzarnie, grota solna, kąpiele w solance, tawerna ze specjałami lokalnymi, targ rękodzieła). Opracowano także propozycje kompozycji produktowych wokół szlaku oraz logo szlaku wykorzy-stywane przez obu partnerów.

Podsumowanie

Współpraca transgraniczna w zakresie turystyki pomiędzy województwem zachodniopomorskim a Meklemburgią-Pomorzem Przednim przyczynia się do zwiększenia przestrzennej spójności oraz budowania klimatu partnerstwa.

Pomimo iż analizowane regiony wykazują wiele podobieństw i wiele aspektów przemawia za współpracą, to występują również bariery we wzajemnej koopera-cji. Jednakże jednostki samorządu regionalnego, regionalne i lokalne organizacje turystyczne oraz stowarzyszenia turystyczne funkcjonujące po obu stronach gra-nicy współpracują w zakresie turystyki, czego wyrazem są realizowane wspólnie projekty i inicjatywy turystyczne. Niestety, współpraca ta nie jest wystarczająca i mogłaby dotyczyć realizacji większej liczby wspólnych przedsięwzięć. Często pomimo uczestnictwa we wspólnym projekcie turystycznym wykonanie więk-szości prac związanych z realizacją jego głównych założeń leży w gestii tylko

79 Współpraca transgraniczna w zakresie turystyki...

jednego partnera. Ponadto podobne walory turystyczne występujące na obsza-rze województwa zachodniopomorskiego i Meklemburgii-Pomorza Pobsza-rzedniego, przede wszystkim dostęp do Morza Bałtyckiego, powodują, iż oba regiony mogą być względem siebie substytucyjne, a co za tym idzie, mogą konkurować o turys-tów. Obok polityki turystycznej współpracujących państw i odpowiedniej wiel-kości środków fi nansowych istotnym czynnikiem stymulującym intensywność współpracy transgranicznej są chęci ludzkie.

GRENZÜBERSCHREITENDE ZUSAMMENARBEIT IM TOURISMUS