Regulacje formalne dotyczące bezpieczeństwa w szkołach

W polskim państwie najważniejszym dokumentem jest Konstytucja Rzeczypospolitej Pol-ski. Oprócz artykułu 5 Konstytucji⁴⁴¹, w którym ogólnie jest mowa o zapewnieniu bezpieczeństwa obywateli, szereg artykułów i paragrafów tego dokumentu dotyczy bezpieczeństwa. Ustęp 1 artykułu

440 Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365, art. 2; Informacja o poziomach i formach studiów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, http://www.nauka.gov.pl/poziomy-i-forma-studiow/ (dostęp 14.02. 2014 r.).

441 Art. 5. Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997: Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

175 68, mówi o tym, że „Każdy ma prawo do ochrony zdrowia”^442. Ustęp 3 wyróżnia dzieci, jako osoby, którym należy się szczególna opieka. Natomiast w ustępie 5 tego artykułu jako działanie profilak-tyczne „władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza dzieci i młodzieży.”⁴⁴³ Także artykuł 72 Konstytucji, mówi o tym, że „Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją”⁴⁴⁴ Konstytucja stanowi podstawę szeregu obowiązują-cych w Polsce ustaw i rozporządzeń dotycząobowiązują-cych pośrednio lub bezpośrednio bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa szkół.

Analiza literatury, opracowań i aktów prawnych pozwala wyodrębnić kilka podstawowych dokumentów, które dotyczą bezpieczeństwa w szkołach. Od ustaw związanych z bezpieczeństwem państwa i publicznym (m.in.: Ustawa o zarządzaniu kryzysowym⁴⁴⁵. Ustawa o klęskach żywioło-wych⁴⁴⁶, Ustawa o Policji⁴⁴⁷ itd.) poprzez ustawy o kodeksach: karnym, cywilnym i postępowania karnego aż do Ustawy o systemie oświaty i wynikających z powyższych dokumentów szczegóło-wych rozporządzeń związanych z młodzieżą. Czasem są to dokumenty stricte związane i dotyczące bezpieczeństwa. Częściej jednak dotyczy to aktów prawnych regulujących zagadnienia edukacyjne, oświatowe i wychowawcze. W nich bezpieczeństwo występuje w pojedynczych paragrafach, które regulują istotny dla całego aktu prawnego fragment rzeczywistości szkolnej. Dotyczy to zazwyczaj wąskiego wycinka z obszaru bezpieczeństwa w szkole. Są też akty prawne regulujące zagadnienia związane z bezpieczeństwem państwa, w których szkoły występują jako jeden z jego elementów (np.

element systemu zarządzania kryzysowego lub bezpieczeństwo pożarowe szkoły jako element bez-pieczeństwa pożarowego jako całości). Omawiając poszczególne zagrożenia i przygotowanie szkół do działania w sytuacjach kryzysowych nieuniknione jest odwoływanie się do tych aktów prawa.

W celu stworzenia i przedstawienia obrazu bezpieczeństwa w szkole w szerokiej perspekty-wie należy uporządkować perspekty-wiedzę na temat regulacji formalnych dotyczących tego zakresu. Służyć ma temu przedstawiony niżej wykaz aktów prawnych i ich poszczególnych paragrafów dotyczą-cych bezpieczeństwa.

W odniesieniu do bezpieczeństwa szkół, należy zwrócić uwagę na wybrane paragrafy i arty-kuły poszczególnych ustaw i rozporządzeń.

442Konstytucja RP..., op. cit., art.68.,ust.1.

443 Konstytucja RP..., op. cit., art.68.,ust.5.

444 Konstytucja RP..., op. cit., art.72.

445 Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, Dz.U Nr 89, poz. 589 i 590 z pozn. zm.

446 Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, Dz.U. 2002 Nr 62 poz. 558 z pozn. zm.

447 Ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Dz.U. 1990 nr 30 poz. 179.

176

Najważniejsze zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa reguluje Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym⁴⁴⁸ oraz powiązane z nimi:

 Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej;⁴⁴⁹

 Ustawa z dnia 21 czerwca 2012 r. o stanie wyjątkowym;⁴⁵⁰

 Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym.⁴⁵¹

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym „określa organy właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego oraz ich zadania i zasady działania w tej dziedzinie, a także zasady finansowania zadań zarządzania kryzysowego”⁴⁵² Nie określa ona konkretnie zadań i obowiązków jakie stoją przed szkołami w zakresie zarządzania kryzysowego i sytuacji kryzysowej. Natomiast można założyć, że jako jednostki organizacyjne samorządów powinny one mieć przydzielone zadania i występować w powiatowym planie zarządzania kryzysowego⁴⁵³. Ponadto Ministerstwo Edukacji Narodowej występuję w opracowanym Krajowym Planie Zarządzania Kryzysowego jako uczestnik zarządzania kryzysowego⁴⁵⁴. Jednak dotyczy to dosłownie kilku zagrożeń i ogranicza się do działań edukacyjnych dotyczących zagrożenia.

Natomiast Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej „określa tryb wprowadzenia i zniesienia stanu klęski żywiołowej, a także zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu klęski żywiołowej”⁴⁵⁵, czyli katastrofy naturalnej lub awarii przemysłowej. Szkoły nie występują jako instytucje podlegające określonym obowiązkom wynikającym z zapisów tejże ustawy. Większość szkół to jednostki organizacyjne samorządów. Dlatego można założyć, że mogą mieć one wyznaczone określone obowiązki wynikające z zadań realizowanych przez organy prowadzące.

Podobnie może to wyglądać w przypadku Ustawy z dnia 21 czerwca 2012 r. o stanie wyjątkowym. Jej przepisy obejmują szerszy zakres zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa niż wcześniej wymieniona ustawa. Próbując postawić znak zależności między tymi ustawami można przyjąć, że w przypadku braku skuteczności zastosowanych w Ustawie o stanie klęski żywiołowej działań w celu zlikwidowania skutków katastrofy naturalnej lub awarii przemysłowej w określonym

448 Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym..., op. cit.

449 Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej..., op. cit.

450 Ustawa z dnia 21 czerwca 2012 r. o stanie wyjątkowym, Dz.U. 2012 nr 1117 poz. 985 z pozn. zm.

451 Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym, Dz.U. 2002 Nr 156 poz. 1301 z pozn. zm.

452 Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym..., op. cit., art. 1.

453 Op. cit. art. 17 ust.2, pkt. 2.

454 Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego 2013-2015, RCB 2013, s. 46-48, tabela „Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa” [w]: http://rcb.gov.pl/krajowy-plan-zarzadzania-kryzysowego (dostęp 01.08.2016 r.).

455 Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej..., op. cit., art.1

177 czasie zastosowanie znajdą przepisy Ustawy o stanie wyjątkowym. Chociażby dlatego, że klęska żywiołowa przy braku skutecznych działań może spowodować efekt domina i z upływem czasu wywoływać inne zagrożenia np. dla bezpieczeństwa publicznego, zdrowotnego. W przypadku tej ustawy występuje także konkretny przepis dotyczący funkcjonowania szkół: Art. 21. ust. 3 mówi, że: „W czasie stanu wyjątkowego mogą być wprowadzone ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w zakresie: działalności edukacyjnej, poprzez okresowe zawieszenie zajęć dydaktycznych w szkołach włącznie ze szkołami wyższymi, z wyjątkiem szkół duchownych i seminariów duchownych;”⁴⁵⁶

Przepisy Ustawy z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym mówią, że „W czasie stanu wojennego wojewoda kieruje realizacją zadań obronnych i obroną cywilną na terenie województwa”⁴⁵⁷. Wojewoda określa także „zadania wynikające z przepisów stanu wojennego i koordynuje i kontroluje działalność organów władzy publicznej, przedsiębiorców oraz innych jednostek organizacyjnych działających na obszarze województwa”⁴⁵⁸. Ponadto „wojewodzie są podporządkowane wszystkie jednostki organizacyjne administracji rządowej i samorządowej działające na obszarze województwa oraz inne siły i środki wydzielone do jego dyspozycji i skierowane do wykonywania zadań związanych z obroną państwa i województwa, a także związanych z obroną cywilną”⁴⁵⁹. Można przyjąć, że na szkoły jako jednostki samorządu terytorialnego mogą być nałożone zadania związane z obroną państwa i/lub obroną cywilną.

Ponadto z ustawy wynika, że „W czasie stanu wojennego mogą być wprowadzone ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w zakresie: działalności edukacyjnej, poprzez okresowe zawieszenie zajęć dydaktycznych w szkołach, włącznie ze szkołami wyższymi, z wyjątkiem szkół duchownych i seminariów duchownych;”⁴⁶⁰

W przypadku zagrożenia na skalę wymuszającą wprowadzenie rozwiązań takich jak: stan klęski żywiołowej lub stan nadzwyczajny działania podejmowane na różnych poziomach administracyjnych będą wynikać z tych podstawowych przepisów. Jednak warto ponownie podkreślić, że szczegóły zawarte w poszczególnym rozporządzeniach i innych ustawach dotyczących konkretnych zagrożeń są bardzo przydatne dla niniejszej pracy, ponieważ określają one zazwyczaj precyzyjnie obowiązki i zadania jakie różne przedsiębiorstwa i instytucje oraz organy prowadzące i same szkoły powinny wykonać w celu zapobiegania lub zminimalizowania skutków

456 Ustawa z dnia 21 czerwca 2012 r. o stanie wyjątkowym..., op. cit., art. 21, ust. 3.

457 Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym..., op. cit., art. 13. ust.1.

458 Op. cit., art. 13, ust. 2 pkt. 4 i 5.

459 Op. cit., art. 13 ust.3.

460 Op. cit., art. 21 ust.1 pkt. 3.

178

zdarzenia. Analiza dokumentacji pod kątem realizacji tych obowiązków pozwoli na ocenę poziomu przygotowania szkół do działania w sytuacjach kryzysowych. Przynajmniej w wymiarze formalnym.

Na przykład z analizy aktów prawnych w kierunku zagrożeń skażeniami wynika, że Rada Ministrów, określa w drodze rozporządzenia tryb realizacji zadań wykonywanych w ramach zapewniania zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i sprawowania ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju określa w drodze rozporządzenia Rada Ministrów, w tym:

„organizację i warunki przygotowania oraz sposób funkcjonowania systemów obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania o skażeniach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz właściwość organów w tych sprawach;:⁴⁶¹ Rozporządzeniem wymienionym na wstępie akapitu jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach⁴⁶², które określa w § 7.3 , że, „Systemy wchodzące w skład krajowego systemu zapewniają w szczególności: ostrzeganie i alarmowanie ludności lub Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej o skażeniach” ⁴⁶³ Całe rozporządzenie jest „kompatybilne” i wzajemnie się uzupełnia z omawianymi wcześniej ustawami o zarządzaniu kryzysowym, stanie nadzwyczajnym.

Natomiast inne ustawy są podstawą rozporządzeń, które jak wspomniano „wymuszają”

wręcz działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa. także w szkołach. Ponadto precyzują one obowiązki jednostek administracyjnych i ich jednostek organizacyjnych, firm i zakładów przemysłowych oraz służb na wypadek wystąpienia różnych zagrożeń, w tym mających znamiona katastrofy naturalnej lub awarii przemysłowej ale rozmiarem i skutkami nie wymuszającym wprowadzenia stanu klęski żywiołowej lub stanu wyjątkowego. Właśnie analiza tych aktów prawnych pod kątem zadań i obowiązków wymienionych podmiotów i porównanie z wynikami analizy dokumentacji szkolnej pozwoli na obiektywną i realną ocenę przygotowania szkół do działania w sytuacjach kryzysowych przynajmniej pod względem formalnym.

Ważnym pod względem funkcjonowania szkół, a interesującym w kontekście ich działania w sytuacjach kryzysowych jest Ustawa o powszechnym obowiązku obrony i wynikające z niej rozporządzenia.

461 Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polski, Dz.U. 1967 nr 44 poz. 220 art. 6 ust. 2 pkt. 5

462 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach, Dz.U 2013 poz. 96.

463 Op. cit.

179 Opracowane na podstawie art. 6 ust. 2 pkt. 9 tej ustawy Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 października 2015 r. w sprawie szkolenia obronnego⁴⁶⁴ określa organizację szkolenia obronnego w państwie. W szkoleniu uczestniczą m.in.: „kierownicy wojewódzkich samorządo-wych, powiatowych i gminnych jednostek organizacyjnych oraz pracownicy tych jednostek;”⁴⁶⁵ Wynika z tego, że szkoleniem takim mogą być objęci także dyrektorzy oraz pracownicy szkół, które są jednostkami organizacyjnymi samorządów.

Rozdział IV Ustawy o powszechnym obowiązku obrony dotyczy powszechnej samoobrony ludności. Między innymi wynika z niego, że „Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia organizację, zasady i wymiar szkolenia ludności w zakresie powszechnej samoobrony, zasady i tryb zwalniania od obowiązku szkolenia oraz właściwość organów w tych sprawach.”⁴⁶⁶ Z aktu wyko-nawczego do tego artykułu czyli Rozporządzenia Rady Ministrów z 28 września 1993 roku w sprawie powszechnej samoobrony ⁴⁶⁷ wynika, że „szkolenie w zakresie powszechnej samoobrony polega na obowiązkowym udziale ludności w zajęciach podstawowych lub ćwiczeniach praktycz-nych”⁴⁶⁸ gdzie „Zajęcia podstawowe prowadzi się w formie zorganizowanego szkolenia lub w for-mie samokształcenia. Mają one na celu teoretyczne przygotowanie ludności do wykonywania zadań samoobrony.”⁴⁶⁹. Natomiast ćwiczenia praktyczne polegają na wykonywaniu przedsięwzięć mają-cych na celu nabycie praktycznych umiejętności ochrony własnego zdrowia i życia, gospodarstwa domowego oraz udzielania pomocy poszkodowanym.”⁴⁷⁰ Szkolenie podstawowe prowadzi się w cyklu pięcioletnim nie więcej niż dwa razy do roku w wymiarze 4 godzin w dni robocze, 8 go-dzin w dni wolne.⁴⁷¹ Natomiast z Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 11 stycznia 2016 r. w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń z zakresu obrony cywilnej wynika, że takiemu szkoleniu obok kierowników powiatowych jednostek organizacyjnych i człon-ków formacji obrony cywilnej szczebla powiatowego oraz komendantów gminnych formacji obro-ny cywilnej takiemu szkoleniu, temu podlegają także nauczyciele przedmiotu edukacji dla bezpie-czeństwa.⁴⁷² W tym nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych. Podejście organów wykonawczych tj. Szefa OC Kraju, które wyróżnia w tym zakresie nauczycieli edukacji dla bezpieczeństwa może

464 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 października 2015 r. w sprawie szkolenia obronnego, Dz. U poz. 1829

465 Op. cit., par. 6 ust. 1 pkt. 13.

466 Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku..., op. cit., art. 171 ust.1.

467 Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 września 1993 roku w sprawie powszechnej samoobrony, Dz.U 1993 nr 91 poz. 421.

468 Op. cit. par. 2 ust. 1.

469 Op. cit. par. 2 ust. 2.

470 Op. cit. par. 2 ust. 3.

471 Op. cit. par. 4.

472 Wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 11 stycznia 2016 r. w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń z zakresu obrony cywilnej, par. 3 pkt. ust. 3.

180

wskazywać na wagę roli jaką powinni oni przynajmniej teoretycznie pełnić w powszechnej samoo-bronie ludności i osamoo-bronie cywilnej.

W zakresie bezpieczeństwa pożarowego brak jest odrębnych, szczegółowych regulacji prawnych dotyczących wymagań bezpieczeństwa pożarowego w szkołach, omawiając to zagadnienie od strony regulacji prawnej należy odwołać się do z ogólnych przepisów dotyczących pożarów. Podkreślić należy, że te które funkcjonują szczegółowo regulują wiele zagadnień w sferze organizacyjnej i materialnej kultury bezpieczeństwa pożarowego. Powoduje to, że z jednej strony mnogość szczegółowych zapisów zmusza do uogólniania w opisie aspektów prawnych, natomiast dzięki temu można ograniczyć się do najistotniejszych według autora problemów na poziomie opracowywania narzędzi i prowadzenia badań.

Do podstawowych aktów prawnych zaliczyć należy Ustawę z dnia 24 sierpnia 1991 r.

o ochronie przeciwpożarowej⁴⁷³, której art.3 mówi, że „osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem.”⁴⁷⁴.

Wynika z niej, że w zakresie bezpieczeństwa pożarowego szkoły mają wiele zadań, m.in.:⁴⁷⁵

 przestrzeganie przeciwpożarowych wymagań techniczno - budowlanych, instalacyjnych i tech-nologicznych;

 wyposażenie budynku szkoły w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice;

 zapewnienie konserwacji oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwa-rantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie;

 zapewnienie uczniom i pracownikom szkoły bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji;

 przygotowanie budynku do prowadzenia akcji ratowniczej;

 zapoznanie pracowników szkoły i kadry dydaktycznej z przepisami przeciwpożarowymi;

 ustalenie sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Główny ciężar odpowiedzialności za ich realizację i przestrzeganie spoczywa na dyrektorze placówki oświatowej. Jego zadaniem jest zapewnienie szeregu wymagań szczegółowo doprecyzowanych w aktach wykonawczych.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 z późn.

473 Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, Dz.U. 1991 Nr 81 poz. 351 z pozn. zm.

474 Op. cit., art. 3.

475 Op. cit.,art. 4.

181 zm.)⁴⁷⁶ jest aktem wykonawczym do Ustawy Prawo budowlane⁴⁷⁷. Dział VI tego rozporządzenia pt.

„Bezpieczeństwo pożarowe” określa wymagania jakie powinien spełniać projekt i wykonanie budynku, żeby w razie pożaru zapewniona była m.in.: nośność konstrukcji, ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku, ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki, możliwość ewakuacji ludzi oraz bezpieczeństwo ekip ratowniczych.⁴⁷⁸ Precyzuje wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków lub ich części, wynikające z ich przeznaczenia i sposobu użytkowania, wysokości lub liczby kondygnacji, a także położenia w stosunku do poziomu terenu oraz do innych obiektów budowlanych.⁴⁷⁹ Rozporządzenie określa wymagania dotyczące:

 podziału budynków lub ich części na odrębne strefy pożarów ze względu na ich przeznaczenie i użytkowanie;

 odporności pożarowej budynków;

 stref pożarowych i oddzieleń przeciwpożarowych;

 dróg ewakuacyjnych;

 elementów wykończenia wnętrz i wyposażenia stałego;

 palenisk i instalacji;

 garaży i pomieszczeń inwentarzowych;

 budynków tymczasowych.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r.

w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych i terenów⁴⁸⁰ szczegółowo określa wymagania dotyczące zabezpieczenia przeciwpożarowego budynków i obiek-tów. Dokument ten szczegółowo określa czynności zabronione i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz zasady i wymagania dotyczące:

 używania i przechowywania materiałów niebezpiecznych;

 ewakuacji;

 przeciwpożarowej instalacji wodociągowej;

476 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz.U. 2002Nr 75, poz. 690 z pozn. zm.

477 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414. z pozn. zm.

478 Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych ..., op. cit., par. 207 ust. 1.

479 Op. cit., par. 208 ust.1.

480 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych i terenów, Dz.U. 2010 Nr 109 poz. 719.

182

 stosowania stałych urządzeń gaśniczych, systemów sygnalizacji pożarowej, dźwiękowych sys-temów ostrzegawczych i gaśnic;

 instalacji i urządzeń technicznych;

 prac niebezpiecznych pod względem pożarowym i oceny niebezpieczeństwa wybuchu;

 zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów;

 zabezpieczenia przeciwpożarowego zbioru, transportu i składowania palnych płodów rolnych.

Oprócz dwóch ostatnich zagadnień pozostałe dotyczą szkoły.

Bardzo dobrze ogólną charakterystykę szkół pod względem spełnienia przedstawionych wy-żej wymagań dobrze opisuje J. Żurek:

„Budynki szkolne są obiektami użyteczności publicznej, kwalifikowanymi do kategorii za-grożenia ludzi ZL III. Są to najczęściej budynki niskie, o dwóch – trzech kondygnacjach nadziem-nych. Dla tego typu obiektów wymagana jest co najmniej klasa „C” odporności pożarowej.[...].

Z pewnością nie jest natomiast przekroczona dopuszczalna wielkość strefy pożarowej, określonej w przepisach techniczno-budowlanych (dla obiektów niskich, wielokondygnacyjnych kategorii ZL III) na 8000 m2. Nawet duże placówki, szkoły zbiorcze mieszczą się w tym zakresie wielkości po-wierzchni.

W szkołach, poza hydrantami i gaśnicami, nie ma najczęściej żadnych innych technicznych systemów zabezpieczenia ppoż. Nie są wymagane systemy sygnalizacji pożarowej czy też stałe urządzenia gaśnicze. Jeśli w placówkach oświatowych zainstalowano centralki pożarowe, sieć czu-jek i ROP – ów, to jest to zabezpieczenie ponad obowiązujący standard. Należy jednocześnie za-znaczyć, że systemy sygnalizacji pożarowej powinny być całodobowo dozorowane poprzez własną ochronę, agencję ochrony „Solid” lub też włączone do tzw. monitoringu pożarowego. Sporadycznie stosowane są klapy dymowe, wymagane obligatoryjnie do ochrony klatek schodowych w budyn-kach średniowysokich. Dodatkowe zabezpieczenie mogą stanowić drzwi ppoż. o 30 minutowej od-porności ogniowej (EI 30), wydzielające pion klatki schodowej od ciągów korytarzowych. Istota bezpieczeństwa pożarowego w szkołach sprowadza się w główniej mierze do zapewnienia dzieciom i młodzieży odpowiednich warunków ewakuacji. W przypadku typowych projektów budowlanych spełnione są podstawowe wymogi ewakuacyjne. Z większości sal dydaktycznych i innych pomiesz-czeń można ewakuować się w dwóch, różnych kierunkach do wygodnych, bezpiecznych klatek

183 schodowych lub bezpośrednio na zewnątrz budynków. Zachowane są parametry określone dla cią-gów komunikacyjnych stanowiących drogi ewakuacji.”⁴⁸¹

Wszystkie wymagania określone w przedstawionych powyżej rozporządzeniach są niezwykle istotne i ich analiza pozwoliłaby określić przygotowanie szkół do działania w sytuacji kryzysowej jakim jest pożar. Niestety, ze względu na ilość i szczegółowość przepisów, wymagań i norm jakie obowiązują w zakresie ochrony przeciwpożarowej drobiazgowa analiza pod tym kątem pozwoliłaby skoncentrować się tylko na jednej sytuacji kryzysowej jaką jest pożar. Można uniknąć takiego zawężenia tematu a jednocześnie zachować rzetelne podejście do realizowanych badań.

Wszystkie wymagania określone w przedstawionych powyżej rozporządzeń podlegają ocenie i kontroli przeprowadzanej zgodnie z Ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej⁴⁸², i wytycznymi zawartymi w jej akcie wykonawczym czyli Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną⁴⁸³. Przepisy te mogą być pomocne w badaniu przygotowania szkół do działania w sytuacji kryzysowej, Wynika z nich, że „w celu rozpoznawania zagrożeń, realizacji nadzoru nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych oraz przygotowania do działań ratowniczych Państwowa Straż Pożarna

Wszystkie wymagania określone w przedstawionych powyżej rozporządzeń podlegają ocenie i kontroli przeprowadzanej zgodnie z Ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej⁴⁸², i wytycznymi zawartymi w jej akcie wykonawczym czyli Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną⁴⁸³. Przepisy te mogą być pomocne w badaniu przygotowania szkół do działania w sytuacji kryzysowej, Wynika z nich, że „w celu rozpoznawania zagrożeń, realizacji nadzoru nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych oraz przygotowania do działań ratowniczych Państwowa Straż Pożarna

W dokumencie UNIWERSYTET PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNY w SIEDLCACH (Stron 174-198)