Rekomendacje dla administracji publicznej

Formułując rekomendacje z zakresu ciągłości działania administracji publicz-nej w kontekście zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego, warto wziąć pod uwagę dwa wzajemnie uzupełniające się podejścia – konceptualne i praktyczne.

118

z założenia stworzy to możliwości elastycznego dopasowywania wytycznych i wskazówek do uwarunkowań funkcjonowania na poszczególnych szczeblach administracji publicznej w polsce, a także w odniesieniu do konkretnych jedno-stek terytorialnych.

Ujęcie konceptualne dotyczy ciągłości działania rozumianej jako atrybut ad-ministracji publicznej. z praktycznego punktu widzenia zaprzestanie jej działa-nia to bezpośredni krok ku bezprawiu, anarchii i rozpadowi instytucji państwa. w niniejszym świetle warto rozważyć pozytywne ustosunkowanie się do nastę-pujących zaleceń:

1. ciągłość działania należy uznać za jeden z najważniejszych wskaźników po-tencjału sprawnego państwa i organów władczych stojących na straży jego niepodległości. oznacza to konieczność głębokiego zakorzenienia przedmio-towej problematyki w świadomości podmiotów kierujących bezpieczeństwem narodowym, czyli głównie organów administracji publicznej. aktualnie ciągłość działania zdaje się być nad wyraz oczywistym, aczkolwiek niepodkreślanym aspektem bezpieczeństwa narodowego. zmiana tego podejścia pozwoli na stworzenie fundamentów pod predyktywne projektowanie przyszłości pań-stwa i narodu.

2. istotą ciągłości działania administracji publicznej powinno być zapewnianie zdolności do kontynuowania swojej działalności rozumianej w świetle świad-czenia usług publicznych po wystąpieniu wszelkiego rodzaju zdarzeń zakłó-cających jej funkcjonowanie, na poziomie jakości określonym uprzednio jako minimalny akceptowalny. w tym kontekście należy podkreślić, że administracja publiczna powinna być przygotowana na pojawianie się przedmiotowych zagrożeń we wszystkich stanach funkcjonowania państwa, a nawet w czasie wojny.

3. z uwagi na ścisłe zrelatywizowanie ciągłości działania administracji publicznej ze względu na aparat zarządczy państwa, zaleca się traktować o niej w spo-sób systemowy. pozwoli to wykorzystać analogie funkcjonalne występujące pomiędzy systemem zarządzania ciągłością działania a systemem kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym system zarządzania kryzysowego. 4. zapewnianie ciągłości działania administracji publicznej należy brać pod

uwa-gę przy projektowaniu i wprowadzaniu wszelkich zmian o systemowym lub niesystemowym charakterze w odniesieniu do obszarów prawa korespon-dujących z zadaniami stawianymi na poszczególnych szczeblach zarządzania państwem.

5. przedsięwzięcia ukierunkowane na zapewnianie ciągłości działania powinny dotyczyć nie tylko administracji publicznej jako organizacyjnej całości, lecz również odnosić się do jej poszczególnych jednostek (organów, urzędów itp.).

wdrożenie rekomendacji sformułowanych w świetle ujęcia konceptualnego to zasadniczy etap budowania swoistej kultury ciągłości działania poprzez stop-niowe zwiększanie właściwej świadomości.

Ujęcie praktyczne wyraża się w bezpośrednim czerpaniu ze sprawdzonych, międzynarodowych standardów ciągłości działania. istnieje bowiem wiele re-komendacji stosowanych w pragmatyce funkcjonowania organizacji for profit, które mogą stanowić inspirację w zapewnianiu ciągłości działania administracji publicznej. implementując część z nich na grunt przedmiotu poznania, sformu-łowano następujące rekomendacje dla administracji publicznej:

1. procesy kluczowe i procesy krytyczne należy wyznaczać na podstawie zadań własnych oraz innych zadań przypisanych regulacjami prawnymi do poszcze-gólnych rodzajów i szczebli administracji publicznej. z uwagi na ich wrażliwość zaleca się rozważenie ustalenia poziomu szczegółowości, powyżej którego będą obowiązywały klauzule informacji niejawnych.

2. plany zarządzania kryzysowego powinny dotyczyć zdecydowanie szersze-go katalogu zagrożeń niż jedynie tych rzutujących na bezpieczeństwo po-wszechne i bezpieczeństwo publiczne. zaleca się, aby wykorzystać je do integracji dokumentów, które stanowią o planowaniu cywilnym w polsce. ich formułowanie na wzór planów ciągłości działania pozwoli uwypuklić kwestie nie tylko zapobiegania, przygotowania, reagowania i odbudowy, lecz także konieczności utrzymania usług publicznych świadczonych przez państwo i poszczególne jednostki administracji publicznej na minimalnym poziomie jakości bez względu na aktualną fazę zarządzania kryzysowego w rozpatrywanym kontekście.

3. procesy komunikacyjne powinny przebiegać zgodnie z założeniami ko-munikacji kryzysowej. oznacza to konieczność sformułowania procedur awaryjnych stosowanych w kontaktach z mediami w obliczu predefinio-wanych okoliczności, a także merytoryczne i metodyczne przygotowanie osób piastujących stanowiska lub funkcje rzeczników prasowych oraz spe-cjalistów z zakresu public relations. samą komunikację kryzysową należy postrzegać również z dwóch perspektyw – zewnętrznej (rozumianej jako wymiana informacji podmiotu administracji publicznej z otoczeniem) oraz wewnętrznej (utożsamianej z przepływami informacyjnymi wewnątrz tego podmiotu).

4. osoby piastujące istotne z punktu widzenia ciągłości działania funkcje powin-ny być bezwzględnie zastępowalne. związane z tym aspektem przerywanie łańcucha kierowania powinno zostać opisane proceduralnie.

5. najważniejsze elementy infrastruktury administracji publicznej powinny zostać powielone i zlokalizowane w odległości zapewniającej izolacyjność

120

względem zagrożeń, które mogą dotykać ich lokalizacji pierwotnych. oznacza to konieczność przygotowania się na ewentualność ewakuacji wybranych personelu i mienia (dokumentów, baz danych, aparatury itp.) do lokalizacji alternatywnych.

6. ochrona istotnych informacji powinna się wyrażać w powieleniu zasobów informacyjnych na elektronicznych nośnikach informacji. zapasowe ser-werownie i bazy danych należy zintegrować funkcjonalnie z lokalizacjami alternatywnymi.

7. operatorzy wybranych rodzajów infrastruktury krytycznej od wielu lat funkcjo-nują na podstawie standardów ciągłości działania. wynika to wręcz z regulacji prawnych (np. sektor bankowy, sektor energetyczny, sektor ubezpieczeń społecznych). administracja publiczna powinna cechować się otwartością na współpracę w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej, a także wymianę przedmiotowych doświadczeń.

8. Ćwiczenia z zakresu obronności, zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej można zorganizować tak, aby sprawdzały one, niejako przy okazji, opracowane i wdrożone procedury ciągłości działania.

wyszczególnione rekomendacje z oczywistych przyczyn nie stanowią kata-logów zamkniętych. zostały sformułowane na relatywnie wysokim poziomie ogólności. starano się dzięki temu zachować ich uniwersalność. należy pamiętać, że ciągłość działania administracji publicznej w obliczu zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego to złożona problematyka. niemniej jednak przytoczone wska-zówki pozwolą niejako wyjść naprzeciw aktualnym trendom zmian w sposobach zapewniania bezpieczeństwa narodowego.

Bibliografia

Literatura:

Gromek p., Współpraca z Państwową Strażą Pożarną w ramach zarządzania kryzysowego w świetle Business Continuity Management, seminarium zamknięte, związek banków polskich, warszawa 2015

izdebski H., Kulesza M., Administracja publiczna. Zagadnienia ogóle, warszawa 1999. Kaszubski R. w., Romańczuk D. (red.), Księga dobrych praktyk w zakresie zarządzania

ciągłością działania. Business Continuity Management, warszawa 2011. niewiadomski z. (red.), Prawo administracyjne. Część ogólna, warszawa 2007. ochendowski e., Prawo administracyjne. Część ogólna, toruń 2006.

Ura e., Prawo administracyjne, warszawa 2010.

Akty prawne:

iso 22301:2012 societal security. business continuity management systems. Require-ments.

Konstytucja Rzeczypospolitej polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez zgro-madzenie narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez prezydenta Rzeczypospolitej polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

Krajowy plan zarządzania Kryzysowego 2013/2015, Rcb, warszawa.

Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 525 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1166 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 814, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 446, z późn. zm.).

Wykaz wykresów:

Rysunek 1. Morfologiczne ujęcie najważniejszych elementów problematyki systemowego zarządzania ciągłością działania.

Rysunek 2. idea badania relacji zachodzących w obrębie problematyki ciągłości działania w funkcjonowaniu administracji publicznej.

Wykaz tabel:

tabela 1. przykładowe procesy kluczowe w funkcjonowaniu administracji publicznej w polsce (wysoki poziom ogólności).

tabela 2. przykłady wpływu zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego na procesy klu-czowe w funkcjonowaniu administracji publicznej w polsce.

122

streszczenie

ciągłość działania administracji publicznej nabiera szczególnie na znaczeniu w obliczu zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego. pożary, powodzie, niszczy-cielskie zjawiska pogodowe, zagrożenia chemiczne, zagrożenia radiologiczne, a także przerwanie dostępu do paliw płynnych, gazu i energii elektrycznej sta-nowią wybrane czynniki rzutujące na bezpieczeństwo podmiotów odpowiedzial-nych za zapewnianie bezpieczeństwa narodowego.

problematykę ciągłości działania w funkcjonowaniu administracji publicznej można badać w dwóch ujęciach (wewnętrznym i zewnętrznym) oraz dwóch perspektywach (teoretycznej i praktycznej). Dzięki tak unikalnemu połączeniu podejść badawczych możliwa jest implementacja międzynarodowych standardów ciągłości działania. w głównej mierze dotyczą one zwiększania świadomości, alternatywności zasobów oraz tworzenia procedur. w tym kontekście ciągłość działania administracji publicznej może być rozumiana jako integrator wielu obszarów kierowania bezpieczeństwem narodowym.

Słowa kluczowe: administracja publiczna, ciągłość, ciągłość działania,

bez-pieczeństwo.

summary

Continuity of public administration in a face of general security threats

continuity of public administration gains in importance in a face of general se-curity threats. Fires, floods, destructive weather phenomenon, chemical threats, radiological threats as well as breaks in fuel, gas and energy supply constitute chosen factors affecting security of entities responsible for national security.

problematic aspects of continuity in public administration operations can be analyzed in two approaches (internal one and external one) and two perspectives (theoretical one and practical one). owning to such kind of unique connection of research directions, implementation of international continuity standards is pos-sible. in main realm, the standards concern awareness raising, alternativeness of resources and procedural obtaining. in this context public administration continuity can be understood as an integrator of many fields in national security management.