Relacje Komitetu z Komisją Statusu Kobiet

4.1. Relacje Komitetu z Komisją Statusu Kobiet

Komisja Statusu Kobiet została powołana w 1946 r. na podstawie art. 68 Karty Narodów Zjednoczonych przyznającego Radzie Gospodarczej i Społecznej kompetencję do tworzenia komisji w dziedzinie gospodarczej i społecznej oraz dla popierania praw człowieka, a także wszelkich innych komisji, które mogą okazać się potrzebnymi do spełniania jej funkcji. Komisji powierzono zadanie przygotowywania dla Rady Gospodarczej i Społecznej rekomendacji i sprawozdań dotyczących promocji praw kobiet w polityce, gospodarce i edukacji oraz w sferze osobistej i społecznej, a także udzielania Radzie rekomendacji w odniesieniu do pilnych, wymagających natychmiastowej uwagi problemów dotyczących praw kobiet²⁷⁷. Mandat Komisji został rozszerzony rezolucją Rady Gospodarczej i Społecznej z 1987 r. o promocję równości, rozwoju i pokoju, monitorowanie implementacji środków na rzecz rozwoju kobiet oraz dokonywanie przeglądu i oceny postępu dokonanego na płaszczyźnie krajowej, subregionalnej, regionalnej i globalnej²⁷⁸. W 1995 r. Zgromadzenie Ogólne powierzyło Komisji także proces follow-up Czwartej Światowej Konferencji na Rzecz Kobiet w Pekinie, dokonywanie przeglądu obszarów zaniepokojenia zawartych w Pekińskiej Platformie Działania²⁷⁹ oraz wprowadzanie perspektywy gender w działaniach Narodów Zjednoczonych. W 1996 r. na mocy kolejnej rezolucji Rady Gospodarczej i Społecznej, Komisji powierzono również zadanie identyfikacji nowych problemów mających wpływ na równość kobiet i mężczyzn²⁸⁰.

276

Kwestia ta była wiele razy podkreślana przez sam Komitet, zob. np. Sprawozdanie z 33 sesji Komitetu, która odbyła się w dn. 5 – 22 lipca 2005 r., A/60/38, pkt 442.

277

Rezolucja 2/11 z dn. 21 czerwca 1946 r.

278

Rezolucja 1987/24 z dn. 26 maja 1987 r.

279

Jest to dokument końcowy Czwartej Światowej Konferencji w sprawie Kobiet, która odbyła się w Pekinie w 1995 r., w którym wskazano dwanaście obszarów, które mają kluczowe znaczenie dla walki z dyskryminacją kobiet oraz określono zadania, które mają być podjęte przez rządy, instytucje międzynarodowe, organizacje pozarządowe oraz sektor prywatny.

280

79 W skład Komisji wchodzi 45 państw wybieranych na okres 4 lat spośród państw członkowskich Narodów Zjednoczonych. W przeciwieństwie do Komitetu, jest to organ złożony z przedstawicieli państw, a nie niezależnych ekspertów. Komisja odbywa corocznie 10-dniową sesję²⁸¹. Komisja i Komitet są organami w pełni od siebie niezależnymi. Jak wspomniano wcześniej w omówieniu genezy Komitetu, podczas prac nad Konwencją rozważano różne warianty związane z rolą Komisji w procesie kontroli przestrzegania Konwencji – od powierzenia jej w całości kompetencji z tym związanych, bez potrzeby tworzenia nowego organu²⁸², poprzez powołanie w ramach Komisji grupy ad hoc²⁸³ lub stworzenie odrębnego organu, w którego skład wchodziliby m.in. członkowie Komisji²⁸⁴. Na dalszym etapie prac rozważano również wariant skoordynowania sesji Komitetu z sesjami Komisji i zobowiązania go do składania Komisji rocznego sprawozdania²⁸⁵. Ostatecznie zdecydowano się na wzmocnienie autonomii Komitetu i oddzielenie jego prac od prac Komisji. Rozwiązanie to należy uznać za słuszne, umożliwiło ono bowiem zachowanie niezależności organu o charakterze eksperckim, którego rolą jest przecież dokonywanie oceny sposobu wypełniana przez państwa zobowiązań konwencyjnych. Podległość kompetencyjna Komisji, będącej organem par excellence politycznym lub też udzielenie Komisji innych możliwości ingerowania w decyzje Komitetu mogłoby osłabić jego bezstronność. Jedynym formalnym wyrazem powiązań Komitetu z Komisją jest art. 21 ust. 2 Konwencji, który stanowi, że Sekretarz Generalny przekazuje do wiadomości Komisji sprawozdania roczne Komitetu.

Pomimo, że obszar aktywności obu organów zazębia się w ramach szeroko pojętej działalności na rzecz praw kobiet, ich relacje są bardzo słabe i trudno zidentyfikować obszary bliższej współpracy. Przez wiele lat jedynym przejawem kontaktów Komitetu z Komisją było coroczne wystąpienie przewodniczącego Komitetu na sesji Komisji, prezentujące prace Komitetu oraz wybrane kwestie z zakresu praw kobiet²⁸⁶. Na zbliżenie organów nie wpłynęły także powiązania funkcjonalne w postaci

281

Mandat oraz prace Komisji we wcześniejszych latach przybliża L. Reanda, The Commission on the

Status of Women (w:) The United Nations and Human Rights. A Critical Appraisal, red. P. Alston,

Oxford 1992.

282

M.in. stanowisko Białorusi, NRD, Indonezji, Japonii, Portugalii i ZSRR, zob. L. A. Rehof, Guide to…, s. 192.

283

Propozycja Belgii, zob. L. A. Rehof, Guide to…, s. 194.

284

Propozycja Egiptu, zob. L. A. Rehof, Guide to…, s. 197.

285

Propozycja Iranu, zob. L. A. Rehof, Guide to…, s. 206.

286

Zob. np. Sprawozdanie z 14 sesji Komitetu, która odbyła się w dn. 16 stycznia – 3 lutego 1995 r., A/50/38, pkt 647; Sprawozdanie z 26 sesji Komitetu, która odbyła się w dn. 14 stycznia – 1 lutego 2002

80 wieloletniego wspólnego zaplecza administracyjnego i obsługi zapewnianej przez DAW. Szansę na pogłębienie relacji dały prace nad Protokołem Fakultatywnym do Konwencji oraz monitorowanie realizacji Platformy Pekińskiej. Wydaje się jednak, iż w obu przypadkach możliwości te nie zostały w pełni wykorzystane. W przypadku prac nad Protokołem Fakultatywnym, współpraca ograniczyła się do zaproszenia (na skutek sugestii Komitetu²⁸⁷) członka Komitetu do prac w ramach grupy roboczej powołanej przez Komisję²⁸⁸. Podobnie kształtuje się kwestia monitoringu realizacji postanowień Platformy Pekińskiej. Można raczej zauważyć tendencję do oddzielania kompetencji obu organów w tej materii (ze wskazaniem, że to Komisja jest przede wszystkim odpowiedzialna za kontrolę implementacji Platformy), niż do poszukiwania obszarów współpracy²⁸⁹. W 2001 r. Komitet podjął decyzję o zacieśnieniu relacji z Komisją, wyrażając gotowość członków Komitetu do udziału w charakterze ekspertów w spotkaniach przygotowawczych do sesji Komisji oraz jako panelistów podczas sesji Komisji²⁹⁰. Sprawozdania z sesji Komisji wskazują, że z możliwości tej korzystano sporadycznie i to tylko w odniesieniu do monitoringu implementacji Platformy Pekińskiej²⁹¹. Kolejna inicjatywa nawiązania współpracy została z kolei podjęta przez Komisję, która w 2006 r. skierowała pod adresem Komitetu zaproszenie do wzięcia udziału w dyskusji na temat przyszłości Komisji i jej metod pracy, a także do przekazania opinii odnośnie możliwości wzmocnienia działań Komisji w materii zwalczania dyskryminacji kobiet na gruncie prawa i zasadności powołania specjalnego sprawozdawcy w tej dziedzinie²⁹². Jak na razie brak widocznych oznak by doszło do dalszego zacieśnienia relacji Komisji i Komitetu. Wydaje się, że w świetle dyskusji na temat reformy systemu ochrony praw człowieka w ramach ONZ, a także coraz mocniej

r., A/57/38, pkt 413; Sprawozdanie z 34 sesji Komitetu, która odbyła się w dn. 16 stycznia – 3 lutego 2006 r., A/61/38, pkt 362.

287

Sugestia 15/I, Sprawozdanie z 15 sesji Komitetu, która odbyła się w dn. 15 stycznia – 2 lutego 1996 r., A/51/38.

288

Zob. np. Sprawozdanie z 16 sesji Komitetu, która odbyła się w dn. 13 – 31 stycznia 1997 r., A/52/38/Rev. 1, pkt. 388.

289

Por. Sprawozdanie z 15 sesji Komitetu, która odbyła się w dn. 15 stycznia – 2 lutego 1996 r., A/51/38, pkt 371.

290

Decyzja 24/III, Sprawozdanie z 24 sesji, która odbyła się w dn. 15 stycznia – 2 lutego 2001 r., A/56/38.

291

Przewodnicząca Komitetu lub jedna z członkiń Komitetu przedstawiły kilkakrotnie prezentację w czasie panelu, por. Sprawozdanie z 47 sesji Komisji, która odbyła się w 2003 r., E/2003/27-E/CN.6/2003/12, Aneks II; Sprawozdanie z 49 sesji Komisji, która odbyła się w 2005 r., E/2005/27-E/CN.6/2005/11, Aneks II, Sprawozdanie z 50 sesji Komisji, która odbyła się w 2006 r., E/2006/27-E/CN.6/2006/15, pkt 33; Sprawozdanie z 52 sesji Komisji, która odbyła się 2008 r., E/2008/27-E/CN.6/2008/11, pkt 40.

292

Rezolucja Komisji 50/3, Sprawozdanie z 50 sesji Komisji, która odbyła się w 2006 r., E/2006/27-E/CN.6/2006/15.

81 akcentowanej potrzeby współpracy systemu traktatowego z systemem opartym na Karcie NZ, jest to kierunek jak najbardziej wskazany. Rozwój dalszych stosunków zależy głównie od Komisji, która mogłaby włączyć się aktywniej w proces wzmocnienia przestrzegania Konwencji, np. poprzez monitorowanie, w ramach swoich kompetencji i możliwości, wykonywania przez państwa-strony zaleceń zawartych w uwagach końcowych Komitetu.