Bitcoin (BTC) to najbardziej popularna i najbardziej stabilna kryptowaluta na świecie, która na międzynarodowym rynku finansowym zaistniała w 2008 r. Twórcą bitcoina jest osoba bądź grupa osób funkcjonująca pod pseudonimem Satoshi Nakamoto. Zasady funkcjonowania bitcoina opisane zostały w dokumencie: Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System [Nakamoto 2008], zaś sama idea powstania waluty funkcjonującej w wir-tualnej przestrzeni narodziła się z braku zaufania wobec rządów i banków centralnych, które w obliczu kryzysu zwiększyły emisję swoich walut narodowych, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu inflacji [Kowanda 2013, ss. 44–45]. Z góry zaplanowana liczba bitcoinów wprowadzanych (tzw. „wykopywanych”) każdego dnia do obiegu miała być narzędziem utrzymującym zerowe tendencje inflacyjne [Kostakis i Giotitsas 2014, s. 433].
Analizowana kryptowaluta oparta jest na algorytmie (funkcji skrótu) SHA 256 (ang. Secure Hash Algorithm), co oznacza, że jest elektronicznym ciągiem indywidualnych i nie-powtarzalnych znaków [Rodwald 2013, ss. 91–102]. Istotnym i niezbędnym narzędziem każdego użytkownika sieci bitcoin jest zainstalowanie tzw. portfela bitcoin, posiadają-cego klucze prywatne, zawierająposiadają-cego matematyczny dowód, iż pochodzą od właściciela portfela, potrzebnego do przeprowadzania transakcji i umożliwiającego wydawanie bit-monet zgromadzonych w portfelu [por.: Guttmann 2013; Blake 2014].
W celu przybliżenia specyfiki Bitcoina, który uchodzi za światowy fenomen w dzie-dzinie finansów [Stevenson 2013a], warto przedstawić kilka cech, którymi charakteryzu-je się ta kryptowaluta. Do najbardziej znaczących należą:
· publiczny charakter projektu, oparty na zasadzie open source (oznacza to, że nikt nie jest wyłącznym posiadaczem bitcoina, przez co każdy może wykonać kopię kodu, na którym oparty jest bitcoin, zmodyfikować go i wyemitować nową kryptowalutę) [Fran-co 2015, s. 171];
130
· brak fizycznego „odpowiednika” (to sprawia, że wszystkie monety mają formę cy-frową, zapisaną w systemie, który nadzoruje funkcjonowanie waluty i respektowanie jej zasad);
· ustalona wartość (podobnie, jak innych walut na świecie);
· stała liczba wirtualnych monet wprowadzana każdego dnia do obiegu; · ustalanie ceny na podstawie popytu i podaży na jej zakup/sprzedaż;
· brak pośredników (oznacza to, że każdy użytkownik może samodzielnie przesłać płatności w bitcoinach do innych użytkowników bez zaangażowania i pośrednictwa instytucji finansowych);
· bezpośrednie przesyłanie płatności online pomiędzy użytkownikami dzięki wyko-rzystaniu systemu peer-to-peer;
· realizacja transakcji w ciągu kilku sekund; · nieodwracalność transakcji;
· możliwość przesyłania Bitcoinów pomiędzy dowolnymi adresami w sieci na całym świecie [Homa 2015, ss. 19–20];
· brak centralnego emitenta (tj. pełna decentralizacja) [Miller 2015, s. 1; Stevenson 2013b, ss. 15–16; Grinberg 2011, ss. 159–208].
W prezentowanym zestawieniu na szczególną uwagę zasługuje możliwość przesyła-nia Bitcoina pomiędzy użytkownikami, jak również podmiotami gospodarczymi i innymi instytucjami dzięki wykorzystaniu systemu peer-to-peer. Jak podaje Marcin Szymankie-wicz: „mechanizm peer-to-peer zapewnia zdecentralizowany rynek oraz swojego rodza-ju bezpieczeństwo. Sieć Bitcoin nie jest bowiem uzależniona od konkretnego serwera, którego awaria spowodowałaby problemy polegające na tym, że posiadacze bitcoinów z całego świata nie mieliby dostępu do swoich środków. Oprócz tego zdecentralizowana sieć uniezależnia Bitcoina od centralnych systemów zarządzających oraz utrudnia wszel-kiego rodzaje manipulacje oraz monitoring przechodzących przez nią transakcji” [Szy-mankiewicz 2014, s. 38]. To właśnie system peer-to-peer, charakterystyczny dla bitcoina i innych kryptowalut, uzasadnia ich kwalifikację do modeli gospodarki dostępu, których istnienie, jak już wielokrotnie zostało zaznaczone, możliwe jest dzięki funkcjonowaniu serwisom P2P.
Z kolei altcoins (lub alternative coins) określa zbiorczą nazwę kryptowalut innych niż bitcoin [Pleines 2013]. Pomimo że większość altcoins istniejących w Internecie (jest ich co najmniej 670)2 jest kopiami bitcoina, to występują również kryptowaluty, których kod źródłowy jest napisany od podstaw (rysunek 2):
2 Portal zajmujący się monitorowaniem kryptowalut: Crypto-Currency Market Capitalizations notuje 670 kryptowalut, których łączna wartość wynosi ok. 6,5 mld USD (stan na styczeń 2016 r.).
131 Rysunek 2. Dwie kategorie kryptowalut
Źródło: opracowanie własne.
W gronie najbardziej znanych walut bazujących na kodzie źródłowym bitcoina (SHA-256) wyróżnia się m.in.: namecoin (NMC), walutę będąca pierwszą alternatywą dla bitco-ina, stanowiącą jego kopię, aczkolwiek działającą na własnym łańcuchu bloków [Miller 2015, ss. 167–168]. Zestawienie wybranych walut opartych na kodzie źródłowym bitcoi-na przedstawia poniższa tabela (tabela 1.):
Tabela 1. Kryptowaluty oparte na bitcoinie
Współczynnik hierarchii (hierarchy)
nazwa
acoin
www.a-coin.info ACOIN alternatywna kryptowaluta o charakterze inwe-stycyjnym battlecoin
www.battlecoinxchange.com BCX kryptowaluta wykorzystywana w grach wielooso-bowych betacoin
www.betaco.in BET kryptowaluta wykorzystywana w handlu na głów-nych giełdach curecoin
www.curecoin.net CURE kryptowaluta etyczna, której celem jest znalezie-nie lekarstwa dla typowych, zagrażających życiu chorób, takich jak rak i choroby Alzheimera devcoin
www.devcoin.org DVC kryptowaluta pozwalająca finansować programi-stów oraz projektantów sprzętu, muzyków, mala-rzy, grafików i filmowców
freicoin
www.freico.in FRC alternatywna kryptowaluta o charakterze inwesty-cyjno-finansowym HAMRadioCoin
www.hamradiocoin.com HAM kryptowaluta używana w celu wsparcia i rozwoju HamRadio i społeczności HAM jako całości joulecoin
www.joulecoin.org XJO kryptowaluta umożliwiająca dokonywanie szyb-kich płatności mazacoin
www.mazacoin.org MZC kryptowaluta używana w celu wsparcia suweren-ności i złagodzenia ubóstwa myriadcoin-SHA-256
www.myriadplatform.org MYR kryptowaluta posiadająca zastosowanie w branży medycznej namecoin
www.namecoin.info NMC alternatywna kryptowaluta o charakterze inwe-stycyjnym neosCoin
www.neoscoin.com NEOS kryptowaluta o charakterze inwestycyjnym, pro-mująca innowacyjność i społeczność
132
peercoin
www.peercoin.net PPC kryptowaluta o charakterze inwestycyjnym i han-dlowym takcoin
www.projecttak.com TAK kryptowaluta wirtualna stworzona w celu pomocy w globalnej walce o prawa człowieka poprzez ma-sową zbiórkę funduszy, działalność charytatywną i społeczną
TEKcoin
www.tekcoin.org TEK kryptowaluta umożliwiająca dokonywanie szyb-kich płatności titcoin
www.titcoins.biz TIT kryptowaluta używana w wymianie produktów i usług o charakterze pornograficznym unbreakable
www.unbreakablecoin.com UNB alternatywna kryptowaluta o charakterze inwesty-cyjno-finansowym unobtanium
www.unobtanium.uno UNO alternatywna kryptowalutao charakterze inwestycyjno-finansowym zetacoin
www.zeta-coin.org ZET kryptowaluta umożliwiająca dokonywanie szyb-kich płatności Źródło: opracowanie własne.
Alternatywne środki płatnicze coraz częściej wkraczają do realnego świata. Zanim jednak uzyskają status pieniądza tradycyjnego, należy rozpatrywać je w kategoriach tzw. umownego środka płatniczego zamkniętej grupy społecznej. Tę alternatywność można także odnosić do dominacji bitcoina oraz ustępujących mu miejsca innych walut alternatywnych, zwanych altami [Kurek 2014, s. 195].