105Tabela 2. Wartość współczynników korelacji między poziomem wynagrodzeń

preze-sów i pozostałych członków zarządu a miernikami efektywności badanych spółek

Zależności ^{Wartość współczyn-}_{nika korelacji*} Zależności ^{Wartość współczyn-}_{nika korelacji} WPZt oraz NIt -0,283 WCZt oraz NIt -0,028

WPZt oraz ROE(NI)t -0,278 WCZt oraz ROE(NI)t -0,153 WPZt oraz ROA(NI)t 0,040 WCZt oraz ROA(NI)t 0,018 WPZt oraz CIt -0,022 WCZt oraz CIt 0,173 WPZt oraz ROE(CI)t -0,359 WCZt oraz ROE(CI)t 0,045 WPZt oraz ROA(CI)t -0,288 WCZt oraz ROA(CI)t 0,058 WPZt oraz NIt-1 -0,233 WCZt oraz NIt-1 0,029 WPZt oraz ROE(NI)t-1 -0,177 WCZt oraz ROE(NI)t-1 -0,099 WPZt oraz ROA(NI)t-1 0,056 WCZt oraz ROA(NI)t-1 0,002 WPZt oraz CIt-1 0,036 WCZt oraz CIt-1 0,109 WPZt oraz ROE(CI)t-1 -0,278 WCZt oraz ROE(CI)t-1 0,038 WPZt oraz ROA(CI)t-1 -0,233 WCZt oraz ROA(CI)t-1 0,064

*Pogrubioną czcionką oznaczono istotnie statystycznie współczynniki korelacji (poziom ufności 0,05). Oznaczenia: WPZ – średnioroczne wynagrodzenie prezesa zarządu, WCZ – średnioroczne wynagrodzenie członka zarządu (z wyłączeniem prezesa), NI – zysk netto, CI – zysk całkowity, ROE – rentowność kapita-łu własnego liczona odpowiednio z zastosowaniem zysku netto (NI) oraz zysku całkowitego (CI), ROA – rentowność aktywów całkowitych liczona odpowiednio z zastosowaniem zysku netto (NI) oraz zysku całkowitego (CI).

Źródło: opracowanie własne.

Nieco odwrotną sytuację zaobserwowano podczas analizy zależności między efek-tywnością organizacji a wynagrodzeniami pozostałych członków zarządu. W dziewięciu przypadkach charakter związków był dodatni (w trzech ujemny). Wszystkie obliczone współczynniki korelacji nie przekroczyły wartości 0,2, ponadto okazały się nieistotne statystycznie. Skłania to do stwierdzenia, iż między wynagrodzeniami członków zarządu (za wyjątkiem prezesa) a miernikami efektywności ekonomicznej badanych spółek nie zachodzi żadna istotna zależność.

Powyższe wyniki badań są poniekąd zbieżne z prezentowanymi dotychczas w lite-raturze przedmiotu. Zależności między wynagrodzeniem menedżerów a wynikami eko-nomicznymi stanowiły bowiem przedmiot licznych badań empirycznych w spółkach notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie [Rudolf i in. 2002; Ur-banek 2006; Aluchna 2007]. Badania te nie wykazały jednak istotnych tendencji w tym zakresie. Dla przykładu analiza korelacji między wysokością i dynamiką wynagrodzeń Różnorodność miar efektywności przedsiębiorstwa w kontekście oceny pracy menedżera

106

a względnymi wskaźnikami efektywności spółek (m.in. rentowności) wykazała brak istotnych statystycznie związków między badanymi zmiennymi [Rudolf i in. 2002, s. 156].

Zakończenie

Przedsiębiorczość w każdej organizacji gospodarczej, pragnącej być liderem w swojej branży, to niemal codzienność. Każdy menedżer, co do zasady, pragnie osiągnąć jak naj-wyższe korzyści ekonomiczne i społeczne przy akceptowalnym poziomie ryzyka. Głów-nym problemem w tym zakresie jest jednak dobór właściwych metod i narzędzi pomiaru osiągnięć menedżerów, w szczególności w powiązaniu z polityką wynagrodzeń, której głównym zadaniem winno być zmotywowanie ich do działań zgodnych z interesami przedsiębiorstwa.

Przeprowadzone w opracowaniu badania wskazują na znaczne zróżnicowanie wy-nagrodzeń zarządów i rad nadzorczych największych polskich spółek giełdowych, któ-re nie zawsze są determinowane sektorowymi uwarunkowaniami, co podkktó-reśla fakt, iż praktyka gospodarcza nie wypracowała przejrzystych zasad w tym zakresie. Z kolei war-tości obliczonych współczynników korelacji między poziomem wynagrodzeń a mierni-kami efektywności spółek wedle koncepcji zysku netto i zysku całkowitego świadczą o niskiej (często też odwrotnej) zależności między tymi kategoriami. Należy więc wy-wnioskować, iż w praktyce gospodarczej kształtowanie wynagrodzeń menedżerów za-sadniczo nie ma związku z oceną ich pracy z punktu widzenia generowanych wyników finansowych przedsiębiorstwa.

Podkreślić warto, iż refleksje podjęte w opracowaniu stanowią podstawę do dalszej dyskusji wokół intensyfikacji bądź ograniczania zestawu mierników służących prawid-łowej i rzetelnej ocenie efektywności działań menedżerów pod kątem ekonomicznym i finansowym. Istnieje bezsprzecznie potrzebę rozumienia tego zjawiska w kategoriach wielu funkcji, m.in. planowania, organizowania, motywowania i kontroli. Wyłaniającym się na tym tle kierunkiem jest niewątpliwie pomiar efektywności pracy menedżerów z punktu widzenia wartości dla przedsiębiorstwa, która może być wyrażana jako efek-tywność finansowa (zysk, rentowność, wartość dodana itp.) lub niefinansowa (satysfak-cja, niezależność, prestiż, duma itp.). Różnorodność miar i koncepcji, bogata terminologia w tym zakresie i brak jednoznacznych wyników badań empirycznych nad zależnościami między poziomem wynagrodzeń prezesów bądź członków zarządu a miernikami efek-tywności spółek, skłaniają do stwierdzenia, iż problem ten stanowi i stanowić będzie nie lada wyzwanie dla przedsiębiorstwa czy menedżera, ale i specjalistów, analityków zajmujących się tym tematem.

107

Bibliografia

Aluchna M. (2007), Mechanizmy corporate governance w spółkach giełdowych, Oficyna Wydaw-nicza SGH, Warszawa.

Baumol W.J. (2002), Entrepreneurship, Innovation and Growth: The David-Goliath Symbiosis, „Journal of Entrepreneurial Finance”, Vol. 7, No. 2.

Beattie V., Smith S.J. (2010), Human Capital Value Creation and Disclosure, „Journal of Human Resource Costing & Accounting”, Vol. 14, No. 4.

Bieniok H. (2012), Sekrety bogacenia się. Bądź przedsiębiorczy i zbuduj swoją niezależność

finan-sową, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.

Borkowska S. (2004), Motywować skutecznie, IPiSS, Warszawa.

Chowdhury S., Schulz E., Milner M. i in. (2014), Core Employee Based Human Capital and

Re-venue Productivity in Small Firms: An Empirical Investigation, “Journal of Business Research”, Vol.

67, No. 11.

Cwynar W., Cwynar A. (2002), Zarządzanie wartością spółki kapitałowej, FRRwP, Warszawa. Dyduch W. (2008), Pomiar przedsiębiorczości organizacyjnej jako przesłanka podwyższania

efek-tywności, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, „Organizacja i Zarządzanie”, nr 4.

Gruszecki T. (2002), Współczesne teorie przedsiębiorstwa, WN PWN, Warszawa.

Jaki A. (2012), Mechanizmy procesu zarządzania wartością przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Uni-wersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.

Knight F. (1942), Profit and Entrepreneurial Functions, „The Journal of Economic History 2”, su-pplement.

Kopertyńska M.W. (2008), Motywowanie pracowników. Teoria i praktyka, Placet, Warszawa. Kozioł L. (2002), Motywacja w pracy. Determinanty ekonomiczno-organizacyjne, WN PWN, War-szawa – Kraków.

Lumpkin G.T., Dess G.G (1996), Clarifying the Entrepreneurial Orientation Construct and Linking

it to Performance, „Academy of Management Review”, Vol. 21, No. 1.

108

Matusiak K.B. (2006), Rozwój systemów wsparcia przedsiębiorczości – przesłanki, praktyka i

insttu-cje, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji PIB, Łódź.

Oleksyn T. (2006), Zarządzanie kompetencjami. Teoria i praktyka, Oficyna Ekonomiczna, Kraków. Piasecki B. (1998), Przedsiębiorczość i mała firma. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Prangenberg A., Müller M., Aldenhoff M. (2005), Shareholder Value-Ansatz, Hans-Böckler--Stiftung, Düsseldorf.

Pricewaterhouse Coopers (2010–2015), Wynagrodzenia zarządów i rad nadzorczych

najwięk-szych spółek giełdowych. Jak zmieniają się wynagrodzenia członków zarządów i rad nadzorczych?,

raport z badań, Warszawa.

Rappaport A. (1999), Wartość dla akcjonariuszy – poradnik, WIG Press, Warszawa.

Rieckhoff B.S., Larsen C. (2012), The Impact of a Professional Development Network on

Leader-ship Development and School Improvement Goals School-University PartnerLeader-ships,

„School-Univer-sity Partnerships”, Vol. 5, No. 1.

Rudolf S., Janusz T., Stos D. i in. (2002), Efektywny nadzór korporacyjny, PWE, Warszawa. Sajnóg A. (2015), Rola zysku całkowitego w ocenie rentowności przedsiębiorstwa, „Annales Uni-versitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H”, nr 49(4).

Santarelli E., Tran H.T. (2013), The Interplay of Human and Social Capital in Shaping

Entrepreneu-rial Performance: the Case of Vietnam, „Small Bus Econ”, Vol. 40, No. 2.

Sekuła Z. (2008), Motywowanie do pracy, PWE, Warszawa.

Siuta-Tokarska B. (2013), Zasadnicze aspekty pomiaru przedsiębiorczości, „Organizacja i Kiero-wanie”, nr 3.

Skrzypek E. (1999), Efektywność działań w TQM – koszty jakości, „Problemy Jakości”, nr 7. Szymańska E. (2009), Efektywność przedsiębiorstw – definiowanie i pomiar, „Roczniki Nauk Rol-niczych”, nr 97(2).

Urbanek P. (2006), Wynagrodzenia zarządu w spółkach kapitałowych, PWE, Warszawa.

Zbierowski P., Bratnicki M., Węcławska D. i in. (2012), Global Entrepreneurship Monitor – Polska, PARP, UE w Katowicach.

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I ZARZĄDZANIE 2017

Wydawnictwo SAN | ISSN 2543–8190

Tom XVIII | Zeszyt 11 | Część III | ss. 109–123

Dariusz Siudak |

Wydział Zarządzania i Inżynierii Produkcji

Wpływ centralnej pozycji przedsiębiorstwa