Sieci współpracy transgranicznej na pograniczu polsko-litewskim

Jednostki powiązane były 430 krawędziami, a węzły miały średnio 5,1 powiązań.

Z uwagi na fakt, iż sieć nie była rozbudowana, a główny komponent grupował ponad połowę jednostek (45), miała ona relatywnie wysoką gęstość, która wyniosła 0,06.

Izolowanych par i trójek było bardzo niewiele (w porównaniu do innych pograniczy).

Kluczową rolę w ukształtowaniu sieci odegrało miasto Alytus (jęz. pol. Olita), stanowiące zarówno samorząd miejski, jak i okręgowy (Ryc. 47, Ryc. 48). Instytucje z tego obszaru ze względu na swą aktywność (liczbę projektów i liczne powiązania) wpłynęły na integrację całej sieci. Co charakterystyczne poza najliczniejszym komponentem znalazła się grupa instytucji z zakresu ochrony zdrowia posiadająca tylko powiązania w swoim obrębie. Polskie jednostki nie odgrywały dominującej roli z punktu widzenia pozycji w sieci, a także wskaźników stopnia i liczby projektów.

Dużą rolę podobieństwa jednostek w kształtowaniu powiązań potwierdza analiza wskaźników gęstości w podgrupach ze względu na przedmiot działalności instytucji. Dla jednostek ze sfery ochrony zdrowia był on dużo wyższy niż dla całej sieci (0,5), co świadczy o tendencji do współpracy z instytucjami podobnymi sobie.

Podobna sytuacja, ale o mniejszej sile, miała miejsce dla instytucji z zakresu kultury (0,14). W podziale na podgrupy ze względu na rodzaj instytucji według kryterium formalnego preferencja taka występowała wśród jednostek finansowanych z budżetu państwa (0,05) (co także wynikało z intensywnej współpracy publicznych jednostek służby zdrowia). Powiązania wśród jednostek z jednego kraju były mniej gęste niż dla całej sieci (wskaźniki gęstości w podgrupach według kraju pochodzenia wyniosły ok.

0,04), co odzwierciedlało specyfikę współpracy transgranicznej wymagającej partnerstw wielonarodowych. Biorąc pod uwagę przestrzenne rozmieszczenie instytucji na podstawie analizy homofilii można stwierdzić, iż jednostki zlokalizowane w pobliżu granicy (do 10 km) wykazywały tendencję do współpracy z jednostkami równie blisko położonymi z drugiej jej strony (wskaźnik gęstości w tej podgrupie wyniósł 0,18 i był znacznie wyższy, niż dla całej sieci). Dla instytucji zlokalizowanych w większej odległości takiej preferencji nie odnotowano (co w dużej mierze wynikało z dominacji instytucji pochodzących z miejscowości oddalonych ponad 20 km od granicy).

Wśród kluczowych instytucji należy wskazać na bardzo ważną rolę miasta i rejonu Alytus (Tab. 10). Wyróżniały się także litewskie miejscowości Varėna, Vilkaviškis i Lazdijai. Wśród instytucji polskich ważne dla sieci współpracy polsko-litewskiej były: gmina Puńsk, Krasnopol, Giby, w pewnym stopniu także Suwałki oraz powiaty sejneński i giżycki.

Na czołowych miejscach ze względu na wysokie wskaźniki stopnia plasowały się także szpitale z kilku polskich i litewskich miejscowości, co wynikało z realizacji projektu w licznym konsorcjum (8 instytucji) („Doskonalenie pogotowia ratunkowego przy wykorzystaniu współpracy instytucji ochrony zdrowia regionu przygranicznego”).

Podkreślić należy wyjątkową aktywność gminy Puńsk, której siedziba (miejscowość Puńsk) liczyła zaledwie niewiele ponad 1300 mieszkańców, szczególnie w porównaniu do miasta Sejny (o statusie miasta powiatowego) z ok. 5550 mieszkańców i równie sprzyjających uwarunkowaniach lokalizacyjnych i kulturowych.

kolor - przedmiot działalności:

kształt - kraj pochodzenia:

wielkość sygnatury - wskaźnik stopnia

- instytucje litewskie - instytucje polskie

- władza i administracja - turystyka, sport, ochrona środowiska - edukacja - kultura - nauka

- religia - służba zdrowia i opieka społeczna

- otoczenie biznesu i firmy - inne Ryc. 47. Sieć współpracy transgranicznej w ramach programu Litwa - Polska w latach

2007-2013 według wskaźnika stopnia, kraju pochodzenia i rodzaju z punktu widzenia kryterium przedmiotowego instytucji.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WST programu.

- powyżej 20 km kształt - kraj pochodzenia: - instytucje polskie - instytucje litewskie

wielkość sygnatury - liczba projektów

kolor - odległość od granicy państwowej: - do 10 km - 10-20 km

Ryc. 48. Sieć współpracy transgranicznej w ramach programu Litwa - Polska w latach 2007-2013 według liczby projektów, kraju pochodzenia i odległości od granicy państwowej instytucji.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WST programu.

miasto Alytus Alytus okręg

gmina Puńsk gmina Krasnopol

Tab. 10. Najważniejsze instytucje sieci współpracy transgranicznej w ramach programu Litwa – Polska na podstawie wybranych miar centralizacji węzłów sieci.

Instytucja stopień Instytucja bliskość

rejon Alytus (LT) 18 rejon Alytus (LT) 453

gmina Puńsk (PL) 10 rejon Varėna (LT) 467

miasto Alytus (LT) 9 gmina Giby (PL) 481

szpital w Marijampole (LT) 8 gmina Puńsk (PL) 482

szpital w Lazdijai (LT) 8 rejon Vilkaviškis (LT) 483 Szpital Wojewódzki w

miasto Alytus (LT) 285,8 gmina Krasnopol (PL) 0,36

powiat giżycki (PL) 276 rejon Lazdijai (LT) 0,28

rejon Vilkaviškis (LT) 161 gmina Suwałki (PL) 0,17

gmina Puńsk (PL) 128,1 powiat sejneński (PL) 0,16

gmina Olecko (PL) 123 gmina Płaska (PL) 0,14

Kazlų Rūda (LT) 85 Kalvarija (LT) 0,10

szkoła dla młodzieży i dorosłych

w Alytus (LT) 81 powiat piski (PL) 0,10

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WST programu.

W rozkładzie przestrzennych powiązań (Ryc. 49) widoczne były intensywne relacje pomiędzy obszarami bliskimi granicy państwowej. Wyróżniała się oś powiązań generowana bezpośrednio przy granicy w rejonie Puńska i sąsiedniego litewskiego miasta Lazdijai (o bardzo dużej intensywności powiązań) oraz w rejonie Sejn, Gib i Krasnopol (kilku beneficjentów). W nieco dalszej odległości od granicy intensywne i liczne były powiązania z terenów miast Marijampol i Alytus oraz pobliskich gmin Vilkaviškis i Kazlų Rūda. Po stronie polskiej relatywnie dużo relacji posiadały Suwałki, jednakże, jak już wcześniej wspominano, towarzyszyła temu mała liczba projektów

transgranicznych. Powiązania Suwałk były dość rozległe, podkreślić należy znaczenie Vilkaviškis oraz miasta Marijampole i Alytus. Drugą oś powiązań tworzyły relacje sięgające dalej w głąb Polski. Wyróżniał się w tym wypadku Białystok charakteryzujący się znaczną liczbą powiązań, szczególnie z miastami Alytus i Marijampole oraz Ełk (intensywne powiązania z Alytus). Zaznaczały się również powiązania na dalszą odległość, aż do Giżycka i Piszu, ale mniej liczne i o niskiej intensywności. Osobna ‘wiązka’ relacji wykształciła się w północnej części obszaru w ramach euroregionu Szeszupa, obejmowała ona intensywne powiązania między Šakiai (siedziba euroregionu Sesupe/Szeszupa) a gminą Gołdap (która złożyła akces do tego euroregionu).

Liczba powiązań między beneficjen-tami projektów

1 5 9

Granice państwowe Obszar wsparcia

0 20 40 60 km

Ryc. 49. Powiązania między beneficjentami realizującymi wspólne projekty w ramach programu współpracy transgranicznej Litwa – Polska 2007–2013.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WST programu.

Podkreślić należy, iż po stronie litewskiej występowała zdecydowana koncentracja współpracy w mieście Alytus, zarówno ze względu na dużą liczbę beneficjentów, jak i łączną liczbę projektów przez nich realizowanych oraz istniejącą liczbę powiązań.

W relacjach tych brak było wyraźnej preferencji jednostek partnerskich po polskiej

stronie, przy tym jednak najsilniejsze powiązania istniały z Puńskiem, Ełkiem i Białymstokiem.

4.6. Charakter i sieci współpracy transgranicznej na pograniczu