Strategia nastawiona na dyferencjację

Motywem tej strategii internacjonalizacji jest zapewnienie unikatowości ofercie przez technologiczne innowacje. Dla realizacji tego celu przedsię-biorstwa 1) zachowują łańcuch wartości wewnątrz klastra, realizując tu działal-ność badawczo-rozwojową i wytwórczą, przy nastawieniu na eksport albo 2) stosują strategie selektywnej relokacji w zakresie działalności badawczo- -rozwojowej. Pierwsze rozwiązanie realizowane jest najczęściej jako:

– koncentracja na produktach wymagających wysokich kompetencji w dzie-dzinie wzornictwa, marketingu oraz B+R, przy wykorzystaniu strategii niszy w skali międzynarodowej (np. oryginalne produkty spożywcze włoskich okręgów),

– rozwój w kierunku branż pokrewnych o wyższej technologii i bardziej zło-żonym produkcie (np. przejście od przemysłu komputerowego, elektronicz-nego i instrumentów precyzyjnych do oprogramowania i biotechnologii w re-jonie Cambridge i w Dolinie Krzemowej) ¹⁰.

Rozwiązanie drugie polega na:

– outsourcingu projektów badawczo-rozwojowych,

– bezpośrednich inwestycjach zagranicznych w postaci laboratoriów i centrów badawczo-rozwojowych¹¹.

Opcje te najwyraźniej widoczne są w klastrach zaawansowanej i średnio zaawansowanej technologii, które lokują jednostki badawcze i laboratoria w po-dobnych branżowych aglomeracjach.

Przedstawione opcje strategii nastawionej na dyferencjację stymulują po-wstanie zróżnicowanych form sieci ze względu na sposób zarządzania nimi, co wpływa na możliwości wykorzystania posiadanej wiedzy jej tworzenia (ta- bela 2).

10 L. Biggiero: Op. cit.

11 A. Lam: Multinationals and Transnational Social Space for Learning: Knowledge Creation and Transfer Through Global R&D Networks. W: The Economic..., op. cit., s. 157-189.

Marta Gancarczyk 132

Tabela 2 Opcje strategii nastawionej na dyferencjację z perspektywy 1) charakteru zagranicznych

powiązań sieciowych oraz 2) możliwości wykorzystania i tworzenia wiedzy OPCJE Koncentracja na niszy

w skali

wiedzy Wykorzystanie

wiedzy Wykorzystanie posiadanej i tworzenie nowej wiedzy

Koncentracja i zmiana produktowa w kierunku sektorów o wyższej techno-logii są nastawione na utrzymanie procesów projektowania i wytwarzania wew-nątrzźródłowego regionu i mają charakter eksportowy. Zagraniczne sieci przy-bierają charakter głównie dystrybucyjny i hierarchiczny, co pozwala osiągać cel w postaci wykorzystania posiadanej wiedzy na nowych rynkach, ale nie pro-wadzi do kreowania nowej wiedzy w zagranicznej współpracy. Z kolei selek-tywna relokacja charakteryzuje się nastawieniem na zewnętrzne relacje i po-szerzeniem sieci powiązań, które kształtują się jako heterarchiczne i pozwalają na wymianę wiedzy oraz jej tworzenie.

Zakończenie

W opracowaniu scharakteryzowano strategie internacjonalizacji przed-siębiorstw w klastrach według podejścia sieciowego. Firmy podejmujące stra-tegie o przesłankach kosztowych budują zazwyczaj hierarchiczne układy powiązań, cechujące się podporządkowaniem kooperantów i jednostronnym transferem wiedzy. W konsekwencji, głównym efektem jest wykorzystanie po-siadanej wiedzy. Firmy realizujące strategie nastawione na dyferencjację wcho-dzą z zagranicznymi partnerami w relacje heterarchiczne, które zapewniają zarówno wykorzystanie posiadanej wiedzy, jak i tworzenie jej nowych kombi-nacji.

Realizacja przedstawionych rodzajów strategii ma konsekwencje dla geo-graficznego rozmieszczenia produkcji i źródeł innowacji. Dochodzi bowiem do powstania tzw. modułowych łańcuchów produkcyjnych (modular production

Strategie internacjonalizacji przedsiębiorstw… 133

networks)¹², w których źródła wiedzy i innowacji koncentrują się w powiąza-nych ze sobą klastrach, a elementy o niższej wartości dodanej rozproszone są w kierunku lokalizacji o przewadze kosztowej.

Literatura

Gancarczyk M.: Model schyłku i odrodzenia klastrów. „Gospodarka Narodowa” 2010, nr 1.

Gancarczyk M.: Efekty sieci a zarządzanie innowacjami w klastrze. „Organizacja i Kie-rowanie” 2005, nr 4.

Sornn-Friese H., Sørensen J.S.: Linkage Lock-in and Regional Economic Development:

The Case of Øresund Medi-tech Plastics Industry. „Entrepreneurship & Regional Development” 2005, Vol. 17, No. 4.

Gorynia M, Jankowska B.: Klastry a międzynarodowa konkurencyjność i internacjonali-zacja przedsiębiorstwa. Difin, Warszawa 2008.

Lee J., Lee J., Lee H.: Exploration and Exploitation in the Presence of Network Exter-nalities. „Management Science” 2003, Vol. 49, No. 4.

Propris de L., Menghinello S., Sugden R.: The Internationalization of Production Sys-tems: Embeddedness Openness and Governance. „Entrepreneurship & Regional Development” 2008, Vol. 20, No. 6.

Boschma R.A.: Proximity and Innovation: a Critical Assessment. „Regional Studies 2005, Vol. 39, No. 1.

Lorentzen A.: Knowledge Networks in Local and Global Space. „Entrepreneurship

& Regional Development” 2008, Vol. 20, No. 6.

Biggiero L.: Industrial and Knowledge Relocation Strategies Under the Challenges of Globalization and Digitalization: The Move of Small and Medium Enterprises Among Territorial Systems. „Entrepreneurship & Regional Development” 2006, Vol. 18, No. 6.

Sammarra A., Belussi F.: Evolution and Relocation in Fashion-led Italian Districts: Evi-dence from Two Case-studies. „Entrepreneurship & Regional Development” 2006, Vol. 18, No. 6.

Lam A.: Multinationals and Transnational Social Space for Learning: Knowledge Creation and Transfer Through Global R&D Networks. W: The Economic Geogra-phy of Innovation. Red. K.R. Polenske. Cambridge University Press, Cambridge 2007.

Saxenian A.: Brain Circulation and Regional Innovation: the Silicon Valley-Hsinchu- -Shanghai triangle. W: The Economic Geography of Innovation. Red. K.R. Po-lenske. Cambridge University Press, Cambridge 2007.

Sturgeon T.J.: What Really Goes on in Silicon Valley? Spatial Clustering and Dispersal in Modular Production Networks. „Economic Geography” 2003, Vol. 3, No. 2.

12 T.J. Sturgeon, What Really Goes on in Silicon Valley? Spatial Clustering and Dispersal in Modular Production Networks. „Economic Geography” 2003, Vol. 3, No. 2, s. 199-225.

Marta Gancarczyk 134

INTERNATIONALIZATION STRATEGIES OF CLUSTER ENTEPRISES

Summary

In the article the internationalization strategies of cluster companies were discussed based on the network approach. The proposition was formulated that effective strategies should address both the goal of knowledge exploitation and the goal of knowledge exploration. The companies that employ efficiency (cost) strategies generally establish hierarchical networks where command relations with foreign partners and one-way knowledge transfer prevail. As a result, the knowledge exploitation is the main outcome.

The companies implementing differentiation strategy build heterarchical relations abroad, which are conducive both for knowledge exploitation and exploration.