Sytuacja w zakładach pracy i urzędach

Władze miały świadomość możliwych żądań robotników, chcących uczest-niczyć w uroczystości na lotnisku. Dlatego już kilka tygodni wcześniej instancje zakładowe partii rozpowszechniały stanowisko władz woje-wódzkich – wobec pojawiających się z różnym natężeniem postulatów dnia wolnego od pracy – o normalnym rytmie pracy w tym dniu.

Szczególną uwagę władze zwracały na sytuację panującą w kombina-cie Nowotarskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Podhale”. Z kilku powo-dów. Po pierwsze, było to największe przedsiębiorstwo w województwie (w Nowym Targu zatrudniało 6597 pracowników, w tym 3805 kobiet, a 1070 osób należało do PZPR) 31 i do tego mieściło się kilka kilometrów od lotniska, gdzie miała odbyć się masz święta32. Po drugie, komuniści pamiętali o strajku z końca czerwca 1976 r., po którego zakończeniu w wyniku represji z pracy zostało zwolnionych około 180 pracowników33.

28Tamże.

29Tamże.

30ANNS 31/205/4965, Ocena rozmów z duchowieństwem na terenie województwa nowosądeckiego w związku z wizytą Papieża, Nowy Sącz, 12 VI 1979 r., b.p.

31Poza Nowym Targiem w skład kombinatu wchodziły Zakłady Garbarskie w Krakowie i szwalnia w Gorlicach. Zob. W. Skalski, „Solidarność” w Nowotarskich Zakładach Przemysłu Skórzanego „Podhale” w Nowym Targu 1980–1981, Kraków 2005, s. 12.

32ANNS 31/205/2290, Egzekutywa KM PZPR w Nowym Targu. Ocena działalności KZ PZPR w NZPS „Podha-le” za okres 1977–1979, Ocena egzekutywy KM PZPR w Nowym Targu w sprawie działalności KZ PZPR NZPS „Podhale” za okres kadencji w latach 1977–1979, b.p.

33W. Skalski, Czerwiec 1976 roku w Nowotarskich Zakładach Przemysłu Skórzanego „Podhale”, „Sowiniec” 2003, nr 1, s. 72.

Mieli świadomość tego, że wizyta Jana Pawła II w Nowym Targu może wywołać u robotników niekorzystne dla władz nastroje o niedających się przewidzieć konsekwencjach. Po trzecie, przedsiębiorstwo w wyniku problemów z dostawą materiałów i surowców borykało się z ciągłością produkcji i wykonaniem planów produkcyjnych34.

Z tych powodów instancje partyjne (zakładowa, miejska i wojewódz-ka) rozpoczęły pracę polityczną już w połowie maja. W kolejnych dniach dla aktywu partyjnego organizowano lektorat, narady, wykłady i szkole-nia o tematyce ideowo-wychowawczej, w czasie których poruszano tak-że temat przyjazdu do Nowego Targu papieża i zadania z tym związane dla członków partii. W trakcie spotkań sekretarzy poszczególnych in-stancji dużą uwagę zwracano na nastroje panujące wśród pracowników NZPS. 30 maja podjęto decyzję, że zakład będzie pracował w wolną so-botę 2 czerwca oraz normalnie w dniu wizyty papieża w Nowym Targu. Było to podyktowane opóźnieniami w produkcji obuwia. 1 czerwca usta-lono całodobowe dyżury, które miały trwać do 10 czerwca, oraz powo-łano na poszczególnych wydziałach łączników, którzy na bieżąco mieli dostarczać do KZ PZPR informacje o panującej w zakładzie sytuacji.

5 czerwca zapadła ostateczna decyzja o normalnym przebiegu pracy 8 czerwca. Tymczasem wśród pracowników wzmagał się postulat ogło-szenia tego dnia dniem wolnym od pracy. W zamian załoga deklarowała odpracowanie tego dnia w dni wolne od pracy (Rada Zakładowa przyję-ła ponad 30 delegacji w tej sprawie). Dzień przed mszą podjęto decyzję, że 8 czerwca pracownikom pierwszej zmiany należy w sporadycznych przypadkach udzielić urlopów.

Napięcie towarzyszące zbliżającej się pielgrzymce i uroczystościom w Nowym Targu miało wpływ na rytm pracy w NZPS. Odnotowano ob-niżone wykonanie zakładanej produkcji. „Od dnia 2 czerwca 1979 r. do dnia 7 czerwca br. utracono łącznie 17 260 par obuwia”35.

34ANNS 31/205/810, Protokoły posiedzeń Sekretariatu KW PZPR w Nowym Sączu 1 II – 26 II 1979, Protokół z po-siedzenia Sekretariatu KW PZPR odbytego 5 II 1979 r., b.p.; ANNS 31/205/4910, Wydział Ekonomiczny KW PZPR w Nowym Sączu. Informacje dotyczące przemysłu 1979–1981, Informacja o zaopatrzeniu w materiały i surow-ce zakładów produkcyjnych podległych resortom przemysłu chemicznego i lekkiego, Nowy Sącz, 8 II 1979 r., b.p.

35ANNS 31/205/2702, Protokoły posiedzeń egzekutywy KZ PZPR w NZPS „Podhale” 1979 r., Ocena sytuacji spo-łeczno-politycznej w NZPS „Podhale” w okresie pobytu Papieża w kraju w dniach 2–10 VI 1979 r. [załącznik do posiedzenia egzekutywy KZ PZPR w dn. 18 VI 1979 r.], b.p.

8 czerwca do pracy nie przyszło (bez usprawiedliwienia) 737 pracow-ników (22 procent wszystkich, którzy w tym dniu mieli podjąć pracę). Część z nich, widząc pielgrzymów udających się na lotnisko, wysiadła z autobusów zakładowych w drodze do pracy, inni nie mogli dojechać z powodu utrudnień na drogach. Diagnozowano:

Atmosfera pracy w zakładzie była w tym dniu nie najlepsza. Z powodu braku lu-dzi rwał się tok produkcji i były liczne przestoje. Aby uruchomić warsztaty pro-dukcyjne dokonywano przemieszczeń pracowników pomiędzy oddziałami i wy-działami. W wyniku tych działań uruchomiono 12 warsztatów montażowych na 17 pracujących normalnie, natomiast ze szwalń – tylko 9 na 16. Na szwalniach zauważono rozżalenie i zdenerwowanie, nawet płacz36. W tym dniu „utracono” 7350 par obuwia37.

Podczas posiedzenia egzekutywy KZ PZPR w napiętej atmosferze omówiono sytuację w zakładzie w okresie pielgrzymki. Dyrektor NZPS Bolesław Janicki zarzucił zebranym, że poza jednym warsztatem we wszystkich pozostałych niewykonywane były plany dzienne. I przekony-wał, że „jest nieprawdą, że wszystkiemu jest winien 8.06.79”. Jeden z człon-ków egzekutywy KZ stwierdził: „pracownicy powiedzieli nam w związ-ku z 8.06 «wy przyjdziecie do nas»”38. Dyrektor apelował, by przerwano już dyskusję o papieżu, zaproponował, że w sprawie nieobecności w pra-cy 8 czerwca sprawy zostaną rozpatrzone ulgowo, jeśli załoga wykona nałożone na nią zadania w stu procentach39.

W ocenie miejskiej instancji partyjnej w Nowym Targu „u części społeczeństwa stwierdzono fanatyczne zjawiska reagowania na bezpo-średnie uczestnictwo w uroczystościach religijnych. Żadne próby per-swazji wobec fanatycznego nastawienia nie odniosły skutku. Skala tego zjawiska wobec podjętych działań politycznych na terenie miasta a zwłasz-cza NZPS-u nie doprowadziła do dezorganizacji rytmu pracy”40.

36Tamże.

37Tamże.

38ANNS 31/205/2702, Protokół z posiedzenia egzekutywy KZ PZPR NZPS „Podhale” w dn. 18 VI 1979 r., b.p.

39Tamże.

40ANNS 31/205/4965, Ocena końcowa sytuacji społeczno-politycznej w Nowym Targu w okresie przyjazdu do kraju Papieża wg ściśle poufnych tez KW PZPR w Nowym Sączu, [Nowy Targ], 9 VI 1979 r., b.p.

Także w innych zakładach województwa, w miejscowościach położonych najbliżej Nowego Targu, przebieg wydarzeń nie był dla władz korzystny.

W Wytwórni Nart w Szaflarach (gmina Biały Dunajec) na pierwszej zmianie było obecnych 60 pracowników. Absencja wyniosła 170 osób. Wśród pracowników administracji w pracy nie pojawiło się 15 osób. Łączna ab-sencja szacowana była na 64 procent. Na drugiej zmianie abab-sencja wynio-sła 37 pro cent. W Zakładzie Produkcji Drzewnej „Las” w Białym Dunajcu na ogólną liczbę zatrudnionych 78 osób do pracy przyszły zaled wie cztery 41. W największym zakładzie na terenie gminy Jabłonka – Zakładzie Odzieżowym, 150 pracownic wystąpiło z petycją o udzielenie 8 czerw-ca wolnego od pracy, na co kierownictwo zakładu nie wyraziło zgody. Według informacji sekretarza KG PZPR w zakładzie tym w wyniku działań mobilizacyjnych nie zjawiło się zaledwie kilka osób. Tymcza-sem informacje SB świadczyły, że na pierwszej zmianie absencja wy-niosła aż 80 procent. Z kolei w Spółdzielczym Kółku Rolniczym (SKR) w Jabłonce w pracy nieobecnych było około 50 procent pracowników 42. W SKR w Łapszach Niżnych do pracy nie przyszło 21 osób na 27 za-trudnionych, w tym dyrektor 43.

Na terenie gminy Nowy Targ większość zakładów pracowała, choć od-notowano niższą frekwencję. Najgorsza sytuacja panowała w prefabryka-torni w Rogoźniku, gdzie na zatrudnionych 62 pracowników, w pracy 8 czerwca stawiło się zaledwie 14 osób, w tym 10 pracowników umysło-wych. 25 junaków OHP odmówiło w tym dniu pracy i nie wysiadło z au-tobusu, który dowiózł ich do zakładu44.

W Gminnej Spółdzielni w Rabce-Zdroju 17 pracowników księgowo-ści podpisało petycję o dzień wolny 8 czerwca. Kierownictwo nie zgodzi-ło się na ten postulat, mimo to 16 osób nie pojawizgodzi-ło się w pracy45.

41ANNS 31/205/4965, Ocena sytuacji społeczno-politycznej w okresie przyjazdu Papieża na terenie gminy Bia-ły Dunajec, [VI 1979 r.], b.p.

42ANNS 31/205/4965, Ocena sytuacji społeczno-politycznej na terenie gminy Jabłonka związanej z pobytem Pa-pieża w Polsce, [VI 1979 r.], b.p.; IPN Kr 038/3/DVD, t. 8, Informacja dotycząca oceny wizyty paPa-pieża na terenie woj. nowosądeckiego w aspekcie zagadnień operac[yjno]-politycznych, Nowy Sącz, 12 VI 1979 r., k. 93.

43ANNS 31/205/4965, Ocena sytuacji społeczno-politycznej w okresie przyjazdu do kraju Papieża w gminie Łap-sze Wyżne, 9 VI 1979 r., b.p.

44ANNS 31/205/4965, Informacja KG PZPR w Nowym Targu o sytuacji społeczno-politycznej na terenie gminy Nowy Targ w okresie przyjazdu Papieża na teren kraju, [VI 1979 r.], b.p.

45ANNS 31/205/4965, Informacja o sytuacji społeczno-politycznej na terenie miasta i gminy Rabka w okresie przyjazdu do kraju Papieża, 10 VI 1979 r., b.p.

Sprzeczne informacje dotyczyły sytuacji w zakładach pracy na terenie gminy Tymbark. Według informacji KG PZPR w tym dniu wszystkie zakła-dy pracowały normalnie. Nie podano informacji na temat absencji, a sy-tuację skomentowano następująco: „Obserwowano dużą solidarność mię-dzy pracownikami gdyż zastępowano się wzajemnie w pracy, a pozostający na stanowiskach pracy, pracowali zwiększonym wysiłkiem by wykonać normalne zadania”46. Natomiast według SB 150 pracowników Podhalań-skich Zakładów Przemysłu Owocowo-Warzywnego w Tymbarku uzy-skało na dzień 8 czerwca urlopy, kolejne 150 nie przyszło do pracy47.

W Urzędzie Gminy w Bukowinie Tatrzańskiej na 26 pracowników w pracy nieobecnych było osiem osób, w tym trzy, które przyszły do pra-cy, nie podpisały listy „i w sposób prowokacyjny wyszły”. W placówkach detalicznych i gastronomicznych na terenie tej gminy, podległych GS „SCh” wiele było nieczynnych, w tym w Bukowinie na dziesięć sklepów,

czynne były tylko dwie. Na 31 pracowników administracji GS 8 czerw-ca do pracy nie przyszło 14 osób (w tym wiceprezes, kadrowa i prawie cały dział finansowo-kadrowy)48.