Unia Europejska a oprogramowanie open source

Idea stosowania oprogramowanie open source spotkała się w Europie z silnym poparciem ze strony administracji - zarówno rządów krajowych, jak i Komisji Europejskiej. Motywacją do promowania takiego oprogramowania są zarówno przesłanki społeczne, jak i ekonomiczne. Wśród szeregu argumentów wymienia się konieczność podtrzymywania mechanizmów rynkowych, możliwość wspierania przedsiębiorstw europejskich, czy potrzebę tworzenia otwartych standardów w wymianie informacji. Komisja Europejska wspiera rozwój oprogramowania otwartego poprzez jego promocję, finansowanie niektórych projektów, a także poprzez dostarczanie dokumentacji ułatwiającej wdrażanie oprogramowania otwartego w instytucjach administracji publicznej.

Komisja Europejska wspiera oprogramowanie otwarte głównie w ramach projektu IDA - Inłerchange o f Data between Administrations. Różne organizacje w państwach Unii Europejskiej przeprowadzały badania dotyczące wykorzystania oprogramowania open source w praktycznym działaniu instytucji publicznych.

Przykładem jest m.in. departament informatyki fińskiego Turku, który zgłosił się do przeprowadzenia testów oceniających możliwości wykorzystania pakietu biurowego Open Office.org oraz systemu operacyjnego Linux na stacjach roboczych jako podstawowego systemu w urzędzie miasta. Testy przeprowadzono przy wykorzystaniu systemu Red Hat Linux w wersji 7.1, którą w czasie testów uaktualniono do wersji 7.2. System wybrano ze względu na popularność, dostępność i łatwość instalacji. We wnioskach z wdrożenia zalecono użytkowanie pakietu Open Office.org, a w przyszłości migrację na Linux jako alternatywę kosztową dla sytemu Windows.

W projekcie IDA finansowanym przez Komisję Europejską w ramach opracowywana standardów wymiany danych pomiędzy jednostkami administracji sfinansowano również dokumentację migracji od systemów zamkniętych do oprogramowania open source. Dokumenty końcowe zawierają szczegółowe wytyczne co do wdrażania oprogramowania open source w administracji.

Na oprogramowanie open source składa się wiele projektów 0 różnorodnym przeznaczeniu. Obejmują one szerokie spektrum produktów programowych od systemów operacyjnych począwszy na pakietach i aplikacjach biurowych skończywszy. Oprogramowanie to instalowane jest zarówno na serwerach jak i stacjach klienckich (w architekturach klient - serwer) i coraz częściej zaczyna być wykorzystywane w komputerach biurowych typu desktop.

Cechy użytkowe oprogramowania open source sprawiają, że z powodzeniem można je stosować w organizacjach biznesowych jak i instytucjach publicznych.

Poniżej przedstawiamy krótkie omówienie najważniejszych składników oprogramowania otwartego.

Systemy operacyjne

System GNU to projekt zapoczątkowany w 1983 roku przez Richarda Stallmana, mający na celu opracowanie systemu uniksowego będącego wolnym oprogramowaniem. System GNU zawiera wiele narzędzi systemowych, programistycznych i użytkowych. W 1991 roku Linus Torvalds opracował jądro systemu operacyjnego podobnego do Unixa, nazwane Linux. Od początku jądro było powiązane z systemem GNU. Systemy operacyjne oparte o system GNU 1 jądro Linux są określane jako GNU/Linux. System GNU/Linux jest uznawany za najszybciej rozwijający się system operacyjny na świecie. System jest rozpowszechniany w postaci dystrybucji - zestawów oprogramowania, przystosowanych do łatwej instalacji. Dystrybucje są tworzone zarówno przez przedsiębiorstwa (Red Hat Inc, SuSE GmBH, Sun Microsytems, MandrakeSoft SA), jak i przez grupy ochotników, na przykład Debian (www.debian.org). System jest dostępny na wielu platformach sprzętowych i może być z powodzeniem wykorzystywany jako system dla serwerów oraz komputerów typu desktop.

Systemy z rodziny BSD wywodzą się od wersji Uniksa rozwijanej na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Na podstawie systemu BSD powstało również kilka systemów operacyjnych, które są zaliczane do oprogramowania otwartego: FreeBSD, NetBSD, OpenBSD, a także system Darwin, który stanowi podstawę dla środowiska systemu operacyjnego Mac OS X firmy Apple Computer.

Systemy BSD mogą być wykorzystywane tak samo jak Linux.

Z uwagi na wielką popularność aplikacji przeznaczonych do pracy w systemie Windows opracowano środowiska pozwalające je uruchamiać - WINĘ oraz ReactOS. WINE jest środowiskiem pracującym pod kontrolą innego systemu operacyjnego a ReactOS jest samodzielnym systemem operacyjnym.

Narzędzia serwerowe

Serwer Apache jest najpopularniejszy serwerem WWW w Internecie. Jest to wieloplatformowy serwer, który można połączyć z różnymi środowiskami wykonywania aplikacji. Przykładem mogą być PHP, PERL, Python - języki skryptowe ogólnego przeznaczenia, które można łatwo dostosować do pracy na 3. Przykłady oprogramowania open source

serwerze WWW przy dynamicznym generowaniu witryn. W połączeniu z bazami danych, pozwala to tworzyć zaawansowane i wydajne aplikacje WWW.

Tablica 1.Wielkości udziałów w rynku serwerów www w ostatnim półroczu (w procentach)

R o d za j

Apache 67.41 61.43 66,99 67,21 67,20 66,99

Microsoft 21.02 20.87 21 ,4 9 20,88 21,02 21,49

SunONE 3.39 3.33 3 ,3 4 3,51 3,44 3,34

Zeus 1.65 1.63 1,53 1,60 1,59 1,53

Źródło: N etcraft (http://news.netcraft.com/archives/web_server_survey.html)

Samba jest zestawem programów pozwalających użytkować komputer uniksowy jako serwer plików i serwer wydruków w sieciach Microsoft Networks.

Nazwa pochodzi od pierwotnej nazwy protokołu opracowanego w IBM {Server Message Block). Obecnie protokół ten jest określany jako CIFS - {Common Internet File System - wspólny internetowy system plików). Dostępne usługi obejmują współdzielenie plików i drukarek zarówno przez komputery Windows/NT jak i uniksowe, a także usługi przeglądania sieci oraz translacji adresów (WINS) wraz z uwierzytelnianiem użytkowników w sieciach Microsoft Networks. Dzięki tym funkcjom, komputer z uruchomionym pakietem Samba może zastąpić serwer domeny Windows NT. Samba w wersji 3.0 może współpracować z systemem Active Directory, nie może jednak pracować jako kontroler takiej usługi.

Systemy zarządzania bazami danych

PostgreSQL, MySQL i Firebird są systemami zarządzania bazami danych dostępnymi jako oprogramowanie open source. Wszystkie wymienione systemy wykorzystują język SQL wzorując się na standardzie ANSI. PostgreSQL może być uruchamiany w większości systemów uniksowych, w tym GNU/Linux oraz BSD, a także eksperymentalnie w Windows NT. PostgreSQL jest nastawiony głównie na wysoką niezawodność i charakteryzuje się wydajnością na poziomie nowoczesnych zamkniętych systemów baz danych. MySQL jest podwójnie licencjonowany - jest produktem na licencji open source (GPL), ale może być używany wyłącznie pod warunkiem, że aplikacja, której jest częścią jest aplikacją open source. W przeciwnym wypadku należy zawrzeć umowę licencyjną z producentem. Dostępne są wersje dla wielu systemów operacyjnych - Unix, MS Windows NT, Novell NetWare. MySQL charakteryzuje się bardzo dużą wydajnością wykonywania zapytań przy niskim obciążeniu całości systemu.

Firebird powstał jako wersja open source systemu InterBase i jest niemal całkowicie zgodny z InterBase w wersji 5.5 i wcześniejszej, a także w znacznym

stopniu zgodny z późniejszymi wersjami - zastępuje InterBase’a praktycznie bez zmian w oprogramowaniu. Firebird może być uruchamiany w różnych systemach operacyjnych. Wymienione systemy DBMS mogą być używane zarówno w aplikacjach WWW, jak i w aplikacjach komunikujących się bezpośrednio z bazami danych. Dostępne są wygodne w obsłudze narzędzia do administrowania tymi systemami z poziomu aplikacji WWW.

Narzędzi internetowe

Przeglądarka Mozilla to wersja open source przeglądarki internetowej Netscape Navigator. Mozilla działa w kilku systemach operacyjnych, jednak podstawowe wersje są przygotowywane dla Windows, Linuksa oraz Mac OS X.

Mozilla zawiera przeglądarkę internetową, klienta poczty oraz grup dyskusyjnych, program książki adresowej oraz program do przygotowywania stron internetowych. Budowa Mozilli jest rozszerzalna - można przygotować dodatkowe aplikacje, które integrują się z resztą pakietu, dzięki czemu Mozilla może być używana np. jako kalendarz. Mozilla zakłada zgodność ze standardami World Wide Web Consortium1 (W3C) w zakresie obsługi formatu dokumentów przekazywanych przez Internet. Mozilla w pełni obsługuje zatwierdzone standardy W3C (takie jak HTML 4.01, XHTML, CSS w wersji 2 itp.) a także częściowo przyszłe standardy, które obecnie znajdują się dopiero w fazie opracowywania.

Mozilla obsługuje systemy podpisów elektronicznych zgodne z polską ustawą o podpisie elektronicznym.

Pakiety biurowe

W skład pakietu OpenOffice wchodzą edytor dokumentów tekstowych Writer, arkusz kalkulacyjny Cale, program do prezentacji Impress, program graficzny Draw oraz program do edycji wzorów matematycznych Math.

OpenOffice jest dostępny dla Windows, Linuksa, Solarisa oraz Mac OS.

OpenOffice ma własne formaty zapisu plików, ale obsługuje również formaty MS Office. Dokumenty w formacie OpenOffice'a mają zwykle mniejszy rozmiar.

Ponadto obsługiwane jest kilka innych formatów dokumentów, w tym zapisywanie dokumentów w formacie PDF.