Uwagi końcowe

Analiza aktów prawnych i wykładni związanej z omawianą ustawą potwierdza sfor-mułowaną hipotezę badawczą. Wprowadzona do Ordynacji podatkowej klauzula dotycząca unikania opodatkowania jest zgodna z  intencją państw członkowskich UE, Dyrektywą Rady 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. i stanowi dobre podstawy do

76

Aneta Miszczak

uszczelniania polskiego systemu podatkowego. Definiuje jednoznacznie, co można uważać za unikanie opodatkowania. Wiążące zasady wykładni prawa pozwolą jedno-licie stosować przepisy polskim przedsiębiorcom. Możliwość zastosowania prawa po-datkowego, zgodnie ze sprecyzowanym celem leży w interesie szeroko rozumianego interesu państwa. Przy założeniu, że w 2014 r. straty z tytułu CIT sięgały 46 miliardów rocznie, a wprowadzenie klauzuli unikania opodatkowania przynosiłoby realne skut-ki w postaci 15–20% zatrzymanych strat rocznie, oczeskut-kiwane wpływy można byłoby szacować na poziomie 7–9 miliardów.

Dodatkowym atutem wprowadzonej zmiany jest perswazja, aby podatnicy nie stawiali za cel działalności gospodarczej wyłącznie osiąganie korzyści po-datkowej, sprzecznej z celem przepisu ustawy podatkowej. Wystarczy, że cel ten będzie obejmował definicję ustawową, wynikającą z ustawy o swobodzie działal-ności gospodarczej [Ustawa 2004]. „W przepisie art. 2 ww. ustawy zamieszczona jest definicja legalna działalności gospodarczej, co oznacza, iż powinna być ona traktowana jako powszechnie obowiązujące rozumienie tego pojęcia w polskim systemie prawnym, wiążące zarówno dla ustawodawcy, jak i organów wykonaw-czych oraz sądowniwykonaw-czych” [Glosa 2009]. Powinność przekonywania o osiąganiu korzyści podatkowej długotrwale przerzucano na organy podatkowe i  skarbo-we w  ramach prowadzonych postępowań kontrolnych i  kontroli podatkowych w celu udowodnienia świadomych działań unikania opodatkowania, podejmo-wanych przez podatników. Jednak zjawisko to miało niekorzystny wpływ na ochronę interesu prawnego Skarbu Państwa. Argumentacja użyta w art. 119c par. 2 przedmiotowej ustawy nawiązuje w szczególności do realiów gospodarczych. Można mieć nadzieję, że wprowadzenie przez ustawodawcę przepisów Działu III w ustawie Ordynacja podatkowa ograniczy możliwość swobodnego unikania opodatkowania przez polskich przedsiębiorców.

Do dnia wejścia w życie ustawy organy podatkowe i sądy próbowały zwalczać „obejście prawa podatkowego” i zwalczały unikanie opodatkowania wyłącznie po-przez wykładnię przepisów prawa podatkowego [Kuźniacki 2017, s. 24]. Wprowadzo-na nowela ustawy ustaWprowadzo-nawia wiążące standardy oceny zjawiska unikania opodat-kowania, znacznie większą klarowność wiedzy o uwarunkowaniach gospodarczych „przeciwko” podatnikom, których jedynym celem działania (a także ich kontrahen-tów) było uzyskanie bezprawnych korzyści gospodarczych kosztem Skarbu Państwa.

Art. 84 i 217 Konstytucji jednoznacznie stanowią, że podatek może być nałożony tylko w drodze ustawy [Konstytucja 1997]. Do dnia wprowadzenia klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania przepisy ustaw podatkowych nie przewidywały wewnętrz-nej, krajowej strategii unikania opodatkowania. Podatnicy, zgodnie z Konstytucją, są

77 Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania na gruncie dodanych przepisów ustawy Ordynacja podatkowa

zobowiązani znać treść przepisu ustawowego prawa podatkowego w celu wypeł-nienia nałożonych na nich zobowiązań podatkowych. Wiedza na temat przepisów prawa podatkowego jest niezbędna do odpowiedniego obliczenia podatku i dopeł-nienia obowiązku jego zapłaty. Klauzula nie tylko wprowadza zmiany, ale doprecyzo-wuje przepisy. Pamiętać należy, że dla zrozumienia przepisów podatkowych ważna jest wykładnia językowa, która zapewnia największą jednolitość rozumienia przepi-sów prawa podatkowego [Brzeziński 2008, s. 40]. W konsekwencji wykładnia języko-wa jest jedyną implikojęzyko-waną przez Konstytucję wykładnią prajęzyko-wa podatkowego, która powinna być znana i stosowana przez podatników. Dla osiągnięcia tych celów wyda-je się najbardziej właściwa, ponieważ zapewnia największą wyda-jednolitość zrozumienia przepisów prawa podatkowego [Brzeziński 2008, s. 40].

Bibliografia

Babiarz S., Dauter B., Gruszczyński B. i in. (2010), Ordynacja podatkowa Komentarz, LexisNesis, Warszawa.

Brzeziński B. (2008) Podstawy wykładni prawa podatkowego, Gdańsk.

Gajewski D.J. (red.) (2017), Międzynarodowe unikanie opodatkowania, Wydawnictwo CH. Beck, Warszawa.

Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2009 r. V KK 330/08 za: „Prokura-tura i Prawo” (dodatek – Orzecznictwo) 2009, nr 6, poz. 17; postanowienie z uzasadnieniem, w: LEX nr 485044.

Gravelle J.G. (2015), Tax Havens: International Tax Avoidance and Evasion, Congressional Re-search Service, CRS Report.

Kałdoński M. (2016), Unikanie opodatkowania z perspektywy nadzoru korporacyjnego, Uni-wersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań.

Kuźniacki B. (2017), Opodatkowanie zagranicznych spółek kontrolowanych (CFC), Wolters Klu-wer SA, Warszawa.

78

Aneta Miszczak

Piccioto S. (1992), International Business Taxation. A  Study in the Internationalization of Business Regulation , Cambridge.

Szczodrowski G. (2007), Polski system podatkowy, PWN, Warszawa. Urry J. (2015), Offshoring, PWN, Warszawa.

Wyciślok J. (2014), Spółki kapitałowe i ich opodatkowanie, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.

Akty prawne

Dyrektywa Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. ustanawiająca przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz. Urz. L 193/1 z dnia19 lipca 2016 r.).

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.).

Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych in-nych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 846 ze zm.).

Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2016 r, poz. 2259 ze zm.).

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 459 ze zm.). Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2017 r., poz. 201 ze zm.). Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skar-bowi Państwa (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 154 ze zm.).

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w  Białymstoku z  dnia 06.04.2016 r. I SA/Bk 1195/15.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego oz. w  Gdańsku z  dnia 31.01.2002 r. I SA/Gd 771/01 z dnia 31.01.2002 r.

79 Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania na gruncie dodanych przepisów ustawy Ordynacja podatkowa

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego oz. w  Katowicach z  dnia 10.07.1996 r. SA/Ka 1244/95.

Źródła internetowe:

Wg Forbsa w rajach podatkowych ukryte jest około 32 biliony dolarów, [online] http://www. forbes.pl/ponad-100-tys-osob-ukrywa-majatek-w-rajach-podatkowych,artykuly,146314,1,1. html, dostęp: 22 marca 2017.

It’s Our Economy [online], http://itsoureconomy.us/2012/07/revealed-global-superrich-has-at-least-21-trillion-hidden-in-secret-tax-havens/, dostęp: 20 marca 2017.

http://10.38.0.174/lex/index.rpc?&fromHistory=false#content.rpc--ASK--nro=587680176&wersja= -1&localNroPart=0&reqId=1505896621774_365873165&class=CONTENT&loc=4&full=1&hId=16, [online], dostęp z dnia 20 września 2017.

Anna Ćwiąkała-Małys |

Uniwersytet Wrocławski, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Iwona Piotrowska |

Ministerstwo Finansów

Jednolity Plik Kontrolny i Centralny Rejestr Faktur