Termin kryzys pochodzi z języka greckiego (krino) – w pierwotnym znaczeniu definiując go – rozróżniam, rozstrzygam. Kryzys odnosi się głównie do zagrożeń i wyzwań – rzadziej do szans. W literaturze przedmiotu zauważyć można różne interpretacje definicji kryzysu, jak również zacierania się terminologii pomiędzy pojęciami: kryzysu, sytuacji kryzysowej oraz zarządzania kryzysowego157. Sytuacja kryzysowa jest procesem kumulacji zjawisk, procesów, zdarzeń destrukcyjnych, które godzą w zdolności autonomicznego funkcjonowania i rozwoju systemu158. Każdy kryzys jest sytuacją kryzysową, lecz nie każda sytuacja kryzysowa zawiera w sobie element kryzysu159.
Warto rozróżnić rodzaje kryzysów ze względu na ich zasięg. Wyróżnić możemy w tym kryterium; kryzys o charakterze lokalnym, regionalnym, narodowym oraz globalnym. W pracy rozpatrywanym kryzysem będzie kryzys międzynarodowy, pod względem kryterium podmiotowym, ekonomicznym – kryterium przedmiotowym i globalnym analizując kryterium ze względu na zasięg.
Globalizacja, deregulacja, liberalizacja oraz postęp techniczny i technologiczny to jedne z najważniejszych pojęć, które mają wpływ na zmiany w funkcjonowaniu banków. Globalizacja uznawana jest, jako proces coraz większych powiązań między gospodarkami i rynkami finansowymi. Deregulacja ma charakter prawno – administracyjny i jest to znoszenie ograniczeń w działalności danych instytucji. Liberalizacja rozumiana jest jako znoszenie barier przepływu kapitału pomiędzy gospodarkami. Międzynarodowe przepływy kapitałowe pomimo niekwestionowanego pozytywnego wpływu na bardziej efektywną alokację oszczędności i inwestycji, mogą być przyczyną destabilizacji rynków finansowych160. Zagrożenie to było inspiracją do podjęcia badań poszukujących związku pomiędzy liberalizacją przepływów
157 R. Grocki, Zarządzanie kryzysowe, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2012, s. 17.
158 K. Cabaj, M. Koziński, E. Bardadyn, Teoretyczny wyraz zarządzania kryzysowego [w:] red. M. Koziński, Zarządzanie kryzysowe a media i granice państw w erze globalizacji, Słupsk 2010,s. 18.
159 K. Sienkiewicz – Małyjurek, F. Krynojewski, Zarządzanie kryzysowe w administracji publicznej, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2010, s. 22.
160 A. Crockett, Why is Financial Stability a Goal of Public Policy?[w]: Maintaining Financial Stability in a Global Economy, Federal Reserve Bank of Kansas City, Symposium series, 1997, s. 7.
56 kapitałowych, a ryzykiem wystąpienia kryzysów finansowych. Wyniki badań przeprowadzonych przez G. Mehreza i D. Kaufmanna na grupie 56 krajów w latach 1977 – 1997 potwierdziły obawy ekonomistów, dowodząc że prawdopodobieństwo wystąpienia kryzysu finansowego jest wyższe w przypadku zliberalizowania przepływów kapitałowych szczególnie w krajach o niskiej przejrzystości rynku. Również wyniki badań prowadzone przez A. Demirguc- Kunt i E. Detragiache potwierdzają, że kryzysy finansowe występują częściej w zliberalizowanych systemach finansowych przy czym autorzy tych badań podkreślają, że ryzyko wystąpienia kryzysu jest mniejsze, gdy otoczenie instytucjonalne jest bardziej solidne161. Liberalizacja i globalizacja przyczyniły się do większej zmienności cen na rynkach finansowych i występowania tzw. efektu zarażenia (contagion effect). Poprzez te procesy rynki finansowe funkcjonują coraz częściej jako naczynia połączone – zaburzenia na jednym rynku lokalnym mogą się przenieść na inny rynek162. Istotne jest więc utrzymanie stabilności finansowej, którą G. Kauffman definiuje jako sytuację, w której kluczowe instytucje finansowe są stabilne, co daje pewność, że będą one regulowały swoje zobowiązania bez zakłóceń bądź pomocy zewnętrznej. Rynki finansowe są stabilne, a więc inwestorzy mogą zawierać na nich transakcje po cenach, które nie wahają się znacznie w krótkim terminie, kiedy nie występują zmiany o charakterze fundamentalnym163. Według J. K. Solarza, stabilność systemu finansowego jest brakiem zaburzeń w jego funkcjonowaniu lub uzyskaniem trwałej i dynamicznej równowagi na powiązanych ze sobą rynkach finansowych. Stabilność systemu bankowego jest zdolnością systemu bankowego do zachowania płynności finansowej oraz poszczególnych banków do pokrywania strat i ryzyka nieodłącznie towarzyszącego ich działalności z kapitału własnego164. Niestabilność finansowa mogąca wynikać np. z cykli koniunkturalnych często może prowadzić do powstawania zjawiska kryzysu finansowego. Najogólniej definiując pojęcie kryzysu finansowego można stwierdzić, że jest to poważne zaburzenie na rynkach finansowych determinujące spadek cen aktywów, które prowadzi do
161 A. Ostalecka, Kryzysy bankowe i metody ich przezwyciężania, Difin, Warszawa 2009, s. 18-19, szerzej o badaniach: G. Mehreza, D. Kaufmanna, Transparency, Liberalization and Banking Crises, Word Bank Working Papers, nr 2286, Washington 2000, oraz A. Demirguc-Kunt, E. Detragiache, Financial Liberalization and Financial Fragility, World Banks Working Papers, nr 1917, Washington 1998.
162 M. Iwanicz – Drozdowska, Zarządzanie finansowe bankiem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010, s. 15.
163 G. Kauffman, Central Banks, Basset Bubbles, and Financial Stability, Federal Reserve Bank of Chicago Working Paper, 1998, nr 12, s. 3.
164 J.K. Solarz, Międzynarodowy system finansowy. Analiza instytucjonalno – porównawcza, Biblioteka Menedżera i Bankowca, Warszawa 2001, s. 184.
57 upadłości wielu instytucji finansowych165. Kryzys finansowy często definiowany jest jako skrajny przypadek niestabilności166. J.K. Solarz, definiuje kryzys finansowy poprzez pryzmat niestabilności rynku finansowego, mówiąc o kryzysie - jako zaburzeniu funkcjonowania rynków finansowych, które powoduje że tracą one zdolność do efektywnej alokacji środków w wyniku spotęgowania asymetrii informacji, negatywnej selekcji oraz urzeczywistnienia się ryzyka pokusy nadużycia167. V. Sundararajan i T. Balino poprzez kryzys finansowy rozumieją sytuację, w której znacząca grupa instytucji finansowych ma pasywa przewyższające rynkową wartość ich aktywów, co prowadzi do runu na kasy banków, zmian w portfelu aktywów, upadłości niektórych instytucji finansowych oraz interwencji rządu168.W literaturze przedmiotu pojęcie kryzysu finansowego utożsamia się często z kryzysem bankowym, ze względu na to, iż w większości krajów rozwijających się, w systemie finansowym dominuje system bankowy169.
Kryzysy bankowe są bardzo kosztowne. Badania wykazują, że koszt fiskalny restrukturyzacji banków wynosił średnio 15% PKB w krajach dotkniętych kryzysem w okresie 1970-2007170. Do końca 2008 roku pomoc dla amerykańskich instytucji w postaci programu TARP (Troubled Assets Relief Program) oscylowała w granicy 5% amerykańskiego PKB, a całkowite koszty pomocy dla instytucji finansowych były szacowane w USA na poziomie 10% PKB171. Nowością kryzysu 2007-2009 jest to, że po raz pierwszy w takim stopniu dotknął kraje wysoko rozwinięte, dlatego skala i prawdopodobieństwo zarażania się przez kraje o niższym poziomie rozwoju gospodarki i rynków finansowych jest trudna do oszacowania172.
165 F. Miszkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 275.
166 A.G. Haldane, G. Hoggarth, V. Saporta, Assessing Financial System Stability, Efficiency and Structure at the Bank of England, BIS Papers, nr 1 , 2001, s. 138.
167 J.K. Solarz, Zarządzanie ryzykiem systemu finansowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 125.
168 V. Sundararajan, T. Balino, Banking Crises: Cases and Issues, International Monetary Fund, Washington 1991.
169 A. Boczniewicz, A. Bojanowska, Kryzys finansowy jako przejaw niestabilności systemu finansowego, [w:] red. M. Kalinowski, M. Pronobis, Gospodarka, nowe perspektywy po kryzysie, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2010, s. 19.
170 L. Leaven, F. Valencia, Systemic Banking Crisis: A new Database, IMF Working Paper WP/08/224. Nov. 2008.
171 M.U. Klein, The Interntional Financial Crisis: What Nest For Emerging Markets, The World Bank Group, November 6, 2008.
172 E. Miklaszewska, Globalny kryzys finansowy, a perspektywa polskiej bankowości: poprawna diagnoza warunkiem skutecznej pomocy publicznej, [w:] red. J. Szambelańczyk, Globalny kryzys finansowy i jego konsekwencje w opiniach ekonomistów polskich, Wydawnictwo Intelgraf, Warszawa 2009, s. 52.
58 Roczne tempo wzrostu PKB w latach 2005-2011 przedstawione jest na wykresie 1. Analiza PKB w wybranych regionach173 obejmuje lata 2005-2011 i opiera się na metodologii stosowanej przez Bank Światowy. Lata 2005 oraz 2006 to rokroczny wzrost tempa PKB wszystkich analizowanych regionów oprócz USA. Stany Zjednoczone jako pierwsze w znaczący sposób zaczęły odczuwać skutki zaburzeń na rynkach finansowych, odzwierciedlając to spowolnieniem tempa wzrostu PKB w latach 2006 – 2007, oraz kryzysem finansowym obejmującym ostry spadek PKB w latach 2008 – 2009. Dla europejskich gospodarek charakterystyczny jest wzrost tempa PKB w latach 2005-2006 oraz utrzymanie tempa wzrostu w 2007r. Znaczne spowolnienie oraz spadek PKB był widoczny w latach 2008-2009. Warto zaznaczyć, że jedynym z analizowanych krajów/regionów, który w badanym okresie nie zanotował spadku PKB (notując tylko spadek tempa wzrostu PKB) jest Polska, która w 2009 r., rozwijała się w tempie 1,6%.
Wykres 1. Roczny wzrost Produktu Krajowego Brutto, w %, w wybranych krajach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego, Data by country and region www.worldbank.org, dostęp z dnia 4.12.2012.
Tabela 5, przedstawia wybrane wielkości charakteryzujące sektory bankowe w Unii Europejskiej oraz Stanach Zjednoczonych w latach 2010 – 2011. Liczba instytucji kredytowych oraz banków w UE w 2010 roku była wyższa aniżeli w USA. W 2011 roku możemy zauważyć w Unii Europejskiej znaczny wzrost liczby instytucji kredytowych (ponad 1400) oraz banków
173 Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (USA), Niemcy (D), Polska (PL), świat (WR), kraje Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju - (OECD), Unia Europejska (EU).
WR OECDEU USA D PL -5,0 -2,5 0,0 2,5 5,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
59 (ponad 300). Odwrotna tendencja występowała w USA, gdzie liczba instytucji kredytowych oraz banków w 2011 roku była niższa aniżeli w 2010 roku. Zmiana liczby banków nie była dodatnio skorelowana ze wzrostem aktywów sektora bankowego oraz udziału aktywów bankowych w PKB. Pomimo znacznego wzrostu liczby banków w krajach Unii Europejskiej aktywa unijnych banków w 2011 roku zmniejszyły się o prawie 7 bilionów euro. Aktywa banków działających w ramach UE 2010 roku stanowiły prawie 350% wytworzonego unijnego PKB, zaś w 2011 roku mały już o ponad 60 p.p. mniejszy udział w PKB. W Stanach Zjednoczonych aktywa banków oraz ich udział w wytworzonym PKB pomimo spadku liczby banków znacznie wzrósł. W Unii Europejskiej znacznie pogorszył się średni wskaźnik rentowności kapitałów własnych banków w 2011 roku w porównaniu do 2010 roku – spadek o ponad 2p.p. W Stanach Zjednoczonych rentowność kapitałów własnych w analizowanym okresie była na wyższym poziomie. W Unii Europejskiej w 2011 roku udział depozytów oraz kredytów bankowych w relacji do wytworzonego PKB zwiększył swój poziom, odpowiednio o 36p.p. oraz 50p.p. W Stanach Zjednoczonych udział tych wielkości w wytworzonym PKB nie uległ tak znacznemu zwiększeniu. Wielkość depozytów bankowych w relacji do PKB w roku 2011 nie uległa zmianie, zaś udział kredytów w wytworzonym PKB w 2011 roku wynosił 67%, natomiast w 2010 roku 45%.
Tabela 5. Wybrane dane dotyczące sektora bankowego w UE oraz USA
UE 27 USA
2010 2011 2010 2011 Liczba instytucji kredytowych 8105 9587 7658 7357
Liczba banków 6825 7162 6530 6291
Aktywa banków (biliony euro) 42,92 35,9 8,56 9,8 Liczba osób zatrudnionych w bankowości (mln) 3 3 2,1 2 Aktywa bankowe jako % PKB 349 284 78 90 Depozyty bankowe jako % PKB 139 175 59 59
Kredyty jako % PKB 144 194 45 67
ROE % 4,96 2,66 8,2 8,8
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych European Banking Federation, EBF Statistics (database), http://www.ebf-fbe.eu/index.php?page=statistics, dostęp z dnia 17.04.2013.
Tabele 6-10, przedstawiają sytuację w sektorach bankowych w krajach należących do Unii Europejskiej w latach 2006-2012. Tabela 6, ukazuje liczbę instytucji kredytowych, które w latach 2006 – 2012 funkcjonowały w ramach UE. Warto zaznaczyć, że liczba instytucji kredytowych działających w 27 krajach Unii Europejskiej w 2012 roku była o 650 mniejsza aniżeli w 2008 roku. Największa liczba instytucji kredytowych działała w Niemczech, co jest
60 ściśle związane z modelem korporacyjnym oraz znaczną liczbą kas oszczędnościowych działających w tym kraju. Wśród większości krajów UE liczba instytucji udzielających kredyty w 2012 była zdecydowanie niższa aniżeli w 2006 roku. W niewielu krajach (Estonia, Irlandia, Litwa, Łotwa, Malta, Rumunia, Słowacja) liczba instytucji kredytowych była w 2012 roku wyższa aniżeli w 2006 roku. Spośród tych krajów tylko na Litwie oraz Malcie liczba instytucji kredytowych w latach 2006-2012 rokrocznie rosła.
Tabela 6. Liczba instytucji kredytowych w krajach Unii Europejskiej w latach 2006 - 2012
Kraj 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Austria 809 803 803 790 780 766 751 Belgia 105 110 105 104 106 108 103 Bułgaria 33 29 30 30 30 31 31 Cypr 336 215 163 155 152 141 137 Czechy 57 56 54 56 55 58 56 Dania 191 189 171 164 161 161 161 Estonia 14 15 17 18 18 17 16 Finlandia 361 360 357 349 338 327 313 Francja 829 808 728 712 686 660 639 Grecja 62 63 66 66 62 58 52 Hiszpania 352 357 362 352 337 335 314 Holandia 345 341 302 295 290 287 266 Irlandia 78 81 501 498 489 480 472 Litwa 77 80 84 85 87 92 94 Luxemburg 154 155 153 147 146 141 141 Łotwa 28 31 34 37 39 31 29 Malta 18 22 23 23 26 26 28 Niemcy 2 050 2 026 1 989 1 948 1 929 1 898 1 869 Polska 723 718 712 710 706 700 695 Portugalia 178 175 175 166 160 155 152 Rumunia 38 45 45 44 42 41 39 Słowacja 24 26 26 26 29 31 28 Słowenia 27 27 25 25 25 25 23 Szwecja 204 201 182 180 173 175 176 Węgry 212 206 204 190 189 189 189 Wielka Brytania 401 390 396 389 375 373 373 Włochy 807 821 818 801 778 754 714 UE-27 8 513 8 350 8 525 8 360 8 208 8 060 7 861
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych European Banking Federation, EBF Statistics (database), http://www.ebf-fbe.eu/index.php?page=statistics, dostęp z dnia 17.04.2013.
W tabeli 7, przedstawiona została liczba oddziałów banków działających w krajach Unii Europejskiej. We wszystkich krajach należących do UE łącznie w 2011 roku funkcjonowało ponad 223 tysiące oddziałów. Największa liczba oddziałów prowadziła swoją działalność w Hiszpanii, Francji, Niemczech i Włoszech i wynosiła ponad 30 tysięcy. Najmniejsza liczba oddziałów była charakterystyczna dla Malty, Estonii i Luksemburga.
61 Tabela 7. Liczba oddziałów banków w krajach UE w latach 2006-2011
Kraj 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Austria 4 283 4 292 4 273 4 196 4 201 4 461 Belgia 4 620 4 474 4 363 4 247 4 022 3 920 Bułgaria 5 571 5 747 5 965 5 921 5 853 3 783 Cypr 945 930 931 939 920 911 Czechy 1 890 1 876 2 008 2 016 2 008 2 070 Dania 2 169 2 212 2 208 2 013 1 674 1 578 Estonia 252 274 268 223 211 201 Finlandia 1 778 1 714 1 692 1 559 1 497 1 447 Francja 40 072 39 239 39 537 38 381 38 855 38 392 Grecja 3 719 3 872 4 122 4 102 4 026 3 864 Hiszpania 43 753 45 571 46 143 44 512 43 244 40 182 Holandia 3 472 3 632 3 451 3 164 2 892 2 685 Irlandia 966 1 189 926 1 260 1 195 1 136 Litwa 894 973 980 979 960 684 Luxemburg 265 260 262 256 256 255 Łotwa 613 684 664 630 595 557 Malta 111 106 112 115 114 106 Niemcy 40 350 39 843 39 614 38 936 39 583 37 944 Polska 10 946 11 621 12 932 13 310 13 539 14 611 Portugalia 5 641 6 078 6 442 6 455 6 483 6 425 Rumunia 4 476 6 350 7 385 6 435 6 179 6 054 Słowacja 1 182 1 179 1 267 1 241 1 238 1 051 Słowenia 698 714 701 709 697 690 Szwecja 2 025 2 008 2 047 1 970 1 958 2 108 Węgry 3 247 3 393 3 525 3 571 3 503 3 460 Wielka Brytania 13 536 12 506 12 351 11 946 11 757 11 754 Włochy 32 399 33 301 34 242 34 102 33 699 33 631 UE-27 229 873 234 038 238 411 233 188 231 159 223 960
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych European Banking Federation, EBF Statistics (database), http://www.ebf-fbe.eu/index.php?page=statistics, dostęp z dnia 17.04.2013.
Liczba pracowników świadczących swoje usługi w oddziałach banków przedstawiona została w tabeli 8. W całej Unii Europejskiej w bankach w 2011 roku zatrudnionych było ponad 3 mln osób, niemniej jednak o 200 tys. mniej niż w 2008 roku. W Polsce banki w 2011 roku zatrudniały ponad 186 tys., pracowników – o ponad 24 tys. więcej aniżeli w 2006 roku. W Niemczech, Hiszpanii, Francji, Wielkiej Brytanii oraz we Włoszech w 2011 roku było zatrudnionych więcej osób aniżeli w Polsce. Najwięcej osób zatrudnionych w bankach w 2011 roku było w Niemczech, aczkolwiek liczba ta spadła o prawie 30 tys., w porównaniu do 2006 roku.
Tabela 8. Liczba osób zatrudnionych w sektorze bankowym w krajach UE w latach 2006-2011
Kraj 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Austria 76 323 77 731 78 754 77 246 78 098 78 085 Belgia 67 957 67 080 65 985 63 723 61 861 61 197 Bułgaria 25 633 30 953 33 258 34 290 34 133 33 897 Cypr 10 845 11 286 12 554 12 513 12 643 12 825 Czechy 37 825 40 037 39 882 38 394 38 359 39 461
62 Dania 46 394 49 644 52 830 50 101 47 739 47 224 Estonia 5 681 6 319 6 144 5 693 5 497 5 516 Finlandia 24 769 25 025 25 699 24 879 23 353 22 653 Francja 411 172 424 732 424 536 416 772 376 783 379 199 Grecja 62 171 64 713 66 163 65 673 63 408 59 958 Hiszpania 261 890 275 506 276 497 267 383 261 389 245 956 Holandia 116 500 114 424 116 000 110 000 108 000 105 408 Irlandia 39 154 41 865 40 507 38 178 36 438 35 612 Litwa 8 624 10 303 11 080 10 902 9 993 8 707 Luxemburg 24 752 26 139 27 208 26 416 26 255 26 696 Łotwa 11 656 12 826 13 905 12 365 11 534 11 188 Malta 3 450 3 670 3 872 3 833 3 914 4 026 Niemcy 692 500 691 300 685 550 673 500 667 900 663 800 Polska 162 125 173 955 188 969 183 064 184 858 186 331 Portugalia 58 213 60 979 62 377 61 595 61 550 60 534 Rumunia 58 536 66 039 71 622 67 898 66 753 65 772 Słowacja 19 633 19 779 20 598 18 750 18 234 18 452 Słowenia 11 838 12 051 12 284 12 188 11 995 11 813 Szwecja 47 069 48 457 50 115 49 256 49 799 49 784 Węgry 39 302 41 905 43 620 42 609 41 526 41 305 Wielka Brytania 521 423 505 661 495 493 470 915 455 594 454 087 Włochy 339 091 340 443 338 035 323 407 321 081 315 979 UE-27 3 184 526 3 242 822 3 263 537 3 161 543 3 078 687 3 045 465 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych European Banking Federation, EBF Statistics (database), http://www.ebf-fbe.eu/index.php?page=statistics, dostęp z dnia 17.04.2013.
Tabela 9, przedstawia sumę aktywów wszystkich sektorów bankowych krajów Unii Europejskiej. We wszystkich krajach poza Belgią, Luksemburgiem oraz Wielką Brytanią, suma aktywów sektora bankowego w 2012 roku była wyższa aniżeli w 2006 roku. Największym sektorem bankowym w ramach UE, pod względem sumy aktywów był brytyjski sektor, którego aktywa w 2012 roku wynosiły 9,5 bln euro. Analizując aktywa sektorów bankowych pod względem wielkości kolejnymi sektorami bankowymi UE, były sektory bankowe Niemiec i Francji, których aktywa w 2012 roku przekraczały 8 bln euro. Aktywa sektora bankowego w Polsce w 2012 roku umiejscowiły nasz kraj jako 16- ty pod względem sumy aktywów wśród krajów UE – podobnie jak w 2006 roku.
Tabela 9. Aktywa sektorów bankowych krajów UE w latach 2006-2012 w mln euro
Kraj 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Austria 787 509 884 733 1 060 157 1 030 168 978 759 1 010 385 974 264 Belgia 1 124 528 1 301 894 1 276 321 1 157 431 1 134 734 1 198 379 1 085 303 Bułgaria 22 302 31 238 36 825 37 950 40 090 42 166 45 407 Cypr 76 623 92 897 118 142 139 372 134 964 134 011 128 127 Czechy 117 100 142 501 157 074 161 828 175 323 180 395 191 686 Dania 818 711 971 143 1 090 493 1 104 519 1 130 310 1 144 944 1 157 645 Estonia 22 105 21 338 20 359 19 020 19 673 Finlandia 271 441 306 525 396 238 399 397 480 418 642 356 600 304 Francja 6 172 270 7 120 413 7 710 574 7 656 744 7 830 084 8 391 531 8 075 875 Grecja 321 409 391 504 464 746 492 608 514 966 476 872 442 214 Hiszpania 2 526 870 3 005 274 3 409 442 3 446 809 3 471 026 3 643 070 3 581 073
63 Holandia 1 843 176 2 168 280 2 231 514 2 217 008 2 259 579 2 428 741 2 492 764 Irlandia 1 454 199 1 663 528 1 731 538 1 634 010 1 527 022 1 312 761 1 170 002 Litwa 17 347 23 817 26 542 26 180 25 670 24 696 24 405 Luxemburg 1 029 807 1 169 088 1 271 786 1 116 832 1 053 810 1 101 486 961 507 Łotwa 22 760 30 874 32 348 30 031 30 367 29 462 28 555 Malta 30 034 37 807 42 476 41 501 50 160 51 340 53 527 Niemcy 7 154 388 7 592 390 7 892 671 7 436 089 8 304 802 8 393 478 8 226 623 Polska 189 739 233 938 262 591 274 019 311 482 309 803 354 687 Portugalia 397 874 439 844 482 141 520 162 558 842 573 678 557 078 Rumunia 51 911 72 095 84 541 86 386 91 176 91 761 91 176 Słowacja 49 151 58 053 65 509 56 235 58 131 58 025 59 716 Słowenia 34 841 43 493 49 010 53 404 53 016 52 350 50 788 Szwecja 781 962 854 947 907 530 936 313 1 068 263 1 140 420 1 213 374 Węgry 96 798 112 467 127 962 130 422 125 931 114 924 111 574 Wielka Brytania 9 781 257 9 969 911 8 727 497 8 958 858 9 175 035 9 708 310 9 559 302 Włochy 2 870 514 3 407 399 3 693 938 3 746 462 3 789 215 4 065 036 4 219 490 UE-27 bln EUR 38,0 42,1 43,4 42,9 44,4 46,3 45,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych European Banking Federation, EBF Statistics (database), http://www.ebf-fbe.eu/index.php?page=statistics, dostęp z dnia 17.04.2013.
Tabela 10, przedstawia rentowność kapitału własnego sektorów bankowych krajów Unii Europejskich w latach 2008 – 2011. W analizowanym okresie 12 krajowych sektorów nie notowało ujemnego poziomu wskaźnika ROE. W 2011 roku wyższy wskaźnik ROE od polskiego sektora bankowego (12,3%), miały banki w Czechach, Estonii i na Litwie. Warto jednak zaznaczyć, że z wymienionych krajów, tylko czeski sektor bankowy nie odnotował ujemnego poziomu tego wskaźnika w analizowanym okresie.
Tabela 10. Wskaźnik ROE sektorów bankowych krajów UE w latach 2008-2011 w %
Kraj 2008 2009 2010 2011 Austria 1,7 2,8 6,4 1,5 Belgia -44,8 -2,4 10,5 1,4 Bułgaria 17,3 8,0 6,0 4,6 Cypr 14,7 10,0 9,1 -86,0 Czechy 14,6 17,1 15,2 13,7 Dania -3,4 -3,8 2,4 0,6 Estonia 16,0 -48,5 4,9 25,5 Finlandia 8,3 7,1 7,0 8,1 Francja 2,9 4,7 8,3 5,6 Grecja 10,7 2,1 -4,7 Hiszpania 12,2 8,9 8,0 0,1 Holandia -11,9 -0,2 7,5 6,2 Irlandia 0,4 -36,1 -65,2 -11,1 Litwa 11,4 -70,1 -3,9 17,0 Luxemburg 1,1 8,0 8,5 6,2 Łotwa 3,1 -52,4 -21,1 5,1 Malta 2,6 17,6 4,9 4,2 Niemcy -9,8 -2,2 1,9 2,2 Polska 14,3 7,0 9,9 12,3 Portugalia 3,7 5,5 6,7 -4,1 Rumunia 18,8 6,1 3,0 1,2 Słowacja 10,3 5,6 9,8 11,1
64 Słowenia 5,2 1,1 -3,1 -11,1 Szwecja 12,1 5,4 10,2 10,6 Węgry 15,1 22,5 0,1 -7,9 Wielka Brytania -9,7 0,4 4,4 4,2 Włochy 4,9 4,0 3,7 -13,0 Mediana UE-27 5,2 4,7 6,0 4,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych European Banking Federation, EBF Statistics (database), http://www.ebf-fbe.eu/index.php?page=statistics, dostęp z dnia 17.04.2013.