Wsie o dominujących funkcjach rolniczych

Miejscowości o dominujących funkcjach rolniczych – Bożków, Idzików, Łężyce, Stary Wielisław oraz Wilkanów (tab. 8) są przykładami wsi najstarszych na terenie powiatu kłodzkiego. Wywodzi się to głównie z ich dogodnego położenia oraz warunków glebowo-klimatycznych. W swojej historii często pełniły komple-mentarne funkcje związane m. in. z przemysłem, górnictwem bądź turystyką, któ-rych ślady w mniejszym lub większym stopniu można dzisiaj odnaleźć w ich oto-czeniu.

Tabela 8. Wsie o dominujących funkcjach rolniczych – zestawienie. Opracowanie własne

Miejscowość Gmina Dawna wzmiankę o wsi można już znaleźć w dokumencie z 1348r., przy czym osadnictwo w tym rejonie sięga okresu neolitu (świadczą o tym między innymi liczne znaleziska archeologiczne z okresu kultury łużyckiej, najazdu Celtów, wędrówki ludów, wpływów rzymskich a także z wczesnego średniowiecza) [Bieda 2007; Staffa 1995].

Bożków przyjął typową i rozpowszechnioną w Sudetach formę wsi łańcuchowej ciągnącej się wzdłuż Bożkowskiego Potoku, dopływu Ścinawki. Największy rozwój nastąpił po przejęciu majątku przez barona Hansa Franza von Magnisa pod koniec XVIII w., który założył tu centrum administracyjne swoich, obejmujących znaczny obszar hrabstwa kłodzkiego, rozległych włości. Rodzina von Magnis zainicjowała

dynamiczny rozwój rolnictwa, wprowadzając innowacyjne jak na tamte czasy meto-dy uprawy i hodowli, między innymi: wycofanie trójpolówki na rzecz czteropolów-ki, zastosowanie siewnika, wprowadzenie uprawy rzepaku, uruchomienie nowocze-snej owczarni (1797 r.) i cukrowni (Rübenzuckerfabrik - 1812 r.). Do początku XX wieku Bożków rozrastał się nadal wzdłuż Bożkowskiego Potoku, zachowując pier-wotną formę wsi łańcuchowej. Świadczą o tym niemieckie mapy z końca XIX i początku XX wieku, na których wyraźnie można zauważyć, iż nawet wcześniejszy rozwój zespołu parkowo-pałacowego w centralnej części miejscowości, a co za tym idzie powstanie nowych dróg, nie zaburzyło historycznego schematu wsi.

Do 1937 roku sam Bożków rozbudował się w nieznacznym stopniu. W znacznie szybszym i bardziej zauważalnym tempie zaczęły się jednak rozwijać ko-lonie – Koszyn i Mały Bożków. We wsi zaczęły powstawać pierwsze zabudowania w pobliżu drogi, która otaczała pałac od zachodu, stanie się ona w przyszłości się drugą osią rozbudowy miejscowości. Powoli następujące „puchnięcie” wsi spowo-dowane będzie głównie wzrostem zapotrzebowania na większe działki budowlane oraz ograniczeniami jakie stwarza taki typ ukształtowania zabudowy.

Dopiero po 1945 r. w Bożków zaczął sukcesywnie zatracać formę wsi łań-cuchowej. Budynki zaczęły coraz częściej wkraczać na tereny upraw. Rozpoczęła się także intensywna rozbudowa w części centralnej wsi. Coraz częściej powstawały domy mieszkalne niedopasowane architektonicznie i stylowo do typu zabudowy charakterystycznej dla tego terenu. Znacznie rozbudowana kolonia Koszyn oddzieli-ła się administracyjnie od Bożkowa.

Znamienne w skutkach i widoczne w krajobrazie po dziś dzień, było stwo-rzenie w pałacu Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa oraz późniejszego Ośrodka Szkoleniowego Kierowników Gospodarstw Rolnych. Zaowocowało to koniecznością powstania nowego budynku szkoły w 1968 roku. Budynek Zespołu Szkół Rolniczych oddany do użytku w 1971 roku zajął środkową części parku przy-pałacowego, powodując nieodwracalne zniszczenia w drzewostanie oraz wyburzenie dwóch XIX w. zabudowań m. in. oranżerii. Należy jednak mieć na uwadze, iż rów-nocześnie w czasie funkcjonowania ZSR-u pałac był utrzymany w bardzo dobrym stanie. W tym samym okresie powstały zabudowania Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR) wraz z budynkami mieszkalnymi przeznaczonymi dla pracowników.

Dwa czteropiętrowe bloki nie pasujące forma i gabarytami do sąsiadującej zabudo-wy, służące swego czasu także jako internat, obecnie są opuszczone i nie użytkowa-ne. Do PGR-u włączone zostały znaczne obszary przyległych pól, które w efekcie zostały scalone i zamienione na pastwiska dla hodowanego w gospodarstwie bydła.

Do porównań wybrane zostało ręcznie kolorowane zdjęcie z lat 20. XX wie-ku pochodzące z publikacji „Schlesien in Farbenfotographie I und II” autorstwa Heinza Braune i Konrada Hahma, wydanej w Berlinie przez Verlagsanstalt für Far-benfotographie Carl Weller w latach 1923/1924. Fotografia wykonana została spod figury św. Jana Nepomucena na wschód od miejscowości. Analizując zmiany w

danym fragmencie krajobrazu, które zaszły przez niecałe sto lat, można zauważyć, że zabudowa w centralnej części wsi, która akurat jest tutaj przedstawiona nie uległa większym zmianom (ryc. 24-26). W tle widoczny jest dość podobny układ upraw rolnych, przy równoczesnym znacznym zwiększeniu obszaru zalesionego po lewej stronie kadru – odpowiada to kompleksom leśnym pomiędzy Ścinawką Dolną, Su-szyna i Raszkowem, na zachód od Bożkowa. Największym problemem są zmiany na pierwszym planie. Należy zacząć od faktu, że figura św. Jana Nepomucena spod której rozpościera się widok, jest prawie niedostępna – nie tylko jest zarośnięta gę-stymi krzewami, ale także brakuje drogi dojścia. Aby osiągnąć ten punkt trzeba przeprawić się brzegiem pola od drogi nr 381 bądź od strony wsi, co jest o tyle pro-blematyczne, że nie tylko dawna droga uległa zaoraniu, ale nie pozostała nawet nie-wielka miedza. Doprowadziło to więc do sytuacji, w której dwa elementy są niedo-stępne – pierwszym jest sama rzeźba, drugim wspaniały punkt widokowy na miej-scowość. Zwykle turyści próbują zmierzyć się z upamiętnieniem panoramy Bożko-wa właśnie od tej strony – przejeżdżając niejednokrotnie można natknąć się na oso-by stojące pośrodku pola starające się znaleźć odpowiedni kadr. Pokazuje to pro-blem braku punktu widokowego na Bożków, który jest miejscem nie tylko cieka-wym ale i bardzo malowniczym, przyciągającym turystów zwykle zmierzających dalej na Nową Rudę i Wałbrzych. Niestety odkąd główna droga została poprowa-dzona obok wsi, zaczęła ona popadać w ruinę, choć ukazujący się przejeżdżającym osobom widok jest nadal na tyle interesujący, że zachęca ich do zatrzymania. To położenie na uboczu wraz ze stanem miejscowości i przede wszystkim umiejsco-wieniem pałacu, powoduje, że wieś ma duże problemy ze znalezieniem inwestora, chcącego zająć się tą perłą architektury. Niestety jeszcze na przełomie wieku pałac był w bardzo dobrym stanie, okresowo używany podczas wesel, sylwestrów i innych zabaw. Jego gabaryty i lokalizacja w centrum wsi w niewielkim oddaleniu od in-nych budynków oraz brak sensownego zaplecza w postaci parku przypałacowego, zdewastowanego przez budowę szkoły rolniczej z boiskiem są podstawowymi bo-lączkami tego obiektu.

Bożków można określić jako wieś żyjącą w cieniu pałacu. Z tego względu wszelkie zamiany w krajobrazie zostały podporządkowane właśnie tej budowli i jej bezpośredniemu otoczeniu, a w następnej kolejności innym zabudowaniom, jednak pałac i park przypałacowy były punktem, do którego prowadziły wszystkie drogi i wszystkie tematy. Respondentów można podzielić na tych skupiających się na archi-tekturze i tych, skupiających się na zieleni i otoczeniu wsi. Oprócz potrzeby prze-myślanej renowacji i rewitalizacji, głównymi problemami było zmniejszanie się powierzchni zalesionych, wycinanie przydrożnych drzew oraz zanikanie typowego podziału pól uprawnych z ich różnorodnością na rzecz monokultur i nieużytków.

Wieś przestała być dla osób udzielających wywiady wiejska – kilkukrotnie wspo-mniano o braku zwierząt gospodarczych. Chociaż, co ciekawe akurat w tej wsi ich nie brakuje - kilkoro rolników wciąż trzyma konie, jest dość duża hodowla krów,

spotkać można i barany i ptactwo. Jednak zwierzęta, które były niegdyś w każdym domu przeniosły się w określone punkty i jest to odbierane jako ich zniknięcie. Jako miejsce najcenniejsze i najbardziej reprezentatywne wymieniane jest centrum z ko-ściołem i pałacem. Nowe zabudowania powstające we wsi (choć trzeba im przyznać, że pomijając paletę barwną są dopasowane gabarytowo i wizualnie do otoczenia) nie są w żaden sposób wartościowane – stwierdza się tylko ogólnie, że się pojawiają, ale nikt nie zwrócił uwagi czy wpływają jakkolwiek na otoczenia i krajobraz. Przy wy-wiadach zadziwiająco często pojawiają się stwierdzenia, że krajobraz się nie zmienił pod kątem wizualnym. Przy dłuższej rozmowie okazuje się, że jest wiele elemen-tów, które są przez respondentów uznawane jako mało ważne, lecz są jednak wy-znacznikami ich percepcji zmian.

Bożków jest wsią bardzo problematyczną pod względem krajobrazowym. Z jednej strony jego bogata historia i fakt, że jest jedyną wsią powiatu kłodzkiego, której krajobraz był kształtowany na taką skalę zderzają się z jej położeniem i po-stępująca ruiną kompleksu pałacowego, z drugiej funkcjonowanie wsi jako rolniczej w połączeniu z ciągłym wspominaniem czasów świetności najważniejszej budowli prowadzi do zatarcia innych kulturowo ważnych aspektów otoczenia. Przeniesienie całego ciężaru na rolnictwo oraz skupienie się na kilku zabudowaniach powoduje całkowite odejście od kwestii krajobrazowej traktowanej spójnie jako całości. Ele-menty takie jaki historyczny układ dróg, aleje drzew, czy dopasowana zabudowa stają się mniej ważne w zderzeniu z postępująca ruiną jeszcze niedawno funkcjonu-jącego pałacu, chociaż są przez mieszkańców zauważane.

Ryc. 24. Bożków na pocztówce z początku lat 20. (góra) oraz w 2011 r. (dół). Źródło: Schlesien in Far-benfotographie, Berlin 1923/24 (góra), P. Dudzik-Deko (dół).

Ryc. 25. Bożków – ok. 90 lat różnicy. Źródło: opracowanie własne.

Ryc.26. Bożków – waloryzacja metodą sektorową. Źródło: opracowanie własne.

Idzików to duża i jedna z najstarszych osad ziemi kłodzkiej, leżąca wzdłuż dolnego biegu Białej Wody i Pławnej w Rowie Górnej Nysy na granicy Krowiarek (ryc. 40). Idzików tworzy zespół osadniczy z sąsiadującą z nim Pławną. Na północ od górnej części wsi znajduje się pomnik przyrody Pasterskie Skały, a na południe rozciągają się kompleksy leśne Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego.

Jest to typowa wieś rolnicza, która powstała pod koniec XIII wieku. W XIV wieku była już dużą i bogatą osadą rycerską, posiadającą kościół i proboszcza, młyn wodny i karczmę. Znajdowała się tutaj też jedna z pierwszych w regionie hut szkła, działająca na przełomie XIV i XV wieku i zniszczona w czasie wojen husyckich. Jej los podzielony został przez niewielki zamek obronny położony w górnej części Idzikowa. Rozwój został przerwany przez wojnę 30-letnią i akcje rekatolicyzacji, które wtedy nastąpiły. Mieszkańcy wsi nie przystąpili do buntu, ale jednostki woj-skowe, które kwaterowały w pobliskiej Bystrzycy Kłodzkiej, zgrabili okolicę nisz-cząc m. in. dwór górny. Chłopi próbowali stawiać opór, co doprowadziło do prze-granej przez nich bitwy pod Bystrzycą Kłodzką i dalszych represji. W XVIII wieku Idzików był dużym (jednym z największych na ziemi kłodzkiej, posiadającym aż 5 folwarków dworskich) i bogatym majątkiem podzielonym pomiędzy kilku właści-cieli. Na początku XIX wieku osada należała do jednego z największych posiadaczy ziemskich hrabstwa kłodzkiego – hrabiego von Magnisa, miała dobrze rozwinięte zaplecze usługowe i drobny przemysł. Działała tu szkoła katolicka, młyny wodne, olejarnia, tartak, bielnik, gorzelnia oraz kamieniołom. Miejscowość stała się też niewielkim letniskiem, pomimo niezaprzeczalnych walorów przyrodniczo-krajobrazowym ustępującym jednak znacznie pod względem popularności sąsiadu-jącym osadom. Funkcjonowała tu gospoda i liczne kwatery prywatne, a główną atrakcją były Pasterskie Skały. Po drugiej wojnie światowej wieś zachowała rolni-czy charakter, co wiąże się w znacznej mierze z ukształtowaniem terenu oraz dość dobrymi glebami.

Fotografia wybrana do porównań pochodzi z początku XX wieku i wykona-na została od strony południowej przy zachodnim krańcu wsi. Obecnie wieś zacho-wała w pełni swój charakter rolniczy (ryc. 27-29). Funkcja turystyczna uległa pra-wie całkowicie zanikowi - współcześnie w Idzikopra-wie funkcjonują dwa obiekty noc-legowe. Ze względu na proces scalania pól oraz zwiększenie powierzchni upraw zaniknęła z krajobrazu duża ilość dróg śródpolnych oraz część szpalerów i alei drzew, jak i niewielkie pastwiska. Równolegle, granica lasu od północy przesunęła się nieco w dół. Ze względu na usytuowanie wsi wzdłuż okalającej Białą Wodę dwóch dróg i miejscami dość ciasną zabudowę, nowe domy mieszkalne powstają głównie w bardziej równinnej południowej części wsi i w większości nie są pod żadnym względem dopasowane do istniejącej zabudowy (gabarytami, umiejscowie-niem na działce, kolorem oraz formą, a także sposobem odgradzania się od otocze-nia – przykład widoczny jest na fotografii po lewej stronie kadru – dom określany przez mieszkańców jako „dom amerykanki”). Pomimo to duża ilość zachowanych

dawnych budynków (Idzików nie ucierpiał w czasie działań wojennych i jest to wi-doczne w jego zabudowie) wraz z położeniem miejscowości sprawia, że po dziś dzień można ją uznać za wizualnie estetyczną.

Idzików jest wsią wizualnie interesującą – ukształtowanie powierzchni nie pozwoliło na samowolną, nieplanowana rozbudowę oraz przesadne zwiększenie areału pól uprawnych. Wciąż jest to duża ilość dawnych gospodarstw, zwierząt ho-dowlanych oraz zadrzewień śródpolnych. Miejscowość jest bardzo ładnie położona, dobrze skomunikowana i ma predyspozycje do rozwoju funkcji turystycznych. Nie-stety, tak jak i w przeszłości, przegrywa pod tym względem konkurencję z sąsiada-mi, którzy wcześniej zdobyli już renomę bądź mieli lepszą, dobrze zaplanowaną wizję rozwoju. Idzików pozostaje więc wsią głównie rolniczą, z dużym udziałem lasów, średnio zżytą społecznością lokalną i raczej niewielkimi zmianami w krajo-brazie w obrębie ostatnich stu lat. Na pewno rzuca się w oczy zanik dużej ilości dróg śródpolnych, spowodowany scalaniem pól. Występuje też tutaj niewielkie przesu-nięcie granicy lasu i całościowo zmniejszenie ilości upraw. Nadal występuje pewna ilość zieleni śródpolnej. Wizualnie, dużym problemem jest zabudowa willowa, która pod żadnym kątem nie respektuje lokalnej tradycji zabudowy. Nowo powstające budynki mieszkalne rażą kolorami, zadziwiają formą i zaburzają istniejącą linię zabudowy usytuowaniem pośrodku dużej działki. W szczególności tutaj, przy tak malowniczym górskim otoczeniu i tak dobrze zachowanej bryle wsi i układzie za-budowań uregulowanie tych kwestii wydaje się priorytetowe.

Ryc. 27. Idzików na początku XX wieku oraz współcześnie – ponad 100 lat różnicy. Źródło: zbiory pry-watne (góra), P. Dudzik-Deko (dół).

Ryc. 28. Idzików – ponad 100 lat różnicy. Źródło: opracowanie własne.

Ryc. 29. Idzików – waloryzacja metodą sektorową. Źródło: opracowanie własne.

Łężyce to malowniczo położona, rozległa wieś łańcuchowa ciągnąca się w dolinie Złotonowskiego Potoku, na granicy Gór Sowich i Wzgórz Lewińskich. W kierunku północnym sąsiadują z nią Łężyckie Skałki, interesujące krajobrazowo i przyrodniczo kompleks górskich łąk. W pobliżu znajduje się także torfowisko przej-ściowe oraz dawne kamieniołomy piaskowca. Jest to typowa wieś rolnicza z nie-wielkim dodatkiem funkcji turystycznych. Powstały jako słowiańska wieś w dobie pierwszej fali kolonizacyjnej, czyli w XIII lub XIV wieku, należą więc do jednych z najstarszych osad w tym rejonie. Pierwotnie przynależne do państwa homolskiego.

Już w tym czasie była to jedna z większych wsi Kłodczzny. Ze względu na posiada-nie dogodnych warunków glebowych oraz ukształtowaposiada-nie terenu, jej rozwój posiada-nie był powiązany z chałupniczym tkactwem. Postępujący rozwój doprowadził do powsta-nia kolonii - Łężna, Januszowa i Góry Anny. Miejscowość posiadała folwark, młyn wodny, tartak, szkołę i kościół, leśniczówkę służącą jako schronisko młodzieżowe oraz kamieniołom piaskowca. W drugiej połowie XIX wieku wieś nabrała letnisko-wego charaktery, głównie dzięki sąsiedztwu Karłowa, będącego jednym z głównych celów turystycznych tamtego okresu. Charakter miejscowości nie zmienił się po wojnie – nadal przeważało rolnictwo oraz hodowla. Zabudowania dworskie zaadap-towano na Górską Stację Badawczą Agrokompleksu „Sudety”, przejętą później przez Akademię Rolniczą we Wrocławiu, gdzie prowadzono badania nad hodowlą i aklimatyzacją owiec.

Zdjęcie historyczne pochodzi z 1937 roku i wykonane zostało od strony północnej, przy wjeździe do wsi od strony Karłowa (ryc. 30-32). Łężyce obecnie można podzielić na dwie części – północną, o dominujących funkcjach turystycz-nych oraz południową, która zachowała dominujące funkcje rolnicze. Tam też za-chował się całościowo krajobraz typowy dla gospodarki hodowlanej, z niewielkim

„zgrzytem” w postaci osiedli robotniczych, nijak nie pasujących do lokalnej zabu-dowy. W części północnej napotkać można duże gabarytowo obiekty turystyczne – we wsi obecnie funkcjonują trzy. Jeden ośrodek wypoczynkowy oraz dwa pensjona-ty. Do tego dochodzą trzy gospodarstwa agroturystyczne. Obecnie, miejscowość jest znacznie mniejsza, głównie poprzez zaniknięcie po wojnie jej kolonii Łężno, Młyny oraz Góra Anny. Krajobraz Łężyc, tak jak większość wsi na terenie powiatu kłodz-kiego, ma problem z zielenią – wieś „zarasta”. W tym akurat przypadku jednak pro-ces ten jest interesujący, ponieważ niejako odtwarza się system zieleni śródpolnej.

Powstaje więc pytanie, czy tradycyjny krajobraz otwartych łąk przeważa nad ekolo-gicznymi aspektami miedz, chociaż wizualnie nie pasują one do tego miejsca?

Respondenci oceniali przeważnie zmiany w krajobrazie jako neutralne bądź negatywne. Pozytywnie oceniana była turystyczna aktywność oraz budowa nowych pensjonatów i domów w górnej części wsi.

Ze względu na nastawienie na hodowlę zwierząt i łąkowe otoczenie wsi, nie rzuca się tutaj specjalnie w oczy zwiększenie areału upraw. Łężyce są kolejnym typowym przedstawicielem wsi nastawionej na rolnictwo, w krajobrazie której

od-zwierciedla się typowa dynamika przemian, obejmujących zwiększenie ilości zieleni nie pasującej tradycyjnie do obszarów wiejskich (głównie obce drzewa i krzewy oraz iglaki), zanikanie sadów, miedz, powstawanie zabudowy nie pasującej do oto-czenia oraz nadmierne grodzenie posesji.

Łężyce są przypadkiem ciekawym – ładną, interesująco położoną wsią, w której część ma dość duży i wykorzystywany potencjał turystyczny, a druga, rolni-cza, wykazuje daleko idącą stagnację. Zarządzanie dużą, tak silnie rozdwojoną wsią, gdzie funkcje są wyraźnie rozdzielone przestrzennie jest nie lada wyzwaniem. Ja-kiekolwiek strategie postępowania musza mieć jako priorytet traktowanie jej cało-ściowo, w przeciwnym przypadku obie części będą się coraz mocniej rozchodzić.

Ryc. 30. Łężyce – lata 30. XX wieku oraz współcześnie. Źródło: zbiory prywatne (góra), P. Dudzik-Deko (dół).

Ryc. 31. Łężyce – ok. 80 lat różnicy. Źródło: opracowanie własne.

Ryc. 32. Łężyce – waloryzacja metodą sektorową. Źródło: opracowanie własne.

Stary Wielisław jest dużą wsią o charakterze wsi łańcuchowej o luźnej za-budowie, ciągnącą się wzdłuż dolnego biegu Wielisławki aż do ujścia Bystrzycy Dusznickiej. Osada od początku miała silny charakter rolniczy, ze względu na dobre warunki glebowe i ukształtowanie terenu. Stary Wielisław jest jedną z najstarszych wsi ziemi kłodzkiej, która powstała jeszcze w okresie przedlokacyjnym, najprawdo-podobniej w 2 połowie XIII wieku. Już w roku 1300 powstał tutaj kościół św. Kata-rzyny, który został zniszczony podczas wojen husyckich. Trzeba wspomnieć, że w okolicy Starego Wielisławia doszło do dużej bitwy pomiędzy wojskami husyckimi a oddziałami śląskimi i starosty kłodzkiego, którymi dowodził książę Jan ziębicki, który poległ na polu walki. Wieś została praktycznie zrównana z ziemią. Pomimo tej tragedii miejscowość dość szybko zaczęła znowu funkcjonować – wzniesiono m. in.

nowy murowany kościół. Rozrost Starego Wielisławia spowodował jego podział na dwie odrębne części, z której każda miała niezależne posiadłości z dworami - dolny i górny. Już w 2 połowie XV wieku wieś stała się celem pielgrzymek, zdążających by zobaczyć cudowną figurkę Matki Boskiej Wielisławskiej. Wieś rozwijała się nadal zmieniając często właścicieli, aż do XVII wieku, kiedy to prawie w całości znajdowała się w rękach jezuitów. Stała się dużą i bogatą osadą, będącą dodatkowo miejscem pielgrzymkowym – nie dotknęły ją walki religijne, ponieważ ludność w całości była katolicka. W pierwszej połowie XIX wieku Stary Wielisław dzielił się na trzy części – Stary Wielisław Dolny, Stary Wielisław Górny oraz część należąca do jezuitów. Funkcjonowały dwa folwarki, młyn wodny, kamieniołom oraz źródło mineralne, przez które próbowano uruchomić w nim niewielkie uzdrowisko. Plany te zaprzepaszczone zostały przez bliskość działającej już i znanej Polanicy Zdroju, z którą ciężko było konkurować. Niewielkie ożywienie turystyki spowodowało po-prowadzenie przez wieś linii kolejowej w 1890 roku. Stacja w Starym Wielisławiu Dolnym stała się punktem wypadowym na Czerwoniak, Krosnowic oraz pobliskich źródeł mineralnych. Funkcje turystyczne zostały jednak przejęte w znacznym stop-niu przez inne miejscowości hrabstwa kłodzkiego. Po 1945 roku Stary Wielisław pozostał wsią rolniczą, o bardzo niewielkiej zawartości lasów na swoim terenie. Na bazie źródła mineralnego powstało ujęcie i duża rozlewania wód mineralnych.

Obecnie wieś nadal charakteryzuje się dominującą funkcją rolniczą i słabo rozwiniętym zapleczem handlowo-usługowym, które zostało przejęte przez

Obecnie wieś nadal charakteryzuje się dominującą funkcją rolniczą i słabo rozwiniętym zapleczem handlowo-usługowym, które zostało przejęte przez