Wsie o dominujących funkcjach turystycznych

Grupa wsi licznie reprezentowana na terenie powiatu kłodzkiego, promują-cego się mianem „Turystycznego Hrabstwa Sudetów”. Są to miejscowości położone peryferyjnie, w niedogodnych warunkach dla rolnictwa. Z tego też względu po II wojnie światowej i fali przesiedleń zanotowały bardzo duży spadek liczby ludności w porównaniu z innymi typami miejscowości (tab. 10). Obecnie tworzą odkrywany na nowo potencjał turystyczny, przy czym wewnątrz tej grupy istnieje znaczna dy-wersyfikacja – podstawowy podział obejmuje wsie położone w pobliżu ośrodków rekreacyjno-sportowych oraz te bardziej peryferyjne, na skraju wyludnienia, które zaczynają dopiero się odradzać.

Tabela 10. Wsie o dominujących funkcjach turystycznych – zestawienie. Opracowanie własne

Miejscowość Gmina Dawna

Jodłów jest średniej wielkości, obecnie wyludniającą się, typową wsią łań-cuchową (ze względu na ubytki zabudowy sprawia charakter wsi rozproszonej),

ciągnącą się wzdłuż Jodłówki. Jest to jedna z najwyżej położonych wsi w powiecie kłodzkim i najwyżej położoną w Masywie Śnieżnika i Gór Bialskich. Przez teren wsi przepływa znaczna ilość drobnych cieków i strumyków, leży ona w malowni-czej i dość stromej dolinie wcinającej się w południowo-zachodnią część Masywu Śnieżnika.

Początki wsi nie są dokładnie znane – prawdopodobnie osada istniała już w XV wieku i została całkowicie zniszczona podczas wojen husyckich. Formalnie Jodłów został założony w 1572 roku przez ród von Tschirnhaus, będący w posiada-niu dóbr międzyleskich. Podobnie jak sąsiadujący Potoczek, Jodłów rozrósł się znacznie dzięki tkactwu chałupniczemu i w drugiej połowie XVIII wieku był już dużą wsią posiadającą szkołę, kościół, plebanię, olejarnię i młyn wodny. Rozwój następował nadal w XIX wieku, owocując powstaniem licznych, niewielkich przy-siółków. Tak jak w większości przypadków tak położonych wsi na terenie powiatu kłodzkiego w drugiej połowie XIX wieku do Jodłowa, który leżał na mocno uczęsz-czanej trasie na Trójmorski Wierch i Śnieżnik, dotarli turyści. Ta nowa gałąź rozwo-ju doprowadziła do powstania nie tylko gospody, ale także schroniska młodzieżo-wego i stacji narciarskiej. Po wojnie nastąpiło wyludnienie Jodłowa, a jego położe-nie i wynikające z położe-niego trudne warunki glebowe doprowadziło do intensyfikacji tego procesu. Obecnie wieś ma charakter rolniczo-letniskowy. Względnie duża pro-centowo ilość ludności utrzymującej się z rolnictwa (ponad 50%) nakłada się na sporą ilość kwater prywatnych i działające ośrodku wypoczynkowe. Jodłów nie ma jednak rozwiniętej infrastruktury i zaplecza, przez co wciąż się wyludnia, chociaż jadąc przez wieś można zauważyć powstające tutaj nowe domy.

Wybrane zdjęcia pochodzą z początku XX wieku oraz z 1942 roku i wyko-nane zostały w niewielkiej odległości od siebie, w centralnej części wsi, od strony północnej.. Niewiele powstaje nowych domów (głównie na północy), a silnie roz-proszona zabudowa wzdłuż Jodłówki intensyfikuje odczucie wsi zanikającej (ryc.

45-47). Na nie utrzymywane pastwiska, które głównie otaczały tą wieś, powoli wkracza sukcesja naturalna, dawne budynki mieszkalne, w tym typowe dla regionu drewniane domy, pozostają niezamieszkałe. Widoczna jest nieumiejętność wykorzy-stania tak dogodnego położenia. Zaznacza się tu też kolejna kwestia – brak zaplecza w pobliżu miejscowości. Jodłów miałby możliwości stać się typowo turystyczną osadą, jednak w przeciwieństwie do Lasówki czy Sokolca, w sąsiedztwie oprócz szlaków turystycznych (niebieski z Międzylesia na Halę pod Śnieżnikiem, czerwony biegnący zachodnim zboczem Trójmorskiego Wierchu oraz żółty, widokowy, wio-dący z dolnej części wsi do źródeł Nysy Kłodzkiej) nie funkcjonuje żadne centrum turystyczno-sportowe ani zaplecze noclegowe. Nie ma tutaj zżytej i zaangażowanej społeczności. Krajobraz zmienił się dość wyraźnie – wieś wraca powoli do natury, zarastają pola, okolice rzeki, opuszczone domy i działki. Nadaje to wsi swego rodza-ju romantyczny sznyt, tak poszukiwany przez określony typ turystów. Jeżeli na tym etapie do miejscowości sprowadziliby się nowi mieszkańcy, którym udałoby się

zaktywizować lokalną społeczność, duży potencjał do przywrócenia funkcji letni-skowe Jodłowa mógłby zostać wykorzystany.

Ryc. 45. Jodłów – fotografia z początku XX wieku oraz widok współczesny. Źródło: zbiory prywatne (gó-ra), P. Dudzik-Deko (dół).

Ryc.46. Jodłów – ponad 100 lat różnicy. Źródło: opracowanie własne.

Ryc. 47. Jodłów – waloryzacja metodą sektorową. Źródło: opracowanie własne.

Lasówka należy administracyjnie do gminy Bystrzyca Kłodzka. Położona jest nad lewym brzegiem Dzikiej Orlicy między Górami Bystrzyckimi a Orlickimi przy granicy z Republiką Czeską. Wieś charakteryzuje się luźną i dość rozproszoną zabudową. Otoczona jest półdzikimi łąkami górskimi oraz lasami świerkowo-bukowymi regla dolnego. Najstarsze wiadomości o Lasówce pochodzą z XVII w. – pod koniec XVI w. powstała w tym miejscu strażnica mająca na celu obronę prze-biegającej w pobliżu granicy hrabstwa kłodzkiego. Miejsce określane mianem „ce-sarskiego lasu”, czyli Kaiserwalde posiadało już na początku XVII w. hutę szkła, która mogła korzystać z miejscowych złóż piasków kwarcowych i bogatych zaso-bów leśnych. Osada zaliczała się wówczas do dóbr przynależących do zamku Szczerba. Przez następne 300 lat historia miejscowości powiązana była z wyrobem szkła. Wraz z sąsiednimi Bedřichovcemi, w których działała huta Hansa Friedricha, stanowiła element szklarskiego zagłębia doliny Dzikiej Orlicy. W 1662 r. za sprawą Franza Ferdynanda Peterhansela powstała we wsi największa w regionie huta. W XVIII w. (1728-60) wieś należała do włości rodziny Wallisów ze Szczytnej. Prze-mysł szklarski z Lasówki musiał zmierzyć się w tym okresie z problemem admini-stracyjnym – po wojnach śląskich granica została poprowadzona nurtem Dzikiej Orlicy, a konieczne do wyrobu szkła złoża piasku leżące za rzeką znalazły się tym samym poza zasięgiem. Pomimo problemów i konkurencji, huta nie została porzu-cona przez kolejnych dzierżawców (najpierw Rohrbachów, później von Pangratzów) i produkowała szkło taflowe, naczynia oraz eksportowane za granicę luksusowe szkło kryształowe i biżuterię szklaną do 1939 r. (funkcjonowała jeszcze kilka lat po 1945 r. jako filia huty w Szczytnej, szlifiernia zamknięta została pod koniec lat 50.).

W poł. XIX w. powstała tu także fabryka zapałek, a wieś była nie tylko duża i za-można (posiadała m. in. młyn, gospodę, folwark, browar, warsztaty tkackie i leśni-czówkę), ale także interesująca dla pojawiających się na tych terenach na przełomie XIX i XX w. turystów i letników. W 1910 roku w Lasówce mieszkało 660 miesz-kańców i była ona jedną z większych miejscowości doliny Dzikiej Orlicy.

Po wojnie wieś zaczęła zamierać, głównie z powodu niemożliwości utrzy-mania się z rolnictwa i leśnictwa oraz zamknięcia wcześniej działającej huty i fabry-ki. Obecnie wieś rozwija się w kierunku bazy noclegowej dla pobliskiego Zieleńca (centrum narciarskie, dzielnica Dusznik Zdroju).

Do porównań zmian krajobrazu wybrany został widok na Lasówkę od stro-ny południowo-zachodniej wykonastro-ny zza granicy czeskiej (ryc. 48-50). Jest to pra-wie idealny do zilustrowania przemian kadr, w którym widoczna jest pra-wieś, układ pól oraz zieleni. Posiada także punkty charakterystyczne w postaci kościoła i miejsca, w którym znajdowała się dawniej huta szkła, przez co ułatwiona jest lokalizacja tego punktu w terenie. Zdjęcie historyczne jest pocztówką pochodzącą z lat 1945-50, tak więc pomiędzy widokami jest niecałe 70 lat różnicy.

Porównując zmiany w krajobrazie w pierwszej kolejności rzuca się w oczy brak dużego budynku huty szkła, leżącej prawie dokładnie na granicy

polsko-czeskiej (trzeba dodać, że pierwszy plan do granicy drzew jest terytorium Republiki Czeskiej). Kolejną rzeczą jest znaczne zarastanie wsi, która jest już prawie niewi-doczna z tej perspektywy. Ze względu na rozproszony charakter osady wprowadza-nie nowych zabudowań wprowadza-nie jest takim problemem jak powszechwprowadza-nie stosowane obsa-dzanie zabudowy gęstymi kurtynami z iglaków (widoczne m. in. na prawej krawędzi kadru przy kościele). Patrząc na obie fotografie ciężko powstrzymać się od stwier-dzenia, że zieleń zeszła do wsi – dawny, czytelny układ wieś-pola-las został zastą-piony przez nowy, wizualnie odpowiadający schematowi las-pola-las.

Ze względu na położenie Lasówka nie podzieliła losu wielu innych wsi Gór Bystrzyckich i stała się zapleczem dla Zieleńca. Obecnie próbuje się także wypro-mować jako niezależny ośrodek turystyczny – z inicjatywy nowych mieszkańców wyznaczone zostały m. in. nowe trasy do narciarstwa biegowego mające swój po-czątek właśnie w tej miejscowości, organizowane są także Dni Lasówki oraz zawo-dy sportowe, festyny i koncerty. Biorąc pod uwagę liczne znajomości nowych mieszkańców, którzy ściągają tutaj swoich przyjaciół, można zauważyć wzrastające zainteresowanie turystyczne tą wsią. Niestety wiele przepięknych dawnych domów stoi wciąż opuszczonych, a chętnych do ich remontu odstrasza nie tyle stan danego domu, co jego cena i zwykle zbyt mała lub zbyt duża działka przynależąca do niego.

Zamiast więc przywrócić im życie, budowane są nowe domy – większe służące jako pensjonaty i mniejsze, typowe domki letniskowe. Wieś nie ma też miejsca charakte-rystycznego i reprezentacyjnego – większość respondentów wymieniała kościół, jednak było to poniekąd podyktowane brakiem istnienia satysfakcjonującej ich al-ternatywy, część wskazała na „Wiejską Polanę”, czyli miejsce spotkań i festynów.

Miejsce reprezentatywne nie jest jednak nadal w pełni wykształcone. Dużym pro-blemem są mieszkańcy poszukujący w Lasówce „świętego spokoju” – mają oni bardzo silną tendencję do oddzielania się od otoczenia gęstymi kurtynami z iglaków, przez co ich domy dodatkowo giną pośród zieleni, chociaż ta i tak samoistnie wkra-cza coraz śmielej do wsi. Podsumowując, Lasówka jest typowo turystyczną wsią, rozwijającą się dzięki inicjatywie i aktywności osób, które się do niej sprowadziły.

Jej położenie w cieniu Zieleńca jest z jednej strony atutem (możliwość funkcjono-wania jako zaplecze noclegowe), a z drugiej problemem (ograniczona możliwość usamodzielnienia się jako wsi turystycznej). Przemiany krajobrazu obejmują głów-nie schodzegłów-nie zieleni do wsi oraz zanikagłów-nie dawnych domów mieszkalnych na rzecz nowo powstających pensjonatów. Wieś nigdy nie była wsią rolniczą, tak więc zmiany w obrębie pól uprawnych i pastwisk nie są specjalnie widoczne. Widoczny za to jest silny podział wśród mieszkańców na „lokalnych” oraz „przyjezdnych”.

Pomimo to społeczność jest dość mocno zżyta i pomocna, razem dbają o otoczenie wykonując pewne prace w czynie społecznym (jak choćby sprzątanie miejscowości dwa razy do roku). W tym akurat przypadku, ze względu na rozproszony charakter osady, nowe budynki w wielu miejscach nie stanowią aż takiego problemu wizual-nego jak w innych analogicznych sytuacjach.

Ryc. 48. Lasówka – przełom lat 40. i 50. XX wieku oraz współcześnie. Źródło: zbiory prywatne (góra), P.

Dudzik-Deko (dół).

Ryc. 49. Lasówka – 70 lat różnicy. Źródło: opracowanie własne.

Ryc. 50. Lasówka – waloryzacja metodą sektorową. Źródło: opracowanie własne.

Nowy Gierałtów jest bardzo atrakcyjnie położoną w dolinie Białej Lądec-kiej, wyludnioną wsią łańcuchową. Jej głównym atutem są rozległe połacie lasów świerkowo-bukowych regla dolnego (lasy zajmują ponad 70% powierzchni terenów do niej należących) oraz położenie na terenie Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego.

Nowy Gierałtów został założony w 1581 roku przez cesarskiego nadleśniczego Le-onhardta von Veldhammera z Ausee przy drodze prowadzącej do Czech poprzez Przełęcz Gierałtowską. Wieś rozrastała się powoli aż do XIX wieku dzięki tkactwu i gospodarce leśnej, jednak jej położenie spowodowało, że rozwój nie był tak spekta-kularny jak w innych sąsiadujących z nią osadach (liczba ludności wzrosła jedynie o ok. 1/3), chociaż i tak przy panujących warunkach oznaczało to wręcz przeludnienie.

Znajdowały się tu kościół parafialny, szkoła katolicka, tartak, leśniczówka oraz dwa młyny wodne. Pod koniec XIX wieku dodatkowym atutem turystycznym wsi było jej położenie na popularnej wówczas drodze z Lądka Zdroju do Puszczy Jaworowej.

Po drugiej wojnie światowej Nowy Gierałtów został słabo zasiedlony. Górna część wsi, posiadająca trudne warunki pod uprawę została prawie całkowicie niezamiesz-kana. Dopiero w latach 60tych zwrócono ponownie uwagę na jej walory turystycz-ne, co zaowocowało budową nowych ośrodków wypoczynkowych ( w tym najwięk-szego w Górach Bialskich) oraz adaptację pozostawionych domów pod kątem miejsc noclegowych.

Zdjęcie wybrane do porównań pochodzi z 1938 roku i wykonane zostało z Gierałtowskiej Kopy od strony południowej (ryc. 51-53). Dokładne powtórzenie ujęcie było niemożliwe ze względu na obniżenie granicy lasu i niemożliwość wej-ścia na wyższy poziom. Nowy Gierałtów jest idealnym przykładem zmian w ukła-dzie upraw rolnych oraz ich zanikania, obniżania się granicy rolno-leśnej oraz suk-cesji naturalnej, zanikania kolonii oraz powstawania systemu zieleni śródpolnej na granicach pól . Pomimo niewielkiej liczby ludności, Gierałtów bardzo dobrze funk-cjonuje jako wieś turystyczna – obecnie działa aż 13 obiektów noclegowych, z cze-go jeden to dość duży, niedawno powstały ośrodek jeździecki (widoczny po lewej stronie kadru przy drodze na Przełęcz Gierałtowską). Miejscowość potrafiła wyko-rzystać swoje atuty i widać, że się rozwija. Głównymi problemami wizualnymi są dom wypoczynkowy „Bolko”, który powstał w centralnej części wsi w pobliżu ko-ścioła i swoją formą w żaden sposób nie pasuje do otoczenia oraz współczesne pen-sjonaty odgrodzone od otoczenia murem i nieprzebytym gąszczem iglaków. W tak niewielkiej osadzie, położonej na uboczu, dodatkowe odgradzanie się od świata wydaje się bezcelowe.

Ryc. 51. Nowy Gierałtów – lata 40. XX wieku oraz współcześnie. Źródło: zbiory prywatne (góra), P. Du-dzik-Deko (dół).

Ryc. 52. Nowy Gierałtów – ok. 75 lat różnicy. Źródło: opracowanie własne.

Ryc. 53. Nowy Gierałtów – waloryzacja metodą sektorową. Źródło: opracowanie własne.

Pasterka to niewielka, rozproszona, urokliwa wieś położona u podnóża Szczelińca. Pierwsze wzmianki o tej miejscowości pochodzą z XV wieku, a jej pierw-szymi mieszkańcami byli czescy pasterze wypasający swoje stada na okolicznych łąkach. Od XVI wieku, kiedy Pasterka była własnością włości czeskiego Nachodu, przez wieś biegł jeden z podstawowych kupieckich traktów tego regionu, który za-początkował rozkwit miejscowości, trwający z przerwami przez cztery stulecia, aż do wybuchu II wojny światowej. W 1601 roku wieś zostaje włączona w granice Hrabstwa Kłodzkiego. Ze skutków wojny trzydziestoletniej Pasterka podnosi się z całą siłą w XVIII wieku, kiedy to staje się jedną z najbogatszych i najbardziej znanych wsi kłodczyzny. W drugiej połowie XIX wieku osiąga szczyt prosperity, będąc zna-czącym ośrodkiem tkackim w regionie (we wsi znajduje się 30 warsztatów tkackich, karczma, gorzelnia oraz kamieniołom). W tym okresie, w latach 1786-87 drewniana kaplica z 1612 roku zostaje przebudowana na późnobarokowy kościół. Wraz z po-większaniem się liczby ludności na obszarze Pasterki powstaje szkoła katolicka, schronisko oraz leśniczówka (II poł. XIX wieku), a także poczta i urząd celny (od I poł. XX wieku). Od II poł. XIX wieku wieś ta była jednym z najczęstszych celów od-wiedzających ziemię kłodzka turystów, głównie ze względu na malownicze położe-nie oraz przebiegający tędy szlak turystyczny łączący Szczelipołoże-niec Wielki ze skalnym miastem w Ardspahu. Rozkwit turystyczny zastopowany został przez bliskość nowej granicy, wyznaczonej po II wojnie światowej oraz wysiedlenia większości ówcze-snych mieszkańców. Turyści zaczęli powracać do Pasterki licznie po utworzeniu Parku Narodowego Gór Stołowych wraz z licznymi nowymi szlakami oraz przejścia-mi granicznyprzejścia-mi w Ostrej Górze i Pasterce.

Obecnie wieś pokłada nadzieje w dalszym rozwoju ruchu turystycznego, dodatkowo zwiększonego po otwarciu granic. W schronisku odbywa się cykl imprez cyklicznych, przyciągających dużą ilość gości. Także w sezonie nie można narzekać na brak zainteresowania. Niestety w mniej obleganych porach roku miejscowość świeci pustkami, a pensjonaty są często pozamykane.

Dawne zdjęcie wykonane zostało w okresie międzywojennym z północnego krańca wsi ze stoku Pasterskiej Góry w kierunku południowym (ryc. 54-56). Ta malowniczo położona na uboczu miejscowość (mieszkańcy okręcają ją jako „wieś na końcu świata”) jest niejako w stanie zawieszenia – popadające w ruinę budynki przeplatają się z kilkoma odnowionymi. W niewielkim stopniu przesunęła się grani-ca lasu, jednak rozległe łąki pozostały nietknięte. Większym problemem jest zara-stanie wsi od środka. Chociaż okolica jest interesująca (kręcono tu kilka filmów, w tym sceny z dwóch części Kronik Narnii), a możliwości turystyczne dość rozbudo-wane (szlaki piesze, rowerowe i do narciarstwa biegowego, bliskość Szczelińca Wielkiego i Parku Narodowego Gór Stołowych) miejscowość przyciąga specyficzny typ turysty, poszukujący spokoju i enklawy na końcu drogi (głównym centrum

roz-rywki jest obecnie schronisko w Pasterce, które organizuje imprezy, rajdy, zloty oraz festiwale podróżnicze). Resztę ruchu przejmuje sąsiedni Karłów.

Ryc. 54. Pasterka – lata 30. XX wieku oraz współcześnie. Źródło: zbiory prywatne (góra), P. Dudzik-Deko (dół).

Ryc. 55. Pasterka – 80 lat różnicy. Źródło: opracowanie własne.

Ryc. 56. Pasterka – waloryzacja metodą sektorową. Źródło: opracowanie własne.

Potoczek jest niewielką i obecnie zanikającą wsią położoną w pobliżu Mię-dzylesia na północnym zboczu Opacza i Kopalnianej Góry nad Bagnicą i Potoczy-skiem, będącymi dopływami Jodłówki. Jest to wieś rozproszona, otoczona przez rozległe łąki. Historię wsi otwiera istniejąca tu na początku XVI wieku huta szkła, na miejscu której w 1564 roku założona została niewielka osada, która znacznie rozrosła się przez dwa stulecia, osiągając liczbę 53 zagrodników i chałupników.

Zaowocowało to powstaniem kolonii nazwanej Neu Neissbach i przemianowaniu inicjalnej miejscowości na Alt Neissbach. Niedługo potem założono kolejną kolonię u ujścia do Jodłówki – Zajączek (Hassengraben).W drugiej połowie XIX wieku wieś nadal rozrastała się, głównie dzięki tkactwu. W Potoczku znajdowało się 70 domów, 2 młyny wodne, gorzelnia i wapiennik, a także gospoda będąca popularnym punk-tem na turystycznej mapie kłodczyzny, do tego trzeba dodać 60 domów i gorzelnię w koloniach. Malownicze położenie wsi spowodowało, że na przełomie XIX i XX wieku stał się on miejscowością letniskową i zyskał trzecią już kolonię – Neissegra-ben u podnóży Trójmorskiego Wierchu. Turystyka okazała się jednak wyłącznie epizodem w historii wsi i już od tego czasu zaczął się on wyludniać, efektem czego po 1945 roku był wyłącznie słabo zaludnioną miejscowością rolniczą. Wiele gospo-darstw obróciło się w ruinę – najwięcej domów zachowało się w najstarszej części wsi, kolonie albo pozanikały albo utraciły swoje odrębne nazwy stając się tym sa-mym częściami Potoczka.

Z miejscowością tą wiązano nadzieje na przywrócenie jej funkcji turystycz-nej, co ze względu na położenie i dobre warunki narciarskie miało szanse powodze-nia. Wieś jednak nadal pozostaje opuszczona.

Potoczek to jedyna miejscowość, w której zdecydowano się na prezentację porównania pomimo przeszkód na pierwszym planie. Ze względu na mnogość zani-kających i już nieistniejących wsi na terenie powiatu kłodzkiego (prym wiodą tutaj Góry Bystrzyckie) jest on reprezentantem tej właśnie grupy miejscowości. Dawne zdjęcie pochodzi z okresu międzywojennego i zostało wykonane ze stoku Trójmor-skiego Wierchu od strony wschodniej (ryc. 57-59). Wykonanie fotografii z tego samego poziomu, pomimo dokładnej lokalizacji obiektów w kadrze było niemożli-we ze względu na obniżenie granicy lasu. Potoczek jest chyba najbardziej interesu-jącą estetycznie spośród analizowanych wsi. Jej bezpośrednie otoczenie, malowni-cze ruiny jak i roztaczające się widoki plasują ją bardzo wysoko na wizualnej skali.

Pozostaje ona jednak niejako wsią dla koneserów zainteresowanych historią Kłod-czyzny – oprócz jednego obiektu noclegowego o dość wysokim standardzie nie po-siada żadnego zaplecza. Jest to wieś zanikająca, o niewielkiej liczbie ludności. Jej położenie zwiększa w pewnym stopniu jej szanse na ponowne odkrycie i, podobnie jak to było w przypadku Pasterki, wykreowanie unikalnej i opłacalnej marki tury-stycznej. Pensjonat, który niedawno powstał na granicy wsi jest tego najlepszym przykładem i jedną z pierwszych inicjatyw tego typu. Potoczek też pod tym wzglę-dem posiada o wiele większe predyspozycje niż sąsiadujący Jodłów. Pomimo raczej

negatywnego wydźwięku oceny zmian krajobrazu wśród mieszkańców miejscowo-ści wciąż posiada ona niewątpliwie wysokie walory krajobrazowe.

Ryc. 57. Potoczek – lata 40. XX wieku oraz współcześnie. Źródło: zbiory prywatne (góra), P. Dudzik-Deko (dół).

Ryc. 58. Potoczek – 70 lat różnicy. Źródło: opracowanie własne.

Ryc. 59. Potoczek – waloryzacja metodą sektorową. Źródło: opracowanie własne.

Sokolec położony jest pomiędzy Wzgórzami Wyrębińskimi a Masywem Wielkiej Sowy, w kotlinie utworzonej przez Sowi Potok, przy granicach

Sokolec położony jest pomiędzy Wzgórzami Wyrębińskimi a Masywem Wielkiej Sowy, w kotlinie utworzonej przez Sowi Potok, przy granicach