Zadławienie

Zadławienie to niedrożność dróg oddechowych spowodowana cia-łem obcym. Do zadławienia najczęściej dochodzi podczas jedzenia.

Niedrożność dróg oddechowych może być całkowita lub częściowa.

Osoba doznająca zadławienia często chwyta się rękami za gardło. Jeśli drogi oddechowe uległy częściowemu zatkaniu – poszkodowany ma objawy duszności i kaszle. Przy próbie zaczerpnięcia powietrza może być w tym wypadku słyszalny charakterystyczny świst wdechowy. Cał-kowite zatkanie dróg oddechowych powoduje, że poszkodowany nie może kaszleć, mówić ani oddychać, co skutkuje ostatecznie utratą przy-tomności.

Postępowanie w zadławieniu u dorosłych:

1. Zapytaj poszkodowanego, czy się krztusi (może się bowiem zda-rzyć, że sytuacja z pozoru groźnie wyglądająca jest tylko pozoracją).

2. Zachęć poszkodowanego do kaszlu, obserwując go przy tym, ale nie wykonując żadnych dodatkowych czynności.

Dalsze postępowanie zależy od tego, czy kaszel jest efektywny czy nieefektywny. Przy kaszlu efektywnym poszkodowany jest w  stanie słownie odpowiedzieć na pytania, kaszel jest głośny, a przed kaszlnię-ciem istnieje możliwość nabrania powietrza. Poszkodowany w pełni re-aguje. Kaszel nieefektywny jest cichy lub bezgłośny. Poszkodowany nie może mówić ani oddychać, stopniowo traci przytomność.

Jeśli efektywny do tej pory kaszel staje się nieefektywny – należy głośno zawołać o pomoc, a następnie wykonać 5 uderzeń między łopat-ki poszkodowanego. Po każdym uderzeniu należy sprawdzić, czy cia-ło obce nie wydostało się z dróg oddechowych (nie jest celem samym w  sobie wykonanie 5  uderzeń, ale spowodowanie przemieszczenia się ciała obcego). Technika wykonywania uderzeń w okolicę między-łopatkową:

• stanąć z boku i nieco z tyłu ratowanego,

• wsunąć swoją rękę pod pachę poszkodowanego i  ułożyć ją na klatce piersiowej,

• pochylić tułów poszkodowanego do przodu, przytrzymując jed-nocześnie ręką jego klatkę piersiową,

• nadgarstkiem drugiej ręki wykonać do pięciu silnych uderzeń w plecy pomiędzy łopatkami.

Po każdym uderzeniu należy sprawdzić, czy ciało obce nie wydostało się z dróg oddechowych i czy są one nadal niedrożne.

Jeśli uderzenia w plecy nie przynoszą oczekiwanych efektów, należy wykonać do pięciu uciśnięć nadbrzusza. Technika wykonywania uci-śnięć nadbrzusza:

• ustawić się za poszkodowanym i objąć go ramionami na wysoko-ści nadbrzusza,

• pochylić tułów poszkodowanego do przodu,

• zacisnąć dłoń jednej ręki w pięść i umieścić ją w połowie odległo-ści między dolnym końcem mostka a pępkiem,

• wolną dłonią drugiej ręki objąć zaciśniętą wcześniej pięść,

• wykonać uciśnięcia nadbrzusza, silnie pociągając ręce do siebie i ku górze.

Czynności te powinny spowodować usunięcie przeszkody z  dróg oddechowych. Jeśli tak się nie dzieje, należy na przemian wykonywać pięć uderzeń między łopatki, a następnie uciskać nadbrzusze (również 5 razy). Uciśnięcia nadbrzusza mogą powodować obrażenia wewnętrz-ne, stąd każdy poszkodowany, u którego zastosowano tę technikę, powi-nien zostać zbadany przez lekarza.

Jeśli ratowany straci przytomność, należy:

• w  miarę możliwości zaasekurować upadek i  ułożyć poszkodo- wanego na twardej, płaskiej powierzchni (powinien leżeć na ple-cach),

• zadzwonić po fachową pomoc (999, 112), rozpocząć resuscytację, zaczynając od 30 uciśnięć klatki piersiowej (Zagajewski, 1999, s. 150-170).

Zadławienia u dzieci

Większość przypadków zadławienia u dzieci zdarza się podczas za-bawy oraz w trakcie posiłków. Jeśli dziecko kaszle w sposób efektywny – należy je obserwować i zachęcać do kaszlu. Jeśli kaszel jest nieefektyw-ny, należy zawołać głośno o pomoc, a następnie ocenić stan świadomo-ści dziecka:

• Jeśli dziecko jest przytomne – wykonać 5 uderzeń między łopatki.

Jeśli dziecko będzie ułożone głową w dół, uderzenia będą bardziej efektywne. W tym celu należy ułożyć je w poprzek kolan osoby ra-tującej. Jeśli nie jest to możliwe (np. dziecko jest zbyt duże) – należy wykonać uderzenia między łopatki, utrzymując nachylenie dziecka do przodu. Brak reakcji na uderzenia powoduje konieczność zasto-sowania uciśnięć nadbrzusza. W tym celu należy stanąć lub uklęknąć za dzieckiem, a następnie wykonać uciśnięcia nadbrzusza (5) zgodnie z techniką przedstawioną powyżej (jak u dorosłych), przy czym doło-żyć trzeba szczególnej staranności, aby technikę tę zastosować prawi-dłowo, czyli nie uciskać wyrostka mieczykowatego mostka ani żeber (u dzieci ryzyko uszkodzenia narządów wewnętrznych jest większe niż u dorosłych). W dalszej kolejności należy ocenić, czy zastosowana technika przyniosła pożądany efekt i jeśli nie – zadzwonić po pomoc.

Na tym etapie nie należy zostawiać dziecka samego, stąd jeśli nie ma w pobliżu osoby, która mogłaby wezwać pogotowie, należy przystą-pić do dalszych prób pozbycia się ciała obcego poprzez wykonywanie uderzeń w plecy na przemian z uciśnięciami nadbrzusza.

• Jeśli dziecko traci przytomność – trzeba ułożyć je na płaskiej, twar- dej powierzchni i zadzwonić po pomoc (o ile do tej pory nie zosta-ła wezwana), przy czym na tym etapie nie wolno zostawiać dziecka samego po to, aby wezwać pomoc. Kolejne czynności, które należy wykonać, to:

1. Otworzyć dziecku usta i poszukać widocznych ciał obcych. Wi-doczne ciało obce powinno zostać wygarnięte palcem pod kon- trolą wzroku (nigdy „na ślepo”). Nie należy powtarzać prób wy-garnięcia ciała obcego, jeśli pierwsza się nie powiodła.

2. Odchylić dziecku głowę i  / lub wysunąć żuchwę (udrożnienie dróg oddechowych).

3. Wykonać 5 oddechów ratowniczych. Każdorazowo należy oce-niać, czy wdech powoduje uniesienie się klatki piersiowej. Jeśli nie – przed kolejnym oddechem trzeba poprawić odchylenie gło-wy dziecka.

4. Przy braku reakcji na oddechy ratownicze (kaszel, poruszanie się) należy wykonać 30 uciśnięć klatki piersiowej, a następnie 2 oddechy.

5. Resuscytację należy prowadzić przez minutę przed wezwaniem pomocy (jeśli do tej pory nie została wezwana).

Przed każdym udrożnieniem dróg oddechowych w celu wykonania oddechów ratowniczych należy kontrolować zawartość jamy ustnej.

W przypadku pojawienia się ciała obcego należy podjąć jednorazową próbę wygarnięcia go palcem (pod kontrolą wzroku). Jeśli próba usu-nięcia ciała obcego powiodła się, należy udrożnić drogi oddechowe i  ocenić oddech. Przy powrocie spontanicznych, efektywnych odde- chów – należy ułożyć dziecko w pozycji bezpiecznej i obserwując cią-gle dziecko, czekać na przybycie pogotowia ratunkowego (Zagajewski, 1999, s. 150-170).

5.8. Prowadzenie wstępnego postępowania