Geologiczne uwarunkowania rozwoju osuwisk w rejonie Krynicy-Zdroju
Edyta Rycio
1Geological conditions of the development of landslides in the Krynica-Zdrój region. Prz. Geol., 66: 294–302.
A b s t r a c t. The paper presents the final results of mapping work of the Polish Geological Institute – National Research Institute, carried out in the Krynica-Zdrój area in 2010–2012. In the Beskid Niski and S¹decki there are numerous landslides of surface sediments. They also occur in the spa zone of Krynica-Zdrój, posing a threat to its functioning. The basic problem is to recognise the nature of these geohazards and their occurrence in this region. For these reasons, a landslide inventory map was constructed for the whole study area (urban-rural commune). As a result of the analysis, a large variation in the distribution, type and range of landslides has been documented. The landslide surface index and the landslide density index were calculated, concluding that the two indexes differ from each other depending on the geographical position of the analysed area. Both indicators are 2.5–3 times higher for the Krynica-Zdrój town area than for the rural commune area. This variability is associated with different lithologies, tec-tonics, and geomorphologic features in the area. Krynica-Zdrój lies in the area predisposed to the development of landslides, where the overlapping effects of several passive factors causes mass movements. The Krynica-Zdrój area is composed of thick-bedded sand-stones of the Krynica Sandstone Member and the Piwniczna Sandstone Member. They are underlain by variegated shales and thin-bedded turbidites of the Zarzecze Formation. In addition, tectonics of the deep basement is very important. Under the town, there is a deep Krynica fault zone additionally cut by sets of strike-slip faults that altogether cause severe disintegration of the subsurface material and the weakening of cohesive force. The area with the dense sets of faults is an active stress zone. Epicentres of earthquakes probably clustered along all these faults, causing the development and rejuvenation of many landslides in the Krynica-Zdrój area.
Keywords: landslides, layer slope, ground-surface slope, earthquakes, landslide surface index, landslide density index
Krynica-Zdrój jest jednym z najwiêkszych uzdrowisk w Polsce, wysoko cenionym ze wzglêdu na wystêpowanie Ÿróde³ wód mineralnych i leczniczych. Uzdrowisko to le¿y w Karpatach (ryc. 1), na pograniczu Pasma Jaworzyny Krynickiej, nale¿¹cego do Beskidu S¹deckiego, i Gór Gry-bowskich, zaliczanych do Beskidu Niskiego (Starkel, 1972). Powa¿ne zagro¿enie dla infrastruktury stanowi¹ na tym terenie ruchy masowe ziemi.
Mimo ¿e badania budowy geologicznej okolic Kryni-cy-Zdroju rozpoczêto ju¿ w 1884 r. (Paul, 1884) i jest ona dobrze rozpoznana, to problem ruchów masowych nie zosta³ dot¹d szczegó³owo opracowany. Pierwsz¹ inwenta-ryzacjê osuwisk na terenie Karpat przeprowadzono w la-tach 1967–1970. Wyniki tej rejestracji, uwzglêdniaj¹ce ówczesny podzia³ administracyjny, przedstawiono w
Kata-logach osuwisk wydanych przez Instytut Geologiczny w
1975 r. W gminie Krynica-Zdrój udokumentowano wów-czas 48 osuwisk (Chowaniec i in., 1975). W latach 90. XX w. Z. i S.W. Alexandrowiczowie (1992, 1999) badali osuwi-sko na Górze Parkowej w Krynicy-Zdroju i na podstawie datowania metod¹ C14 torfów i odnalezionych w nich zwêglonych pni i ga³êzi drzew ustalili, ¿e powsta³o ono 8430 ± 110 lat BP, a 2690 ± 110 lat BP zosta³o odm³odzone. Pojedyncze osuwiska oznaczono na zbiorczych mapach Bobera (1985, 1990) oraz na arkuszach Szczegó³owej Mapy Geologicznej Polski (Wêc³awik, Wójcik, 1993b; Chrz¹stowski i in., 1993b; Paul, 1993b). Margielewski (1997a, b) ustala³ wiek i zwi¹zek z geologi¹ pod³o¿a pojedyn-czych osuwisk pasma Jaworzyny Krynickiej. Próbê
datowa-nia osuwisk w Paœmie Jaworzyny Krynickiej – metod¹ dendrogeomorfologiczn¹ oraz radiowêglow¹ – podjêli Kr¹piec i Margielewski (1991, 2000). Wed³ug tych bada-czy wyraŸne o¿ywienie procesów osuwiskowych nastêpo-wa³o w wilgotnych okresach holocenu (subborea³, wczesny subatlantyk, ma³a epoka lodowa) lub wi¹za³o siê z trzêsieniami ziemi. W pracy Oszczypki i Zuchiewicza (2007), poœwiêconej szczegó³owym badaniom geologii, tektoniki i hydrogeologii rejonu Krynicy-Zdroju, zapre-zentowano mapê z lokalizacj¹ 160 osuwisk na tym terenie. W latach 2010–2012 w ramach projektu System Os³ony Przeciwosuwiskowej (SOPO) prowadzono w gmi-nie Krynica-Zdrój prace kartograficzne, w wyniku których udokumentowano 383 osuwiska (Rycio i in., 2012a). Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie efektów tych prac i ukazanie geologicznych uwarunkowañ rozwoju osuwisk w rejonie Krynicy-Zdroju.
OBSZAR BADAÑ
Badania prowadzono na terenie gminy miejsko-wiej-skiej Krynica-Zdrój, usytuowanej w po³udniowej czêœci województwa ma³opolskiego, w powiecie nowos¹deckim. Pó³nocna i œrodkowa czêœæ gminy charakteryzuje siê ³agodn¹ rzeŸb¹ terenu, typow¹ dla gór niskich i œrednich, z pojedynczymi, wyraŸnie wy¿szymi, wzgórzami. W czêœci po³udniowej przewa¿aj¹ zwarte grzbiety gór œrednich. Przez teren gminy przebiega dzia³ wodny miêdzy rzekami Bia³¹ Dunajcow¹ a Popradem.
Przegl¹d Geologiczny, vol. 66, nr 5, 2018
1
by³y pracownik Pañstwowego Instytutu Geologicznego – Pañstwowego Instytutu Badawczego; edytarycio@gmail.com.
ARTYKU£Y NAUKOWE
BUDOWA GEOLOGICZNA
Krynica-Zdrój jest usytuowana na wychodniach ska³ p³aszczowiny magurskiej, sk³adaj¹cej siê z trzech podjed-nostek tektoniczno-facjalnych, rozdzielonych dyslokacja-mi pod³u¿nydyslokacja-mi (ryc. 2). S¹ to od pó³nocy: jednostka raczañska, s¹decka (bystrzycka) i krynicka (Sikora, 1970; Ksi¹¿kiewicz, 1972; Alexandrowicz i in., 1984; Chrz¹stow-ski i in., 1992, 1993a, b; Wêc³awik, Wójcik, 1993a, b; Paul, 1993a, b; Kopciowski i in., 1997; Margielewski, 1997b; Oszczypko, 1979; Oszczypko in., 1999; Oszczypko, Zu-chiewicz, 2007).
W jednostce krynickiej wystêpuj¹ g³ównie grubo³awi-cowe piaskowce i zlepieñce z Piwnicznej (ryc. 2). Ogniwo to jest podœcielone warstwami z Zarzecza, wykszta³conymi jako drobnorytmiczny flisz piaskowcowo-³upkowy z socze-wami i prze³awiceniami grubo³awicowych piaskowców
krynickich. Warstwy te s¹ podœcielone pstrymi ³upkami (Bromowicz, Uchman, 1992; Oszczypko i in., 1992b, c; Chrz¹stowski in., 1993a; Oszczypko, Oszczypko-Clowes, 2010).
Profil litostratygraficzny strefy bystrzyckiej rozpoczy-naj¹ ³upki pstre z £abowej. Na nich zalegaj¹ warstwy belo-weskie, wykszta³cone jako flisz drobnorytmiczny z przewag¹ warstw ³upkowych. Wy¿ej w profilu znajduje siê ogniwo piaskowców z Maszkowic (Bromowicz, 1992; Bromowicz, Oszczypko, 1992; Oszczypko i in., 1992a). W obrêbie tego ogniwa wystêpuj¹ soczewy margli ³¹ckich. Niektórzy badacze wyró¿niaj¹ margle ³¹ckie jako odrêbne wydziele-nie lub warstwy z Maszkowic nazywaj¹ warstwami ³¹ckimi (Chrz¹stowski i in., 1992, 1993a, b; Wêc³awik, Wójcik, 1993a, b). Profil koñcz¹ ³upki pstre, ods³aniaj¹ce siê w strefie nasuniêcia na podjednostkê raczañsk¹. Du¿y obszar wychodni jednostki bystrzyckiej zajmuj¹ w gminie Ryc. 1. Lokalizacja osuwisk w gminie Krynica-Zdrój (wg Rycio i in., 2012a)
Krynica-Zdrój warstwy z Maszkowic i margle ³¹ckie nie-rozdzielone (ryc. 2).
Niewielki, pó³nocny fragment gminy nale¿y do jednost-ki raczañsjednost-kiej. Jej profil rozpoczynaj¹ ³upjednost-ki pstre, które wy¿ej przechodz¹ w warstwy hieroglifowe lub beloweskie, czêsto nierozdzielone, sk³adaj¹ce siê z drobnoziarnistych piaskowców cienko³awicowych i ³upków (Paul, 1993a, b; Kopciowski i in., 1997). Nad nimi wystêpuj¹ warstwy magurskie, wykszta³cone jako kompleks piaskowców gru-bo³awicowych z podrzêdnym udzia³em ³awic ³upkowych (ryc. 2).
Obszar badañ przecinaj¹ dwie strefy nasuniêæ tekto-nicznych. Na pó³nocy jest to strefa nasuniêcia podjednost-ki bystrzycpodjednost-kiej na raczañsk¹, a na po³udniu – strefa nasuniêcia podjednostki krynickiej na bystrzyck¹ (ryc. 3). Kontakt strefy krynickiej i bystrzyckiej jest nazwany dyslo-kacj¹ krynick¹, wzd³u¿ której nast¹pi³o obalenie wsteczne podjednostki bystrzyckiej na krynick¹. Podjednostka kry-nicka jest struktur¹ ³uskow¹ (Wêc³awski, Wójcik, 1993a; Chrz¹stowski i in., 1993a).
W rejonie Krynicy-Zdroju wystêpuje kilka antyklin i syn-klin, których osie s¹ równoleg³e i maj¹ przebieg NW–SE (ryc. 3). Podjednostka raczañska, obejmuj¹ca pó³nocn¹ czêœæ gminy, ma uskokowo-fa³dowy styl tektoniki, szeroko-promienne fa³dy, drugorzêdnie sfa³dowane, czêsto w spo-sób dysharmonijny, z redukcj¹ skrzyde³ po³udniowych (Sikora, 1970; Wêc³awik, Wójcik, 1993a, b; Paul, 1993a, b). Podjednostka bystrzycka, która zajmuje wiêksz¹, œrod-kow¹ czêœæ gminy (ryc. 3), reprezentuje blokowo-fa³dowy styl tektoniczny, szczególnie w obszarze ogniwa z Maszko-wic formacji magurskiej. Utwory tego ogniwa s¹ podzielo-ne uskokami na bloki i maj¹ budowê indywidualn¹, miejscami niezgodn¹ z tektonik¹ elementów ni¿ejleg³ych. Fa³dy tej podjednostki s¹ w¹skopromienne, przewa¿nie wstecznie obalone (na po³udnie) lub z redukcj¹ skrzyde³ fa³dów (Wêc³awik, Wójcik, 1993a; Chrz¹stowski i in., 1993a; Margielewski, 1997b). Równie¿ podjednostka kry-nicka, wystêpuj¹ca w po³udniowo-zachodniej czêœci gmi-ny (ryc. 3), charakteryzuje siê blokowo-fa³dowym stylem tektonicznym. Przecina j¹ poprzecznie kilka du¿ych
Przegl¹d Geologiczny, vol. 66, nr 5, 2018
Ryc. 2. Mapa geologiczna gminy Krynica-Zdrój (wg Wêc³awskiego, Wójcika, 1993a; Chrz¹stowskiego i in., 1993a) Fig. 2. Geological map of Krynica-Zdrój commune (after Wêc³awski, Wójcik 1993a; Chrz¹stowski et al., 1993a)
uskoków zrzutowo-przesuwczych (np. uskok Lelucho-wa–Tylicza, Muszyny–Góry Parkowej), których skutkiem jest znaczne zró¿nicowanie budowy tektonicznej i wysokie podniesienie bloku Krynicy w stosunku do bloków s¹siednich. W strukturach fa³dowych jednostki krynickiej przewa¿aj¹ niesymetryczne, szerokie synkliny i w¹skie antykliny (Wêc³awik, Wójcik, 1993a, b; Chrz¹stowski i in., 1993a, b).
G³êbokie uskoki zrzutowo-przesuwcze nie tylko defor-muj¹ budowê geologiczn¹ g³êbokiego pod³o¿a w rejonie Krynicy-Zdroju, ale wp³ywaj¹ tak¿e na szerokoœæ i przesu-niêcia wychodni ogniw litologicznych na powierzchni tere-nu. S¹ to w przewa¿aj¹cej iloœci uskoki poprzeczne do rozci¹g³oœci struktur fa³dowych, o kierunku NE–SW (ryc. 3). Tworz¹ one du¿e strefy uskoków o stromo
nachylonych powierzchniach poœlizgu. Mniej liczna jest m³odsza generacja uskoków o kierunku NW–SE, pod³u¿nych w stosunku do rozci¹g³oœci fa³dów. Dyslokacje te towarzysz¹ nasuniêciom o ³agodnym nachyleniu po-wierzchni odk³ucia.
METODYKA
Wyniki prac terenowych, które w latach 2010–2012 prowadzono w gminie Krynica-Zdrój, skorelowano z da-nymi numerycznego modelu terenu (ryc. 4). Utworzono w ten sposób rejestr osuwisk i porównano go z podobnymi re-jestrami z s¹siednich gmin, przez co uzyskano szersze pole interpretacji kartograficznego rozk³adu ruchów masowych ziemi.
Ryc. 3. Mapa tektoniczna i przekrój geologiczny obszaru badañ (wg Wêc³awskiego, Wójcika, 1993a; Chrz¹stowskiego i in., 1993a) Fig. 3. Tectonic map and a cross-section through the study area (after Wêc³awski, Wójcik 1993a; Chrz¹stowski et al., 1993a)
W celu scharakteryzowania osuwiskowoœci badanego obszaru na podstawie analizy stosunku powierzchni osu-wisk do powierzchni badanego terenu obliczono wskaŸnik osuwiskowoœci powierzchniowej (Op). Podobnie jak Bober (1984) w obliczeniach uwzglêdniono jedynie powierzchniê stoków i zboczy, pominiêto natomiast p³askie dna dolin, tarasy rzeczne oraz sp³aszczone wierzcho³ki grzbietów górskich. WskaŸnik osuwiskowoœci Op wyra¿ono w pro-centach. Wyliczono tak¿e wskaŸnik nazywany gêstoœci¹ osuwisk (G), wyra¿aj¹cy liczbê osuwisk na powierzchni jednego km2(Bober, 1984). Wysoki wspó³czynnik Op przy niskim G wskazuje, ¿e na analizowanym obszarze domi-nuj¹ rozleg³e osuwiska. Niski wspó³czynnik Op przy wy-sokim G sugeruje, ¿e wystêpuje du¿o niewielkich osuwisk. Poniewa¿ stwierdzono lokalne zró¿nicowanie typu osuwisk oraz ich przestrzennego rozk³adu na terenie miasta i gminy Krynica-Zdrój, a tak¿e w Beskidzie S¹deckim i Beskidzie Niskim, starano siê wyjaœniæ przyczyny tego zró¿nicowa-nia. Interpretacje te uzupe³niaj¹ niepe³ny dotychczas obraz rozmieszczenia i liczebnoœci osuwisk na tym obszarze.
WYNIKI BADAÑ
W ca³ej gminie Krynica-Zdrój o powierzchni 145 km2 rozpoznano i udokumentowano 383 osuwiska o ³¹cznej po-wierzchni 8 km2, zgrupowane przestrzennie w dwóch rów-noleg³ych pasach. Pas pó³nocny ci¹gnie siê od SW stoków
Hawrylakówki przez Jasiennik, Huzary a¿ po Jaworzynkê. Pas po³udniowy rozci¹ga siê miêdzy Gór¹ Krzy¿ow¹ przez Górê Parkow¹ a¿ do Góry Szalonej. Pozosta³e osuwiska s¹ rozproszone w dorzeczach potoków Czarnego i Szczawicz-nego (ryc. 1). Na mapie osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi w skali 1:10 000 (Rycio i in., 2012a) du¿a koncentracja osuwisk jest widoczna na terenie mia-sta Krynica–Zdrój, gdzie zajmuj¹ one znaczne czêœci stoków i maj¹ du¿¹ lub bardzo du¿¹ powierzchniê (ryc. 1). Przyk³adem mog¹ byæ osuwiska na stokach Góry Parkowej (27,58 ha), Huzarów (6,36 ha), Drobiakówki (12,87 ha) i Wierchu (23,09 ha). S¹ to osuwiska skalno-zwietrzeli-nowe i skalne, rzadziej zwietrzeliskalno-zwietrzeli-nowe, cechuj¹ce siê wyraŸn¹ rzeŸb¹, z ca³ym bogactwem form wewn¹trzosu-wiskowych. Wiêkszoœæ z nich ma wysok¹ skarpê g³ówn¹ (5–20 m, niektóre nawet do 30 m). Charakterystyczne dla osuwisk tego rejonu s¹ ró¿nej wielkoœci rowy osuwiskowe (rozpadlinowe), liczne skarpy wtórne o wysokoœci od 1 do 20 m, wyraŸne i szerokie wa³y i garby koluwialne, zag³ê-bienia, rumowiska skalne, szczeliny, podmok³oœci, jezior-ka, Ÿródliska i potoki. Materia³ koluwiów jest przewa¿nie detrytyczny. Oprócz glin z rumoszem zalegaj¹ w nim poje-dyncze bloki lub pakiety warstw skalnych. Lokalnie w g³êbokich i rozleg³ych osuwiskach wystêpuj¹ jaskinie, usytuowane u podnó¿a skarpy g³ównej lub w rumoszu skalnym. Niektóre z jaskiñ, g³ównie te powsta³e w grzbie-cie Jaworzyny Krynickiej, by³y ju¿ przedmiotem badañ
Przegl¹d Geologiczny, vol. 66, nr 5, 2018
¬
Ryc. 4. Numeryczny model terenu okolic Krynicy-Zdroju z wyraŸnie zaznaczonymi ob-szarami o du¿ym i ma³ym nachyleniu stoków
Fig. 4. DTM for the Kryni-ca-Zdrój region with differen-tly sloping ground surfaces clearly marked
(Pulina, 1997; Margielewski, 2000). Wiêkszoœæ osuwisk jest nieaktywna, a jedynie nieliczne s¹ aktywne lub zosta³y w niewielkim stopniu odm³odzone.
Na wiejskim obszarze gminy wystêpuje niewielka kon-centracja osuwisk. Przewa¿aj¹ na nim ma³e osuwiska zwie-trzelinowe i skalno-zwiezwie-trzelinowe o p³ytkim po³o¿eniu powierzchni poœlizgu. Osuwiska te s¹ genetycznie silniej zwi¹zane z boczn¹ erozj¹ brzegów rzek ni¿ tektonik¹ g³êbokiego pod³o¿a. Na ogó³ maj¹ ma³o wyraŸn¹ rzeŸbê powierzchniow¹. Wa³y ich koluwiów s¹ przewa¿nie z³agodzone, a skarpy g³ówne rzadko osi¹gaj¹ wysokoœæ 10 m. Zagêszczenie osuwisk wystêpuje jedynie w dolinie potoku Borsucznego, a tak¿e we wsiach Berest i Tylicz (ryc. 1), gdzie wzrasta odsetek rozleg³ych osuwisk o bogatej rze-Ÿbie wewnêtrznej, wyraŸnej skarpie g³ównej i du¿ej aktyw-noœci (ryc. 5 – patrz str. 262). Przy drodze wojewódzkiej nr 981 relacji Krynica-Zdrój–Grybów k. wsi Berest znajduje siê jedyne w tej gminie osuwisko objête monitoringiem po-wierzchniowym i wg³êbnym, prowadzonym przez PIG-PIB (ryc. 6 – patrz str. 262).
Z przeprowadzonych badañ i obliczeñ statystycznych wynika, ¿e wspó³czynniki charakteryzuj¹ce osuwiskowoœæ miejskiego i wiejskiego obszaru gminy Krynica-Zdrój znacznie ró¿n¹ siê od siebie. W obszarze miejskim, na powierzchni 2,5 razy mniejszej ni¿ wiejski teren gminy, wystêpuje taka sama liczba osuwisk, a wspó³czynniki cha-rakteryzuj¹ce osuwiskowoœæ s¹ 3-krotnie wy¿sze (ryc. 1).
Czynnikami biernymi, które wywo³uj¹ ruchy masowe ziemi, s¹ k¹t nachylenia powierzchni terenu i upad warstw, a zw³aszcza stopieñ ich kierunkowej zbie¿noœci oraz litolo-gia warstw pod³o¿a i obecnoœæ w nich struktur nieci¹g³ych (Bober, 1979, 1984; Mastella, 1975; Wójcik, 1997; Mar-gielewski, 2001). Uruchomienie zsuwu nastêpuje wów-czas, gdy na czynniki bierne na³o¿y siê intensywne dzia³anie czynników aktywnych, pe³ni¹cych rolê impulsu dla ruchów masowych. Nale¿¹ do nich: wietrzenie fizyczne i chemiczne ska³, wstrz¹sy sejsmiczne, erozja rzeczna i ob-fite opady lub roztopy œniegu, powoduj¹ce wahania pozio-mu wód rzecznych i gruntowych. Lokalnie du¿e znaczenie
ma równie¿ antropopresja. Ka¿dy z wymienionych czyn-ników mo¿e pojedynczo lub zespo³owo o¿ywiæ ruchy masowe. Wed³ug Bobera (1984) zbocze ulega procesom osuwiskowym, gdy nak³adaj¹ siê na siebie i wzajemnie oddzia³uj¹ minimum dwa czynniki.
Najwiêcej g³êbokich, strukturalnych osuwisk o du¿ej powierzchni i z³o¿onej budowie wewnêtrznej, prawdopo-dobnie rotacyjnych lub mieszanych, udokumentowano na wychodniach warstw magurskich, piaskowców z Piwnicz-nej i piaskowców krynickich, wykszta³conych w facjach piaskowców grubo³awicowych i ³upków. Warstwy te s¹ podœcielone warstwami z Zarzecza lub warstwami hiero-glifowymi, reprezentuj¹cymi flisz cienko³awicowy z ³up-kami (porównaj ryc. 1 i 2). Taki uk³ad ska³ sprzyja osuwaniu siê sztywnych, grubo³awicowych mas skalnych po bardziej plastycznym pod³o¿u piaskowcowo-³upkowym, co wielokrotnie opisywa³ Bober (1979, 1984).
Du¿o osuwisk powsta³o równie¿ na obszarze wystêpo-wania w pod³o¿u fliszu drobnorytmicznego, zw³aszcza warstw z Maszkowic i ³¹ckich nierozdzielonych, belowe-skich i hieroglifowych. Zwraca uwagê fakt, ¿e wychodnie tych warstw zajmuj¹ du¿¹ powierzchniê gminy, a osuwiska nie s¹ równomiernie rozmieszczone, tylko tworz¹ skupi-ska, np. na pó³nocnych krañcach Krynicy-Zdroju – miêdzy Hawrylakówk¹ a Huzarami, w okolicach wsi Berest i Tylicz (porównaj ryc. 1 i 2). Mo¿na zatem wnioskowaæ, ¿e nie tyl-ko litologia i uk³ad warstw skalnych warunkuj¹ powstawa-nie osuwisk.
Korzystne warunki do generowania osuwisk panuj¹ w strefach lokalnego zagêszczenia i zró¿nicowania struktur nieci¹g³ych i fa³dowych w pod³o¿u (ryc. 3A), którym to-warzyszy zazwyczaj znaczna dezintegracja ska³. Z dotych-czasowych analiz morfotektonicznych wielu osuwisk (Bober, 1979, 1984; Wójcik, 1997; Wójcik, Zimnal, 1996) i w³asnych obserwacji wynika, ¿e strefy synklin w struktu-rach fa³dowych, zw³aszcza gdy w ich j¹dstruktu-rach wystêpuj¹ piaskowce grubo³awicowe, s¹ mniej podatne na osuwanie ni¿ j¹dra i skrzyd³a antyklin.
Tab. 1. Procentowy udzia³ osuwisk w Karpatach w zale¿noœci od k¹ta zapadania warstw na stoku i typu osuwiska wg Bobera (1979, 1984) Table 1. Percentage content of landslides in the Carpathians, depending on the dip of beds on slope and landslide type, after Bober (1979, 1984) Typ osuwiska Landslide type Liczba osuwisk Number of landslides Udzia³ procentowy osuwisk Percentage share of landslide Upad warstw Dip of layers [o] 0–9 10–19 20–29 30–39 40–49 50–59 60–69 70–90 Konsekwentne Consequent 55 24,3% 1 16 17 9 6 6 0 0 Obsekwentne Obsequent 56 24,8% 2 5 16 14 8 6 5 0 Subsekwentne Subsequent 77 34% 0 12 8 13 15 10 10 9 Z³o¿one Compound 38 16,8% 1 6 6 4 2 12 3 4 Suma Total 226 100% 4 39 47 40 31 34 18 13 Udzia³ procentowy Percentage content 1,80% 17,25% 20,80% 17,70% 13,70% 15,00% 8,00% 5,75%
Uruchomieniu osuwiska sprzyja podobieñstwo k¹ta nachylenia stoku do upadu i biegu warstw skalnych. Na schematycznym przekroju (ryc. 3B) przedstawiono zmien-noœæ nachylenia warstw w pod³o¿u badanego obszaru. W rejonie Krynicy-Zdroju, od SW granicy gminy po strefê dyslokacji krynickiej, warstwy zapadaj¹ pod k¹tem 15–45o
. W strefie dyslokacji krynickiej wystêpuje du¿a zmiennoœæ k¹ta upadu i jego wzrost do 30–60o oraz odwrócenie
po³o¿enia warstw w pod³o¿u. W odleg³oœci kilkuset metrów od tej strefy a¿ po granicê miasta i okolice wsi Mochnaczka Wy¿na warstwy w pod³o¿u zalegaj¹ ³agod-niej, ich upad waha siê miêdzy 10 a 35o
. Dalej ku NE k¹t upadu warstw gwa³townie siê zwiêksza, by w œrodkowej czêœci gminy, w rejonie Mochnaczki Wy¿nej i Ni¿nej, osi¹gn¹æ nawet 80o, a nastêpnie sukcesywnie maleæ do 30–65ow okolicy wsi Piorunka i Czyrna. Na pó³nocy gminy,
Przegl¹d Geologiczny, vol. 66, nr 5, 2018
Ryc. 7. Rozmieszczenie osuwisk w rejonie Krynicy-Zdroju i epicentrów trêsieñ ziemi (wg Dêbskiego i in., 1997) na tle budowy geologicznej
Fig. 7. Occurrence of landslides and earthquake epicentres in the Krynica-Zdrój region (after Dêbski et al., 1997) against a geologic background
w strefie nasuniêcia podjednostki bystrzyckiej na raczañ-sk¹, k¹t upadu warstw osi¹ga 15–55o
. Wystêpuje zatem przestrzenne, strefowe zró¿nicowanie k¹ta upadu warstw, które przewa¿nie zapadaj¹ w kierunku SW lub NE.
Z badañ osuwisk prowadzonych przez Bobera (1979, 1984) wynika, ¿e w Karpatach osuwiska powstaj¹ zwykle na stokach o upadzie warstw skalnych w granicach 10–40o, a najbardziej predysponowane s¹ miejsca, gdzie warstwy zapadaj¹ pod k¹tem 20–30o. Wed³ug tego autora wraz ze wzrostem k¹ta zapadania warstw podatnoœæ na osuwanie maleje (tab. 1), zw³aszcza na stokach konsekwentnych i obsekwentnych. Jednak bardziej prawdopodobna wydaje siê byæ teza, ¿e czynnikami inicjuj¹cymi ruchy masowe s¹ zbli¿one k¹ty upadu warstw i nachylenia stoków, zw³asz-cza na stokach konsekwentnych. Niestety, podzw³asz-czas prac kartograficznych prowadzonych w ramach Projektu SOPO nie wykonano wystarczaj¹co du¿o pomiarów biegu i upadu warstw oraz nachylenia stoków i ich wzajemnej prze-strzennej relacji, aby mo¿na by³o poprzeæ i udokumento-waæ tê tezê.
Istnieje te¿ prawdopodobieñstwo, i¿ wiele osuwisk na obszarze badañ zosta³o uruchomionych lub odm³odzonych w wyniku trzêsieñ ziemi (Kr¹piec, Margielewski, 2000), które wielokrotnie nawiedza³y okolice Piorunki, Czyrnej Ni¿nej, Mochnaczki Wy¿nej i Ni¿nej oraz Krynicy-Zdroju (ryc. 7). Ostatnie trzêsienia ziemi wyst¹pi³y w Kryni-cy-Zdroju w 1992 i 1993 r. (Dêbski i in., 1997; Hoj-ny-Ko³oœ, 2008), kiedy odm³odzi³o siê osuwisko na Górze Parkowej. Epicentra odnotowanych wstrz¹sów grupowa³y siê g³ównie wzd³u¿ dyslokacji krynickiej i zwi¹zanych z ni¹ uskoków zrzutowo-przesuwczych, a ich magnitudy zawie-ra³y siê w przedziale 2,4–4,7. Wed³ug Malamuda i in. (2004) trzêsienie ziemi o magnitudzie 4,3 ± 0,4 jest wystarczaj¹ce do o¿ywienia procesu osuwania. Ponadto zak³ada siê, ¿e w plejstocenie i wczesnym holocenie na terenie Karpat zda-rza³y siê trzêsienia ziemi o du¿o wiêkszych magnitudach ni¿ obecnie. Przypuszcza siê, ¿e w³aœnie one wywo³ywa³y najwiêksze, strukturalne osuwiska karpackie (Z. Alexandro-wicz, S.W. AlexandroAlexandro-wicz, 1999; Margielewski, 1997a).
PODSUMOWANIE
W badanym rejonie najwiêcej osuwisk wystêpuje na obszarach, gdzie kilka czynników sprzyjaj¹cych powstawa-niu ruchów masowych nak³ada siê na siebie. W wêŸle takich warunków le¿y uzdrowisko Krynica-Zdrój. Wspó³czynniki osuwiskowoœci powierzchniowej i gêstoœci osuwisk na obszarze tego miasta s¹ 3 razy wiêksze ni¿ na otaczaj¹cym to uzdrowisko wiejskim obszarze gminy, który jest 2 razy wiêkszy.
W pod³o¿u miasta wystêpuj¹ grubo³awicowe piaskow-ce z Piwnicznej i piaskowpiaskow-ce krynickie, podœcielone cien-ko³awicowym fliszem warstw z Zarzecza i ³upkami pstrymi. Taki uk³ad ska³ w okreœlonych warunkach ich po³o¿enia wzglêdem powierzchni stoków sprzyja osuwa-niu siê sztywnych, grubo³awicowych mas skalnych po plas-tycznym pod³o¿u piaskowcowo-³upkowym (Bober, 1979, 1984; Margielewski, 1997b, 2009; Wójcik, 1997). Ska³y pod³o¿a zosta³y w tym rejonie zdezintegrowane przez dys-lokacjê krynick¹ oraz towarzysz¹ce jej uskoki zrzuto-wo-przesuwcze. Ponadto wystêpuj¹ w nich aktywne strefy naprê¿eñ, które wywo³uj¹ trzêsienia ziemi o epicentrach zlokalizowanych w³aœnie wzd³u¿ tych uskoków. Z tego
powodu wiele osuwisk powsta³o w granicach miasta, w tym na wychodniach warstw z Maszkowic i ³¹ckich nierozdzielo-nych, mimo ¿e reprezentuj¹ one flisz normalny, niepodatny na osuwanie.
W œrodkowej czêœci gminy, w okolicy wsi Piorunka, Czyrna oraz Mochnaczka Wy¿na i Ni¿na, budowa geolo-giczna i tektonika pod³o¿a nie sprzyjaj¹ osuwaniu siê grun-tu. W rejonie tym na stokach ods³aniaj¹ siê ma³o odporne na wietrzenie i ma³o podatne na osuwanie warstwy z Masz-kowic i margle ³¹ckie. Ponadto w tej czêœci gminy nie wystêpuje strefa nasuniêcia podjednostek p³aszczowiny magurskiej, a struktury nieci¹g³e, którym zwykle towarzyszy wiêksze i g³êbsze spêkanie ska³, s¹ mniejsze i mniej liczne. Brakuje tu zatem dodatkowych czynników wywo³uj¹cych ruchy masowe. Dlatego w œrodkowej czêœci gminy Kryni-ca-Zdrój nie powsta³y du¿e osuwiska strukturalne. Wiêk-szoœæ osuwisk rozpoznanych w okolicy Mochnaczki nie jest genetycznie uwarunkowana tektonik¹ ani litologi¹ pod³o¿a, lecz erozyjn¹ dzia³alnoœci¹ potoków.
Nale¿y zaznaczyæ, ¿e koncentracja osuwisk podobna do stwierdzonej na obszarze uzdrowiska Krynica-Zdrój kontynuuje siê w kierunku po³udniowym, w gminach Muszyna, £abowa i Piwniczna-Zdrój. Na wychodniach piaskowców z Piwnicznej, warstw z Zarzecza i piaskowców krynickich rozwinê³y siê osuwiska strukturalne o najwiêk-szej powierzchni (Oszczypko i in., 2012; Krasowski i in., 2012; Boratyn i in., 2012). Natomiast strefa nielicznych osuwisk, wystêpuj¹ca w œrodkowej czêœci gminy Kryni-ca-Zdrój, kontynuuje siê na pó³nocny wschód, w gminach Uœcie Gorlickie i Ropa. Jednak w s¹siednich gminach na rozmieszczenie osuwisk wp³ywaj¹ tak¿e inne czynniki – np. na terenie gmin Ropa i Uœcie Gorlickie w obszarach, gdzie j¹dra synklin s¹ zbudowane z grubo³awicowych pias-kowców warstw magurskich, osuwiska prawie nie wystê-puj¹ (Rycio i in., 2012b; Wójcik i in., 2015).
Niestety, podczas prac kartograficznych prowadzonych w gminie Krynica-Zdrój nie zebrano wystarczaj¹co du¿o danych geologicznych, by mo¿na by³o potwierdziæ tezê, ¿e podatnoœæ obszaru na wyst¹pienie ruchów masowych zale¿y od zgodnoœci upadu warstw z nachyleniem stoków.
Autorka pragnie serdecznie podziêkowaæ prof. Uniwersytetu Pedagogicznego, dr. hab. Józefowi Kukulakowi oraz anonimo-wemu Recenzentowi za czas poœwiêcony na sugestie, propozycje zmian i uwagi merytoryczne do artyku³u oraz gotowoœæ do kon-sultacji.
LITERATURA
ALEXANDROWICZ Z., ALEXANDROWICZ S.W. 1992 – Rozwój osuwiska na stoku Góry Parkowej w Krynicy. [W:] N. Oszczypko, W. Zu-chiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geo-logicznego, Koninki 17–19 wrzeœnia 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN, Kraków: 128–131.
ALEXANDROWICZ Z., ALEXANDROWICZ S.W. 1999 – Recurrent Holocene landslides: a case study of the Krynica landslide in the Polish Carpathians. The Holocene, 9 (1): 91–99.
ALEXANDROWICZ S.W., CIESZKOWSKI M., GOLONKA J., KUTYBA J., OSZCZYPKO N., PAUL Z. 1984 – Stratygrafia strefy kry-nickiej p³aszczowiny magurskiej w polskich Karpatach fliszowych. Biul. Inst. Geol., 340: 23–39.
BOBER L. 1979 – Zale¿noœæ miêdzy rozwojem osuwisk strukturalnych a budow¹ geologiczn¹ polskich Karpat fliszowych. Pr. dokt., Arch. Inst. Geol., Warszawa.
BOBER L. 1984 – Rejony osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych i ich zwi¹zek z budow¹ geologiczn¹ regionu. Biul. Inst. Geol., 340: 115–153. BOBER L. 1985 – Mapa osuwiskowoœci polskich Karpat fliszowych w skali 1:200 000. Pañstw. Inst. Geol.
BOBER L. 1990 – Monografia osuwisk karpackich. Pañstw. Inst. Geol. BORATYN J., B¥K M., BOROÑ K., CABA£A B., GÓRKA K., SOKALSKI J., WYDERSKI P. 2012 – Mapa osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Piwniczna-Zdrój, pow. nowos¹decki, woj. ma³opolskie. Pañstw. Inst. Geol. (http://geopor-tal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO).
BROMOWICZ J. 1992 – Petrografia i charakterystyka sedymentologiczna margli ³¹ckich, ogniwo z Maszkowic, formacja magurska. [W:] N. Oszczyp-ko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzy-stwa Geologicznego, Koninki 17–19 wrzeœnia 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 107–112.
BROMOWICZ J., OSZCZYPKO N. 1992 – Charakterystyka sedymen-tologiczna i petrograficzna ogniwa z Maszkowic. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17–19 wrzeœnia 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 144–147.
BROMOWICZ J., UCHMAN A. 1992 – Wierchomla Wielka – kamie-nio³om. Cechy sedymentologiczne ogniwa piaskowców z Piwnicznej. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17–19 wrzeœnia 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 134–139.
CHOWANIEC J., KOLASA K., NAWROCKA D., WITEK K., WY-KOWSKI A. 1975 – Katalog osuwisk – województwo krakowskie, z ze-stawem map podstawowych i zbiorczych. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB. CHRZ¥STOWSKI J., REŒKOWA D., ALEKSANDROWICZ Z., ALEKSANDROWICZ S. 1992 – Geologia, wody mineralne oraz ruchy masowe rejonu Krynicy. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Prze-wodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17–19 wrzeœnia 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 120–128. CHRZ¥STOWSKI J., NESCIERUK P., WÓJCIK A. 1993a – Objaœnie-nia do Szczegó³owej Mapy Geologicznej Polski. Ark. Muszyna (1052) i Leluchów (1062). Pañstw. Inst. Geol.: 29.
CHRZ¥STOWSKI J., NESCIERUK P., WÓJCIK A. 1993b – Szcze-gó³owa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000. Ark. Muszyna (1052). Pañstw. Inst. Geol.
DÊBSKI W., GUTERCH B., LEWANDOWSKA H., LABAK P. 1997 – Earthquake sequences in the Krynica region, Western Carpathians, 1992–1993. Acta Geophys. Polon., 45: 255–290.
HOJNY-KO£OŒ M. 2008 – Trzêsienia ziemi w Polsce. Geografia fizycz-na, 6: 33–41.
KOPCIOWSKI R., ZIMNAL Z., CHRZ¥STOWSKI J., JANKOWSKI L., SZYMAKOWSKA F. 1997 – Objaœnienia do Szczegó³owej Mapy Geo-logicznej Polski w skali 1:50 000. Ark. Gorlice (1037). Pañstw. Inst. Geol.
KRASOWSKI M., KOZANECKA B., RYCIO E. 2012 – Mapa osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. £abo-wa, pow. nowos¹decki, woj. ma³opolskie. Pañstw. Inst. Geol. (http://geo-portal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO).
KR¥PIEC M., MARGIELEWSKI W. 1991 – Zastosowanie analizy den-dromorfologicznej w datowaniu powierzchniowych ruchów masowych. Kwart. AGH, Geologia, 17: 67–81.
KR¥PIEC M., MARGIELEWSKI W. 2000 – Analiza dendrogeomorfo-logiczna ruchów masowych na obszarze polskich Karpat fliszowych. Kwart. AGH, Geologia, 26: 141–172.
KSI¥¯KIEWICZ M. 1972 – Budowa Geologiczna Polski. Tektonika, cz. 3. Karpaty. Wyd. Geol. Pañstw. Inst. Geol.
MALAMUD B.D., TURCOTTE D.L., GUZZETTI F., REICHENBACH P. 2004 – Landslides, earthquakes and erosion. Earth and Planetary Science Letters, 229: 45–59.
MARGIELEWSKI W. 1997a – Dated landslides of Jaworzyna Krynicka range (Polish Outer Carpathians) and their relation to climatic phases of the Holocene. Ann. Soc. Geol. Polon., 67: 83–92.
MARGIELEWSKI W. 1997b – Formy osuwiskowe pasma Jaworzyny Krynickiej i ich zwi¹zek z budow¹ geologiczn¹ regionu. Kwart. AGH, Geologia, 23: 45–102.
MARGIELEWSKI W. 2000 – Charakter inicjacji ruchów masowych w Karpatach fliszowych na podstawie analizy strukturalnych uwarunko-wañ rozwoju wybranych jaskiñ szczelinowych. Prz. Geol., 48: 268–274. MARGIELEWSKI W. 2001 – O strukturalnych uwarunkowaniach roz-woju g³êbokich osuwisk – implikacje dla Karpat fliszowych. Prz. Geol., 49: 515–524.
MARGIELEWSKI W. 2009 – Problematyka osuwisk strukturalnych w Karpatach fliszowych w œwietle zunifikowanych kryteriów klasyfikacji ruchów masowych – przegl¹d krytyczny. Prz. Geol., 57: 905–917. MASTELLA L. 1975 – Osuwiska konsekwentno-strukturalne na wschod-nim Podhalu. Biul. Geol. UW, 18: 259–270.
OSZCZYPKO N. 1979 – Budowa geologiczna pó³nocnych stoków Beski-du S¹deckiego miêdzy Dunajcem a Popradem (p³aszczowina magurska). Ann. Soc. Geol. Polon., 49: 293–325.
OSZCZYPKO N., WAC£AWIK S., UCHMAN A. 1992a – Stratygrafia, sedymentologia i tektonika dolnego paleogenu strefy bystrzyckiej. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17–19 wrzeœnia 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 113–115.
OSZCZYPKO N., WAC£AWIK S., UCHMAN A., HOFFMAN M., 1992b – Stratygrafia i sedymentologia formacji zarzeckiej. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17–19 wrzeœnia 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 115–121.
OSZCZYPKO N., WOJEWODA J., ALEKSANDROWSKI P., UCHMAN A., TOKARSKI A.K. 1992c – Stratygrafia, sedymentologia i tektonika ogniwa piaskowców z Piwnicznej formacji magurskiej. [W:] N. Oszczyp-ko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzy-stwa Geologicznego, Koninki 17–19 wrzeœnia 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 56–64.
OSZCZYPKO N., MALATA E., OSZCZYPKO-CLOWES M., DUÑ-CZYK L. 1999 – Budowa geologiczna Krynicy (p³aszczowina magur-ska). Prz. Geol., 47: 549–559.
OSZCZYPKO N., ZUCHIEWICZ W. 2007 – Geology of Krynica Spa, Western Outer Carpathians, Poland. Ann. Soc. Geol. Polon., 77: 69–92. OSZCZYPKO N., OSZCZYPKO-CLOWES M. 2010 – Mapa geologicz-na SE czêœci Beskidu S¹deckiego w skali 1:25 000. Arch. Pañstw. Inst. Geol.
OSZCZYPKO N., OSZCZYPKO-CLOWES M. 2012 – Mapa osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Muszy-na, pow. nowos¹decki, woj. ma³opolskie. Pañstw. Inst. Geol. (http://geo-portal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO).
PAUL C.M. 1884 – Geologische Karte der Gegend zwischen Tarnów und Krynica in Galizien. Verhandl.d.geol. Raichsanstalt, Wien, 9: 164–168. PAUL Z. 1993a – Objaœnienia do Szczegó³owej Mapy Geologicznej Pol-ski w skali 1:50 000, ark. Grybów (1036). Pañstw. Inst. Geol.
PAUL Z. 1993b – Szczegó³owa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Grybów (1036). Pañstw. Inst. Geol.
PULINA M. 1997 (red.) – Jaskinie polskich Karpat fliszowych. PTPNoZ, Warszawa.
RYCIO E., CYBULSKA D. 2012b – Mapa osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Ropa, pow. gor-licki, woj. ma³opolskie. Pañstw. Inst. Geol. (http://geoportal.pgi.gov.pl/por-tal/page/portal/SOPO).
RYCIO E., KARWACKI K., CYBULSKA D. 2012a – Mapa osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Krynica-Z-drój, pow. nowos¹decki, woj. ma³opolskie. Pañstw. Inst. Geol. (http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO).
SIKORA W. 1970 – Budowa geologiczna p³aszczowiny magurskiej miê-dzy Szymbarkiem Ruskim a Nawojow¹. Biul. Inst. Geol., 235: 5–122. STARKEL L. 1972 – Karpaty Zewnêtrzne. [W:] M. Klimaszewski (red.), Geomorfologia Polski, T. 1, Polska Po³udniowa – góry i wy¿yny, PWN, Warszawa.
WÊC£AWIK S., WÓJCIK A. 1993a – Objaœnienia do Szczegó³owej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000. Arkusz Tylicz (1053). Pañstw. Inst. Geol.
WÊC£AWIK S., WÓJCIK A. 1993b – Szczegó³owa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000. Arkusz Tylicz (1053). Pañstw. Inst. Geol. WÓJCIK A. 1997 – Osuwiska w dorzeczu Koszarawy – strukturalne i geomorfologiczne ich uwarunkowanie (Karpaty Zachodnie, Beskid ¯ywiecki). Biul. Pañstw. Inst. Geol., 376: 5–40.
WÓJCIK A., ZIMNAL Z. 1996 – Osuwiska wzd³u¿ doliny Sanu miêdzy Bachórzcem a Rzeczpolem (Karpaty, Pogórze Karpackie). Biul. Inst. Geol., 374: 77–89.
WÓJCIK A., WOJCIECHOWSKI T., PERSKI Z., MICHALSKI A., MACZUGA S. 2015 – Mapa osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Uœcie Gorlickie, pow. gorlicki, woj. ma³opolskie. Pañstw. Inst. Geol. (http://geoportal.pgi.gov.pl/por-tal/page/portal/SOPO).
Praca wp³ynê³a do redakcji 30.03.2017 r. Akceptowano do druku 25.02.2018 r.
262
Ryc. 6 Osuwisko k. wsi Berest przy drodze wojewódzkiej nr 981 relacji Krynica-Zdrój–Grybów (objęte monitoringiem PIG-PIB). W podłożu występują warstwy z Maszkowic i warstwy łąckie nierozdzielone, wykształcone w postaci piaskowców, łupków i margli
Fig. 6. Landslide near the village of Berest, close to road No. 981 from Krynica-Zdrój to Grybów (under PGI-NRI monitoring). The bedrock is composed of the unseparated Maszkowice and Łącko beds represented by sandstones, shales and marls
Ryc. 5. Osuwisko na łące k. wsi Berest, przy drodze wojewódzkiej nr 981. W podłożu występują warstwy beloweskie podjednostki bystrzyckiej, wykształcone jako piaskowce cienkoławicowe i łupki. Obie fot. E. Rycio
Fig. 5. Landslide upon a meadow near the village of Berest, close to road No. 981. The bedrock is composed of the Beloveza Beds of the Bystrica Subunit, represented by thinly bedded sandstones and shales. Both photos by E. Rycio
