Wiktor M a 1 s k i. W yścig do rzek i Dan. Warszawa 1974 ss. 142. Książka i Wiedza.
P obyt Tadeusza Kościuszki w S tan ach Z jednoczonych A m eryki trw ał 8 la t (1776-1784). Ten okres życia N aczelnika nie doczekał się w ielu o p ra cowań. Liczniejsze są prace tra k tu ją c e o jego latach m łodzieńczych, przed w yjazdem za Ocean. Bez porów nania też bogatsza jest lite ra tu ra zajm u jąca się działalnością Kościuszki jako przyw ódcy p o w stan ia 1794 r. W okresie pow ojennym ukazała się w łaściw ie tylko jed n a obszerniejsza po zycja n a tem at pobytu Kościuszki w A m eryce. J e s t to stu d iu m pt. Dzia łalność T. K ościuszki jako in żyniera w ojskow ego w w ojnie o niepodległość U SA, opublikow ane n a łam ach czasopism a „S tu d ia i M ateriały do H istorii Sztuki W ojennej” (1:1954 s. 321-338) przez L. Tyszyńskiego. N atom iast w pow ojennych opracow aniach biograficznych m ożna znaleźć tylko frag m enty dotyczące pobytu Kościuszki w A m eryce.
Ponadto istnieje oczywiście duża liczba opracow ań bardziej szczegóło w ych, w szystko to jed n a k nie zn ajd u je się w bezpośrednim zasięgu pol skiego czytelnika, ja k np. dzieło M. H aim ana K ościuszko in th e A m erican R evolution, w ydane w N ow ym Jo rk u w 1943 r. P ra ca ta — m ająca cha ra k te r źródłow y — nie doczekała się jeszcze tłum aczenia n a języ k pol ski.
P ra ca W iktora M alskiego W yścig do rzek i Dan pośw ięcona je s t w łaśnie okresow i p o b y tu Kościuszki w S tan ach Zjednoczonych, a ściślej m ówiąc, m ało znanem u fragm entow i jego życia n a przełom ie 1780/81 r. Kościuszko był wówczas naczelnym inżynierem w ojskow ym A rm ii Południe. O degrał on isto tn ą rolę w rato w an iu w ojska M organa-G reene’a przy p rzepraw ie przez Y adkin (rzeka w pobliżu G uilford). Kościuszko bow iem znajdow ał się w sztabie G reene’a i prow adził oddział zwiadowczy. P rzyczyn ił się w sposób zasadniczy do u rato w an ia am erykańskiej A rm ii P ołudnie przed b rytyjskim i garnizonam i. W dn. 14 X II 1782 r. w kraczał n a czele oddzia łów am erykańskich do ostatniego b ry ty jsk iego p u n k tu o poru n a południu Stanów — C harlestonu.
Postać i rola Tadeusza Kościuszki ukazane są na tle fra g m en tu w o jn y o niepodległość Stanów południow ych i Północnej K aroliny.
R easum ując należy stw ierdzić, iż książka m a c h a ra k te r p o p u larn o -n au kowy. Z aw iera kilka ciekaw ych m ap obrazujących przebieg w ażniejszych bitew .
