1
Scenariusz zajęć
III etap edukacyjny, informatyka
Temat: Formaty plików graficznych
Treści kształcenia:
4. Opracowywanie za pomocą komputera rysunków, tekstów, danych liczbowych, motywów, animacji, prezentacji multimedialnych, w szczególności uczeń:
1) przy użyciu edytora grafiki tworzy kompozycje z figur, fragmentów rysunków i zdjęć, umieszcza napisy na rysunkach, tworzy animacje, przekształca formaty plików graficznych.
Cele zoperacjonalizowane:
Uczeń:
● Potrafi zapisywać obrazy w różnych formatach plików graficznych
● Potrafi przekształcać formaty plików graficznych
● Potrafi zastosować odpowiedni do potrzeb format plików graficznych
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Potrafi rozróżnić różne typy formatów graficznych (formaty grafiki rastrowej i grafiki wektorowej)
● Potrafi zapisać obraz w różnych formatach graficznych i zmienić je w zależności od jego przeznaczenia
● Potrafi wykorzystać różne formaty plików graficznych w działaniu praktycznym (do umieszczenia grafiki na stronie WWW, przesłania drogą elektroniczną, do wywołania zdjęć u fotografa, do archiwizowania itp.)
● Potrafi wskazać zalety i wady podstawowych formatów plików graficznych
Kompetencje kluczowe:
● Kompetencje informatyczne
● Umiejętność uczenia się
● Świadomość i ekspresja kulturalna
Środki dydaktyczne:
● Komputery podłączone do Internetu i sieci szkolnej, z zainstalowanym edytorem graficznym (Paint, GIMP)
● Rzutnik multimedialny
● Film (samouczek): „Zapisywanie plików graficznych w różnych formatach”
● Ćwiczenie interaktywne: „Programy graficzne i formaty plików”
Metody nauczania:
● Podające: pogadanka z elementami pokazu
● Eksponujące: film
● Problemowa: metoda sytuacyjna („za” i „przeciw”)
2
● Programowane: z użyciem komputera
● Praktyczne: ćwiczenia
Formy pracy:
● Jednolita
● Indywidualna zróżnicowana
Przebieg zajęć:
Założenie:
Uczniowie potrafią zapisywać pliki w swoim folderze pod odpowiednią nazwą i posiadają wiedzę, jakie znaczenie mają tzw. rozszerzenia plików. Potrafią sprawdzić właściwości pliku.
Etap wstępny
Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od przypomnienia uczniom funkcji tzw. rozszerzeń nazw plików (występujące po nazwie pliku – kropka i najczęściej trzy lub cztery litery, oznaczające typ pliku). Podaje przykłady kilku nazw plików z różnymi rozszerzeniami i prosi uczniów o ich posegregowanie według rodzajów, np.:
● pliki tekstowe z rozszerzeniami: .txt, .doc, .docx, .rtf, .pdf,
● pliki graficzne: .bmp, .jpg, .gif, .png,
● pliki dźwiękowe: .mp3, .wav,
● pliki filmowe: .avi, .dat,
● pliki na potrzeby stron WWW: .html, .htm.
Kieruje uwagę uczniów na pliki graficzne, na powszechność ich występowania i fakt, że mamy z nimi styczność na co dzień (fotografie, grafiki komputerowe, skany rysunków, reklamy, ilustracje na stronach WWW itd.). Odwołuje się do wiedzy uczniów na temat formatów, w jakich są one najczęściej zapisywane. W razie potrzeby uzupełnia wypowiedzi uczniów.
Etap realizacji
Nauczyciel wyświetla film (samouczek) pt. „Zapisywanie plików graficznych w różnych formatach”. Następnie poleca uczniom uruchomienie dostępnego edytora graficznego (np.
Paint lub GIMP) oraz prosi o wykonanie prostego rysunku i zapisanie go we wskazanym folderze pod nazwą „obraz”. Podczas zapisywania uczniowie, oprócz podania nazwy pliku, powinni:
● w programie Paint rozwinąć listę w polu Zapisz jako typ i wybrać opcję Mapa bitowa 24-bitowa (*.bmp);
● w programie GIMP użyć opcji Wyeksportuj i wybrać z listy typ pliku wg rozszerzenia.
Następnie nauczyciel poleca zapisanie pracy pod nazwami: obraz1, obraz2 itd.
z wykorzystaniem innych dostępnych typów plików (np.: png, mapa bitowa monochromatyczna, mapa bitowa 16-kolorowa, 256-kolorowa, jpeg, gif, tif).
Po wykorzystaniu wszystkich opcji uczniowie dokonują przeglądu właściwości zapisanych plików: porównują jakość obrazu (np. kontrast, stan kolorów) oraz wielkość plików (z menu kontekstowego wybierają opcję Właściwości. Swoje obserwacje zapisują w zeszycie, np.
w tabeli podobnej do poniższej:
3 Lp. Nazwa
pliku
Rozszerzenie Typ Jakość obrazu
(kontrast, stan kolorów, widoczne piksele)
Wielkość pliku
1. obraz .bmp mapa bitowa 24-bitowa 2. obraz1 .bmp mapa bitowa 16-bitowa 3. obraz2 .bmp mapa bitowa 256-
kolorowa 4. obraz3 .bmp mapa bitowa
monochromatyczna
5. obraz4 .jpeg 6. obraz5 .gif 7. obraz6 .tiff 8. obraz7 .png
Wyciągają wnioski, który z formatów jest najkorzystniejszy z punktu widzenia jakości obrazu czy wielkości pliku do zapisywania i archiwizowania.
Nauczyciel omawia pojęcia:
● grafika rastrowa – obrazy tworzone z ułożonych regularnie obok siebie pikseli, tworzących rodzaj siatki odpowiednio pokolorowanych punktów; takie grafiki nazywane są mapami bitowymi lub bitmapami; po powiększeniu takiej bitmapy widać punkty, z których składa się obraz;
● grafika wektorowa – obraz opisany za pomocą figur geometrycznych umiejscowionych w matematycznie zdefiniowanym układzie współrzędnych; obraz jest zbiorem prostych, łuków, krzywych, okręgów, wielokątów itp. W przeciwieństwie do grafiki rastrowej grafika wektorowa jest skalowalna, co oznacza, że obrazy wektorowe można powiększać oraz zmieniać ich proporcje bez uszczerbku dla jakości.
Aby zaprezentować uczniom różnicę między grafiką rastrową a wektorową, można skorzystać z zasobów portalu Wikimedia (np. wyświetlić i omówić obrazy:
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vector_graphic_scaling.png, http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vector_graphic_scaling_2.png).
Grafikę wektorową można bez większego problemu przekształcić w bitmapę, podając jedynie docelową rozdzielczość obrazu rastrowego – w drugą stronę nie jest już tak prosto i trudno uzyskać odpowiednią jakość.
Uczniowie, korzystając z zasobów portalu Wikimedia, pobierają wskazane przez nauczyciela pliki graficzne i zapisują je w różnych formatach. Porównują jakość obrazu, wielkość pliku, kontrast, krawędzie, ziarnistość.
4 Etap końcowy
Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami, wskazują na zalety i wady wybranych rozszerzeń, próbują wskazać na praktyczne zastosowanie poszczególnych formatów graficznych, np. format bmp należy do przesłania pocztą elektroniczną zamienić na przykład na jpg. Pliki zdjęciowe przeznaczone do wywołania (wydrukowania) powinny być jak najlepszej jakości, mimo że są wtedy duże.
W ramach podsumowania zajęć uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne pt. „Programy graficzne i formaty plików”.
Dodatkowo:
Uczeń zdolny może przygotować zdjęcia z wybranej imprezy szkolnej lub środowiskowej do umieszczenia na szkolnej stronie internetowej (zmniejszyć ich wielkość przy jak najmniejszych stratach jakości obrazu).
Słowa kluczowe:
grafika rastrowa, grafika wektorowa, rozszerzenia plików graficznych, formaty plików graficznych
