WYDA WN/CTWO /V ü îJ ^ S K M M
Łam y IN F O R M A T Y K I otwarte dla w szystkich!
Zanim jednak nasi A utorzy sięgną po pióro, prosi
m y, by zechcieli zapoznać się z poniższym i infor
macjami.
Nadsyłane artykuły nie mogą być publikowane lub przeznaczone do opublikowania w innych czasopis
mach.
W artykułach można omawiać, prezentować lub proponować w szystko, co dotyczy w spółczesnej in
form atyki, oraz w szystko, co wiąże się z jej kierun
kami rozwoju — zarówno z pozycji inform atyka, jak i użytkownika inform atyki.
Materiał, oprócz tekstu zasadniczego, powinien za
wierać — na oddzielnych stronach — kartę tytuło
wą (strona 1), krótki życiorys zawodowy autora (strona 2) i jego zdjęcie, wykaz literatury, tabele, rysunki, podpisy pod rysunki, zdjęcia.
Na stronie 1 należy podać tytuł naukowy, imię i nazwisko, nazwę zakładu pracy, adres prywatny i telefon, tytuł artykułu oraz informację, jaką dro
gą przesłać honorarium po opublikowaniu artyku
łu: kasa W ydawnictwa, poczta, bank.
Konstrukcja artykułu powinna być zwarta i przej
rzysta; wstęp musi wprowadzić czytelnika w zagad
nienie, w podsumowaniu należy sform ułować w nios
ki; podział na rozdziały, podrozdziały i akapity po
w inien być logiczny i konsekw entny. N ależy zwró
cić szczególną uwagę na poprawność stylistyczną i terminologiczną, unikać skrótów, rzadko stosow a
nych w yrażeń obcych i żargonu fachowego; staran
nie definiować nowe term iny. N ależy również w y strzegać się nieczytelnych i zbyt rozbudowanych wzorów.
Tekst powinien być napisany na m aszynie, jedno
stronnie, na papierze nieprzebitkowym formatu
A-4, z m arginesem 5 cm (30 wierszy na 1 stronę, 60 znaków w 1 wierszu).
Wykaz literatury powinien zawierać: kolejny nu
mer pozycji (w nawiasie kwadratowym), nazwisko i im ię autora, tytuł publikacji (książki lub artyku
łu), ew entualnie tytuł i numer czasopisma (w przy
padku artykułu), m iejsce i rok wydania.
Tabele — każda na oddzielnej stronie — powinny być num erowane i opatrzone tytułem oraz ściśle związane z tekstem (odniesienie na marginesie).
Rysunki — każdy oddzielnie (uwaga: nie wklejać rysunków w tekst!) — powinny być czytelne i rów
nież ściśle związane z tekstem (odniesienie na mar
ginesie). Format rysunku nie może być m niejszy niż 10 X 10 cm.
Podpisy pod rysunkami, napisane również na od
dzielnej stronie, oprócz kolejnego numeru pow in
ny zawierać tytuł rysunku i ew entualnie legendę dotyczącą poszczególnych elem entów .
Łączna objętość materiału nie powinna przekraczać w przypadku
® artykułu problemowego — 12 stron
® reportażu — 3 stron
® recenzji, relacji z im prezy — 6 stron
® inform acji — 4 stron m aszynopisu
Tak przygotowany m ateriał prosimy dostarczyć w dwóch egzemplarzach pod adresem: redakcja IN FORMATYKI, ul. Jasna 14/16, 00-041 Warszawa.
W szelkich dodatkowych informacji udzielam y pod telefonem 27-T1-40.
Autor opublikowanego w INFORMATYCE artykułu otrzym uje bezpłatnie egzemplarz okazowy.
M ateriałów nie zakwalifikowanych do druku redak
cja nie zwraca.
WYDAWNICTWO g
l i
] SIGMA I
ul. Ś w ię t o k r z y s k a 14a 0 0 -9 5 0 W a rsza w a s k r y t k a p o c z to w a 1 0 04
KOLEGIUM REDAKCYJNE
R e d ak to r n aczeln y : p ro f. d r h ab . L eon ŁUKASZEW ICZ
d r K ry s ty n BERNATOWICZ, pro f. d r h a b . inż. K o n rad FIA ŁK O W SK I (zastępca re d a k to ra naczelnego), doc. Z bigniew CACKOW SKI, m g r inż. Z bigniew GLUZA, d r Ja n u sz GWIAZDA,
*ngr inż. S tan isław JA SK Ó LSK I, W ładysław K LEPACZ (zastępca re d a k to ra naczelnego), m g r W incenty ŁADA, d r inż. Tom asz PA W LAK , m g r inż. A n to n i WIESNOWrSK I
S e k re ta rz re d a k c ji: m gr T eresa JA BŁO ŃSK A Red. tech n .: Ew a KAM IŃSKA RADA PROGRAMOWA
P ro f. d r hab. T adeusz PECHE (przew odniczący), m g r inż. T om asz BAŃKOW SKI (sekretarz), m g r inż. A n to n i BOSSOWSKI, m gr inż. R om an BURNO, prof. d r h ab . A n d rzej JA N IC K I, m g r inż. J a n KRAMARCZUK, prof. d r hab. inż. Ju liu sz K U LIK OW SKI, p ro f. d r h ab . Leon ŁUKASZEW ICZ, gen. d r inż. M arian PA STER N A K , m g r inż. B ro n isław PIW OW AR, m gr Z bigniew SUBSTYK, m g r J e rz y TRYBULSK I, doc. d r hab. T adeusz WALCZAK, d r inż.
J a n 2YDOWO
R e d ak cja: 00-011 W arszaw a, ul. Ja sn a 14/16, p o kój 331, tel. 27-71-40 lub c e n tra la 26-82-61 w. 2S5, d y ż u ry re d a k c ji 10.00—13.«
Z akł. G raf. „T a m k a ". Zam . 204. P a p ie r d ru k . sat. V k l. 70 g. Al. Obj. 5 a rk . d ru k . N ak ład 7000 egz. 0-37.
Cena eg zem plarza zł 30.— IND EK S 36124 P r e n u m e ra ta ro czn a zł 360.—
Ry*ko J., S ik o rsk i A .: H olograficzne p am ięci cyfrow e.
Część 1
INFORMATYKA 1980, n r G, s. 4
O gólna c h a ra k te ry s ty k a zasad zapisu holograficznego o ra z d ziałan ia p am ięci h o lo g raficzn ej. B ard ziej szczegółow o o p i
sano k o n s tru k c ję , zasady d ziałan ia o ra z p ojem ność p a m ięci a d reso w an y c h o p ty czn ie i m ech an iczn ie, a tak ż e h o lo g raficzn y ch p am ięci arch iw aln y ch .
T em ler A.: In fo rm a ty k a w p rzem y śle m o to ry zacy jn y m INFORMATYKA 1980, n r 6, s. 8 _
D otychczasow y ro zw ó j, s ta n o b ecn y o ra z zam ierzen ia w dziedzinie w yposażenia sprzętow ego i zasto so w ań in fo rm a ty k i w k ra jo w y m p rzem y śle m o to ry z ac y jn y m . O m ów iono ro lę i fu n k c je k o o rd y n a c y jn e B ranżow ego O środka O rg a n i
zacji i In fo rm a ty k i P rzem y słu M otoryzacyjnego.
G ołka S.: S y stem y in fo rm a ty cz n e w h a n d lu i usługach m o to ry za cy jn y c h
INFORMATYKA 1980, n r 6, S. 10
C h a ra k te ry s ty k a p o trzeb , p rz y k ła d y zag ran iczn e oraz sta n o b ecn y d zam ierzen ia zastosow ań in fo rm a ty k i w k rajo w y m h an d lu 1 u słu g ach m o to ry z ac y jn y ch . B ard ziej szczegółow o om ów iono s tr u k tu r ę i fu n k c je o ra z e fe k ty e k sp lo atacy jn o sy stem u in fo rm aty czn eg o POLMOZBYT.
K iszk u rn o A., S w ięciński S.: D ośw iadczalny sy stem m in i
k o m p u te ro w y n a bazie elem en tó w firm y INTEL INFORMATYKA 1980, n r 1!, s. 13
O gólna c h a ra k te ry s ty k a zbudow anego d la celów d y d a k ty c z n y c h — w In s ty tu c ie In fo rm a ty k i P o lite c h n ik i G d ań sk iej -- dośw iadczalnego sy stem u m in ik o m p u tero w eg o . R ozw iązanie k o n s tru k c y jn e zap ew n ia łatw ą ro zbudow ę sy stem u o ra / e fe k ty w n e w y k ry w an ie błędów s p rz ętu i op ro g ram o w an ia.
M usialow ska A., S ta b ro w sk i M.: O program ow anie g raficz
ne d ru k a rk i w ierszow ej
INFORMATYKA 1980, n r' G, s. 15
Szczegółow a c h a ra k te ry s ty k a ro zw iązań 1 m ożliw ości p a k ie tu p o d p ro g ram ó w do w y p ro w ad z an ia w y n ik ó w obliczeń w p ostaci w y k resó w n a s ta n d a rd o w e j d ru k a rc e w ierszow ej.
P a k ie t zo stał o p raco w an y w jęz y k u FO RTRA N i je s t w y k o rz y sty w an y na k o m p u te ra c h ty p u CYBER. W skazano n a m ożliw ość w y k o rz y stan ia p a k ie tu n a k o m p u te ra c h serii IBM 350/370.
G ogołek S., G ogolek W.: A u to m aty z ac ja analizy i ko d o w a
nia obrazów w d ak ty lo sk o p ii INFORMATYKA 1980, n r 6, s. 18
C h a ra k te ry s ty k a rozw iązań tec h n iczn y ch o ra z m eto d y k o m p u tero w ej an alizy lin ii p ap ila rn y c h . W ykazano zalety ro z w iązan ia o raz m ożliw ości jeg o zasto so w an ia w in n y c h dzie
dzinach niż d ak ty lo sk o p ia.
C zerniak Z., N ikodem ski M .: S ystem o p e rac y jn y CROOK d la MERY 400
INFORMATYKA 1980, n r 6, s. 20
C h a ra k te ry s ty k a sy ste m u o p e rac y jn e g o CROOK d la m in i
k o m p u te ra MERA 400, o p raco w an eg o i ek sp lo ato w an eg o w In sty tu c ie O k ręto w y m P o lite c h n ik i G d ań sk iej. Po d an o pod
staw ow e cech y w e rsji d y skow ej sy stem u , p o d k re ślając jego zalety o ra z d ostosow anie do sp e c y fik i p o trzeb w yższej uczelni.
Pm j k k o Í I . , C i i K o p c K i i A . : I ' o ; i o r p a c { ) i i ' i e c K u e n n < | ) p o B b i e n a - M A T H . l I a C T Ł I
H H O O P M A T H K A 1 S 8 0 , N i 6 , C T p . 4
O G m an x-apaKTepiiCTjiKa n p m m u n o n rojiorpacbiw ecK O ii 3 a n n c ii ii fleiiCTBOBainifi ro.norpacjniHecKOii n a i u m i . B o jiee no;;poC>HO oimcbiiiaioTCH K o n c i p y K n p i n m n n b i paSOTŁi it eMKOCTŁ naMflTeii a a p e c o B a n n b ix o r r r iiie c io r u M exam iseC K it, a TaKsce ro ^o rp aclJim ecK iix a p x im iib ix naMjiTeiï.
Tosuiep A .: BM iiic.niTeJibiian TexiiiiKa n anTOMOTopitoii npo-
'M M i n . i e i l l l O C T H
MHC^OPMATMKA 1980, Ns 6 , C T p . 8
r i p o m j i o ć i i n a c T o a m e e c o c r o n n u e , a r a K M c e l i a M e p e m i H b o ß - j i a c T i i C H a G j K C H i i n B b i w c j n i T e j i Ł H O f i T e x m i K i i o G o p y ^ O B a m i e n B O T e n e c T B e H H O i i a n T O M O T o p n o i ł n p D M b i m j i e n H O C T H . O ö c y s K - A a e - r c a p o j i b u K O o p A i i n n p y i o i u i i e c b y i i K U n n O T p a c a e n o r o U ; e n - r p a o p r a i i i i a a m i H n B b m u c j n i T e j i b H O i i T e x m i K K a a T O M O T O p n o i i
npOMbim.ieiiHOCTji.
I o . ' i ka c . : B h i 'ï n c . 'i n T P . 'i ï . ü M e C H C T eM b i b T o p r o B j i e j i ś b t o m o - T o p i i b i x y c i i y r a x
MHOOPMATMKA 1S80, Na 6 , C T p . 10
X a p a K T e p i i c T M K a n o r p e S n o c T e f i , 3 a p y G e H c n b i e n p í i m e p b i m c o b- p e . M e m i o e c o c r o n m : e n i i a M e p e m i f l n p u M e H e i m f i B b m n c J i i i T e J i b - Iioii T e x m i K K b o B i i y T p e i i u e ñ T o p r o n . n e ji a B T O M O T O p i i b i x ycjiy- r a x . B o j i e e n o ; ( p o ô n o oBcy>K;;aioTcji c x p y K T y p a n < £ > y n K m u î , a T a K j K e D K c n j i y a T a u i i o m i b i e Dc}:c}}eKTbi BbiHiicmiTe/ibiiofi
CHCTeMbi POLMOZBYT.
KiimKypno A., CneiminibCKii C.: Onbiman ciicTe.Ma âjih sia- noft bi.i'iiicjiJiTC.Ti»hoîi .vaiumibi na ocuoBe ojieiueiiTon cJwpMbi IN TEL
M H < ï > O P M A T M K A 1 9 8 0 , N a 6 , C T p . 13
O G m a n x a p a K T e p i i C T H K a o n b i T i i o i i C H C T eM b i / y m M a j i o f t B b i - M H C JIH T ejIbH O M M a iU M H b l, C 0 3 f l a H H 0 Í Í R J lñ A H A aK T H H eC K H X u e j i e ü D W H C T J l T y T e B b lH H C J I H T e J I b H O M T C X II H K H T ^ a H C K O r O I I O J I Ï l T e X - m i ' i e c K o r o i m c T H T y T a .
K o iiC T p y K L iM O H H o e p e i u e m i e o C e c n e n u n a e T j i e r K o e p a 3 B H T H e C H C T e M b i i i 3 c ^ 4 3 e K T iiB H O e n b i J i B j i e m i e o l l ih ö o k T e x u n n e c K o r o o O o p y A O B a ïu i H h a i a T e M a T i i ii e c K o r o o G e c n e n e m i H .
M y c H J i o n c K a A . , C i a o p o n c K M M . : l l p o r p a i u M i i o e r p a ( | ) M H e c K o e o ó e c n e ^ e i i i i e . i H i i e i i n o r o i i e ' i a x a i o m e r o y c T p o i i c T B a
M H < J > O P M A T M K A 1 8 8 0 , N s 6 , C T p . 15
n o A P O Ö i i a « x a p a K T e p n c T n i c a p e m e m i i i n b o 3 m o > k h o c t c í í n a - K C T a n o f l n p o r p a M M n p e A n a 3 i i a « i e H H b i x R n n B b i B O ^ a p e 3 y j i b T a - T o a B b i H H C J i e m i i i b c f r o p M e H e p T e H c e i i n a c T a i i A a p n i O M j im i e f t -
IIom nenaTaiomeM ycTpoiicTBe. üaKeT 6biJi pa3paöOTan na
« 3 b i K e F O R T R A N m , b H a c T o a m e e n p e M J i , H c n o : i b 3 y e T C / i n a B b i H M C J i M T e j i b i i b i x M a i n m i a x T i m a C Y B E R . y K a 3 b i B a i O T C H
B03M0ÄH0CTII I I C n 0 J I b 3 0 E a H J I H I i a K C T a l i a B b I H H C / I I I T e J I b l l b l X M a u i i m a x c e p ; i t i I B M 3 6 0 / 3 7 0 .
rorojieK C., rorojiei* B.: ABTOMaTH3anw>i ana.in3a w koah p o -
R a i H I H H 3 0 G p a ł K e i I I i : i B A ^ K T I I ^ O C K O r iI I I Î
MH<DOPMATMKA 1980, N2 6, CTp. 18
X a p a K T e p i i C T H K a tc x h iih c c k iix p e m e H H í í 11 BbiHHCJinTCJibiioro MeTOAa aHajiH3a iianiuinpH i.ix .hhhhh. yKa3biBaiOTCH a o c to h h -
C T B a pem eiiii/i h eo3mo^kiiocth ero n p i i M e i i e i i H H b a3 k th jio - CKonHH h b APyrnx oö^acTiix.
M e p ii H K 3., H M K O A eM C K ii M .: O n epauiiounan c i t c x e M a CROOK M E Pbl 400
MH<I>OPMATMKA 1980, Ns 6, C T p . 20
X a p a K T c p u c T H K a onepauHom iori CHCTeMbi CROOK r j i s i Ma- jiOH BbiHHCJiHTejiiioii MaiiiHiibi M EPA 400, pa3pa6oTaniiori H DKcnjiyaTiipyeMOH b CyAOxOAHOM MncTHTyTe TAancKoro n o - jiHTexiiHHecKOro MucTHTyTa. .HaioTCH ocnoBiibie nepTbi ah ck o - Boii BepcHH cncTeMbi, FioA^GpKHBaiOTCH ee AOCTOHHCTBa n n p H -
cnocoS/ieinie k cnem i^H K e noTpeCnocTen Bbicmeu ihkojh>i.
1
Ryzko J., S ik o rsk i A .: H olographic d ig ital sto rag es. P a r t 1 INFORM AT YK A 1980, No 6, p. 4
G en eral c h a ra c te ris tic s of p rin cip les o£ h o lographic re c o r
ding an d h o lographic sto ra g e o p e ratio n . P re se n te d w ith m o re d e ta ils th e co n stru ctio n , o p e ra tio n p rin cip les an d th e cap a city o£ o p tic a l a n d m ech an ical addressed sto rag es, as well o l h o lo g rap h ic arch iv al storages.
Ryżko J., S ik o rsk i A.: H olographische D igitalspeicher. T eil 1 INFORMATYKA 1980, N r 6, S. 4
A llgem eine C h a ra k te ris tik d e r G ru n d lag en d er h o lo g rap h i
sch en A u fzeich n u n g u n d d e r H o lo g rap h iesp eich erw irk u n g . M ehr a u sfü h rlic h w u rd e n die A ufbau, die W irkungsw eise u n d die K a p az itä t d e r o p tisch u n d m ech an isch a d re s s ie rte r S p eich er, sow ie die h o lo g rap h isch en A rch iv sp eich er, b e
schrieben.
T em ler A.: D ata pro cessin g in th e m o to r c a r in d u stry INFORMATYKA 1980, N o 0, p. 8
P a st d ev elo p m en t, a c tu a l situ a tio n an d plan s fo r th e f u tu re d a ta processing tec h n ica l e q u ip m e n t an d ap p licatio n in .th e hom e m o to r c a r in d u stry . D iscussed th e consequence an d co o rd in a tin g fu n c tio n s o f th e B ra n ch C en ter fo r O r
g an izatio n an d D ata P ro cessin g of M otor C ar In d u stry .
T em ler A.: D a te n v e ra rb e itu n g in d e r K ra ftw ag e n in d u strie INFORMATYKA 1980, N r 6, S. 8
B isherige E n tw ick lu n g , h e u tig e r S tan d und die P lä n e im B ereich d e r tech n isch en A u s rü stu n g u n d d er E D V -A nw en- d u n g en in d e r e in h eim isch en K ra ftw a g e n in d u strie . E s w u r
d en die R olle pnd K o o rd in ieru n g s fu n k tio n en d e r F ach zen - tru m fü r O rg an isatio n u n d D a te n v e ra rb e itu n g d e r K ra ft- W agenindustrie b esprochen.
G olka S.: D ata processing sy stem s in th e m o to r c a r tra d e an d service
INFORMATYKA 1980, No 6, p. 10
C h a rac te ristic s of needs, fo reig n ex am p les, as w ell a c tu a l situ a tio n and p lan s o f f u tu r e d a ta pro cessin g a p p lic atio n s in th e hom e m o to r c a r tra d e an d serv ice. P re s e n te d w ith m ore d e ta ils th e s tr u c tu r e an d fu n ctio n s, as w ell o p e ra tion effe c ts o f th e d a ta processing sy stem POLMOZBYT.
1
G alka S.: E D V -System e in K ra ftw ag e n h a n d el und D ien
stleistu n g e n
INFORMATYKA 1980, N r 6, S. 10
Die C h a ra k te ristik der B ed ü rfn isse, die a u slän d isch en B ei
spiele, sow ie h e u tig e r S ta n d und P lä n e der E D V -A nw en- d u n g en in in län d isch en K ra ftw a g e n h a n d e l u n d -D ien stlei
stu n g en . M ehr a u sfü h rlic h w u rd e n A u fb au und F u n k tio nen, sow ie B etn ieb seffek te des ED V -System s POLMOZBYT angegeben.
K iszk u rn o A., Sw i^cinskl S.: F .xperim ental m in ico m p u ter system based on INTEL elem en ts
INFORMATYKA 1980, N o 6, p. IS
G en eral c h a ra c te ris tic s o f th e e x p e rim e n ta l m in ic o m p u te r sy stem , b u ilt fo r d id actic p u rp o ses in th e G dafisk T ech n i
cal U n iv ersity . T h e c o n stru ctio n al so lu tio n secu res sim ple e x te n sio n o f th e sy stem , as w ell d e te ctio n of h a rd w a re and so ftw are e rro rs.
K isz k u rn s A., S w ięclński S.: Das ex p erim e n telle K lein- rech n e rsy ste n i au f G rund d e r IN T E L -B austeine
INFORMATYKA 1980, N r 6, S. 13
A llgem eine C h a ra k te ris tik d er fü r d id ak tisc h e Z w ecke vom D a ten v e ra rb e itu n g s in s titu t d e r T ec h n isch e n U n iv e rsitä t in G dańsk g eb au ten ex p erim e n tellen K le in re ch n e rsy ste m s. Die k o n stru k tio n e ile n L ösungen s ic h e rn den ein fa ch e n A usbau des System s, sow ie die w irk u n g sv o lle E rk en n u n g von H a rd w a re - und S o ftw a ren fe h lern .
'
M usialow ska A., S tab ro w sk i M.: G rap h ical so ftw a re fo r lin e p r in te r
INFORMATYKA 1930, No 6, p. 15
D etailed c h a ra c te ris tic s o f so lu tio n s and possib ilities o f th e su b p ro g ra m s p ack ag e fo r co m p u ta tio n o u tp u t in g ra p h ic al fo rm on s ta n d a r d lin e p rin te r. T h e pack ag e w as e la b o rate d in FORTRAN lan g u ag e and is now a p p lie d on CYBER co m p u ters. P o in te d o u t th e possib ilities of th e p ackage a p p lic atio n o n th e IBM 360/370 c o m p u te r series.
■
.
•••; ...•M usialow ska A., S ta b ro w sk i M.: Die g ra p h isch e S o ftw are f ü r P a ra lle ld ru c k e r
INFORMATYKA 1980, N r 6, S. 15
D e taillierte C h a ra k te ris tik d e r L ösu n g en und M öglichkeiten des U n te rp ro g ra m m p a k e ts fü r die A usgabe der B erech - n u n g sre su lta te in g ra p h is c h e r F o rm au f dem S ta n d a rd p a ra l
le ld ru c k e r, Das P a k e t w u rd e in FORTRAN e ra rb e it und je tz t Ist a u f C Y B E R -R echnern v e rw en d e t. Es w u rd e n die M öglichkeiten d e r P a k e ts v e rw e n d u n g a u f d en IBM 360/370- R ech n ern aufgezeigt.
G ogolek S., G ogolek W.: A u to m atiza tio n o f th e im age a n a lysis an d coding in dactyloscopy
INFORMATYKA 19B0, No G, p. 18
C h a ra c te ristic s o f th e technological so lu tio n s and th e m e
th o d o f co m p u terized an aly sis of p a p illa ry lines. P re se n ted ad v an tag e s o f th e so lu tio n a n d th e p o ssib ility of its a p p lic a tio n in o th e r fields th a n dactyloscopy.
Gogolek S., G ogolek W.: Die A u to m atlsa tio n d er B ildana- lyseu n d K o d ieru n g in d er D aktyloskopie
INFORMATYKA 1930, N r 6, S. 18
Die C h a ra k te ris tik d e r tech n isch en L ösungen u n d d er re - c im e ru n te rs tü tz te n A nalyse von P a p illa rlin ie n . Es w u rd e n die V orteile d e r L ösung und die M öglichkeiten ih e re r A n
w en d u n g in a n d e re n B ereich en als die D ak ty lo sk o p ie an g e
ben.
C zerniak Z., N ikodem ski M.: T he CROOK o p e ratin g system f i r MERA 400
INFORMATYKA 1980, No 6, p. 20
C h a rac te ristic s of th e CROOK o p e ra tin g sy stem fo r MERA 400 m in ico m p u ters, e la b o ra te d an d im p le m e n ted in th e S h ipping In s titu te of th e G dansk T ech n ical U n iv ersity . P re se n ted basic fe a tu re s o f th e sy ste m ’s disc versio n w ith e m phasis on its a d v an tag e s a n d co n fo rm ity to th e high school specific needs.
C zerniak Z., N ikodem ski M.: B etrieb ssy tem CROOK fü r MERA 400
INFORMATYKA 1930, N r 6, S. 20
D ie C h a ra k te ris tik des B etrieb ssy stem s CROOK fü r MERA 400 K le in re ch n e r, das in S c h iffs b a u in s titu t d e r T ech n isch en U n iv e rsitä t in G dańsk e r a rb e ite t und e in g esetzt w u rd e. Es w u rd en die w ich tig sten M erk m ale d e r P la tte n v e rs io n des S y stem s angegeben m it d e r B eto n u n g ih re r V o rteile u n d d er A npassu n g zu r spezifischen B e d ü rfn issen d e r H och
schulen.
2
Informatyka
z a sto so w a n ia w gosp o d a rce, lech n ice i n a u ce
Nr 6
M I E S I Ę C Z N I K
¿0 19 8 0
R O K X V
C z e r w i e c
ORGA N K O M I T E T U I N F O R M A T Y K I , M I N I S T E R S T W A NA UK I , S Z K O L N I C T W A W Y Ż S Z E G O I T E C H N I K I O R A Z K O M I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O N O T OS. I N F O R M A T Y K I
W NUMERZE: Strona
H o lo g raficzn e pam ięci cyfrow e. Część 1
J a n R yż k o , A n d r z e j v S i k o r s k i 4
In fo rm a ty k a w p rze m y śle m o to ry z acy jn y m
A le k s a n d e r T e m l e r 8
S y stem y in fo rm a ty c z n e w h a n d lu i u słu g a ch m o to ry z acy jn y ch
S ta n is ła w G ołka 10
D ośw iadczalny sy stem m in ik o m p u te ro w y n a b azie e lem e n tó w firm y IN T E L
A n d r z e j K is z k u r n o , S t e f a n S w i ę c i ń s k i 13
O p ro g ram o w a n ie g rafic z n e d r u k a rk i w ierszo w ej
A n n a M u siałow ska, M a r e k S t a b r o w s k i 15
A u to m a ty z a c ja ' a n a liz y i k o d o w an ia o brazów w d ak ty lo sk o p ii
S ła w o m i r Cogołek, W ło d z im ie r z Gogołek 18
S y ste m o p e ra c y jn y CR O OK dla M ERY 400
Z b ig n ie w Czerniak, M a rek N i k o d e m s k i 20
Z KRAJU
I k o n fe re n c ja CAM AC ’ 80
Ja n u s z Z a le w s k i 22
S łudzy K ró lo w ej N a u k (A.B.E.) 25
W y m ian a dośw iadczeń ślą sk ic h in fo rm a ty k ó w (E. K.) 26
K o n fe re n c ja in fo rm a ty k ó w POLM O
W ła d y s ł a w K le p a c z 27
ZE ZJEDNOCZENIA INFORM ATYKI
D o św iadczenia z w d ro ż e n ia kom p lek so w eg o sy stem u in fo rm aty c zn e g o
M iec z y s ła w Ciszek, S ta n is ła w C z y ż o w s k i 28
NAUCZANIE I KSZTAŁCENIE I n fo rm a ty k a w szk o le d ziesięcio letn iej
M irosław B ereziń ski, E m a n u e l Czyżo, W a c ła w Z a w a d o w s k i 31 M eto d a sa m o k ształc en ia
W ła d y s ł a w K lepac z 33
ZE ŚW IATA
CZŁO W IEK I K O M PU TER — k o n flik t czy w sp ó łp rac a? (W. K.) 34
In fo rm a c je różne (T. J.) 34
USPRAW NIENIA, NOWE KONCEPCJE, POMYSŁY
B ib lio te k a p ro g ra m ó w s ta n d a rd o w y c h d la u rzą d zen ia M ERA 9150
K o n r a d M a ru szc zy k , Iren a Z a l e w s k a 36
TERMINOLOGIA O je d n o litą te rm in o lo g ię
„B it” J a n u s z Z a l e w s k i 38
NASZE RECENZJE
„ L e k a rstw o ” B u rg e ra
A d a m B. E m p a ch e r 39
3
JAN RYŻKO, ANDRZEJ SIKORSKI Instytut Maszyn Matematycznych MERA W arszawa
H o lo g ra ficzn e pam ięci cyfrow e. C z ę ś ć 1
W ciąż ro sn ąc e z a p o trze b o w a n ie na p rze ch o w y w an ie co
raz w iększych ilości in fo rm a c ji w sy stem a ch k o m p u te ro w ych s ty m u lu je b a d a n ia n a d n ow ym i pam ięciam i. P ro w a dzone są p ra c e zarów no nad u d o sk o n a lan iem obecnie i s t n ie jąc y ch te c h n ik p am ięciow ych, ja k ró w n ież p o sz u k u je się zu p ełn ie n o w y ch ro zw iązań . W obecnej c h w ili w d zie
dzinie p am ięci o p e ra c y jn y c h p ry m w iodą p am ięci p ó ł
p rzew o d n ik o w e o coraz to w ięk szej sk a li in tę g ra c ji, n a to m ia st p am ięci m asow e opan o w an e są przez zapis m a g netyczny, głów nie w p o staci p am ięci ta śm o w y ch i d y sk o wych.
Z n ow ych te c h n ik pam ięciow ych n a jb a rd z ie j o biecu
ją cy m i w y d a w a ły się p am ięci optyczne, a spośród nich n a jk o rz y stn ie jsz e p a ra m e try u ży tk o w e o fero w a ł h o lo g ra
ficzn y zapis .inform acji. S ądzono, że w tej tech n ic e b ę dzie m ożna zrealizo w ać p am ięć s p e łn ia ją c ą zarów no w y m a g an ia z e w n ętrzn y c h p am ięci m asow ych, ja k i w y m a g an ia p am ięci o p era cy jn y c h . S podziew ano się w ięc, że p am ięci te b ę d ą p o sia d ały p ojem ności co n a jm n ie j rzę d u 1 0 12 bitów p rzy sw o b o d n y m d o stę p ie do in fo rm a c ji w czasie rzę d u 1 ns; z m ożliw ością w ielo k ro tn e j w y m ia n y in fo rm a c ji i p rzy n isk ich k o sz tac h n a bit.
M ożliw ości ta k ie w y chodziły n ap rz eciw n a jisto tn ie js z y m p o trzeb o m k o m p u te ró w , k tó re są z a sp o k a ja n e — ja k do tą d — przez szereg pam ięci: od m ały ch o k ró tk im czasie dostęp u , p rze z pam ięci o p e ra c y jn e o p o je m n o śc iac h do 10 8 bitó w i czasie d o stę p u rzę d u m ik ro se k u n d y , aż do sto sunkow o w olnych p am ięc i z e w n ętrzn y c h o sek w e n cy jn y m d o stęp ie do in fo rm a c ji, w k tó ry c h pojem ności rzę d u 1 0 12 bitó w są o sią g aln e n a ogół p rz y ręczn ej w y m ia n ie p a kietów d ysków czy k rążk ó w ta śm y m a g n ety c zn e j. Z a stą p ie n ie ta k ie j złożonej s tr u k tu r y je d n ą pam ięcią w p ro w ad ziło b y olbrzy m ie u sp ra w n ie n ie p rac y k o m p u te ró w [10].
Pod w pływ em en tu z ja sty c z n y c h p rze w id y w a ń , pow sze
c h n y c h w końcu la t 60-tych [I. 7, 9], rozpoczęto w licz
nych o śro d k ac h na całym św iecie in te n sy w n e b a d a n ia d o tyczące pam ięci h o lo g rafic zn y c h i to zarów no te o re ty c z ne, ja k i d o św ia d c z a ln o -k o n stru k c y jn e . W w y n ik u tych b ad a ń o k reślo n o p o d sta w y b u d o w y pam ięci h o lo g rafic z
nych, z b a d an o o g ran ic ze n ia, ja k im p o d le g a ją u k ła d y o p tyczne pam ięci, o p raco w an o liczne podzespoły i zbudo
w ano szereg m niej lu b b a rd z ie j ro zb u d o w an y c h m odeli pam ięci.
W re z u lta c ie okazało się, że m ożliw ości pam ięci holo
g raficz n y ch są znacznie sk ro m n ie jsz e, a re a liz a c ja tą m etodą p am ięc i o p e ra c y jn e j o sen so w n y ch p a ra m e tra c h w y m ag a jeszcze w ielu now ych m a te ria łó w i technologii.
W n in ie jsz y m a r ty k u le p rz e d sta w im y w za ry sie za sa
dy d z ia ła n ia p am ięci h o lo g raficzn y ch oraz p odstaw ow e zależności, o k re śla ją c e głów ne je j p a ra m e try . Z apoznam y też cz y teln ik ó w z obecnym s ta n e m o p raco w ań w a ż n ie j
szych podzespołów o raz ze z re aliz o w an y m i m odelam i p a mięci. W zakończeniu p o sta ra m y się podsum ow ać w y niki tych p rac oraz ocenić ich d alsze p ersp e k ty w y .
H O LO G R A FIC ZN Y Z A P IS IN F O R M A C JI
Z asada zapisu h olograficznego została p rz e d sta w io n a na rys. la. S p ó jn a w ią z k a św ia tła em ito w a n a z la s e ra zo sta
je- rozdzielona n a dw ie części. Do je d n e j z nich, zw anej w iązk ą przed m io to w ą, w p ro w a d zo n a zo staje in fo rm a c ja (np. p rz y przep u szczen iu w iąz k i p rzez częściow o p rz e z ro czy sty przedm iot). W iązk a ta, w ra z z d ru g ą w ią z k ą zw a
n ą w iąz k ą o d n iesien ia, k ie ro w a n a je s t n a św ia tło c zu ły o- środek, p a m ię ta ją c y m iejsce z a p isa n ia o b raz u pow stałego z in te rfe re n c ji obu w iązek. R ozkład n a tę ż e n ia św ia tła , po
w sta ły w w y n ik u in te rfe re n c ji, zo staje za p isa n y w o śro d
ku p a m ię ta ją c y m — w p ostaci zm ian w sp ó łc zy n n ik a p rz e puszczalności św ia tła (zapis a m p litu d o w y ) lu b zm ian d łu gości drogi o p tycznej (zapis fazow y). Zapis te n n a z y w an y je s t hologram em .
przedmiot hologram
Odczyt h o logram u, p rz e d sta w io n y sc h em a ty cz n ie n a rys.
Ib, re a liz u je się p rzez o św ie tle n ie go w ią z k ą o d czy tu , np.
id e n ty cz n ą z w ią z k ą o d n ie sie n ia zasto so w a n ą podczas za
pisu. W w y n ik u d y fra k c ji te j w iąz k i n a s tr u k tu r z e h o lo g ra m u p o w sta je k ilk a w iąz ek d y fra k c y jn y c h , a m iędzy in n y m i — z re k o n stru o w a n a w iąz k a p rze d m io to w a, d a ją c a o b ra z pozorny p rze d m io tu w ty m m iejscu , w k tó ry m p rze d m io t zn a jd o w a ł się podczas zapisu o ra z u g ię ta w iązka re a liz u ją c a o b raz rze czy w isty p rze d m io tu .
obraz rzeczywisty
In fo rm a c ja w p ro w a d z a n a do cy fro w ej p a m ię c i h o lo g ra ficznej w p ostaci im p u lsó w elek try cz n y ch '.zmienia stan y optyczne elem e n tó w m o d u la to ra przestrzen n eg o , k tó r y — ja k o p rz e d m io t — m o d u lu je w iąz k ę p rze d m io to w ą. P odczas o dczytu in fo rm a c ji ob raz ¡przedm iotu re k o n stru o w a n y je st n a p o w ierzch n i d e te k to ra św ia tła , iktóry z a m ie n ia im pulsy św ie tln e na elek try czn e.
PAMIĘĆ ADRESOW ANA OPTYCZNIE POJEMNOŚCI PAMIĘCI ADRESOWANEJ OPTYCZNIE
C yfrow e p am ięci h o lo g rafic zn e m ogą być w ró ż n y sp o sób zorganizow ane, zależn ie od p o żą d an y c h w łasn o ści u ż y t
kow ych. R ozw iązan iem ho lo g raficzn ej p am ięc i o p era cy jn e j, k tó ra m ogłaby łączyć dużą p o je m n o ść z szybkim , sw o bodnym d o stę p em d o in fo rm ac ji, je s t p am ięć o o rg an iz ac ji stro n ico w ej i ad re so w a n iu optycznym . S ch em at -blokowy ta k ie j p am ięc i p rze d staw io n y je s t n a ry s. 2.
la se r OPH U02 detektor
~ n
komputer
Kys. 2. Schem at blokow y adresowanej optycznie pam ięci o orga
nizacji stronicow ej
In fo rm a c ja w p ro w a d z a n a je s t d o tw o rn ik a stro n ic y TS, k tó reg o n a jw a ż n ie jsz ą część (m o d u lato r p rz e strz e n n y ) s t a no w i p ro s to k ą tn a m a tr y c a elem e n tó w o z m ie n n e j w ła s n o ś
ci optycznej, rap. przezroczystości. E le m eiit m a try c y odpo
w iad a p o je d y n cz em u bitow i, przy czyim jego s ta n p rz e zro czy sty o d p o w iad a np. „ je d y n c e ”, a s ta n n ie p rz ez ro c zy sty „ z e ru ”. C a ła s tro n a in fo rm a c ji, o liczbie b itó w o d p o w ia
d ają c e j liczbie elem e n tó w m o d u la to ra , zo sta je ró w n o cześn ie z a p isa n a w je d n y m h o logram ie. W o śro d k u p a m ię ta ją c y m holo g ram y (OPH) zap isan y ch z o s ta je obok sie b ie w iele h o logram ów .
O PH pam ięci o p e ra c y jn e j m usi służyć do w ielo k ro tn ej w y m ian y in fo rm ac ji, ta k w ięc m u si istn ieć m ożliw ość w y m a za n ia h o lo g ram u i z a p isa n ia w ty m sa m y m m iejscu now ego. Z m ian a h o lo g ram u n ie m o że n a ru sz a ć in fo rm a c ji zap isan y ch w innych, np. są sied n ich h o lo g ram ach . O PH n ie w y m az y w a ln e m ogą być n a to m ia s t u ży w a n e je d y n ie w pam ięciach sta ły c h .
O dczy t in fo rm a c ji z O PH odbyw a się ró w n ie ż całym i stro n ic a m i, p rzy czym re k o n s tru o w a n y z h o lo g ram u o b ra z m o d u la to ra p rz e strz e n n e g o je s t rz u to w a n y n a p o w ierz ch n ię m a try cy fo to d etek to ró w . K ażdy elem e n t te j m a try c y odpo
w iada je d n em u elem e n to w i m o d u la to ra .
C elem zapisu w ie lu hologram ów , a n a s tę p n ie ich odczy
tu, w ią z k i św ia tła m u sz ą być k ie ro w a n e w ró żn e m ie jsc a O PH . Tego ty p u opty czn e a d re so w a n ie h o lo g ram ó w je s t rea lizo w a n e p rz e z d e f le k to r 1) wiąziki la se ro w e j DF. W iązki te są ta k ż e o d pow iednio fo rm o w a n e i k ie ro w a n e p rzez u - k ła d optyczny, oznaczony sym bolem U O l.
U k ład op ty czn y U O l sp ełn ia w ie le fu n k c ji i m oże być re a lizo w a n y n a ró ż n e sposoby. U kład te n dzieli o d ch y lo n ą w iązkę n a d w ie części: w ią z k ę p rz e d m io to w ą i w ią z k ę od
n iesienia. W iązkę p rze d m io to w ą k ie ru je n a m o d u la to r p rz e strz e n n y w ta k i sposób, ab y d la k a ż d eg o k ie ru n k u , n a d a nego jej p rz e z d e fle k to r, o św ie tla ła całą p o w ierz ch n ię m o d u la to ra , w talki sposób, ja k b y w y ch o d ziła o n a z jed n eg o (określonego d efle k to re m ) p u n k tu płaszczyzny z w a n ej p ła szczyzną o św ie tla jąc ą. D alej u k ła d s k u p ia t ę ro zb ie żn ą w ią zkę w określo n y m m iejscu p o w ierz ch n i OPH . D ru g a w ią z k a k ie ro w a n a je s t ¡bezpośrednio n a O PH w sp ó łb ie żn ie z pie rw sz ą — tak , aby o b ie w ią z k i dla w sz y s tk ic h o d ch y le ń z d e fle k to ra p a d a ły zaw sze w 'to sam o m iejsce n a p o w ierz ch n i OPH.
Z ad a n iem u k ła d u o p ty czn eg o U 0 2 je s t n a to m ia st ta k ie k ie ro w a n ie re k o n s tru o w a n y c h z h o lo g ram ó w w iązek, a b y o - b ra z m o d u la to ra p rz e strz e n n e g o p a d a ł zaw sze ta k sam o n a m a try c ę d e te k to ró w , nie za leż n ie od tego, z k tó reg o h o lo g ram u je s t re k o n stru o w a n y .
P ra c ą ca łe j p a m ię c i k ie ru je u k ła d ste ro w a n ia z a w ie ra ją cy p a m ię ć bufo ro w ą. P odczas o p era cji zapisu d a n e z te j pam ięci p rz e sy ła n e są do tw o rn ik a stro n ic y , n a to m ia st p o d czas odczytu p o b ie ra n e są one d o p am ięc i z m a try c y d e te k torów .
S tro n ico w ą pam ięć h o lo g rafic zn ą m o żn a zrealizo w ać w różinych k o n fig u ra c ja c h p rz e strz e n n y c h . J a k w id a ć z ry s.
Ib m o ż n a w y k o rz y sta ć do o d cz y tu w iązk ę zbieżną, d a ją c ą ob raz rzeczyw isty, lub w iązk ę ro zbieżną p o je j zognisko
w aniu. M ożna ta k ż e p o d cz as za p isu ob ie w ią z k i sk ie ro w a ć na o środek p a m ię ta ją c y z p rz e c iw n y c h s tr o n lu b od czy ty w ać ho lo g ram n ie w ią z k ą id en ty czn ą, ja k w ią z k a o d n ie sienia, le cz do n ie j sp rzężoną (sy m etry czn ą d o w iązk i o d n ie sie n ia w zględem w ią z k i p rzedm iotow ej). D la każdego z ty c h o śm iu sposobów za p isu i odczytu h o lo g ram u m ożna zrealizow ać ta k ą k o n fig u ra c ję w iązek, a b y po d czas odczy
tów w szy stk ic h h o lo g ram ó w o b ra z m o d u la to ra za w sze p o w sta w a ł w ty m sa m y m m iejscu.
Szczegółowy p rze g lą d w szy stk ic h m ożliw y ch k o n fig u ra c ji w ra z z an a liz ą ich w a d i za le t m o żn a znaleźć w książce B. H illa [4], p o d su m o w u ją c e j p r a c e n a d p a m ię c ia m i holo
g raficznym i, p rz e p ro w ad z o n e do połw y la t sie d e m d z ie sią tych.
N iezależnie od ro z w a ż a ń te o re ty cz n y ch w sz y stk ie n ie m a l m odele p am ięc i zrealiz o w an e b y ły w tej sa m e j k o n f ig u ra cji, a m ia n o w ic ie ta k ie j, ja k n a ry s. Ib (w raz z soczew ką, k tó ra o g n isk u je ro zb ie żn ą r e k o n s tru o w a n ą w iązkę). Z a n alizu jem y w ięc p a r a m e try 'u k ła d u optycznego tej k o n fi
g u rac ji.
Z asadnicza część itego u k ła d u , d ec y d u ją ca o p o jem n o ści pam ięci, p rz e d sta w io n a je s t n a ry s. 3. P ojem ność je st ró w n a iloczynow i liczby e le m e n tó w m o d u la to ra M ,przez licz
bę h o lo g ram ó w w O PH . W ielkości tych n ie m o żn a p r z y j
m ow ać w sp o só b dow olny, gdyż w y m ia ry m o d u la to ra i O PH są ograniczone; ich p rz e k ą tn e m u sz ą być bow iem m n iejsze od a p e r tu r obiektyw ów . W y m iary zaś elem e n tó w m o d u la to ra i h o lo g ram ó w z w ią za n e s ą ze sobą p r a w a m i d y fra k c ji. Ś w ia tło w y ch o d z ąc e z p u n k to w eg o źródła, u - m ieszczonego w p łaszc zy ź n ie o św ie tla ją c e j S, ognisk o w an e je st z a p om ocą o b ie k ty w u poprzez m o d u la to r M n a płaszczyźnie O PH . T a k w ięc, p o m ija ją c w p ły w a b e rra c ji, k s z ta łt h o lo g ram u o k re ślo n y je s t p rz e z d y fra k c ję w iązk i p rze d m io to w ej n a s tr u k tu r z e m o d u la to ra i je s t jej obrazem F ra u n h o fe ra .
R a zk ład n a tę ż e n ia ś w ia tła w o b ra z ie F ra u n h o fe ra je st z p e w n y m p rz y b liż e n ie m ró w n y p rz e strz e n n e j tr a n s fo rm a cji F o u rie ra ro z k ła d u n a tę ż e n ia św ia tła w p łaszczyźnie m o d u la to ra p rze strzen n e g o . O b raz F ra u n h o fe ra s tr u k tu r y złożonej z w ielu id e n ty c z n y c h elem en tó w , ja k ą sta n o w i św ia tło p o p rze jściu p rz e z m o d u la to r p rz e strz e n n y , je s t ilo
czynem o b ra z u F ra u n h o fe ra ¡pojedynczego ele m e n tu i o- b raz u s tru k tu r y , w k tó r e j k a ż d em u elem en to w i odp o w iad a pojed y n czy p u n k t. Tzn. n a tę ż e n ie ś w ia tła w o b ra z ie F r a u n h o fe ra s tr u k tu r y je s t iloczynem n a tę ż e ń św ia tła o b u w y m ien io n y ch o b razó w [6]. Z a te m ze w n ętrzn e w y m ia ry tego o b ra z u p o k ry w a ją się w z a sa d zie z w y m ia ra m i o b raz u p o jedynczego ele m e n tu m o d u la to ra.
J e ś li e le m e n t m o d u la to ra m a k s z ta łt k o ła , to je g o obraz F ra u n h o fe ra m a p o sta ć zn an y ch , d y fra k c y jn y c h ta rc z~ A iry . G dy p rz y jm ie m y za śre d n ic ę h o lo g ra m u śre d n ic ę c e n tr a l
n ej ta rc z y , m ierzonej p o m ięd zy m in im am i n a tę ż e n ia ś w ia t
ła, oraz n ało ży m y w iąz k ę o d n ie sie n ia o ty m sa m y m w y m iarze, śred n ic a h o lo g ra m u b ę d z ie w ynosiła:
dH 2,U XI
(
1)
‘) d e fle k to r — u rząd zen ie o d ch y lające w iązk ę św iatła
gdzie: X — d ługość f a li św ia tła , l — odległość pom iędzy ele m e n te m m o d u la to ra i h o lo g ram em , dM — śre d n ic a e le m e n tu m o d u la to ra.
5
W id ać w ięc ja k ¡zjawisko d y fra k c ji u zależnia w y m ia ry e lem e n tó w m o d u la to ra i hologram ów .
W staw ia jąc pow yższą zależność (dla n a jb a rd z ie j n ie k o rz y stn y c h elem en tó w m o d u la to ra i hologram u) do w zoru n a ¡pojemność pam ięci, będącego iloczynem liczby e le m e n tó w m o d u la to ra p rzez liczb ę hologram ów , u zy sk u je się dość złożony w zó r (p a trz o p rac o w a n ie [11]). P ojem ność z a leży — zgodnie z ty m .wzorem — od p rz e k ą tn y c h m a try c y m o d u la to ra i OPH , odległości m iędzy ty m i zespołam i, s to su n k u liczby ikolum n i w ierszy w m a try c a c h m o d u la to ra i m a try c a c h holo g ram ó w oraz od w spółczy n n ik ó w w y p e ł
n ie n ia ty c h m a try c .
D la u k ła d u optym alnego, ten . takiego, w k tó ry m w obu m a try c a c h liczba k o lu m n je s t ró w n a liczbie w ierszy , a t a k że identyczne są p rz e k ą tn e m o d u la to ra i OPH , w zó r ten znacznie się upraszcza. Je że li d o n ie g o z o sta n ą w sta w io n e p a ra m e try o b iek ty w ó w , a m ia n o w icie śre d n ic a czyn
n a o b ie k ty w u 0 , n a m ie jsc e p rz e k ą tn y c h m o d u la to ra i O PH , o raz p o d w ó jn a ogniskow a 2f, ja k o p rzy b liżo n a w a r
tość odległości m iędzy m o d u la to rem i O P H (p atrz ry s. 3), to o trz y m u je się:
2 p F
C = --- --- -— (2) 3AJ ( 4 i ” + l ) 5«
gdzie: F = f / 0 — a p e r tu ra w zg lęd n a o b ie k ty w u , cM i Cu
— lin io w e w spółczynniki w y p ełn ien ia m a try c m o d u la to ra i hologram ów .
Z p rze d sta w io n e g o w z o ru w y n ik a, -jak isto tn y w p ły w na pojem ność pam ięci m a ją p a ra m e tr y obiektyw ów . Gdy p rzy ją ć X — 628 n m o raz sz a c u ją c re a lis ty c z n ie Cm =C h =
= 1,5, o k a z u je się, że ab y uzy sk ać pojem ność p am ięc i C =
= 108 b itó w trz e b a d y sponow ać o b ie k ty w a m i o p a ra m e tra c h ta k ic h , ja k w je d n e j z k o lu m n p rz e d sta w io n e j tab eli.
f /m m / 100 200 300 5 00
0 /m m / UO 170 200 250
F 0 , 7 1 ,2 1 ,5 2
O b ie k ty w y o ta k ich , ja k w ta b e li p a r a m e tra c h , i w ła ś
ciw ie sk o m p en so w an y ch a b e rra c ja c h n ie s ą jeszcze n igdzie n a św iecie p ro d u k o w a n e i b ęd ą n ie w ą tp liw ie tr u d n e do zre aliz o w an ia . M ożna w ięc p rzy p u śc ić, że pojem ności a d r e so w an ej św ia tłe m holo g raficzn ej pam ięci o o rg an iz ac ji stro n ic o w e j n ie p rze k ro c zy w a rto śc i 108 bitów . Do zbliżo
nych w yników , lecz n a d ro d ze nieco innego ro zu m o w a n ia dochodzi ró w n ież H ill w cy to w a n e j ju ż p ra c y [4],
D la obiek ty w ó w , k tó ry ch k o n s tru k c ja w k r a j u b y ła b y jeszcze re a ln a , a w ięc o p a r a m e tra c h około i = 200 m m i F = 2, .można by uzyskać p o je m n o śc i p am ięci ckoło 1,6 X X 107 bitów . P a m ię c i o ta k ic h po jem n o ściach nie s ta n o w iłyby je d n a k sp e c ja ln e j a tra k c ji dla system ów k o m p u te row ych.
P o d ejm o w a n e są lic zn e pró b y obejścia p rze d staw io n e g o pow yżej ograniczenia. J e d n ą z n ic h .jest zap isy w a n ie w ię k szej ilości h o lo g ram ó w n a je d n e j pozycji. Zapis ta k i r e a li
zow any je s t p rz y różnych k ą ta c h p a d a n ia w ią z k i o d n ie sie
nia.
P rz y zapisie w c ie n k im ośro d k u p a m ię ta ją c y m [3] ró ż nice p om iędzy k ą ta m i p a d a n ia w iązek o dniesienia m uszą być w ty m p rz y p a d k u na ty le duże, ab y holo g ram y n ie z a k łó cały się w za jem n ie. Is tn ie je w ięc je d y n ie m ożliw ość z a p isu k ilk u h o lo g ram ó w n a je d n e j pozycji, p rz y czym u k ła d ta k i w y m ag a d e fle k to ró w o dużych k ą ta c h o d ch y lan ia (k il
k a d z ie sią t stopni).
Z nacznie w iększe m ożliw ości d a j e sto so w a n ie g ru b eg o o środka p a m iętają ce g o , w k tó ry m z a p isy w a n e są h o lo g ra
my p rz e s trz e n n e [2]. O dczyt ta k ic h holo g ram ó w , zg o d n ie z p ra w a m i d y fra k c ji B rag g a, w y k a z u je du żą czułość n a k ą t p a d a n ia w iązki odczytu. D zięki te m u ju ż p r z y n ie w ie l
kim o dchyleniu k ą ta p a d a n ia w iązk i odczytującej, w sto su n k u d o k ą ta p a d a n ia w ią z k i o dniesienia po d czas zapisu, d y fra k c ja n ie w y stę p u je. P ozw ala to n a zapis n a w e t k il
k u se t h ologram ów w je d n y m m iejscu O PH (o grubości około 1 mm).
Z w iększenie g rubości O PH zw iększa czułość k ą to w ą od czytu, a co za ty m id z ie — zw iększa liczbę hologram ów , ja k ie m o ż n a w ośro d k u zapisać. G rubości tej n ie m ożna je d n a k d ow olnie pow iększać, gdyż w iązk i p rze d m io to w a i o d n ie sie n ia n ie będ ą się ¡pokrywać w całej objętości OPH, zw łaszcza dla dużych k ą tó w m iędzy w iązkam i. Liczba zap isan y ch h o lo g ram ó w w ro zw ią zan iac h te g o ty p u je st ograniczona p rz e d e w sz y stk im w y d ajn o ścią d y fra k c y jn ą hologram ów , k tó ra z n a c z n ie s p a d a ze w zro ste m ich liczby.
Poza ty m istn ie ją w ie lk ie tru d n o śc i p ra k ty c z n e zw iązane z k o n s tru k c ją ta k ic h deflek to ró w , k tó re re a lizo w a ły b y k ie ro w a n ie w iąz ek w w iele położeń i pod w ielo m a ró żn y m i k ą ta m i p ad a n ia .
M ożna w ię c oczekiw ać re a liz a c ji około 50 h ologram ów n a każdej p o zy cji OPH , co p o zw a la na 50 -k ro tn e zw iększenie pojem ności pam ięci. N astąp i to je d n a k p rz y znacznej k o m p lik a c ji całej k o n s tru k c ji. W ym iana ja k ie jś in fo rm a c ji pociąga p rzecież za sobą konieczność w y m az an ia i p o n o w n e
go za p isu w szy stk ich h o lo g ram ó w z a p isa n y ch w je d n e j p o zycji.
PAMIĘĆ ADRESOW ANA MECHANICZNIE
Z d ecy d o w an e p o w ięk sze n ie .pojem ności p am ięc i h o lo g ra
ficznej je s t m ożliw e je d n a k d o p ie ro w tedy, g d y w p ro w a d z i się m e ch a n icz n e ad re so w a n ie in fo rm ac ji. Je śli p a m ię ć a d reso w an ą o p tycznie w zbogacić o m ech a n icz n ą w y m ia n ę c a łych tom ów O PH w zau to m a ty z o w a n y m .zasobniku, to o- trzy m a s ię pam ięć o p ra k ty c z n ie n ieo g ran iczo n ej p o je m ności. W ta k ie j p a m ię c i o a d re so w a n iu m ieszan y m czas d o stęp u d o in fo rm a c ji w o b rę b ie jed n eg o to m u n a d a l pozo
s ta je rz ę d u m ik ro se k u n d y , n a to m ia s t w p rz y p a d k u k o n ie czności w y sz u k a n ia now ego to m u i jego w y m ia n ie, czas te n będzie w y n o sił k ilk a lu b k ilk a n a ś c ie sekund.
R ezy g n u jąc z a d re so w a n ia optycznego i przechodząc na ad re so w a n ie m e ch an iczn e u zy sk u je się ró w n ież znaczne uproszczenie k o n s tr u k c ji pam ięci, a zw łaszcza je j u k ła d u optycznego. S c h em at blokow y p a m ię c i a d re so w a n e j m e c h a nicznie je s t zbliżony do sc h e m a tu p rze d sta w io n e g o n a rys. 2; je d y n ie za m ia st d e fle k to ra w y stę p u je tu zespól p rze su w u OPH . W iązki św ia tła w ta k ie j p am ięc i b ie g n ą zaw sze ty m i sa m y m i to ram i, co p o zw a la n a zasad n icze u- proszczenie u k ład ó w optycznych. D alsze uproszczenie, z a ró w no u k ła d ó w optycznych, ja k i m o d u la to ra p rz e strz e n nego oraz d e te k to ra , u z y sk u je się zm n iejsza jąc zaw arto ść in fo rm a c ji w h o lo g ram ach d o k ilk u d z ie sięc iu lu b n a w e t k ilk u b itó w . A by m o żn a ¡było u zyskiw ać n a d a l d u że g ę
stości z a p isu i — co się z ty m p o śre d n io w iąże — dużą szybkość odczytu, h o lo g ra m y m uszą z a jm o w a ć ja k n a j m n ie jsz e p o w ierz ch n ie , p o n iż ej 0,01 m m 2.
P rz y ta k m ik ro sk o p ijn y c h h o lo g ram ach u sta w ia n ie ich w w iązce św ia tła w k o n s tru k c ji ze sw o b o d n y m d o stę p em w y m ag a w y ją tk o w o p rec y zy jn y c h u k ła d ó w m echanicznych, n ie m n ie j n a w e t p rz y ta k ic h u k ła d a c h tru d n o b y ło b y u zy sk a ć czasy d o stęp u k ró tsze o d 50 m s . . Z te g o p o w o d u w p am ięc ia ch h o lo g rafic zn y c h o ad re so w a n iu m ech an iczn y m rea lizo w a n y je s t n a ogół se k w e n c y jn y ¡dostęp do in fo r
m acji, np. p o d o b n y d o stosow anego w m a g n ety c zn y c h p a m ięciach taśm ow ych. R ezy g n u jąc ze sw obodnego d o stęp u na rzecz w y b ie ra n ia se k w e n cy jn eg o m ożna uzy sk ać d u żą szybkość o dczytu i za p isu in fo rm a c ji, np. 10s b itó w /s [5].
W n ie k tó ry c h ro zw ią zan iac h se k w e n c y jn y c h p o zo staw io no ograniczone a d re so w a n ie o p ty c zn e . W ta k ic h p am ięc ia ch holo g ram y zap isy w an e są na ta ś m ie m a te r ia łu św ia tło c z u łego, n p . w k o le jn y c h rz ą d k a c h ułożonych w p o p rzek ta ś my. P odczas odczytu ta ś m a j e s t p rz e w ija n a , a k o le jn e h o log ram y ;(w rz ą d k a c h ) s ą w y b ie ra n e optycznie, n ajcz ęś
ciej przez o ch y lan ie w iązki św ia tła z w ie rcia d łem o b ro to wym .
PAMIĘCI ARCHIWALNE
T erm in e m ,p a m ię ć a r c h iw a ln a ” o k reśla się n a ogół p a m ięć o b ard z o d u żej p o jem n o ści 1010— 1013 bitów , k tó re j z a w a rto ść in fo rm a c y jn a je s t n ajczęściej je d y n ie p o w ięk sza
na, n a to m ia s t w y m ia n a in fo rm a c ji d o k o n y w an a je s t spo
rad y c z n ie i w n ie w ie lk im zak resie. Czas d o stę p u do do
w olnej in fo rm a c ji m oże być w ty m p r z y p a d k u długi, cho
ciaż p o żą d an e są sto su n k o w o d u że szybkości o d c z y tu b lo k ó w in fo rm a c ji. ¡Pamięć ta k a p o w in n a cechow ać się n i
sk im w sk a ź n ik ie m kosztu na b it i dosyć d u ż ą g ęstością z a p isu in fo rm a c ji. J e s t to n a ogół pam ięć sta ła , w k tó r e j w y m ia n a in fo rm ac ji o dbyw a się je d y n ie p rze z w ym ianę części o śro d k a pam iętająceg o .
A rc h iw aln a p a m ię ć h o lo g rafic zn a m oże być rea lizo w a n a zarów no w ipóstaci p a m ię c i a d re so w a n ej op ty czn ie lub m ech an iczn ie ze sw obodnym d o stęp em w ra m a c h itomu i m e ch an iczn ą w y m ia n ą to m ó w OPH, ja k i w p o sta ci p a m ięci o o rg an izacji se k w e n cy jn ej, ró w n ież z m echaniczną w y m ia n ą je d n o ste k o śro d k a (np. film u ) [8],
M echaniczna w y m ia n a oraz d o k o n y w an a poza u k ła d em n a ś w ie tla ją c y m o b ró b k a o śro d k a O PH (po jego n a ś w ie tle niu) su g e ru je ro z w ią z a n ie k o n stru k c y jn e , w k tó ry m zapis i od czy t h o lo g ram ó w rea lizo w a n y będzie w dw óch różnych u rządzeniach. In fo rm a c ja .zapisana w O PH w p o sta c i h o lo g ram ó w m oże zostać ta k ż e w p ro s ty sposób po w ielo n a i p rz e k a z a n a d o w ielu u rzą d zeń odczytujących. Is tn ie je też m ożliw ość znacznego o b n iż en ia ko sztó w u rzą d zen ia odczytu, p oniew aż sta b iln o śc i poszczególnych zespołów ¡tego u r z ą dzenia, ja k i d o k ła d n o ść u sta w ie n ia w n im ośrodka p a m ię ta jąc eg o m o g ą być z n a c z n ie ¡m niejsze -niż w u rząd zen iu do zap isu hologram ów .
U rząd zen ie z a p isu ją c e in fo rm ac ję d o ośro d k a p a m ię ta jącego, k tó re g o sc h e m a t p rz e d sta w io n y je s t n a ry s. 4, sk ła d a się z trze ch zasadniczych części: u k ła d u o ptycznego z m ech an iczn y m przesu w em OPH, ele k tro n ic z n y c h u k ła dów ste ru ją c y c h o ra z zespołu technologicznego do obróbki o środka p am iętają ce g o . W u rzą d zen iu tym w p ro w a d z a n a p oprzez u k ła d y elek tro n ic zn e in fo rm a c ja w p isy w a n a je st do k o le jn y ch hologram ów , a po n a ś w ie tle n iu w szystkich h o lo g ram ó w tom u (kliszy lu b o d c in k a film u ) je s t on p rz e sy ła n y d o zespołu technologicznego d o d alszej o b ró b k i (w y
w ołanie, u trw a le n ie lu b w y k o n a n ie kopii).
kompule
interfejs
centralne stero
wanie zapisem
sterowanie pamiec sterowanie mo
migawką RAM r ~ dulatorem
przestrzennym
la ser > - migawka
-T
uchwyt OPH
przsuw OPH
w anie. N a je d n y m sta n o w isk u o p e ra to rs k im k la w ia tu ro w e j re je s tra c ji d an y c h m ożna w p ro w a d zić ś re d n io 8 tys. z n a k ów n a godzinę. M ając do d y sp o zy cji sto su n k o w o duży sy ste m z b ie ra n ia d a n y c h .(np. o 24 sta n o w isk ac h ) potrzeba w ięc o k o ło ro k u fcrzyzmianowej .pracy, ab y w p ro w ad zić do-
komputer
_ ! i _
interfejs
sterowania wybieraniem OPH z zasobnika
centralne stero
wanie odczytem
sterowanie migawką
sterowanie pami?ć sterowanie 1
przesuwem
OPH RAM detektorem j
oznaczenia przesy ła n ia :
► impulsów elektrycznych
>— św iatła
*•> tomu OPH
Rys. 5. S ch em at blokow y u rząd zen ia o d czy tu In fo rm acji w APH
piero 1010 bitów . Z ap e łn ie n ie tą m e to d ą pam ięci o p o je m ności 10 15 b itó w jc ś t w ięc za d a n ie m g ig an ty czn y m , n a rz u cający m konieczność d o k o n an ia w te j d ziedzinie z a sa d n i
czego p rzełom u d ro g ą całk o w iteg o z a u to m a ty z o w a n ia pro cesu p rzy g o to w a n ia i w p ro w a d z a n ia danych.
kopiarka OPH
~
____ ^
zespól obróbki OPH LITERATURA ' technologicznej OPHoznaczenia przesyłania:
» - impulsów elektrycznych
— — > - światła tomu OPH
Rys. 4. S ch em at blokow y u rząd zen ia zapisu in fo rm a c ji w APH
S c h e m a t blokow y u rzą d zan ia odczytu p rz e d sta w io n y je s t n a ry s. 5. U rz ąd z en ie to s k ła d a się z optycznego u k ła d u o dczytu w ra z z m echanicznym p rz e su w e m OPH, e le k tro n i
cznych u k ład ó w s te ru ją c y c h i za so b n ik a OPH . P o w y sz u k a n iu w zaso b n ik u żądanego to m u O P H zo sta je on p rz e słan y d o u ch w y tu części o d cz y tu ją ce j, p o czym w zależności od o rg an iz ac ji pam ięci, a lb o ca ły zo sta je p rz e c z y ta n y s e k w encyjnie, albo zo sta ją o d cz y ta n e dow o ln ie w y b ra n e ho
logram y.
Z p am ięc ia m i a rc h iw a ln y m i o w ielk ich pojem nościach w iąże się oczyw iście p ro b le m p rz y g o to w a n ia d an y c h i ich w p ro w a d za n ia do p am ięci. A by zdać sobie sp ra w ę z ro z
m ia ró w tego p ro b le m u n ie zb ę d n e je st n a s tę p u ją c e oszaco-
11] A nderson L. K.: H olographic O ptical M em ory for B u lk D ata S to rag e, Bell L ab R ecord vol. 46, 1968
[2] d ’A uria L., H u lg n a rd J . P , Spitz E.: H olographic R ead-W rite M em ory and C ap acity E n h a n c e m e n t by 3D S to rag e, IEEE T r a n sa c tio n s on M ag n etics vol. 9, 1973
|3] G oldm an G.: In c re a sin g th e S to rag e D en sity o f H olographic R ecording by S p a tia l F re q u e n cy M ultip lex in g , S iem ens F o rsch x itt u. E n tw ic k lu n g vol. 2, 1973
(4) Hill B.: H olographic M em ories an d T h eir F u tu re , A dvances in H o lo g rap h y vol. 3, D e k k er Inc. N ew Y ork, 1976
[5] Jo h n so n R. H., R o b erts H. IN., W atk in s J. W .: H ighspeed H olographic D igital R ecorder, A pplied O ptics vol. 13, 1974
**16] L en d a ris C. G., S ta n le y G. L.: D iffra c tio n P a tte r n S am pling fo r A u to m atic P a tte r n R ecognition, P ro c. IEEE vol. 58, n o 2, 1970 171 R a jc h m an J. A.: P ro m ise o f O ptical M em ories, J. Appl. P hys.
vol. 41, nb 3, 1970
]8[ S ik o rsk i A. i in n i: A rch iw aln a p am ięć ho lo g raficzn a. O prać, w ew n. I n s ty tu tu M aszyn M atem aty czn y ch , 1978
19) V ltols V. A.: IBM T ech n o lo g y D isclousure B u lletin no 8, 1966
110] \yrzeszcz Z.: K ie ru n k i re a liz a c ji p am ięci o p ty czn y ch sw obod
nego d o stępu, ETO N ow ości n r 1, 1972
1111 W rzeszcz Z. 1 in n i: K o n cep cja z esta w u z aw ierająceg o pam ięć h olograficzną, m o d u ły p rz e tw a rz a n ia 1 m o d u ły in te rfe js u , A rc h i
w um O pracow ań I n s ty tu tu M aszyn M atem aty czn y ch n r 42, 1978
7
ALEKSANDER TEMLER
Branżowy Ośrodek O rganizacji i Informatyki Przemyślu Motoryzacyjnego
W arszawa
Inform atyka w p rzem yśle m oforyzacyfriym
W e w rz eśn iu 1954 r., a w ięc 25 la t tem u, została zo rg a
n iz o w a n a w F a b ry c e S am ochodów C iężarow ych w S ta r a chow icach pierw sza w przem y śle m o to ry z acy jn y m sta c ja m a szy n lic ząco -an aiity czn y ch . K ażda rocznica je s t okazją do a n a liz y m inionego o k resu , w y cią g n ię cia w n io sk ó w z p rze b ieg u re a liz a c ji dotychczasow ych p rac , a ta k ż e n a k r e ś le n ia dalszego k ie ru n k u rozw oju.
R ozw ój zastosow ań in fo rm a ty k i w p rze m y śle m o to ry z a
c y jn y m m o żn a podzielić n a trzy u m o w n e okresy:
la ta 1954— 1968 — za sto so w a n ie m aszyn lic zą co -an a lity c z- n ych
la ta 1968—1977 — w d ra ż a n ie te c h n ik k o m p u te ro w y c h w z a k re sie procesów in fo rm ac y jn o -d e cy z y jn y ch
o d 1977 r. — z a sto so w a n ie sp rz ę tu k o m p u te ro w e g o do ste ro w a n ia p ro cesam i p ro d u k cy jn y m i.
Z A STO SO W A N IE M ASZYN L IC Z Ą C O -A N A LIT Y C Z N Y C II W la ta c h 1954—¡1968 w n a s tę p u ją c y c h p rze d sięb io rstw a ch p o w sta ły i d ziałały s ta c je m aszyn licząco -an aiity czn y ch :
P rz e d się b io r stw o Typ maszyn l.ic z b a zestaw ów
F SC S tarach ow ice ARITMA .4
FSO W arszaw a ARITMA * i
F S C Lublin SAM 3
F S S K ielce ARITMA 3
JZS Jelcz SOEMTRON 2
FM S S z c z e c in ARITMA 2
S F A Sanok ARITMA 2
FA K rosno ARITlOiA 2
Kuźnia - U stro ń
/o b e c n ie F S M / ARITMA 3
Ł ą c z n ie 25
P o n a d to d w a p rze d sięb io rstw a nie p o sia d a ją c e w łasn y ch z e sta w ó w m aszy n p rz e tw a rz a ły w F a b ry c e Sam ochodów O sobow ych w W a rsza w ie (Z akłady E le k tro te c h n ik i M oto
ry z a c y jn e j w W arszaw ie oraz F a b ry k a W yrobów z P ro sz k ó w S p iek a n y ch w Ł om iankach).
M gr A lek san d er TEM LER u k ończył W ydział P ra w a U n iw e rsy tetu W ar
szaw skiego. Od 1986 r. p ra c u je w p rzem y śle m o to ry zacy jn y m , obecnie n a s ta n o w isk u głów nego sp e c ja listy ds. k o o rd y n a c ji ro zw o ju in fo rm a ty k i.
T ak szero k ie zastosow anie zm echanizow anego o b ra c h u n k u um ożliw iło d o b re p rzy g o to w a n ie o rg a n iz a c y jn e p rz e d się b io rstw do p rze jścia n a elek tro n ic zn ą te c h n ik ę obliczenio
w ą, a zw łaszcza:
® p rz y g o to w a n ie p o d sta w o w y c h d o k u m en tó w dla tw orze^
nia m aszynow ych n o śn ik ó w in fo rm a c ji
© o p raco w an ie zasadniczych kodów i indeksów
© w p ro w a d ze n ie d y sc y p lin y z a p e w n ia ją c e j te rm in o w y spływ d o k u m e n tó w źródłow ych
® p rzy sto so w a n ie s tr u k tu r y o rg an iz ac y jn ej do w y m ag a ń e lek tro n ic zn e g o p rz e tw a rz a n ia danych.
Z ak res w y k o n y w an y ch p ra c n a m aszy n ach lic zą co -an a - lity cz n y ch b y ł b a rd z o sz ero k i i o b ejm o w ał za g ad n ien ia : g o sp o d a rk i m a te ria ło w e j (11 p rze d sięb io rstw ), z a tru d n ie n ia i p łac (7 p rze d sięb io rstw ), p la n o w a n ia (6 przed sięb io rstw ), obciążenia m aszyn i u rzą d zeń (5 p rze d sięb io rstw ) o ra z k o sztów (6 p rze d sięb io rstw ).
P rz y k ła d e m szczególnie szerokiego z a k re su sto so w an ia o- b ra o h u n k u zm ech an izo w an eg o m oże być F a b ry k a S am o ch o dów C iężarow ych w S tarac h o w ica ch , gdzie na czterech ze
sta w a c h m aszyn A R ITM A w y k o n y w an o p o n ad 100 różnych ta b u lo g ra m ó w o b ejm u ją cy c h ta k ie zag ad n ien ia , ja k :
• p ła c e d la całej załogi (rozliczenie do n etta)
® p la n o w a n ie p ro d u k c ji (pracochłonność w g czyności, o b ciążen ia sta n o w isk roboczych, zużycie m a te ria łó w , p ra c o chłonność p a rtii)
® n o rm o w a n ie
• śro d k i trw a łe i p rze d m io ty n ie trw a le O g o sp o d a rk a m a te ria ło w a
® p ó łfa b ry k a ty
® g o sp o d a rk a w y ro b a m i gotow ym i.
W w y so k im sto p n iu b y ły ró w n ież w y k o rz y sty w an e s ta cje m aszy n w F SO , F S C -L u b lin o raz w K u źn i U stroń.
WDRAŻANIE TECHNIK KOMPUTEROWYCH
P rz e jśc ie od te c h n ik i m aszyn lic zą co -an a iity c zn y c h do te c h n ik i k o m p u te ro w e j o d b y w ało się stopniow o. C hociaż za szczytow y w ro zw o ju m aszyn lic zą co -an a iity c zn y c h n a leży u zn ać ro k 1968, to ju ż w ro k u 1965 F SC S ta ra c h o w ic e rozpoczęła u ży tk o w e p r z e tw a r z a n ie d an y c h na k o m p u te rze IC Ł 1300 w C e n tra ln y m O śro d k u D o sk o n alen ia K a d r K ie ro w n iczy ch w W arszaw ie. N astę p n ie p rze d się b io rstw o to k o rz y sta ło z k o m p u te ra IBM 1440 w w a rsz a w sk im ZOW A- RZE, w re szc ie od lu te g o 1972 ro k u rozpoczęło p r z e tw a rz a n ie n a w ła sn e j m aszy n ie IBM 360/40.
B r a k w k r a ju w la ta c h 1966—.1972 bazy now oczesnego sp rz ę tu k o m p u tero w eg o p o w odow ał ró w n ież w innych p rz e d się b io rstw a c h k o nieczność często k ilk a k ro tn e g o p rze - p ro g ra m o w y w a n ia e k sp lo ato w a n y ch ju ż p odsystem ów in - f o rm aty czn y oh.
M iesięczna liczba god zin e k s p lo a ta c ji k o m p u te ró w (w s k a li całej b ranży) w z ra sta w k o le jn y ch la ta c h , od 50 godz.
w 1965 r. do 4600 godz. w ro k u 1977.
W ro k u 1972 n a s tą p iło p ie rw sz e p rze jśc ie z usłu g sieci ZETO n a w łasn y sp rz ę t in fo rm aty c zn y , lecz jeszcze w 1977 r. czynne były trz y s ta c je m aszy n lic zą co -an a lity c z- n y ch (FMS — Szczecin, S F A — S an o k o raz F A — K ro s no) !). Jed n o cz eśn ie w zro sła liczb a ośrodków in fo rm a ty k i:
z 6 w 1965 r. do 12 — w ro k u 19712).
W dużych p rz e d się b io rstw a c h p ro d u k c ji fin a ln e j osiąg
n ię to w za k re sie a u to m a ty z a c ji za rz ą d z a n ia poziom zbliżo
n y d o k o m p lek so w eg o (FSO — W a rsza w a , FSO — S ta r a chow ice, FSM — B ielsk o -B iała , JS Z — Jelcz, F S S — K ie l
ce, F S C — L u b lin ) o b ejm u ją c a u to m a ty z a c ją 7—9 dziedzin d ziała ln o śc i p rz e d się b io rstw , n a to m ia st w sz e re g u w y sp e cjaliz o w a n y c h p rz e d się b io rstw p ro d u k c ji k o o p e ra c y jn e j (FO S-Ł ódź, Z S M -P ra szk a , Z E M -W arszaw a, Z E M -S w idnica, F O C -P u ste ln ik , Z E M -K w idzyń) u zy sk an o ro z w in ię ty po
ziom a u to m a ty z a c ji z a rz ą d z a n ia o b e jm u ją c y 5—6 d ziedzin d ziałaln o ści.
'■) w 1979 r. czy n n a je s t ju ż ty lk o je d n a s ta c ja MLA (FA Krosno)
*) w 1979 r. do 24 o środków
8
