iiformatrka 1986
N r 6
M iesięcznik Rok X X I
C ze rw iec 1986
Organ Komitetu Informatyki MNSZWiT oraz Komitetu Naukowo-Technicznego NOT ds. Inform atyki
K O L E G I U M R E D A K C Y J N E :
D r in ż . W a c ła w I S Z K O W S K I, m g r T e r e s a J A B Ł O Ń S K A ( s e k r e t a r z r e d a k c j i ) , W ł a d y s ł a w K L E P A C Z ( r e d a k t o r n a c z e l n y ) , d r i n ż . M a r e k M A C H U R A , M a r i a P A W L A K ( s e k r e t a r z r e d a k c j i ) , m g r in ż . J a n R Y Z K O , d r i n ż . W i k t o r R Z E C Z K O W S K I , d r in ż . J a n u s z Z A L E W S K I ( z a s t ę p c a r e d . n a c z e ln e g o )
S T A I.K W S P Ó Ł P R A C U J Ą :
M g r i n ż . W ito ld A B R A M O W IC Z ( S z w a j
c a r i a ) , m g r i n ż . T e r e s a W IL C Z E K
P R Z E W O D N IC Z Ą C Y R A D Y P R O G R A M O W E J :
P r o f . d r h a b . J u l i u s z L e c h K U L IK O W S K I
M a t e r i a ł ó w n i e z a m ó w i o n y c h r e d a k c j a n i c z w r a c a
R e d a k c j a : 01-51" W a r s z a w a , u l. M ic k i e w ic z a 18 m . 17, t e l . 39-11-34
Z a k ł . G r a f . „ T a m k a ” . Z a m . 0468-1300/86.
O b j. 4,0 a r k . d r u k . N a k ł a d 8300 e g z . P-G2.
I S S N 0542-9951, I N D E K S 36124
C e n a e g z e m p l a r z a 120 zł P r e n u m e r a t a r o c z n a 1200 zł
J WYDAWNICTWO g .
00-950 Warszawa skrytka pocztowa 1004
ul Biała 4
W NUMERZE: Strona
M M L — języ k k o m u n ik a cji z system em k o m u ta cy jn y m
W ła d y sła w U drycki 1
G en ero w an ie p lan ó w w y k o n y w an ia tr a n s a k c ji w sy stem ach rozproszo
n y ch baz dan y ch (1). P o dstaw ow e p ojęcia i założenia
Z b y s z k o K r ó lik o w s k i 4
W spółpraca Logo Sinclaira: ze sta c ją d y sk ie te k
Z d zisła w Płoski 9
G ra fik a żółw ia w języku F o rth
Z b ig n iew S z k a r a d n ik 11
M ik ro k o m p u tero w y system o p era cy jn y S I (2)
K r z y s z t o f Perycz 14
R ola i za k res fo rm a ln e j d efin icji Ady. (2)
Dines B jo rn er 17
T echnologia w y tw a rz a n ia o p ro g ra m o w an ia z k o m p u tero w y m w sp o m a
ganiem
Piotr Zaskórski, E w a K a s p rza k 20
Z KRAJU 23
K o n k u rs Polskiego T o w arzy stw a Info rm aty czn eg o n a najlep sze prace m a g iste rsk ie z in fo rm a ty k i — ro zstrzy g n ięty
Szybki system o p era cy jn y DOS
ZE ŚW IATA 24
S tru k tu ra liz a c ja B asica
K to je s t k im w IF IP ? G eorge G laser
T ra n sp u te ry — przyszłość te c h n ik i kom p u tero w ej?
S y tu ac ja n a ry n k u elem en tó w półprzew odnikow ych M egabitow e k o stk i pam ięciow e
RECENZJE 29
E th e rn e t — księga źródłow a
TERMINOLOGIA 30
T erm inologia d efin icji fo rm a ln e j Ady
W N A J B L I Ż S Z Y C H N U M E R A C H :
• V a s ili i Z a k h a r o v o k o m p u t e r a c h o s o b i s t y c h i i n d y w i d u a l n y c h s t a n o w i s k a c h r o b o c z y c h
• R o m a n G r a b o w i c z i J a n u s z Z a l e w s k i o s y s t e m i e o p e r a c y j n y m
• J a n Z a b r o d z k i o s t a n i e o b e c n y m i p e r s p e k t y w a c h r o z w o j u u k ł a d ó w L S I i V L S I
• E d m u n d P i e r z c h a ł a o i n t e r a k c y j n y m ś r o d o w i s k u j ę z y k a L I S P
• J a c e k O w c z a r c z y k i M a c i e j S t o l a r s k i o a r c h i t e k t u r z e w s p ó ł b i e ż n y c h s y s t e m ó w p r z e t w a r z a n i a o b r a z ó w
• W a c ła w I s z k o w s k i o a r c h i t e k t u r a c h s y s t e m ó w n - m i k r o p r o c e s o r o w y c h
• L e s ł a w B u d z i a n o w s k i , J e r z y W i e t r z y c h i J a n K w i a t k o w s k i o k o m p u t e r z e O d r a 1305 w M i ę d z y u c z e l n i a n e j S ie c i K o m p u t e r o w e j
WŁADYSŁAW UDRYCKI Instytut Telekomunikacji Politechnika Warszawska
M M L — język komunikacji z systemem komutacyjnym
M iędzynarodow y K om itet D oradczy T elefonii d T elegrafii (CCITT) w y d a ł zbiór zaleceń dotyczących sposobu k o m u n i
k o w an ia się o p e ra to ra z sy stem e m k o m u ta cy jn y m . W n o w o u tw o rzo n y m ję zy k u M M L (ang. M an-M achine L an - gauge — ję zy k k o m u n ik a c ji człow iek-m aszyna) za w arto za
sady lek sy k aln e i p ro ce d u ry w za jem n ej w y m ia n y in fo r
m acji. Ję z y k pofwstał w zw ią zk u ze w z ro ste m złożoności fu n k cjo n a ln ej system ów k o m u ta c y jn y c h i ic h sieci, k o niecznością stw o rze n ia dostępu do „ w n ę trz a ” system u, ja k i p o trz e b ą sta n d a ry z a c ji zasad w sp ó łp rac y o p e ra to ra z sy s
tem em . M M L w y k ra c z a d alek o po za sa m ą specyfikację ko m end w sp ó łp racy . Tw orzy bogaty opis sty k u z system em d la w szy stk ich fu n k c ji z ¡nim zw iązanych. Ję zy k je s t ta k p om yślany, ab y toył ła tw o p rz y sw a ja ln y , zw iększał k o m u n ik a ty w n o ść sy stem u i za p ew n ia ł pom oc o p e ra to ro w i w k aż d y m m om encie podczas jego pracy .
POWSTANIE JĘZYKA MML
L iczba sy stem ó w k o m u ta c y jn y c h S P C (ang. S to re d P ro g ram C ontrol) szybko w z r a s ta ła ju ż w pierw szej d ekadzie ich istn ien ia, tj. w la ta c h 1960—1970. W raz z rozw ojem tych system ów p o ja w iły się n ie z n a n e dotychczas pro b lem y p ro g ram ow ania, k tó re zw róciły u w ag ę K o m itetu CCITT. D ą
żąc do ic h rozp o zn an ia rozpoczęto stu d ia n a d za g ad n ie n ia m i o p ro g ra m o w an ia w ró żn y c h faz ach jego tw o rze n ia. Z a uw ażono ju ż w ów czas p o trzeb ę k o m u n ik a c ji z system em , zarów no w faz ie jego p o w sta w a n ia (testow anie sy stem u i jego o p rogram ow ania), ja k i podczas d z ia ła n ia (zarządza
nie i u trzy m an ie). W 1972 ro k u pow zięto decyzję opraco w a
n ia ję zy k a k o m e n d d la celów -utrzym ania i zarządzania.
Z a pom ocą a n k ie t ro zsy ła n y ch w la ta c h 1973—1976 d o ró ż
n y ch firm te lek o m u n ik ac y jn y ch n a św iecie zestaw iono zbiór w y m ag a ń dotyczących ję zy k a k o m u n ik a cji z system em SPC i o k re śla n o z a k re s jego zastosow ania. P ierw sza w e rsja języka, p o w sta ła w 1976 ro k u , z a w ie ra ła opis ję zy k a w e j
ściowego i p o dstaw ow ych p ro c e d u r dialogu. W n a stęp n y c h la tac h p row adzono p ra c e n a d rozszerzeniem d efin icji j ę zyka i o p rac o w a n iem ję zy k a w yjściow ego. Z aow ocow ały one u tw o rz e n ie m obecnej w e r s ji ję z y k a o p u b lik o w an ej w 1985 ro k u , w tziw. C zerw onej K siędze C C ITT [1].
ZASTOSOWANIE
Ję zy k M M L um o żliw ia tw o rz e n ie sp rzę że n ia o p e ra to ra z system em , służącego d o w sp o m a g an ia zadań ¡związanych z ek sp lo atacją sy stem u , tj. jego z a rząd z an iem ii u trzy m an ie m oraz z a d a ń zw iązan y ch z in sta lo w a n ie m now ego system u lub z m ian ą w y p o sażen ia sy stem u p racu jąceg o . F u n k cje zw iązane z z a rząd z an iem o b e jm u ją nie ty lk o z a d a n ia ad m in istrac y jn e, ta k ie ja k tw o rz e n ie s ta ty s ty k ru chow ych, operow anie zasobam i d a n y c h dotyczących a b o n e n ta i tr a f i- k a c ją .połączeń, lecz ró w n ie ż z a d a n ia zw iązane ze ste ro w a n iem sy stem u , ja k n p . zm iany s tra te g ii k ie ro w a n ia ru ch e m czy k o n tro la k o n fig u ra c ji sy stem u . W za k res fu n k c ji u trz y - m aniow ych w chodzą m .in.: z a d a n ia u ru c h a m ia n ia testów lokalizujących uszkodzenia, n ad z o ro w a n ia p ra c y p o d sy ste
m ów , k o n tro lo w a n ia obciążen ia sy stem u ste ru jąc eg o , z m ia
ny jego k o n fig u ra c ji i p ie lę g n a c ji o p ro g ram o w an ia.
U w zględniając p o trze b y kom unikacja, w y stę p u ją c e ju ż podczas in sta lo w a n ia sy stem u , dostosow ano M M L do z a d ań pow iązan y ch z cały m za k rese m u ru c h a m ia n ia sp rzę tu i opro g ram o w an ia. P rzew idziano ró w n ież m ożliw ość u r u ch a m ia n ia ze sta w u te stó w d opuszczających in sta lo w a n y sys
te m do e k sp lo a ta c ji (k o n tro la zgodności ze sp e cy fik ac ją sys
tem u).
T erm in a le M M L m ogą być in stalo w a n e przy sy stem ie lub w yn iesio n e po za system . W ty m d ru g im w y p a d k u m ogą obsługiw ać je d e n lu b w ięcej sy stem ó w połączonych w sieć.
J e s t to m iëawykle istotne, gdyż p o zw a la n a c e n tra liz a c ję fu n k c ji M M L przez tw orzenie c e n tró w ek sp lo a ta c y jn o -u - trzym aniow ych.
KOMUNIKACJA CZŁOWIEK — MASZYNA
Na k o m u n ik a cję człow ieka z m aszy n ą sk ła d a się p rz e k a zyw anie in fo rm a c ji do sy stem u , tj. jej w p ro w a d za n ie (ang.
dnputs) o raz p rze k azy w a n ie jej z sy stem u , tj. w y p ro w a d z a nie (ang. o u tp u ts). S ek w en c ja w p ro w a d z a n ia in fo rm a c ji do system u i w y p ro w a d z a n ia odpow iedzi z sy stem u (ang. r e s - ponse o u tp u ts) tw orzy dialog (ang dialogue) o p e ra to ra z system em . D ialog od b y w a się w ed łu g ściśle o kreślonych r e g uł n a s tę p stw a sk ła d ający c h się n a p ro ce d u rę d ialogu (ang.
dialogue pro céd u re). N iezależnie od dialo g u m oże w y stę p o w a ć z in ic ja ty w y sy stem u tzw. w y p ro w a d za n ie pozaddalo- gow e (ang. o u tp u ts o u tsid e dialogue). D ialog i •Wyprowa
dzanie pozadialogow e n a s tę p u ją sek w e n cy jn ie, lecz bez o kreślonych re g u ł n a s tę p stw a . O prócz asp e k tó w p ro c e d u ra l
n y ch k o m u n ik a c ji z m aszy n ą, k aż d y e le m e n t p rz e k a z y w a n y ch in fo rm a c ji m u si być za p isa n y zgodnie z p rz y ję ty m i re g u ła m i sy n ta k ty e an y m i. S yntaktyfca w p ro w a d za n ia je s t o p isan a języ k iem w ejścio w y m (ang. dnput language), a w y p ro w a d za n a — języ k iem w yjściow ym (ang. o u tp u t la n guage).
In fo rm a cje do sy ste m u s ą p rz e k a z y w a n e w p o sta ci k o m en d i d y re k ty w . K om endy (ang. com m and) przenoszą in fo rm a cje ste ru ją c e do sy stem u , n a to m ia s t d y re k ty w y (ang.
directive) słu ż ą do u sp ra w n ie n ia k o m u n ik a c ji z system em . P rz y użyciu d y re k ty w m o ż n a żąd ać o d sy stem u d o d a tk o w ych in fo rm a c ji .pomocniczych, n a p rzy k ła d , w w yborze k om en d y lu b w p ro w a d za n ia p a ra m e tró w .
PROCEDURA DIALOGU
P ro c e d u ra d ialogu rozpoczyna się i kończy z in ic ja ty w y o p era to ra . O tw ie ra n a je s t o n a p rz e z prolog procedury (ang.
p ro cé d u re prologue), p o k tó ry m m oże w y stą p ić prolog przeznaczenia (ang. d e s tin a tio n prologue), a n a s tę p u ją c a po n im interakcyjna sekw encja operacyjna (ang. in te ra c tiv e operatdng sequence) je s t za kończona epilogiem procedury
(ang. p ro c é d u re epilogue) (rys. 1).
P ro lo g p ro ce d u ry sk ła d a się z czynności p rzy g o to w a w czych p rz e d dialogiem zw iązan y ch z u a k ty w n ie n ie m te rm i
n a la i p rz e d staw ie n ie m się sy stem u . Może o n za w ierać op c jo n aln ą p ro ced u rę id e n ty fik a c ji u ż y tk o w n ik a i jego a u to ry zacji, ogran iczen ia d ostępu d o teonminala lu b p ew n y ch g ru p
R y s . 1. P r o c e d u r a d i a l o g u . ( Z g o d n ie z z a s a d a m i o p r a c o w a n e g o m e t a j ę z y k a o p i s u s y n t a k t y k l M M L p o j e d y n c z y s y m b o l p r o s t o k ą t n y o z n a c z a n i e d o s t a t e c z n i e z d e f i n i o w a n y e l e m e n t w e j ś c i o w y , p o d w ó j n y — e l e m e n t w y j ś c i o w y , a s y m b o l z w e w n ę t r z n ą l i n i ą p r z e r y w a n ą — z ło ż o n y e l e m e n t w e j ś c i o w o - w y j ś c i o w y )
1
kom end. P rolog w y stę p u je ty lk o r a z podczas dialogu i k o ń czy się w y d ru k o w a n iem zn aczn ik a gotowości, po k tó ry m m oże n a s tą p ić p rolog p rzezn aczen ia lu b bezpośrednio in te r a k c y jn a sek w en cja op eracy jn a, k tó rą m ożna nazw ać k rótko
— se k w e n cją o p eracyjną.
W prologu przeznaczenia w skazy w an e je st u rządzenie, do któ reg o odnosić się będą k o m en d y w y stę p u jąc e w dialogu, przez p o d an ie id e n ty fik a to ra sy stem u lub n u m e ru p ro ce
sora. N astęp u je p o ty m w y d ru k n ag łó w k a tego system u dla zaznaczenia, że w sk az an y o d b io rca kom en d je s t osiągalny, bądź — k o m u n ik a t o odm ow ie lu b niem ożliw ości sk o m u n ik o w an ia się z odbiorcą. D opuszczalną o p cją zastę p u jąc ą prolog przeznaczenia je st podanie id e n ty fik a to ra odbiorcy bezpośrednio w bloku p a ra m e tró w kom endy.
Epilog p ro c e d u ry stosow any je s t n a zakończenie dialogu i za w ie ra szereg czynności zw iązanych z d e a k ty w a c ją te r m inala.
SEKWENCJA OPERACYJNA
Pom iędzy prologiem i epilogiem z n a jd u je się w łaściw a część d ialogu — se k w e n cja o p era cy jn a , m a ją c a p o sta ć in te ra k c ji, służących w p ro w a d za n iu jed n ej lu b k ilk u kom end do sy stem u . K ażda z n ic h je s t w p ro w a d z a n a w p o sta ci se k w en c ji kom endy (ang. com m and sequence) ok reślo n ej syn- ta k ty k ą ję zy k a wejściow ego. Po zakończeniu se k w e n cji k o m endy, ze stro n y sy stem u może być zgłoszone żą d an ie in te r
a k c ji w postaoi k o le jn y ch kom en d o p e ra to ra lub działań specjalnych, n a p rz y k ła d czynności m a n u a ln y c h obsługi.
N astęp u jące p o sobie kom endy i d ziała n ia sp e cja ln e m ogą w ystąp ić w ted y , gdy w sk u te k częściow ego w y k o n an ia z a d a n y ch w k om endzie fu n k c ji, system d o m a g a się d o starczenia d odatk o w y ch in fo rm ac ji, w y m ag a ją cy c h oceny i decyzji człow ieka (rys. 2).
u sta le n ia m etody w prow adzania kom en d o p e ra to r m a do dyspozycji d y rek ty w y . Mogą o n e być im p lem en to w an e w fo rm ie s k ró tó w id e n ty fik a to ró w m e n u i fo rm u larzy lub po p ro stu w postaci klaw iszy fu n k cy jn y c h . W pierw szy m w y p a d k u d o b ry m przy k ład em id e n ty fik a to ra fo rm u la rz a może
być kod k o m endy zakończony z n a k ie m zap y tan ia.
W im p lem e n ta cji ję zy k a M M L m o żn a p rz y ją ć a lte rn a ty w n ą w e rsję samoistnego menu (ang. spontaneous m enu) w y
prow adzanego za m ia st zn acznika gotowości. Je że li je s t p rz e w id zian e bezpośrednie w p ro w a d za n ie ko m en d y , to m usi ono b y ć ta k że m ożliw e po sa m o istn y m w y p ro w a d ze n iu m e nu. N iew p raw n y o p era to r, k tó ry n ie z n a k o d u iu b s tr u k tu ry kom endy, m oże żądać w y d ru k o w a n ia m e n u i fo rm u la rz a do w p ro w a d za n ia p a ra m e tró w . W ybór z m enu, n ie zależn ie od liczby sto p n i uściśleń za d an ia, kończy w y d ru k m e n u kom end. Z a k ła d a się, że o p e ra to r m oże żądać pom o
cy sy stem u ró w n ie ż podczas wyborni k o m e n d y i .w ypełnia
n ia fo rm u la rz a p a ra m e tró w . W ta k im w y p ad k u p ro ce d u ry se lek c ji k o m endy i w y p e łn ia n ia fo rm u la rz a p rz y b ie ra ją fo r m ę in te ra k c ji: zap y ta n ie o p e ra to ra — w y jaśn ien ie sy ste
mu.
S kom pletow anie kom en d y kończy się p o tw ierd zen iem jej w p ro w ad zen ia, w p o staai a k c e p ta c ji lub odm ow y. W d r u g im w y p ad k u , po w sk az an iu błędu, m oże n a s tą p ić p ro ce d u r a jego korek cji.
JĘZYK WEJŚCIOWY
K ażdą ko m en d ę rozpoczyna kod komendy o k reśla ją cy fu n k cję, k tó ra m a być w y k o n a n a przez sy stem . Gdy w y
m a g an e s ą dalsze in fo rm ac je, po kodzie kom endy n a s tę p u je blok lub bloki param etrów (ang. p a ra m e te rs błock) od
dzielone se p a ra to ra m i i 'zakończone zn a k ie m w y k o n an ia (rys. 4).
R y s . 2. S e k w e n c j a o p e r a c y j n a
SEKWENCJA KOMENDY
T w orząc ję z y k M M L przew idziano jego im p lem e n ta cję z w pro w ad zan iem kom end, p rz y u życiu je d n ej z poniższych m etod lu b ' i oh kom binacja (rys. 3):
— w p ro w ad zan ie bezpośrednie,
— w y bór z m enu,
— w y p ełn ian ie fo rm u larza .
P rz y d atn o ść poszczególnych m etod w p ro w a d za n ia kom end zależy od liczby za d ań spełnianych p rze z języ k o raz od za
łożonego poziom u w yszkolenia obsługi. Gdy M M L spełnia w iele różnych ro d z a jó w za d ań , n ależy stosow ać m etodę w y
boru z m en u , p rz y czym w ybór m oże być w ielostopniow y
— od ogólnego z a k resu do .konkretnego zad an ia. W celu
rozdzielonych se p a ra to ra m i. Z ak ład a się, że w in n y one sto p niow o przybliżać znaczenie fu n k c jo n a ln e kom endy, n a p rzy k ła d o k reślać za k re s fu n k cjo n a ln y , ro d za j o b iektu, ro d zaj działania.
Blok ¡param etrów za w ie ra in fo rm ac je niezb ęd n e do w y k o n a n ia fu n k c ji zapasanej w k odzie .komendy i m oże s k ła dać się z ró ż n e j liczby p a ra m e tró w oddzielonych s e p a ra to ram i. P a ra m e tr y w tbloku o k re śla n e są albo ¡pozycyjnie, a l
bo p rzez nazw ę. Parametry określone pozycyjnie (ang. po- sitio n -d e fin ed p a ra m e te r) m uszą być p o d aw a n e w u sta lo n e j kolejności. N ie dotyczy to parametrów określonych przez nazwę {ang. n a m e -d e fin e d (param eter), k tó ry c h w a rto ść po
d a w a n a je s t w ra z z p rz y p isa n ą im n azw ą. P a ra m e try o k re ś
lone p o zycyjnie m o g ą być ró w n ie ż poprzedzone n azw ą. W obu w y p ad k a ch n ie m u szą być w p ro w a d za n e w szystkie p a r a m e try — z a m ia st p a ra m e tró w pom in ięty ch sy stem p o d sta w ia w ów czas w arto ść dom y śln ą (ang. d e fa u lt value).
R y s . 3. S e k w e n c j a k o m e n d y
W celu u sy stem a ty zo w a n ia pojęciow ego p rzy ję to , aż w a r tość p a ra m e tru sk ła d a się z a rg u m e n tó w , złożonych z k o lei z je d n o ste k in fo rm ac ji. A rg u m en ty są p ro ste lub złożo
ne, je ż e li z a w ie ra ją k ilk a je d n o ste k in fo rm a c ji. W celu u s p ra w n ie n ia w p ro w a d za n ia p a ra m e tró w przew id zian o m ożli
wość g ru p o w a n ia in fo rm a c ji o p isa n ą sy n ta k ty k ą języka w ejściow ego.
JĘZYK WYJŚCIOWY
P rz ek a zan ie in fo rm a c ji z sy stem u m oże n astęp o w a ć ja k o b ezpośrednie w y p ro w ad zen ie odpow iedzi n a kom endę p o d a
w a n ą podczas dialogu lub jako w y p ro w a d ze n ie pozadialo- gowe. T en d ru g i ro d z a j stan o w i w y p ro w a d za n ie in icjow ane p rzez sy stem w p o sta c i k o m u n ik a tó w — a jego typow ym
■przykładem s ą a la rm y . Należy do niego ta k ż e nieb ezp o śred - n ie (ang. d elayed) w y p ro w a d ze n ie odpow iedzi n a kom endy p o d aw an e podczas dialogu, k tó ry ch w y k o n an ie w y m ag a p e w nej zw łoki, n a 'przykład k o m u n ik a t o p a ra m e tra c h ru ch u . W yprow adzenie pozadialogow e (rys. 5), .tak ja k p oczątek dialogu, rozpoczyna się zaw sze od nagłów ka, podaw anego głów nie w celach d o k u m en tacy jn y ch . W n ag łó w k u u m iesz
cza się ogólne in fo rm ac je n ie zw ią za n e z fu n k c ją k o m e n dy, jak : id e n ty fik a to r u rzą d zen ia nadaw czego (system u, procesora), d a tę i czas, n u m e r k o m u n ik a tu itp.
R y s . 5. W y p r o w a d z e n i e p o z a d i a lo g o w e
Po (nagłówku m ogą być o p cjo n aln ie po d an e w stę p n e i n fo rm a c je o ro d za ju w y p ro w a d ze n ia (nip. u trzy m an io w e lub staty sty czn e) o ra z d a n e id e n ty fik u ją c e odbiorcę. N astęp u ją c a p o ty m o p cjo n aln a fo rm u ła a la rm u (ang. a la rm s ta tem ent), o k re śla ją c a sto p ień w ażności a la rm u i jego źró d ło, m oże zarazem zaw ierać zm ien n y te k s t zw iązany z p rz y czyną k o m u n ik a tu o ra z w sk az an ie k o m en d y (ang. com m and referen ce), k tó r a spow odow ała jego w y p ro w ad zen ie przez p o d a n ie je j n u m e ru i e w e n tu a ln ie te k stu w y ja ś n ia ją cego. Id e n ty fik a to r o k re śla jednoznacznie ro d za j w y p ro w a d za n ia w dopuszczalnym r e p e rtu a rz e sy stem u , co m oże s łu żyć odnalezieniu dodatk o w y ch in fo rm a c ji w y ja śn ia ją c y c h w opisie im p le m e n ta c ji ję zy k a MML. B lok te k sto w y z a w iera ew e n tu aln e n azw y p a ra m e tró w , ta b e le , te k sty zm ien n e i in fo rm ac je zw iązan e z w yprow adzaniem .
PREZENTACJA INFORMACJI
N iezależnie od o p isa n ia k o m u n ik a c ji człow iek — m a sz y n a z leksy k aln eg o p u n k tu iwidzemia, k o m isja o p rac o w u jąca język w y d a ła zalecenia dotyczące sposobu jego .w ykorzysta
nia, zw łaszcza p rz y u życiu now oczesnych te rm in ali. W skaza
n ia dotyczą sposobów organizow ania p rze k azu n a p o d sta w ie zasad o b razo w an ia in fo rm ac ji i ergonom ii. P lan o w an e są p ra c e n a d .w ykorzystaniem elem en tó w graficznych do przek azu in fo rm acji.
Ję z y k M M L m oże być im p lem e n to w an y -dla różn y ch u rz ą dzeń w ejścia -w y jścia , od dalek o p isó w do n ajn o w o c ze śn ie j
szych m o n ito ró w ek ra n o w y c h . Z alecenia n ie o k re śla ją typu u rząd zen ia, a je d y n ie n a rz u c a ją w a ru n e k , aby było ono zdolne .co n a jm n ie j do p o słu g iw a n ia się k o d em znaków określonych zalecanym podzbiorem a lfa b etu CC ITT n r 5
(zaw iera a lfa b e t ASCII).
O bszar w y św ie tla n ia in fo rm a c ji n a e k ra n ie m o n ito ra dzieli się n a o k n a (ang. w indow s) i p o la (ang. fields). O kna m a ją k o n k re tn e przeznaczenie, n p . o k n o nagłów ka, okno w ejściow e itp . (rys. 6). P o la słu ż ą do w p ro w a d za n ia i w y p ro w a d za n ia in fo rm ac ji. P o la d o w p ro w a d z a n ia in fo rm ac ji są d o stę p n e d la o p e ra to ra o ra z sy stem u (np. w p ro w ad zan ie przez system p a r a m e tru dom yślnego), n a to m ia st p o la do
w y p ro w ad zan ia in fo rm ac ji są d ostępne ty lk o d la system u i strzeżone przed zapisem przez o p era to ra . P o la w y zn acza
ją w ię c g ran ice dostępu d la o p era to ra . Mogą one zn a jd o w ać się w e w n ą trz okna, albo ¡przykryw ać całe okno. Roz
m ia ry o k ie n m ogą zm ieniać się podczas dialogu, je d n o okno m oże n a w e t zn ik n ąć n a korzyść drugiego. O kna m o g ą ró w nież zaohodzić n a siebie, .przesłaniając in fo rm a c ję lub tw o rzą c część w sp ó ln ą in fo rm ac ji. W k aż d y m z n ic h m ogą od
byw ać się osobne działania, n p . p rze g ląd a n ie te k stu m oże o dbyw ać się n iezależnie od pozostałej części e k ra n u .
A klu aln > n cęław ek
Menu 2 sele'* lo ram i lub fo rm u la rz e z polam i do w prow adzania inform acji
Wyprowadzenie dialogowe i poza dialogow e W prowadzanie bezpośrednie lub se ie k to ry
R y s . 6. P r z y k ł a d r o z m i e s z c z a n i a i n f o r m a c j i n a e k r a n i e m o n i t o r a
Ze w zględu n a m ożliw ości o b raz o w a n ia w y św ietlan e j i n form acji, k o m isja o p ra c o w u ją c a ję zy k zaleca k o rzy sta n ie z now oczesnych te rm in ali. P ro p o n u je się m iędzy in n y m i p rz y p isa n ie a try b u tó w w izu aln y ch (ang. video a ttrib u te s ) posz
czególnym zn a k o m lu b ich ciągom, ca łe m u oknu, albo polu lu b ic h częściom. W śród a try b u tó w w y ró ż n ia się p rz y k ła dow o: k olor, sto p ień p o d św ie tle n ia, m igotanie, podk reślen ie, p ogrubienie i poch y len ie lite r (kursyw a). W celu zaznacze
n ia n a e k ra n ie m ie jsc a d z ia ła n ia zaleca się stosow anie k u r sora. P ow inien o n być stero w an y zarów no przez system , ja k i p rze z u ży tk o w n ik a. Do zm iany p ozycji k u rs o ra po w in n y być przeznaczone osobne klaw isze, ew e n tu a ln ie — z a stosow ana je d n a ze z n a n y ch m etod w y k o rz y stu ją cy c h pióro św ietlne, d rą ż e k sterow niczy (ang. joystick) itp .
SEMANTYKA JĘZYKA MML
T w orząc .język M M L n ie poprzestano n a opraco w an iu je go zasad sy n tak ty czn y ch . Do o k reśle n ia sem an ty k i tw orzo
n y c h im p le m e n ta c ji ję zy k a w zaleceniach CC ITT podano szczegółow ą m etodykę specyfikacji sty k u człowiek — m a szyna. O kreślono p ro p o n o w a n y za k res zastosow ań ję zy k a w te lek o m u n ik ac ji z su g e stią tw o rze n ia podzbiorów (lub roz
szerzeń) d la k o n k re tn y c h im p lem e n ta cji. W zalecanej m e
todzie zastosow ano p ro c e d u rę zstępującego u ściślan ia se
m a n ty k i M M L — od ogólnego o k reśle n ia za k resu ap lik ac ji zgodnej z w y m ag a n ia m i użytk o w n ik a, przez podział n a f u n k c je i dekom pozycję ty c h fu n k cji, aż do ścisłej specyfikacji sty k u człow iek — m aszyna. P rzew idziano pięć fa z u ściślania se m a n ty k i MML:
• id e n ty fik a c ja potrzeb,
• id e n ty fik a c ja fu n k c ji MML,
• id e n ty fik a c ja s tr u k tu r y inform acji,
• sp e cy fik ac ja sty k u człow iek — m aszyna,
• ocena i w ery fik a c ja faz 2, 3 i 4.
W poszczególnych fazach zaleca się stosow anie m etod m odelow ania i dekom pozycji fu n k c ji oraz użycia sp e c ja l
n ie utw orzonego m e tajęz y k a opisu stru k tu ry inform acji. Do opisu p ro c e d u r w y m ian y in fo rm ac ji n a sty k u człow iek — m aszy n a p ro p o n u je się zastosow anie ję zy k a SD L (ang. S p e- cificatio n a n d Descripbion L anguage) — opracow anego przez C C ITT języka opisu i s p e c y fik a c jiJ).
* * *
Z astosow aniem ję zy k a MML zainteresow anych je st w iele firm te lek o m u n ik acy jn y ch z różn y ch stro n św iata. Przy tw o rze n iu im p lem e n ta cji w y k o rz y stu ją one szczególne w łasności języka, gdyż jego s tr u k tu r a u m ożliw ia tw orzenie podzbiorów dla rozm aity ch ap lik ac ji i różnego poziom u
"wyszkolenia obsługi. Do odm iennych zastosow ań lu b przy
>) S D L , o b o k C h i l l a i J ę z y k a M M L , J e s t j e d n y m z t r z e c h o p r a c o w a n y c h p r z e z C C I T T J ę z y k ó w p r o g r a m o w a n i a s y s t e m ó w k o m u t a c y j n y c h .
3
dostosow aniu dialogu do języka narodow ego ńlożliw e je st rozszerzenie ję zy k a MML bez n aru sz en ia jego s tr u k tu r y o b ję te j d efin icją CCITT.
Do 1984 ro k u , w k tó ry m K o m itet CCITT zatw ierdził, tzw.
C zerw oną Księgę, z a reje stro w a n o 35 im p lem e n ta cji MML, będących rw ek sp lo atacji (na p ra c u ją c y c h sy stem a ch k o m utacy jn y ch ), 34 im p lem e n ta cje o p rac o w a n e lub będące w tra k c ie opraco w y w an ia, a ponad to 15 w y p ad k ó w p la n o w a
n ia p ra c n ad zastosow aniem tego języka. Z ain tereso w an y ch bądź prow adzących p ra c e (związane z im p le m e n ta c ją MML je s t 38 firm telek o m u n ik acy jn y ch z 18 k ra jó w św iata.
N iektóre z zastosow ali ję zy k a M M L ■wykraczają p o za te le
kom unikację. W e iWSzystkdch W ypadkach firm y stw ie rd z a ją zgodność im p le m e n ta c ji z zalecen iam i CCITT, a w 10
— rozszerzenie poza te zalecenia.
L I T E R A T U R A
111 C C I T T : M a n - M a c h i n e L a n g u a g e (M M L ). R e c o m m e n d a t i o n s Z .301—Z .341, R e d B o o k C C I T T , G e n e v a , 1985
12] H o r n b a c h H .: M M L -C C I T T M a n - M a c h i n e L a n g u a g e . I E E E T r a n s a c t i o n s o n C o m m u n i c a t i o n s , V o l. C O -30, N o . G. J u n e 19B2.
N a d e s ł a n o : 1986.01.13
ZBYSZKO KRÓLIKOWSKI Instytut Automatyki
Politechnika Poznańska
Generowanie planów wykonywania transakcji w systemach rozproszonych baz danych (1)
Podstawowe pojęcia i założenia
W o sta tn ic h la ta c h o b se rw u je się gw ałtow ny rozw ój roz
proszonych system ów kom p u tero w y ch , i to zarów no pod w zględem in te n sy fik a c ji p ra c badaw czych, ja k i zastosow ań.
Ogólnie, przez system rozproszony rozum ie się system zło
żony z pew nej liczby niezależnych, rozproszonych geo g ra
ficznie stan o w isk kom puterow ych, połączonych liniam i tran sm isy jn y m i, k tó re um ożliw iają w ym ianę in fo rm ac ji m iędzy tym i stanow iskam i. P rzez niezależność stan o w isk a kom p u tero w eg o w system ie rozproszonym ro zu m ie się zw y
kle jego autonom iczne zarządzanie.
P o trzeb a tw o rzen ia system ów ¡rozproszonych w y n ik a ze zdecentralizow anego c h a ra k te ru w ielu zastosow ań in fo rm a tyki, w ty m m in .: system ów re z e rw a c ji lotniczej i hotelo
w e j, system ów b ankow ych i pocztow ych, sy stem ó w w spo
m agających za rządzanie p rze d sięb io rstw a m i w ielozakłado
w ym i, system ów a d m in istra c ji itd . S ystem y rozproszone w n a tu ra ln y siposób o d p o w iad a ją s tru k tu rz e ty c h p rzykładow o w ym ienionych zastosow ań, n a to m ia st system y sc en tralizo w ane albo n ie m ogą być sto so w an e do ta k ich celów , albo są n ie efek ty w n e . System y rozproszone, w p o ró w n a n iu z sy stem a m i scentralizow anym i, u m o ż liw ia ją uzy sk an ie istot^
n e j p o p raw y p a ra m e tró w ek sp lo atacy jn y ch sy stem u k o m puterow ego, a w szczególności z a p e w n ia ją zw iększenie e fe k tyw ności d ziała n ia sy stem u , dostępności danych, n iezaw od
ności, o tw arto śc i system u i bezpieczeństw a.
N ajb ard ziej ogólnym i i złożonym i sy stem am i rozproszony
m i są system y rozproszonych b az d a n y c h (SRBD). W sy ste m ach tych m am y d o czynienia z połączeniem dw óch pod
staw ow ych aspektów : fizycznego rozp ro szen ia sy stem u oraz
D r i n i . Z B Y S Z K O K R Ó L IK O W S K I u k o ń c z y ł s t u d i a n a W y d z i a l e E l e k t r y c z n y m P o l i t e c h n i k i P o z n a ń s k i e j w 1977 r . P r a c u j e w Z a k ł a d z i e B a d a ń O p e r a c y j n y c h 1 S y s t e m ó w K o m p u t e r o w y c h I n s t y t u t u A u t o m a t y k i P o l i t e c h n i k i P o z n a ń s k i e j . Z a j m u j e s i ę p r o b l e m a t y k ą s p r a w n o ś c i s y s t e m ó w k o m p u t e r o w y c h , w s z c z e g ó l n o ś c i s y s t e m ó w r o z p r o s z o n y c h b a z d a n y c h .
zin teg ro w an ia bazy danych. U m ożliw ia to uży tk o w n ik o m SRBD k o rz y sta n ie z bazy d a n y c h ta k , ja k b y była ona sc en tralizo w an a, przy jednoczesnym u zy sk an iu w szystkich w sp o m in an y ch zalet system ów rozproszonych.
O siągnięcie p o te n c ja ln y c h korzyści p ły n ą cy c h z zastoso
w a n ia SRBD je st u w a ru n k o w a n e ¡rozwiązaniem jakościow o now ych, tru d n y c h problem ów zw iązanych z zarząd zan iem ta k im i system am i. Je d n y m z n ajisto tn ie jsz y c h i n a jtr u d n ie jsz y ch p ro b lem ó w sto jący ch przed p ro je k ta n te m sy s te m u z a rząd z an ia rozproszoną bazą d a n y c h (SRBD) je s t p ro b lem o p ty m a liz ac ji p la n ó w w y k o n y w a n ia tra n sa k c ji. Z nacze
n ie te j p ro b le m a ty k i w y n ik a z konieczności zap ew n ien ia odpow iedniej efek ty w n o ści w y k o n y w a n ia tra n s a k c ji, decy
dującej o użyteczności całego system u. W system ach ro z
proszonych b a z d an y ch , u zy sk an ie p o żądanej efektyw ności p rz e tw a rz a n ia je s t szczególnie u tru d n io n e , ze w zględu n a w y m ag an ie za rząd z an ia rozproszonego z je d n ej stro n y oraz konieczność tra n sm isji i p rz e tw a rz a n ia dużych w o lum inów d an y c h — z d ru g iej.
SFORMUŁOWANIE PROBLEMU
P ro h le m o p ty m a liz ac ji p la n ó w w y k o n y w a n ia 'tra n sa k cji m ożna sfo rm u ło w ać n astęp u jąco . D la d a n e j tra n sa k c ji, w y
m a g ają ce j w y k o n a n ia w ielu o p e ra c ji n a d an y c h zlokalizow a
n y ch n a różn y ch sta n o w isk ac h k o m p u te ro w y c h SRBD, n a leży o k reślić sekw encję w y k o n y w a n ia ty c h o p e ra c ji oraz ic h lokalizację, ta k aby o ptym alizow ać w y b ra n e k ry te riu m oceny d ziała n ia system u. G enerow anie p la n ó w w y k o n y w a n ia tra n s a k c ji w SRBD było p rze d m io te m licznych stu d ió w [2, 3, 7, 8, 10, 12— 14, 18—20, 23—27, 30—33, 35, 38, 40—42, 44].
W sp ó ln ą, cechą dotychczas opraco w an y ch algorytm ów ge
n e ro w a n ia ty c h p la n ó w je s t bardzo uproszczony m odel kosz
tó w w y k o n y w a n ia tra n s a k c ji w SRBD. W m odelu tym u w zględnia się jed y n ie koszt tra n sm isji danych. Z u p ełn ie p o m ija się n a to m ia st koszty p rz e tw a rz a n ia dan y ch n a s ta n o w iskach k o m p u te ro w y c h , w szczególności koszt przy g o to w an ia tra n sm isji, w y k o n y w an ia o p era cji n a danych, dek o m pozycji tra n sa k c ji, g en e ro w a n ia p lan ó w rozproszonego w y k o n y w an ia tra n s a k c ji oraz koszty system ow e zw iązane z o bsługą sy n c h ro n iz ac ji tra n sa k c ji, zabezpieczeniem p rzed u - p a d k ie m sy stem u itp . P rzy jęcie takiego m o d e lu , kosztów je s t ró w noznaczne z założeniem , że w ąsk im g ard łem SRBD je st tra n s m is ja danych.
O dnośnie do m odelu tra n sm isji z a k ła d a się zw ykle, że:
— k o sz t tra n sm isji n ie zależy od odległości m iędzy sta n o w isk a m i sy stem u o ra z od o bciążenia sieci k o m u n ik a cy jn ej,
— k o szt tra n sm isji je s t liniow ą fu n k c ją ro z m ia ru w o łu m i-
nu p rzesyłanych d an y ch , tj. c(x) = a x + b, gdzie b je st kosztem zw iązanym z .przygotow aniem se sji tra n sm isy jn e j, a x — ro zm iarem w o lu m in u p rze słan y c h danych.
W lite ra tu rz e dotyczącej o p ty m a liz ac ji w y k o n y w an ia tra n s a k c ji w SRBD p rz y jm u je się n a s tę p u ją c d efin icją ro z proszonej bazy d an y c h : rozproszoną bazą danych (RBD) na
zyw a się czwórkę (ST, DL, DF,- Loc), gdzie:
ST = { S T j , S T n) je s t zbiorem sta n o w isk k o m p u te ro w ych,
DL = {Sl S 2...S m} je s t zbiorem d a n y c h logicznych, n a zy w an y m logiczną bazą danych, D F = {RlP R:...Rm} je s t zbiorem d an y c h fizycznych, n a
zy w a n y m fizyczną bazą danych, Loc : D F -> S T je st fu n k c ją o k re śla ją c ą lokalizację
danej fizycznej Ri 6 D F w zbiorze ST.
Logiczna baiza d an y c h DL r e p re z e n tu je RBD z p u n k tu w id zen ia u ży tk o w n ik a. S to su ją c pojęcia logicznej bazy d a nych u ży tk o w n ik d efin iu je sw oje zadanie, n azy w an e tr a n sakcją. U żytkow nik n ie je st św iadom y fa k tu fizycznego ro z
proszenia d an y ch , do k tó ry c h żąda dostępu. Nie ro zró żn ia w ięc rozproszonej bazy d a n y c h od scen tralizo w a n ej. Z w ykle p rz y jm u je się, że logiczna b az a dan y ch je s t w id zian a ¡przez
uży tk o w n ik a w p o staci re la c y jn e j.
RELACJE
Z ak ład a się, że re la c ja Ri o d p o w iad a ją ca schem atow i S t je s t niepo d zieln a w ty m sensie, że je s t zlo kalizow ana n a pojedynczym stanow isku Loc (Ri). J e s t to rów noznaczne z założeniem , że r e la c ja sta n o w i je d n o stk ę rozp ro szen ia w RBD. Z ałożenie to je st ogólnie p rz y ję te w lite ra tu rz e [2, 7, 8, 12—15, 20, 26, 30—33, 41, 42, 44]. W ynika ono z n a s tę pu ją ce j obserw acji:
Dzieląc re la c ję Ri na rozłączne fra g m e n ty (relacje) Ru, R i2, p a m ię ta n e n a mi ró żn y ch stan o w isk ac h k o m p u tero w y ch , u zy sk u je się now y sta n RBD, d la którego
DF7 = {R łt . . ., R l_ i, Ri + x, • ■ R„, Rn + 1> Bn + 2» ■ • '• » +
F ra g m en to w i R , ' „ , gdzie o d pow iada w DF' re la c ja R n+mj. Z ad an ie u ży tk o w n ik a żą d ające d o stęp u do re la c ji Ri w bazie danych DF m ożna zdefiniow ać u ży w a
ją c pojęć bazy d an y c h DF' ja k o za d a n ie żą d ając e je d n o czesnego d ostępu do re la c ji R n + i , R n + 2> • • R n + m ; .
P rz y jm u je się n a s tę p u ją c e zało żen ia dotyczące re la c ji:
• jednorodność ro zk ła d u w arto śc i atry b u tó w , tzn . w szy st
kie w arto śo i jakiegokolw iek a try b u tu p o ja w ia ją się z ró w n ą częstotliw ością,
• niezależność atry b u tó w , tzn. praw dopodobieństw o P (V ! & V2), że a try b u t m a w a rto ść Vi i a try b u t 2 m a w a r tość V2 w te j sam ej k ro tc e rela cji, je s t ró w n e iloczynow i p raw d o p o d o b ie ń stw a Pi(Vi), że a try b u t 1 m a w arto ść Vi, i p raw d o p o d o b ie ń stw a P2P /2), że a try b u t 2 m a w a rto ść V 2, tzn. P(Vi & V2) = P1CV1) * P 2(V3).
Z ałożenia te były 'orzedm iotem szczegółowej analizy C h ri- sto d o u lak isa (m.in. [16, 17]), k tó ry w ykazał, że p row adzą one do zbyt pesym istycznych oszacow ań kosztów w yko- n v wanda tra n sa k c ji. Z w róćm y jed n ak że uw agę, że pow yższe założenia stan o w ią podstaw ę teorii w spółczynnika se le k ty w ności *) a try b u tó w połączeniow ych re la c ji. T eo ria ta je st pow szechnie w y k o rz y sty w an a w metoda-ch szacow ania ro z
m iaró w re la c ji w ynikow ych, po w y k o n an iu o p era cji r e la cyjnych, co z ko lei je s t po d staw o w y m elem en tem w iększoś
ci znanych z lite ra tu ry alg o ry tm ó w g en ero w an ia p lan ó w
■wykonywania tra n s a k c ji w SRBD. T ak w ięc, odrzucenie pow yższych założeń, n a obecnym e ta p ie rozw oju b ad a ń n ad p ro b lem aty k ą o p ty m a liz ac ji p la n ó w w y k o n y w an ia tra n s a k cji w SRBD, je st niem ożliw e.
TRANSAKCJE
T ra n sa k c ja (ang. re a d -o n ly tran sactio n ) ie st e le m e n ta rn ą jed n o stk ą interaikcji u ży tk o w n ik a z SRBD. K oncepcja
tra n sa k c ji ja k o podstaw ow ej jed n o stk i p ro g ra m o w ej w SRBD, z n alazła ogólne u z n a n ie i a k c e p ta c ję w śród .projek
ta n tó w sy stem ó w baz dan y ch [34, 37], K oncepcja t a um oż
liw ia bow iem ro złączne ro z p a try w a n ie problem u dostępu do batzy d a n y c h pojedynczego u ży tk o w n ik a o raz problem ów : synchronizacji w spółbieżnego d o stę p u w ielu u żytkow ników i z a g w a ra n to w a n ia odpow iedniego sto p n ia niezaw odności system u [2, 37].
P oniżej 'przedstaw iam y m odel tra n sa k c ji p rz y ję te j w lite ra tu rz e .
Z ak ład a się, że k aż d a tra n s a k c ja T zaw iera:
• kw alifikację transakcji (ang. q u alification) Q(T), b ę d ą cą tooniunkcją o p e ra c ji p o łączenia rów nościow ego o postaci R;. A = Rj. B, tj. Q(T) = {(R;. A^ = Rj. A)) A (Rk- Am =
= (Ri- A„) A . . . A (R m- Ap = R„. Ar)},
gdizie p a ry atry b u tó w : (Ak, A|), (Am, A n) (Ap, A r) są zd e
fin io w an e n a w spólnych dziedzinach oraz
• specyfikacje relacji w ynikow ej (ang. ta rg e t list) T(T) — b ęd ą cą lis tą atry b u tó w , k tó ry ch w arto śc i sp e łn ia jąc e k w a lifik a c ję tra n s a k c ji Q(T) są p rze sy łan e n a stanow isko w y nikow e. P ow szechnie [2, 7, 8, 12, 13, 23, 24, 26, 27, 30, 32, 33, 41—44] p rz y jm u je się założenie, że dla każdego połączenia Rk'Ak = R i'B w ystęp u jąceg o w k w a lifik a c ji Q(t) re la c je Rk i Ri z n a jd u ją się n a różn y ch stan o w isk ac h k o m p u te ro w ych, tzn. Loc (Rk =£ Loc (Ri).
D la dow olnej tra n s a k c ji T m ożna n a pod staw ie jej k w a lifik a c ji sk o n stru o w ać tzw. graf transakcji G(T). Z biór w ierzchołków g ra fu G(T) odpow iada zbiorow i re la c ji u ję ty c h w Q(T), n a to m ia st k raw ęd zie g rafu G(T) w sk az u ją o p era cje połączenia n a zbiorze w spólnych a try b u tó w p o łą
czeniow ych ty c h re la c ji. W zależności od s tru k tu ry g rafu tra n sa k c ji, w y ró ż n ia się n a stę p u ją c e ro d za je tra n sa k c ji:
drzewowe, łańcuchowe, cykliczne i gwiaździste.
T ra n sa k c je m ożna rów nież sk lasy fik o w ać w zależności od liczby a try b u tó w połączeniow ych, w y stę p u jąc y ch w poszcze
gólnych elem e n ta ch Q(T). W yróżnia się w ów czas: transakcje proste, w k tó ry c h k a ż d a o p e ra c ja połączenia w Q(T) je st w y k o n y w an a n a jed n y m atry b u c ie połączeniow ym oraz transakcje złożone, w k tó ry c h o p e ra c je połączen ia w Q(T) m ogą być w y k o n y w a n e n a w ięcej n iż je d n y m a try b u c ie po łączeniow ym .
O prócz w y m ien io n y ch w yżej ro d za jó w tra n sa k c ji, używ a się rów n ież p ojęcia transakcja ogólna, oznaczającego tr a n sak cję, k tó re j g ra f G(T) m a dow olną .postać, tj. n ie m a żad
n y ch ograniczeń co do liczby a try b u tó w połączeniow ych o p era cji połączenia u ję ty c h w Q(T).
K ażdej tra n s a k c ji T od p o w iad a n ie p u sty zbiór m ożli
w ych alg o ry tm ó w jej w y k o n a n ia w SRBD, zw anych plana
mi w ykonyw ania transakcji. P la n y w y k o n y w an ia tr a n s a k cji ró żn ią się m iędzy sobą lo k alizacją i k olejnością o p era cji w y k o nyw anych n a poszczególnych stan o w isk ac h k o m o u te ro w y ch o ra z k ie ru n k ie m i kolejn o ścią o rz e sy ła n ia danych.
W ybór Określonego p la n u ’w y k o n y w a n ia tra n s a k c ji je st do
k o n y w an y p rze z p ro ce d u ry o p ty m a liz ac y jn e SZRBD, na pod staw ie p rz y ję ty c h k ry te rió w oceny d ziała n ia SRBD.
K RY TERIA OCENY D ZIA ŁA NIA SRBD
P rz y ję to d w a k r y te r ia oceny d ziała n ia SRBD: czas odpo
w iedzi o ra z su m a ry c zn e obciążenie system u. Czas odpow ie
dzi (ang. re sp o n se tim e) — je s t sum ą kosztów od m o m en tu s ta r tu p ierw szej o p e ra c ji w y k o n y w an ej w ra m a c h r e a li
zacji tra n s a k c ji do m o m e n tu zakończenia o sta tn ie j o p e ra c ji tra n sa k c ji. W w y p ad k u rów noległego w y k o n y w an ia oew - n ych o p era cji (nro. ró w n o leg ła tra n sm isja danych), do kosz
tó w czasu odpow iedzi w licza się koszt te j soośród O D eracji rów noległych, k tó r a je st „n ajd ro ższa”. S u m aryczne obciąże
nie system u (ang. to ta l tim e) — je st sum ą k asztów w szy st
kich o p e ra c ji rea lizo w a n y ch w ra m a c h w y k o n y w an ia tr a n sak cji — w spółbieżność o p e ra c ji n ie je s t uw zględ n ian a.
K ry te riu m czasu odpow iedzi r e p re z e n tu je o u n k t w id ze
n ia u ż y tk o w n ik a, a k ry te riu m sum arycznego obciążenia sy s
te m u — p u n k t w idzenia a d m in istra to ra SZRBD.
W d efin icja ch obu ty c h k ry te rió w u ży w a się p ojęcia kosz
tu, p rzy czym z a k ła d a się, że koszt m oże być w yrażony w je d n o stk a ch czasu lub liczbie in s tru k c ji k o d u m aszynow ego o p ro g ra m o w an ia SZRBD. T ę o s ta tn ią je d n o stk ę , m ożna ła t
5
l) W s p ó łc z y n n ik s e l e k t y w n o ś c i [ o z n a c z a n y S F (R ( . A j), g d z ie A j J e s t a t r y b u t e m r e l a c j i R il j e s t s t o s u n k i e m l o z m i a r u a t r y b u t u b e z d u p l i k a t ó w d o " ro z m ia ru d z i e d z i n y t e g o a t r y b u t u .
w o przeliczyć ma jednostka azasu, a w ięc tpojęcia kosztu i czasu s ą ściśle zw iązane. Nie bierze się za te m p o d uw agę żadnych in n y c h a sp ek tó w oceny d ziała n ia SRBD, n a p rz y k ła d , kosztów fin an so w y ch ponoszonych ,przez u ż y tk o w n i
ków system u.
P odstaw ow y schem at w y k o n y w an ia tra n s a k c ji w SRBD m a n a s tę p u ją c ą postać {2, 7, 8, 12, 13, 26, 29, 30, 32, 33, 41—
—43]:
• w ykonaj operacje, które wym agają tylko danych lokal
nych (tzw . operacje unarne),
• wykonaj w stępne przetwarzanie, w celu redukcji relacji przetwarzanych w następnym kroku,
• wykonaj operacje, które wym agają danych z w ięcej niż jednego stanow iska komputerowego (operacje binarne),
• wykonaj operacje końcowe na stanow isku w ynikow ym , zgodnie ze specyfikacją relacji w ynikow ej, w celu odpo
w iedniej prezentacji w yniku.
W ykazano [14, 36, 39], że pow yższy sch em at, zgodnie z k tó ry m w p ierw szej k o lejności 'w ykonuje się o p era cje unarne, a n a stę p n ie o p era cje binarne, m in im alizu je koszty w y k o n y w an ia tra n sa k c ji. W ykazano p o n a d to [4, 8, 9, 11, 14, 28, 29, 32, 39], że koszt w y k o n y w an ia tra n s a k c ji zasadniczo je s t zd e te rm in o w a n y przez k o sz t o p e ra c ji b in a rn y c h , a w szczególności o p era cji połączenia.
OPERACJA PÓŁPOŁĄCZENIA
W środow isku SRBD ro zw iązan iem a lte rn a ty w n y m w sto su n k u do o p era cji połączenia je st o p era cja półpołącze- n ia (ang. sem i-join). Operacja pólpołączcnia relacji Ri z re
lacją Rk (oznaczana R ;[> < R k ) jest to połączenie relacji Ri z w ynikiem operacji projekcji relacji Rk, na wspólnych atrybutach połączeniowych obu relacji, tzn.
Ri D> < Rk = ( ri e Ri I (3rk e Rk) (ri [R; n Rt ] = rk [R; n Rk])}
gdzie n , r k są k ro tk a m i re la c ji Ri, Rk.
J a k w y n ik a z pow yższej d efinicji, operacja półpołączenia, w przeciwieństwie do operacji połączenia jest asym etrycz
na, tzn. Ri — — Rk | | Rk R>, O p erac ja półpołączenia R i O < R k je st kom pozycją o p e ra c ji (relacyjnych: projekcja i połączenia. P o w yko n an iu o p era cji p r o je k c ji re la c ji R k w edług a try b u tu połączeniow ego, jej w y n ik , tzn. w szystkie u n ik a ln e (bez d u p likatów ) w a rto śc i a try b u tu połączeniow e
go, są łączone z r e la c ją Ri. R ozm iar re la c ji Ri zostaje w te n sposób zred u k o w an y tylko do ty c h k ro te k , k tó re w y stą p ią w re la c ji będącej w y n ik ie m połączen ia re la c ji Ri i Rk-
Operacja półpołączenia, ja k o a lte rn a ty w n a w sto su n k u do op era cji połączenia, je st w SRBD p re fe ro w a n a z dw óch pow odów [7]:
• o p e ra c ja t a m a siln e w łaściw ości re d u k c y jn e (R i[> < Rk
£ Ri). Dla k o n trastu , o p e ra c ja p o łączenia (R it> < ]R k ) m o że .powodować w zro st ro zm iaru bazy danych; w najgorszym w ypadku: ro z m ia r (Ri ¡><j R k) = ro zm iar (Ri) * ro zm iar (Rk),
• o p e ra c ja półpołączenia może być w y k o n y w an a p rzy m niejszych ko sztach tra n sm isji dan y ch n iż o p e ra c ja p o łą czenia. Do 'w ykonania o p era cji półpołączenia R j[> < 3R k je s t 'konieczna jedynie tra n s m is ja w y n ik u o p e ra c ji p ro je k c ji n a re la c ji R k, n a to m ia st do w y k o n a n ia o p e ra c ji po
łączenia R ip><]R k je s t kon ieczn a tra n sm isja całej re la c ji Ri lu b Rk.
O czywiście o p e ra c ja -półpołączenia m oże w n ie k tó ry ch sy
tu a c ja c h daw ać m n ie jsz y 1 e fe k t niż o p e ra c ja połączenia, po
n ie w a ż o p e ra c ja R ; [ > < R k r e d u k u je ty lk o , re la c ję Ri, a o p era cja R ; 0 < i R k m °że re d u k o w ać obie re la c je Ri i R k.
Je d n ak że, w ta k im w y p ad k u p ojedyncza o p e ra c ja połączenia m oże być za stą p io n a dw iem a o p era cja m i półpołączenia, za
zw yczaj przy koszcie m niejszym n iż k o szt o p e ra c ji p o łą cz e
n ia [7], P oniżej p rze d staw io n o p rz y k ła d w y k o rz y sta n ia se k w encji o p era cji p ółpołączenia do re a liza cji tra n s a k c ji w y m a g ają ce j w y k o n an ia o p era cji p o łączenia [21],
Przykład
R ozw ażam y ro zproszoną bazę d an y c h z a w ie ra ją c ą n a stę p u ją c e sc h em a ty relacji:
CZĘŚCI (Część, Cena)
POWIĄZANIA (Producent, Część, Odbiorca) ODBIORCA (Odbiorca, M iasto)
Poszczególne re la c je są rozproszone n a stan o w isk ach k o m p u te ro w y c h SRBD w n a s tę p u ją c y sposób: Loc (CZĘŚCI) —
= STi, Loc (ODBIORCY) = S T 2, Loc (POWIĄZANIA) =
= S T 3. S ta n bazy d a n y c h p rze d staw io n o w ta b ela ch 1—3.
T a b ria 1. R elacja CZĘŚCI («zcrokość k ro tk i ■. 30 Bajtów )
Częić Cena
M inikom puter 1 500
M ikrokom puter 150
K o m p u te r 10 000
20 b ajtów 10 b ajtó w
Tabela 2 . R elacja ODBIORCY (szerokość k rotki =* 50 b ajtó w )
Odbiorca M iasto
P o litech n ik a P ozn ań sk a P oznań
U n iw ersy tet P o zn ań sk i P oznań
U n iw ersy tet W arszaw ski W arszaw a
30 b ajtó w 20 b ajtó w
T ab ela 3 . R elacja POW IĄZANIA (szerokość kro tk = 60 b ajtó w )
Producent Część Odbiorca
DEC M inikom puter P o litech n ik a P ozn ań sk a
IBM M in ik o m p u ter P o litech n ik a P o zn ań sk a
H P K o m p u te r osobisty U n iw ersy tet W arszaw ski
H P K o m p u te r oso b isty U n iw ersy tet Poznaiłski
Sharp M in ik o m p u ter P o litech n ik a W arszaw ska
Zilog M ikro k o m p u ter P o litech n ik a G dańska
C ray K o m p u te r U n iw ersy tet W arszaw ski
10 b ajtów 20 b ajtó w 30 b ajtów
T ra n sa k c ja T:
Q(T) = {(POW IĄZANIA. Część = CZĘŚCI. Część) A (PO- W IĄ ZA N IA .O dbiorca = ODBIORCY.Odbiorca)}
T(T) = {Część, Cena, P ro d u c en t, O dbiorca, Miasto}
je st tra n s a k c ją dnzewową (rys. 1). Ja k o a lte rn a ty w ę w sto su n k u d o dw óch o p e ra c ji połączen ia z Q(t) (rys. 1).
CZESCI
P r z y k ł a d o w a t r a n s a k c j a d r z e w o w a
R ozw ażm y n a s tę p u ją c ą sckw encję o p e ra c ji półpołączenia:
POW IĄ ZA N IA O < CZĘŚCI, PO W IĄ ZA N IA [> < ODBIOR
CY, CZĘŚCI [ > < PO W IĄ ZA N IA , ODBIORCY [> < PO W IĄ ZANIA.
W yko n u jąc o p era cję POW IĄ ZA N IA j> < CZĘŚCI r e d u k u je m y re la c ję PO W IĄ ZA N IA p rze z elim in a cję k ro te k , w
k tó ry ch Część = „kom puter, osobisty”, p o n iew aż ta k a w a r
tość a try b u tu Część w re la c ji CZĘŚCI n ie w ystępuje. W y
ko n u ją c o p era cję POW IĄ ZA N IA [> < ODBIORCY re d u k u jem y r e la c ję PO W IĄ ZA N IA p rz e z elim in ację k ro te k , w k tó ry c h O dbiorca — „P o litech n ik a W arszaw sk a” i O dbior
ca = „ P o litec h n ik a G d ań sk a”.
T a k w ięc po w y k o n a n iu o p e ra c ji półpołączenia: P O W IĄ ZANIA CZĘŚCI i PO W IĄ ZA N IA [> < ODBIORCY o trz y m u jem y n ow y s ta n re la c ji POW IĄ ZA N IA (tab. 4).
Tabela 4 . R elacja PO W IĄ ZA N IA '
P roducent . Część Odbiorca
D EC M inikom puter P o litech n ik a P oznańska
IB M M inikom puter P o litech n ik a P oznańska
C ray K o m p u te r U n iw ersy tet "Warszawski
W ykonując n a s tę p n ie o p e ra c je półpołączenia: C ZĘŚ
C I [> < POW IĄ ZA N IA oraiz ODBIORCY O < PO W IĄ ZA N IA o trzy m u jem y zre d u k o w a n e rela c je : C ZĘŚCI’ i OD
BIORCY’ (tab. 5 i 6).
Tabela 5 . R elacja CZĘŚCI'
Częić Cena
M inikom puter 15 0 0
K o m p u ter 10 000
Tabela 6. R elacja ODBIORCY'
Odbiorca Mianto
P o litech n ik a P oznańska U n iw ersy tet W arszaw ski
P oznań W arszaw a
O trzym aliśm y w te n sposób n o w y s te n bazy d an y c h z re la c ja m i C ZĘŚC I’, PO W IĄ ZA N IA ’ i ODBIORCY’. W yko
n an ie założonej w tra n sa k c ji T se k w e n c ji o p e ra c ji p o łą czenia n a re la c ja c h PO W IĄ ZA N IA ’, CZĘŚCI’, ODBIORCY’
d a je wymik id e n ty cz n y ja k z połączenia relacja PO W IĄ ZA NIA, CZĘŚCI, ODBIORCY.
J a k w id ać z p rzedstaw ionego p rzy k ła d u , w y k o n an ie o d pow ied n iej sek w en cji o p e ra c ji półpołączenia re d u k u je p rz e tw a rz a n e re la c je przez w y elim in o w an ie k ro te k , k tó re nie z n a jd ą się w re la c ji w ynikow ej.
SKUTECZNO®C OPERACJI PÓŁPOŁĄCZENIA
N a zakończenie o m a w iao ia operacja półpołączenia, w arto p rzed staw ić w sk ró cie p o d staw o w e w y n ik i u zy sk a n e w b a d a n ia c h n a d efek ty w n o ścią itej o p era cji, dla w y b ra n y c h klas tra n sa k c ji.
W w ielu p ra c a c h [4—6] p rzeanalizow ano d okładnie m ożli
w ości re d u k c y jn e o p era cji półpołączenia d la tra n sa k c ji drzew ow ych i cyklicznych. W nioski w y n ik ając e z ty c h b a dań, o p u b lik o w a n e w p ra c y z tego za k re su {4], m o ż n a z re asum ow ać w n a stę p u ją c y sposób: w y k o rz y stu ją c sekw encję o p era cji ¡półpołączenia do re a liz a c ji 'tran sak cji drzew ow ej,
■można osiągnąć s ta n p ełn ej re d u k c ji relacja, n a k tó ry c h je st w y k o n y w an a ta tra n sa k c ja . S ta n p e łn e j re d u k c ji rozum ie się in tu ic y jn ie jako o g raniczenie ro zm iaró w łączonych r e lacji do ty c h tylk o k ro te k , k tó re są niezb ęd n e d la rea liz a c ji o p era cji połączenia. Inaczej m ów iąc w szystkie te k ro tk i, k tó re nie z n a jd ą się w re la c ji w y n ik o w ej, są elim inow ane przez o p e ra c ję półpołączenia. W arto zaznaczyć, że pow yż
szy ^wniosek dotyczy zarów no tra n sa k c ji ,p rostych, ja k i złożonych [5].
D la k la sy tra n sa k c ji cyklicznych pro b lem re d u k c ji ro z m ia ró w re la c ji pnzez se k w e n cję półp o łączen ia je s t znacznie tru d n ie jsz y i należy do k lasy pro b lem ó w silnie N P -zu p e ł- n y c h [4, 5, 22]. O trzym anie s ta n u p e łn e j re d u k c ji d la tr a n sa k c ji cyklicznych, o ile w ogóle je s t m ożliw e, w iąże się z p o niesieniem znacznie w iększych kosztów niż w w y p ad k u tra n s a k c ji drzew ow ych.
W k o n se k w e n cji w spom nianego w cześniej założenia o d o m in a cji kosztów tra n s m is ji w ogólnych k osztach w y k o n y w a n ia tra n s a k c ji w SRBD, zdecydow ana w iększość o p ra cow anych dotychczas alg o ry tm ó w gen ero w an ia p la n ó w w y k o n y w a n ia tra n sa k c ji, k o n c e n tru je się -wyłącznie n a r e d u k c ji w o lum inów danych p rze sy łan y c h pom iędzy sta n o w isk am i SRBD i 'w ykorzystuje w -tym -celu stra te g ię ope
r a c ji półpołączenia.
* * *
W części d ru g ie j a rty k u łu dokonam y p rze g ląd u o p rac o w an y c h d o te j p o ry alg o ry tm ó w g en ero w an ia planów w y k o n y w an ia tra n s a k c ji w sy ste m a c h rozproszonych b a z d a nych.
L I T E R A T U R A
[1] A l l c h i n J . E ., M c K e n d r y M . S .: S y n c h r o n i z a t i o n a n d r e c o v e r y o l a c t i o n s . P r o c . 2 n d A n n u a l A C M S y m p . o n P r i n c i p l e s o f D i s t r i b u t e d C o m p u t i n g , p p . 31—44, 1983
12] A p e r s P . M ., H e v n e r A . R ., Y a o S . B . : O p t i m i z a t i o n a l g o r i t h m s f o r d i s t r i b u t e d q u e r i e s . I E E E T r a n s , o n S o f t w a r e E n g i n e e r i n g , V o l. S E -9 , N o . 1, p p . 57—67, J a n u a r y 1983
[3] A s t r a h a n M ., K im W ., S c h k o l n i c k M .: E v a l u a t i o n o f t h e s y s t e m R a c c e s s p a t h s e l e c t i o n m e c h a n i s m . R e s e a r c h R e p o r t R J 2798, IB M R e s e a r c h L a b o r a t o r y , S a n J o s e , 1980
[4] B e r n s t e i n P . A ., C h i u D . W .: U s i n g s e m i - j o i n s t o s o lv e r e l a t i o n a l q u e r i e s . J o u r n a l o f t h e A C M , V o l. 28, N o . 1, p p . 25— 40, 1981
[51 B e r n s t e i n P . A ., G o o d m a n N .: T h e p o w e r o f n a t u r a l s e m i j o i n s . S I A M J . C o m p u t ., V o l. 10, N o . 4, p p . 751—771, 1981
[6] B e r n s t e i n P . A ., G o o d m a n N . : T h e p o w e r o f i n e q u a l i t y s e m i - - j o l n s , I n f o r m a t i o n S y s t e m s , V o l. 6, N o . 4, p p . 225—265, 1981 [7] B e r n s t e i n P . A . 1 I n n i : Q u e r y p r o c e s s i n g i n a s y s t e m f o r d i s t r i b u t e d d a t a b a s e s (S D D -1 ). A C M T r a n s , o n D a t a b a s e S y s t e m s , V o l. 6, N o . 4, p p . 602—625, 1981
181 B l a c k P . A ., L u k W . S .: A n e w h e u r i s t i c f o r g e n e r a t i n g s e m i - j o i n s p r o g r a m s f o r d i s t r i b u t e d q u e r y p r o c e s s i n g , P r o c . C o n f.
IE E E C O M P S A C , p p . 581—588, 1981
19) B i t t o n D ., D e W it t D . J . , T u r b y f i l l C .: B e n c h m a r k i n g d a t a b a s e s y s t e m s a s y s t e m a t i c a p p r o a c h . C o m p u t e r S c i e n c e s T e c h n i c a l R e p o r t N o . 526, U n i v e r s i t y o f W i s c o n s i n - M a d i s o n , D e c e m b e r 1983
IlO) C e l l a r y W ., M e y e r D .: A m u l t i - q u e r y a p p r o a c h t o d i s t r i b u t e d p r o c e s s i n g i n a r e l a t i o n a l d i s t r i b u t e d d a t a b a c e m a n a g e m e n t s y s t e m . P r o c . I n t e r n . S y m p o s i u m o n D i s t r i b u t e d D a t a B a s e s , C.
D e lo b e l , W . L i t w i n , a d s . p p . 99—121, P a r i s , 1980
|l l ] C e r i S ., P e l a g a t t l G .: D i s t r i b u t e d D a t a b a s e s — P r i n c i p l e s a n d S y s t e m s , M c G r a w - H i l l , N e w Y o r k , 1984
[121 C h e n A . L . P . , L i V . O . K .: O p t i m i z i n g S t a r q u e r i e s i n d i s t r i b u t e d d a t a b a s e s y s t e m . P r o c . 1 0 th I n t e r n . C o n f . o n V L D B , p p . 344—347, 1984
(13) C h i u D a h - M i n g , B e r n s t e i n P . A ., H o Y u - C h i: O p t i m i z i n g c h a i n q u e r i e s i n d i s t r i b u t e d d a t a b a s e s y s t e m s . S I A M J . C o m p u t ., V o l.
13, N o . 1, p p . 116— 134, 1984
Il4l C h u W . W ., H u r l e y P . : O p t i m a l q u e r y p r o c e s s i n g f o r d i s t r i b u t e d d a t a b a s e s y s t e m s . IE E E T r a n s , o n C o m p u t e r s . V o l. C-31, N o . 9, p p . 835—850, 1982
[15] C h u n g C h . W ., I r a n i K . G .: A s e m i - j o i n s t r a t e g y f o r d i s t r i b u t e d q u e r y o p t i m i z a t i o n . P r o c . 4 th I n t e r n . C o n f . o n D i s t r i b u t e d C o m p u t i n g , p p . 368—377, S a n F r a n c i s c o , 1984
[16] C h r i s t o d o u l a k i s S .: E s t i m a t i n g b l o c k s e l e c t i v i t i e s . I n f o r m a t i o n S y s t e m s , V o l. 9, N o . 1, p p . 69—81, 1984
[17] C h r i s t o d o u l a k i s S .: I m p l i c a t i o n o f c e r t a i n a s s u m p t i o n s in d a t a b a s e p e r f o r m a n c e e v a l u a t i o n . A C M T r a n s , o n D a t a b a s e S y s t e m s , V o l. 9, N o . 2. p p . 163—186, 1984
]18[ D a n i e l s D .: Q u e r y c o m p l i c a t i o n in a d i s t r i b u t e d d a t a b a s e s y s t e m . R e s e a r c h R e p o r t R J 8423, IB M R e s e a r c h L a b o r a t o r i e s , S a n J o s e , 1982
[19] D a y a l U ., G o o d m a n N .: Q u e r y o p t i m i z a t i o n f o r C o d a s y l D a t a b a s e S y s t e m s . P r o c . A C M -S IG M O D C o n f . o n M a n a g e m e n t o f D a t a , p p . 138—150, O r l a n d o , 1982
[20] E p s t e i n R ., S t o n e b r a k e r M . R ., W o n g E .: D i s t r i b u t e d q u e r y p r o c e s s i n g i n a r e l a t i o n a l d a t a b a s e s y s t e m . P r o c . A C M -S IG M O D I n t e r n . C o n f . o n M a n a g e m e n t o f D a t a . p p . 169— 180, A u s t i n , 1978 [21] G o o d m a n M ., S h m u e l i O .: T r e e q u e r i e s : a s i m p l e c l a s s o f r e l a t i o n a l q u e r i e s . A C M T r a n s , o n D a t a b a s e S y s t e m s , V o l. 7, p p . 653—677, 1982
[22] G o o d m a n N ., S h m u e l i O .: T h e t r e e p r o p e r t y is f u n d a m e n t a ! f o r q u e r y p r o c e s s i n g . P r o c . A C M -S IG A C T -S IG M O D C o n f . o n P r i n c i p l e s o f D a t a b a s e S y s t e m s , p p . 40— 48, L o s A n g e l e s , M a r c h 1982
[23] G o l d h i r s c h D ., Y e d w a b L .: P r o c e s s i n g r e a d o n l y q u e r i e s — o v e r v i e w s w i t h g e n e r a l i z a t i o n . P r o c . 10 th I n t e r n . C o n f . o n V L D B , p p . ’ 344—347, 1984
|24] G o u d a M . G ., D a y a l U .: O p t i m a l s e m i - j o i n s c h e d u l e s f o r q u e r y p r o c e s s i n g I n l o c a l d i s t r i b u t e d d a t a b a s e s y s t e m s . P r o c . A C M -
7
