Do autorów
Nie publikujemy precyzyjnych zaleceń dla autorów, by nie peszyć ich natłokiem dyrek
tyw i ograniczeń. Podstawowe zasady, jakimi kierujemy się przy kwalifikacji artykułu i wa
runki formalne, jakie powinien spełniać ma
szynopis, chcemy jednak co jakiś czas przy
pominać.
Wiele zasad oczywistych jest już przy po
bieżnym przejrzeniu pisma: jak dzielić artykuł na części, co wyróżniać, w jakiej formie u- mieszczać bibliografię, jak zapisywać własny życiorys. Natomiast na elementarne pytanie — po co piszę — odpowiedzieć sobie musi przede wszystkim sam autor.
Podstawowym kryterium merytorycznym materiału (nie licząc głównego kryterium — oceny z punktu widzenia dotychczasowej w ie
dzy informatycznej) jest społeczna użytecz
ność zawartych w tekście rozważań i infor
macji. To w końcu oczywiste — jesteśm y po
wołani przede wszystkim do tego, aby służyć czytelnikom. W pierwszej kolejności liczyć się musi zatem interes społeczny. O tym winni także pamiętać autorzy.
Objętość tekstu powinna być wyznaczona przez społeczną wagę tematu, jego konstruk
cja — przez wym óg czytelnego przekazu, zaś forma — przez dostosowanie języka i sposobu argumentacji do możliwości percepcyjnych przeciętnego odbiorcy. To truizmy, niemniej — jak praktyka wskazuje — warte przypomnie
nia. Autorzy najczęściej nie zadają sobie tru
du, by wprowadzić czytelnika w zawiłości sw o
ich specjalistycznych wywodów, nie biorą pod uwagę miejsca publikacji artykułu, tzn. cha
rakteru naszego czasopisma.
Jeśli zaś chodzi o wymogi formalne, nie są duże. Co do objętości — maszynopis nie powi
nien przekraczać 12 znormalizowanych stron (30 wierszy z 60 znakami w wierszu). Jeśli jednak interesujący, zgodny z profilem pisma, temat wymaga większej objętości, to oczywiś
cie względy formalne nie stoją na przeszko
dzie. Rysunki techniczne, dołączane do tekstu, są w redakcji przygotowywane przez w ykw a
lifikowanego kreślarza, nie muszą być zatem dostarczane na kalce; ważne natomiast, aby były całkowicie czytelne, przejrzyste i zacho
wujące konieczne proporcje.
Pożądany jest również dodatkowy materiał ilustracyjny (kontrastowe zdjęcia czarno-białe, wydruki, itp.), jeśli wzbogaca on bądź precy
zuje wywód autora.
Maszynopis powinien być nadsyłany w dwóch egzemplarzach (oryginał plus kopia), z załączeniem aktualnych adresów, a także nu
merów telefonów, umożliwiających szybki kontakt. Autorów artykułów problemowych, którzy nie zamieszczali swych prac w ciągu dwóch ostatnich lat, prosimy ponadto o załą
czenie zdjęcia oraz życiorysu.
Autorzy, którzy chcieliby nawiązać bliższy kontakt z Czytelnikami, proszeni są o zamie
szczenie adnotacji, iż godzą się na podanie na naszych łamach swojego adresu bądź telefonu.
REDAKCJA
I
WYDAWNICTWO
1 SIGMA \
ul. Świętokrzyska 14a 00-950 Warszawa skrytka pocztowa 1004
K O L E G IU M R E D A K C Y J N E
R e d a k t o r n a c z e l n y : p r o f . d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z
m g r In ż . Z b i g n ie w G L U Z A , d r J a n u s z G W IA Z D A , W ła d y s ła w K L E P A C Z ( z a s tę p c a r e d a k t o r a n a c z e ln e g o ) , d r in ż . T o m a s z P A W L A K , m g r M a r e k S O B C Z Y K , m g r A n d r z e j S Z A Ł A S , m g r
Z b i g n ie w S W IR S K I, d r in ż . J a n u s z Z A L E W S K I S e k r e t a r z r e d a k c j i : m g r T e r e s a J A B Ł O Ń S K A
R A D A P R O G R A M O W A
P r o f . d r h a b . T a d e u s z P E C H E ( p r z e w o d n ic z ą c y ) , m g r in ż . T o m a s z B A Ń K O W S K I ( s e k r e t a r z ) , m g r i n ż . A n t o n i B O S S O W S K I, m g r in ż . R o m a n B U R N O , p r o f . d r h a b . A n d r z e j J A N I C K I , m g r in ż . J a n K R A M A R C Z U K , p r o f . d r h a b . In ż . J u l i u s z K U L IK O W S K I, p r o f . d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z , p r o f . d r h a b . A n t o n i M A Z U R K IE W IC Z , g e n . d r in ż . M a r i a n P A S T E R N A K , d r In ż . B r o n i s ł a w P IW O W A R , m g r Z b i g n ie w S U B S T Y K , p r o f . d r h a b . T a d e u s z W A L C Z A K M a t e r i a ł ó w n i e z a m ó w i o n y c h R e d a k c j a n i e z w r a c a .
R e d a k c j a : 00-041 W a r s z a w a , u l. J a s n a 14/16, p o k . 243 1 244, t e l . 27-71-40, d y ż u r y r e d a k c j i 10.00—12.00 Z a k ł . G r a f . „ T a m k a " . Z a m . 2257. O b J . 5,0 a r k . d r u k . N a k ł a d 3550 e g z . M-95.
C e n a e g z e m p l a r z a z ł 75.— IN D E K S 36124 P r e n u m e r a t a r o c z n a z ł 900.—
m i m
z a s t o s o w a n i a w g o s p o d a r c e , t e c h n i c e i n a u c e
Hr 10
M I E S I Ę G Z 8 I K
1 9 8 3
R O K X V III P a ż d z i e r n i k O R GA N K O M I T E T U I N F O R M A T Y K I , M I N I S T E R S T W A N A U K I , S Z K O L N I C T W A W Y Ż S Z E G O
I T E C H N I K I ORAZ K O M I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O N O T OS. I N F O R M A T Y K I
W NUMERZE: S trona
Jg z y k S IM B O L d la M ER Y 400
J e r z y T. M a j e w s k i , K r z y s z t o j W a g n e r 2
P ro g r a m o w a n e s y s te m y p o m ia ro w e
FAżbieta J e z i e r s k a - Z i e m k i e w i c z , J a n R y ż k o 5
U życie m ik ro p ro c e s o ró w 1 6 -b ito w y ch w p r z e tw a r z a n iu ro zło żo n y m
J a n u s z Z a l e w s k i 8
P rz e m y sło w y F O R T R A N c zasu rz e c z y w iste g o . C zęść 1
T ł u m . K a z i m i e r z M a l i s z e w s k i U
A s p e k ty u ż y tk o w e ję z y k ó w sy m u la c y jn y c h (2). S y m u la c ja c ią g ła i c ią g ło -d y s k r e tn a
T e r e s a W i l c z e k 15
SY STE M Y
P a k ie t d o k u m e n to w a n ia i w s p o m a g a n ia p r a c p ro g ra m is ty c z in y c h P R O S T R
Z y g m u n t R y z n a r 18
H IS T O R IA
H is to ria S y ste m ó w Z a rz ą d z a n ia B azam i D a n y c h
Oprać. G r a ż y n a Sia r a 21
Z KItAJU
Z n iszcz y ć C Y FR O N E T ?
Z b i g n i e w G lu z a 24
S e m in a r iu m m in ik o m p u te r o w e
Ar.na i W i t o l d L u c iń s c y 26
H is to ria w a rs z a w s k ie g o E T O B U (1953— 1983)
K a z i m i e r z P a k u l s k i 28
P o czu cie g r u n tu (ro zm o w a z M a r ia n e m U ra z e m , d y r e k to r e m w a rs z a w s k ie g o E TO B U )
Oprać. Z. G lu z a 30
G IE Ł D A IN F O R M A C JI 24—25
ZE ŚWIATA
K o m p u te r y i u rz ą d z e n ia p e r y f e r y jn e
Oprać. J a c e k W a la s 31
F ir m y a m e r y k a ń s k ie
Oprać. J a n R y ż k o 34
K ie ru n k i ro z w o ju o p ro g r a m o w a n ia w fiz y c e w ie lk ic h e n e rg ii
P io tr S t r z a ł k o w s k i 35
TERMINOLOGIA
T e rm in o lo g ia F O R T R A N U c zasu rz e c z y w is te g o
K a z i m i e r z M a l is z e w s k i 37
W SKRÓCIE 38
p o g l ą d y
K o m p u te r y z a g ra ż a ją !
J a n u s z G w i a z d a m okł.
1
JERZY T. MAJEWSKI KRZYSZTOF WAGNER
Zakfady Przyrządów Pomiarowych i Systemów Minikomputerowych W arszawa
Język SIMBOL dla MERY 40 0
W P o lsc e p r a c u je o b ecn ie ok. 600 k o n fig u ra c ji m in i
k o m p u te ra M E R A 400, a p r o d u k c ja je s t k o n ty n u o w a n a . W o p ro g ra m o w a n iu M E R Y 400 b ra k o w a ło d o ty c h c z a s j ę z y k a p ro g r a m o w a n ia z o rie n to w a n e g o n a p rz e tw a r z a n ie d a n y c h . W d ru g ie j p o ło w ie 1982 r. a u to r ? y p oniższego a r t y k u łu z a k o ń c z y li p ra c e n a d k o m p ila to re m ję z y k a S IM B O L , k tó r y w y p e łn ił tę lu k ę . P o d k o n ie c u b ie g łe g o ro k u ro z p o częto sp rz e d a ż k o m p ila to ra w ra z z p e łn ą d o k u m e n ta c ją , z a w ie ra ją c ą ró w n ie ż p o d rę c z n ik p ro g r a m o w a n ia w ję z y k u S IM B O L . W e k s p lo a ta c ji i sp rz e d a ż y z n a jd u je się ró w n ie ż p ie rw s z y sy s te m u ż y tk o w y z a p ro g ra m o w a n y w ję z y k u S IM B O L —• S y ste m E w id e n c ji Ś ro d k ó w T r w a ły c h *EST*.
Z p ie rw s z y c h d o św ia d c z e ń u ż y tk o w n ik ó w w y n ik a , że ję z y k S IM B O L z a s p o k a ja p o s ta w io n e p rz e d n im w y m a g a n ia .
S IM B O L (S IM p le B u s in e s s O iiiiented L a n g u a g e ) je s t p r o b le m o w y m ję z y k ie m p r o g r a m o w a n ia , p rz e z n a c z o n y m g łó w n ie do p r z e t w a r z a n ia d a n y c h , ch o ć n ie w y k lu c z a to m o ż
liw o śc i je g o u ż y c ia r ó w n ie ż w1 in n y c h d z ie d z in a c h z a s to s o w a ń . P r z y s tę p u ją c d o p r o j e k to w a n ia te g o ję z y k a z a ło ż o n o , że p o w in ie n on:
• n a k ła n i a ć d o d o b re g o s t y lu p r o g r a m o w a n ia , u m o ż liw ia ją c M a r o w n y z a p is a lg o r y tm u o ra z p o d e jś c ie z w a n e p r o g r a m o w a n i e m s t r u k t u r a l n y m
• z a w ie r a ć ro z b u d o w a n y a p a r a t o p e ro w a n ia z b io r a m i d a n y c h o b o g a te j s t r u k t u r z e i ró ż n o r o d n y c h s p o s o b a c h d o s tę p u
• u m o ż liw ia ć w y g o d n e p o s łu g iw a n ie się o p e r a c ja m i w e jś c ia - w y jś c ia w r a z z k o n tr o lą d a n y c h w e jś c io w y c h i ła tw y m r e d a g o w a n ie m w y d ru k ó w
• u m o ż liw ia ć im p le m e n ta c ję n a m a ły m k o m p u te r z e o o g ra n ic z o n e j p a m ię c i o p e r a c y jn e j.
B U D O W A P R O G R A M U
P r o g r a m y w ję z y k u S IM B O L s k ła d a ją się z s e g m e n tó w s ta n o w ią c y c h w y o d rę b n io n e f r a g m e n ty a lg o r y tm u . K a ż d y s e g m e n t s k ła d a się a części z a w ie r a ją c e j d e k la r a c je o b ie k tó w oraiz z ¡in stru k c ji zło żo n e j o p is u ją c e j w sz y stk ie c z y n n o śc i d a n e g o s e g m e n tu . I s tn ie j ą trz y r o d z a je se g m e n tó w : P R O G R A M — g łó w n y s e g m e n t re z y d u ją c e j części p r o g r a m u ; jeg o n a z w a 'sta n o w i je d n o c z e ś n ie n a z w ę c a łe g o p r o g ra m u
O V E R LA Y — g łó w n y s e g m e n t n a k ła d k i ; je g o n a z w a s t a n o w i je d n o c z e ś n ie n a z w ę c a łe j n a k ła d k i
P R O C E D U R E — w y o d rę b n io n y w p o s ta c i se g m e n tu p o d p r o g r a m d o łą c z a n y do części r e z y d u ją c e j lu b d o n a k ła d k i, m oże z a w ie r a ć p a r a m e t r y f o r m a ln e .
D A N E
D a n e (s ta łe i z m ie n n e ) m o g ą ¡p rzy jm o w ać w a r to ś c i ró ż n y c h ty p ó w (p o d a n e o g ra n ic z e n ia d o ty c z ą im p le m e n ta c ji n a m in ik o m p u te r z e M E R A 400), a m ia n o w ic ie :
IN T E G E R — je s t s b i o r e m lic z b ¡całk o w ity ch , z p rz e d z ia łu
— 32767, +32767
R E A L — je s t p o d z b io r e m lic z b rz e c z y w is ty c h , k tó re g o e le m e n ty m a j ą w o d n ie s ie n iu d o m o d u łu w a r to ś c i n ie w ię k sz e n iż 0,17 • 10,ł i d o k ła d n o ś ć ró w n ą 11 c y f r o m z n a czący m
D O U B L E — ró ż n i ¡się o d ty p u R E A L je d y n ie d o k ła d n o ś c ią (23 c y fr y znaczące)
T E X T — cią g i z n a k o w e o ró ż n e j d łu g o śc i
L O G IC A L — m * d w i* w a r t o i ci lo g ic z n e : ,/p r a w d a ” i „ fa łsz ” ,
a p o n a d to :
C A N — t y p s p e c y f ic z n y d l* im p le m e n ta c j i n a M E R Z E 400, z a w ie r a ją c y c ią g i z n a k o w e z o g ra n ic z o n e g o r e p e r tu a r u z n a k ó w i o s z c z ę d n ie js z e j n iż ł y p T E X T r e p r e z e n ta c j i m a sz y n o w e j.
Z m ie n n e w S IM B O L U w y s tę p u j ą w p o s ta c i z m ie n n y c h p o je d y n c z y c h o ra z je d n o w y m ia ro w y c h ta b l ic . ' K ażd a z m ie n n a m u s i b y ć z a d e k la r o w a n a .
Przykład:
S IN G L E IN T E G E R (I, K - l ) , R E A L (CEN A - 3.55, W A R T O ŚĆ ), T E X T (N A ZW A 18);
A R R A Y R E A L (X (100), Y (256)),
T E X T (SY M B D O K 2 (4 ) = ’F Z ’ 1 ’RW* / ’M M ’ / ’W Z ’) W p o w y ż sz y m p r z y k ła d z ie z m ie n n e j c a łk o w ite j K , z m ie n n e j rz e c z y w is te j C E N A i w s z y s tk im e le m e n to m ta b lic y te k s to w e j SY M B D O K n a d a n o w a r to ś c i p o c z ą tk o w e .
W a rto ść p o c z ą tk o w a z m ie n n y c h n ie in ic jo w a n y c h e x p li
c ite je s t r ó w n a 0 — d l a ty p ó w lic z b o w y c h , s p a c je — d la ty p ó w te k s to w y c h i „ fa łs z ” d la t y p u lo g iczn eg o .
M g r J E R Z Y T . M A J E W S K I j e s t a b s o l w e n t e m S G P i S (1972 — O r g a n i z a c j a P r z e t w a r z a n i a D a n y c h ) . P r a c o w a ł w IM M , O B R T K iP , a o b e c n i e w Z a k ł a d a c h W y t w ó r c z y c h P r z y r z ą d ó w P o m i a r o w y c h i S y s t e m ó w M i
n i k o m p u t e r o w y c h . Z a j m u j e s ię o p r o g r a m o w a n i e m m i n i k o m p u t e r ó w M E R A , m .in . w z a k r e s i e o r g a n i z a c j i z b io r ó w , t r a n s l a t o r ó w i s y s t e m ó w u b y t k o w y c h .
M g r K R Z Y S Z T O F W A G N E R j C S t a b s o l w e n t e m SG P 1S (1973 — O r g a n i z a c j a P r z e t w a r z a n i a D a n y c h ) , P l a c o w a ! w IM M , O B R T K iP , a o b e c n i e w Z a k ł a d a c h P r z y r z ą d ó w P o m i a r o w y c h i S y s t e m ó w M i n i k o m p u t e r o w y c h . Z a j m u j e s iq o p r o g r a m o w a n i e m p o d s t a w o w y m i u ż y t k o w y m m i n i k o m p u t e r a M E R A 400.
W Y RA ŻEN IA
S k ła d n ia w y r a ż e n ia o ra z re g u ły o b lic z a n ia je g o w a rto ś c i (w a rto ś c io w a n ia ) są a n a lo g ic z n e do p r z y ję ty c h w m a t e m a ty c e . K o le jn o ś ć o ra z r e g u ły w a r to ś c io w a n ia w y r a ż e n ia są n a s tę p u ją c e :
— o b lic z a n ie części w y ra ż e ń w n a w ia s a c h
— w y k o n y w a n ie o p e ra c ji o w y ż s z y m .p rio ry te c ie p rz e d o p e ra c ja m i o n iż s z y m p r io r y te c ie
— w p o z o s ta ły c h p r z y p a d k a c h w a r to ś c io w a n ie d o k o n y w a n e je s t o d p r a w e j do le w e j istro n y w y ra ż e n ia .
Operatory w ystępujące w w yrażeniach
Operator Rodzaj operacji Typ argum entów Typ wyniku
*./
4- un arn y
— u n a rn y + . —
ary tm ety czn y
IN T E G E R 1 R E A L i a) D O U B L E )
zgodny z typem a rg u m en tu o większej do k ład ności
> . < . < ~ , i
> ■ = . < > ) relacja
IN T E G E R I R E A L i a) D O U B L E J T E X T ]
CAN } b)
LO GICAL
J
LOGICAL
N OT AND
OK logiczny LOGICAL LOGICAL
a ) — dozwolono m ieszanie typów argum entów b) — argum enty m uszą być tego samego typu
T a b e la c h a r a k te r y z u j e o p e ra c je , ja k ie m ogą w y s tą p ić w w y ra ż e n iu . O p e r a to r y z o sta ły w y m ie n io n e w k o le jn o ś c i od n a jw y ż sz e g o d o n a jn iż s z e g o p r io r y te tu , z ty m że o p e r a to r y u m ie sz c z o n e w je d n y m w ie rs z u m a ją ró w n y p r io r y te t.
W y ra ż e n ia w y s tę p u ją w in s tr u k c ja c h p o d s ta w te n ia lub ja k o w a r u n k i lo g ic z n e w in s tr u k c j a c h ¡s tru k tu ra ln y c h . PRZEG LĄD IN ST R U K C JI
Instrukcje stru k tu raln e w ję z y k u S IM B O L p o z w a la ją w k la r o w n y sp o só b o d z w ie rc ie d lić b u d o w ę a lg o r y tm u .
Instrukcja p od staw ien ia n a d a je z m ie n n e j w a rto ś ć in n e j z m ie n n e j, s ta łe j lu b w y r a ż e n ia . W p r z y p a d k u n ie z g o d n o śc i ty p ó w p o o b u s tro n a c h s y m b o lu p o d sta w ie n 'ia (: = ) d o k o n a n a je s t o d p o w ie d n ia k o n w e rs ja .
K o n w e rs je d a n y c h p o m ię d z y p o s ta c ią b in a r n ą a ¡znakow ą, k o n tr o lę p o s ta c i d a n y c h o r a z ich re d a g o w a n ie z a p e w n ia ją instru k cje redagujące, a tak że in stru k cje w e jśc ia -w y jśc ia , k tó r e p o n a d to p o w o d u ją p rz e s ła n ie d a n y c h w p o s ta c i z n a k o w e j.
In stru k cje ob słu gi zbiorów d o k o n u ją o d c z y tu i z a p is u r e k o rd ó w o ra z kiliku in n y c h o p e r a c ji n a z b io ra c h .
I s tn ie je p o n a d to g r u p a instrukcji sterujących:
G O T O < e t y k i e t a > — instrukcja skoku
E X E C U T E < p o d p r o g r a m > — in stru k cja w yk on an ia pod- C A L L < p r o c e d u r a > [ ( < lis ta p a r a m e tr ó w > ) ] — instrukcja w yk on an ia procedury
LO A D < n a k ła d k a > — Instrukcja załad ow an ia i w y k o n a nia nakładki
R E T U R N — instrukcja w y jścia z segm entu
P A U S E [ < k o m u n ik a t > ] — in stru k cja zaw ieszen ia pro
gram u
S T O P [ < k o m u n i k a t > ] —■ in stru k cja zak oń czen ia działania program u.
IN STRU K C JE STR U K TU R A LN E
Instrukcja złożona s k ła d a się z s e k w e n c ji in s tr u k c ji ro z d z ie lo n y c h ś r e d n ik a m i i u ję t y c h w n a w ia s y sk ła d n io w e B E G IN i END.
I s tn ie ją d w ie in s tr u k c j e w a ru n k o w e : IF i C A SE. I n s t r u k c ja I F w y s tę p u je w d w ó c h w e r s ja c h , c zęsto s p o ty k a n y c h w ję z y k a c h p r o g r a m o w a n ia :
IF < w a r u n e k > T H E N < i n s t r u k c j a 1 > E L S E
< i n s t r u k c j a 2 >
o ra z
IF < w a r u n e k > T H E N < i n s t r u k c j a >
I n s tr u k c ja C A SE m a n a s t ę p u ją c ą p o sta ć : C A S E < z ! m ie n n a > O F
< l i s t a s t a ł y c h > : < i n s t r u k c j a 1> ;
< l i s t a s t a ł y c h > : < i n s t r u k c j a 2> ;
[O T H E R W IS E C in s t r u k c j a n > ] END
W y k o n y w a n a je s t t a in s t r u k c j a w e w n ę tr z n a , p r z e d k tó r ą u m ie s z c z o n a je s t .stała ró w n a w a r to ś c i < z m i e n n e j > . J e ż e li w a rto ś ć z m ie n n e j n ie .w y stę p u je w ż a d n e j z < l i s t s t a - ł y c h > w e w n ą tr z in s tr u k c j i C A SE, to w y k o n y w a n a je s t i n s t r u k c ja p o p rz e d z o n a sło w e m O T H E R W IS E , n a to m a s t g d y ta k i zrwrot n ie w y s tę p u je — n ie je s t w y k o n y w a n a ż a d n a c zy n n o ść.
S IM B O L z a w ie r a tr z y in stru k cje itcracyjn c: F O R , W H IL E o ra z R E P E A T .
I n s tr u k c j a F O R o p o sta c i:
FO R < z m ie n n a s t e r u j ą c a > : = < p o c z ą t e k > , < g r a n i c a >
[ , < k r o k > ] D O < i n s t r u k c j a >
p o w o d u je p o w tó rz e n ie i n s tr u k c j i w e w n ę tr z n e j o k re ś lo n ą liczb ę ra z y . < Z m L e n n e j s t e r u j ą c e j > n a d a w a n a je s t n a j p ie r w w a rto ś ć p a r a m e tr u < p o c z ą t e k > , a p o k a ż d y m w y k o n a n iu in s tr u k c j i .w e w n ę trz n e j < z m ie n n a s t e r u j ą c a >
z w ię k sz a n a je s t o w a rto ś ć < k r o k u > . I t e r a c j a je s t w y k o n y w a n a do m o m e n tu , gdy < z a n ie n n a s t e r u j ą c a > p r z e k ro c z y w a r to ś ć < g r a n i c y > . G dy n ie je s t p o d a n y p a r a m e t r
< k r o k > , o z n a c z a to, że g est o n r ó w n y 1. I n s tr u k c ja W H IL E o p o s ta c i:
W H IL E < w a r u n e k > D O < f n s l r u k c j a >
słu ż y do w y k o n a n ia i t e r a c j i z e s p r a w d z a n ie m w a r u n k u n a n o c z ą tk u p ę tli.
W y k o n a n ie in s tr u k c j i w e w n ę tr z n e j je s t p o w ta r z a n e , d o p ó k i < w a r u n e k > j e s t s p e łn io n y .
W in s tr u k c j i R E P E A T , o p o s ta c i:
R E P E A T < l i s ! a i n s t r u k e j i > U N T IL < w a r u n e k >
s p r a w d z e n ie w a r u n k u n a s tę p u je n a k o ń c u , a in s tr u k c je w e w n ę tr z n e w y k o n y w a n e są do c h w ili, g d y < w a r u n e k >
z o s ta n ie sp e łn io n y .
W d ru g ie j w e r s j i i n s t r u k c j i o p o s ta c i:
R E P E A T < lis ta in s b r u k c ji> F O R E V E R
p r z e r w a n ie p o w ta r z a n i a m u s i b y ć d o k o n a n e p rz e z je d n ą 7. i n s tr u k c j i w e w n ę trz n y c h .
Do in s tr u k c ji s t r u k tu r a ln y c h n a le ż y ró w n ie ż p o d p ro g r a m o p o s ta c i:
S U B R O U T IN E < n a z w a p o d p r o g r a m u >
< ł i s t a i n s t r u k c j i >
E X IT
W y k o n a n ie teg o p o d p ro g r a m u , k tó r y w o d ró ż n ie n iu od p ro c e d u r y n ie s ta n o w i o d rę b n e g o s e g m e n tu p ro g r a m u n a s tę p u je w w y n ik u u ż y c ia in s t r u k c j i E X E C U T E .
OPERACJE NA D A N Y C H TEK STO W Y CH
I s tn ie je m o żliw o ść o d w o ły w a n ia s ię z a ró w n o do c a ły c h z m ie n n y c h te k s to w y c h , ja k i do ic h d o w o ln y c h f r a g m e n tó w .
O d w o ła n ie d o p o d c ią g u (ang. s u b s trin g ) m a n a s tę p u ją c ą p o sta ć :
T (p, d) lu b T T (e, p, d)
3
g d zie:
T — z m ie n n a p o je d y n c z a ty p u T E X T , T T — 'ta b lic a ty p u T E X T , p — n u m e r p o c z ą tk o w e g o z n a k u p o d c ią g u , d — d łu g o ść p o d c ią g u , e — n u m e r e le m e n tu ta b lic y .
W w y r a ż e n ia c h lo g ic z n y c h m oże w y s tą p ić r e l a c ja p o ró w n u ją c a d a n e te k s to w e . O w y n ik u p o ró w n an lia d e c y d u je k o le jn o ś ć a lf a b e ty c z n a (ściślej — w a rto ś c i k o d ó w b in a r n y c h p o sz c z e g ó ln y c h z n a k ó w ).
O p e r a c je s ta n d a r d o w e j k o n w e r s ji d a n y c h z te k s tu lub n a te k s t m o g ą w y s tą p ić w in s t r u k c j i p o d s ta w ie n ia , in s t r u k c ja c h r e d a g u ją c y c h o ra z w in s tr u k c j a c h w e jś c ia - -w y jś c ia . W i n s tr u k c j a c h re d a g u ją c y c h i in s tr u k c ja c h w e jś c ia -w y jś c ia m o g ą w y s tą p ić ró w n ie ż k o n w e r s je s t e r o w a n e f o r m a ta m i z a w ie r a ją c y m i w z o rc e r e d a k c y jn e . Z a p o m o c ą fo r m a tó w m o ż n a ró w n ie ż d o k o n y w a ć k o n tr o li p o s ta c i d a n y c h te k s to w y c h , j a k r ó w n ie ż d o k o n y w a ć p r z e k s z ta łc e ń te k s tó w p o le g a ją c y c h n a d o d a w a n iu lu b o p u sz c z a n iu z n a k ó w .
I s tn ie ją d w ie i n s tr u k c j e re d a g u ją c e : E D IT i COD E. I n s t r u k c ja E D IT r e d a g u je te k s t w y n ik o w y p o p rz e z k o n k a - te n a c ję s ta ły c h i z m ie n n y c h te k s to w y c h , p o d c ią g ó w i d a n y c h in n y c h ty p ó w , d o k o n u ją c ic h s t a n d a r d o w e j lu b s t e r o w a n e j k o n w e r s ji. I s tn ie j e m o ż liw o ść z m ia n y k o le jn o ś c i r e d a g o w a n ia te k s tu p o p rz e z o d p o w ie d n ią ta b u la c ję . P r z y k ła d o w o in s tr u k c j ą :
E D IT N T X T : = ’SU M A = ’, (X ), F R M (CEN, IL)
p rz y p is u je z m ie n n e j N T X T w a r to ś ć te k s to w ą , s k ła d a ją c ą się z e x p lic ite p o d a n e g o te k s tu ’’SU M A = ” i s t a n d a r d o wo sk o n w e rto w a n e j z m ie n n e j X , o r a z — w a r to ś c i z m ie n n y c h C EN i IL , z re d a g o w a n y c h w e d łu g f o r m a tu o n a z w ie FR M .
I n s tr u k c j a C O D E d o k o n u je r o z p a k o w a n ia in f o r m a c ji te k s to w e j i n a je j p o d s ta w ie n a d a n i a w a r to ś c i w y s p e c y f i
k o w a n y m z m ie n n y m . P o d c z a s r o z p a k o w a n ia ¡tek stu d o k o n y w a n e s ą o d p o w ie d n ie k o n w e r s je (s ta n d a rd o w e i s t e r o w a n e fo r m a te m ). M o żn a d o k o n y w a ć k o n tr o li p o p ra w n o ś c i d a n y c h p o p iz e z p o r ó w n y w a n ie ic h z fo r m a te m . M ożliw e są o p e r a c je o p u sz c z a n ia c z ę śc i te k s tu i ta b u la c ji, P rz iy k ła d o - w o — iin s tru k c ja :
C O D E <A,B,C) v6, F N (X,Y) : = B U F (7,40)
d o k o n u je ro z p a k o w a n ia p o d c ią g u z m ie n n e j B U F, p o b ie r a ją c z n ie g o k o le j n o w a rto ś c i z m ie n n y c h A,B,C (k o n w e rs ja s ta n d a r d o w a ) i n a s t ę p n ie — p o m iijając sześć z n a k ó w .i p o b ie r a ją c w a r to ś c i z m ie n n y c h X i Y { k o n w e rs ja s te r o w a n a f o r m a te m w r a z ¡z k o n tr o lą p o p ra w n o śc ii d a n y c h ).
I n s tr u k c je w e jś c ia -w y jś c ia P U T :i G E T w y k o n u ją a n a lo g ic z n e o p e ra c je c o in s t r u k c j e E D IT i COD E, z ty m że z m ie n n a te k s to w a z a s tą p io n a j e s t t u p r z e z s y s te m o w y b u f o r w e jś c ia -w y jś c ia . D o d a tk o w o s p e c y f ik o w a n y je s t s tr u m ie ń , z a k tó r e g o p o ś r e d n ic tw e m d o k o n y w a n e są p r z e s ła n ia p o m ię d z y b u f o r e m a u r z ą d t e n ie m .z e w n ę trz n y m . I n s t r u k c je w e jś c ia -w y jś o ia z a w ie r a ją o p e r a to r y in ic ju ją c e k o le jn e tr a n s m is je , s te r u ją c e je d n o c z e ś n ie w y s u w e m lin ii i s tr o n p rz e z u r z ą d z e n ia d r u k u ją c e .
W in s tr u k c j a c h w e jś c ia - w y jś c ia Ï w in s tr u k c j a c h r e d a g u ją c y c h m o żliw e je s t s to s o w a n ie k o n s t r u k c ji a n a lo g ic z n e j d o p ę tl i F O R , p o z w a la ją c e j w y k o n y w a ć f u n k c je ty c h in s tr u k c j i w .sposób ¡ite ra c y jn y . W p o n iż s z y m p r z y k ła d z ie za p o ś r e d n ic tw e m s tr u m i e n ia LO w y p is y w a n a j e s t 100- -e le m e n to w a ta b lic a , p o 10 e le m e n tó w w l i n'iii:
I : = 1;
P U T LO F O R K : = 1 0 ,100,10
(FO R I : —I,K ((TAB (I))) J) ZBIORY
J ę z y k S IM B O L p r z e w id u je ró ż n o r o d n e s t r u k tu r y z b io ró w d y s k o w y c h , w y g o d n e d la ró ż n o r o d n y c h z a sto s o w a ń . I s tn ie ją n a s tę p u ją c e ty p y z b io ró w ró ż n ią c y c h się s tr u k t u r ą i r o d z a je m d o stę p u :
Z b ió r ła ń c u c h o w y (LJN K ) — 'z a w ie ra ją c y r e k o r d y p o w ią z a n e - w „ ła ń c u c h ” za p o m o c ą w s k a ź n ik ó w a d re s o w y c h . M o żliw e je s t d o p is y w a n ie , u s u w a n ie lu b m o d y fik o w a n ie re k o r d ó w w d o w o ln y m m ie js c u z b io ru . D o stę p do r e k o r d u je s t s e k w e n c y jn y .
Z b ió r in d e k s o w a n y (IND) — z a w ie ra re k o rd y , w k t ó ry c h je d n ą lu b w ię c e j z m ie n n y c h te k s to w y c h o k re ś lo n o ja k o k lu c z e . M ożliw y je s t d o stę p do k o n k r e tn e g o r e k o r d u p o p rz e z p o d a n ie jego k lu c z a (kluczy) lu b d o s tę p w e d łu g p o r z ą d k u o k re ś lo n e g o ro s n ą c ą k o le jn o ś c ią w y b ra n e g o k lu cza.
Zbiór o d ostęp ie bezpośrednim (RA N ) — u m o ż liw ia d o s tę p do r e k o r d u (o d czy t lu b za p is) p o p r z e z p o d a n ie ¡num e
ru r e k o r d u w zb io rze.
Zbiór hierarchiczn y — n a le ż y d o je d n e g o ¡z tr z e c h p o w y ższy ch ty p ó w ; z każcfym je g o r e k o r d e m ¡zw iązany m oże b y ć ła ń c u c h r e k o r d ó w p o d p o rz ą d k o w a n y c h (SLA VE) o b u d o w ie a n a lo g ic z n e j do z b io ru ła ń c u c h o w e g o . R e k o rd y p o d p o r z ą d k o w a n e m o g ą m ie ć z k o le i w ła s n e r e k o r d y p o d p o r z ą d k o w a n e tw o rz ą c ty m s a m y m s t r u k t u r y h ie r a r c h ic z n e (do tr z e c h p oziom ów r e k o r d ó w p o d p o rz ą d k o w a n y c h ). D o
s tę p do ła ń c u c h a re k o r d ó w p o d p o rz ą d k o w a n y c h je s t m o ż
liw y po o d c z y ta n iu (lub z a p is a n iu ) r e k o r d u n a d rz ę d n e g o . R e k o rd y z b io ru n a je d n y m p o z io m ie m a ją tę s a m ą d łu gość i s t r u k tu r ę . R e k o rd y w y s tę p u ją c e n a ró ż n y c h p o zio m a c h h ie r a r c h i i m o g ą s ię ró ż n ić d łu g o ś c ią i s t r u k tu r ą .
D e k la r a c ja z b io r u z a w ie r a o k re ś le n ie nazw*y i ty p u zb io r u o ra z d e k la r a c ję p ó l re k o r d ó w (g łó w n y c h i p o d p o rz ą d k o w a n y c h ). D e k la r a c ja ¡zbioru in d e k s o w a n e g o z a w ie r a p o n a d to sp e c y fik a c ję k lu c z y . W a rto ś c i z m ie n n y c h b ę d ą c y c h p o la m i r e k o r d u są o d c z y ty w a n e ze z b io r u ¡i z a p is y w a n e w z b io rz e . P o n a d to n a p o la c h r e k o r d u m o ż n a w y k o n y w a ć w sz e lk ie o p e ra c je , ta k i e j a k n a z m ie n n y c h n ie w c h o d z ą cy ch w sk ła d re k o r d u .
I n s tr u k c j e o b słu g i z b io ró w są n a s tę p u ją c e :
OPEN — in s tr u k c ja o tw a rc ia . O d s z u k u je zb ió r n a dy sk u , r e z e r w u j e w p a m ię c i o b s z a r k o n tr o ln y d la o b słu g i d an eg o z b io ru . K o n tr o lu je zg o d n o ść d e k la r a c ji z b io ru z je g o s tr u k tu r ą z a p is a n ą n a d y s k u .
CLOSE — in s tr u k c ja z a m k n ię c ia . Z w a ln ia o b s z a r k o n tr o l
n y w p a m ię c i z w ią z a n y z z a m y k a n y m z b io re m .
EX TEN D — d o p is u je d o z b io ru n o w y r e k o r d . W zb io rze L IN K i w ła ń c u c h a c h SL A V E — d o p is u je r e k o r d n a k o ń cu ła ń c u c h a . W z b io rz e IN D p o z a z a p is e m r e k o r d u w s ta w ia jeg o k lu c z e w ta b lic e in d e k s ó w (z a c h o w u ją c ro s n ą c ą k o le jn o ś ć k lu c z y w ta b lic y ), w izbiorze R A N — z a p is u je r e k o rd w m ie js c e o k re ś lo n e n u m e r e m r e k o r d u .
READ — in s tr u k c ja o d c z y tu r e k o r d u . W z b io rze L IN K i w ła ń c u c h a c h , SL A V E — o d c z y tu je k o le jn y re k o r d w ła ń c u ch u . W z b io rze IN D o d c z y tu je r e k o r d z a w ie r a ją c y o k r e ś lo n y k lu c z • (klucze) lu b k o le jn y r e k o r d w e d łu g o k re ś lo n e j w ta b lic y in d e k s ó w s e k w e n c ji k lu c z y . W z b io rze R A N — o d c z y tu je r e k o r d o p o d a n y m n u m e r z e . W p rz y p a d k u b ra k u re k o r d u in s tr u k c ja R EA D p rz e k a z u je s te ro w a n ie p od e ty k ie tę o k re ś lo n ą p rz e z p r o g r a m is tę .
REWRITE — z a p is u je w z b io rz e re k o r d o s ta tn io o d c z y ta n y lu b z a p is a n y . S to s o w a n a je s t do m o d y f ik a c ji d a n y c h r e k o rd u — b e z z m ia n y je g o p o ło ż e n ia n a n o ś n ik u .
DELETE — u s u w a z e z b io ru o s ta tn io o d c z y ta n y lu b z a p i
sa n y r e k o r d .
INSERT — w s ta w ia r e k o r d w ła ń c u c h b e z p o ś re d n io p rzed r e k o r d e m o s ta tn io o d c z y ta n y m lu b z a p is a n y m .
REW IND — in s tr u k c ja „ o d w in ię c ia ” . U s ta w ia w s k a ź n ik i o d c z y tu n a p o z y c ji p ierw 'szeg o r e k o r d u w ła ń c u c h u lu b n a p o c z ą te k ¡tablic in d e k s ó w .
Do o b słu g i z b io ró w w S IM B O L U n ie są k o n ie c z n e ż a d n e d o d a tk o w e p ro c e s y o d z y s k iw a n ia n ie u ż y tk ó w (ang. g a r b a ge co lle c tio n ).
O BSŁU G A BŁĘDÓW
B łę d y c z a su w y k o n a n ia p ro g r a m u w S IM B O L U m o g ą b y ć o b s łu g iw a n e s y s te m o w o lu b p ro g ra m o w o . S p o só b o b słu g i b łę d ó w o k re ś lo n y je s t in s tr u k c ją ONERROR, k tó r a w s k a z u je m ie js c e w p r o g r a m ie z a w ie r a ją c e o b s łu g ę błędów lu b p r z e k a z u je o b słu g ę b łę d ó w do sy s te m o w e g o p o d p ro g ra m u .
IM PLEM EN TA C JA
J ę z y k S IM B O L z o s ta ł z a im p le m e n to w a n y n a m in ik o m p u te r z e M E R A 400 d z ia ła ją c y m p o d n a d z o re m s y s te m u o p e r a c y jn e g o SO M -3. P a k ie t o p ro g r a m o w a n ia d o s ta rc z o n y u ż y tk o w n ik o w i s k ła d a s ię z tr z e c h e le m e n tó w : 'k o m p ila to r a , b ib lio te k i m a k r o d e f in ic ji i b i n a r n e j b ib lio te k i p o d p ro g ra m ó w w y k o n a w c z y c h (b ib lio te k a R u n -T im e ). K o m p ila to r g e n e r u je p r o g r a m w je ż y k u m a k r o a s e m b le r a , co u m o ż liw ia u m ie sz c z a n ie w p ro g r a m a c h w s ta w e k a s e m b le ro w y c h . K o m p ila to r c h a r a k t e r y z u j e się w y g o d n ą , czy
te ln ą d ia g n o s ty k ą b łę d ó w . Z a w ie r a o n ‘sz e re g opcjii, u m o ż liw ia ją c y c h m ię d z y in n y m i n ie z a le ż n ą k o m p ila c ję o d r ę b n y c h s e g m e n tó w p r o g r a m u o ra z g e n e r o w a n ie ś le d z e n ia k o le jn o śc i w y k o n y w a n ia in s tr u k c j i '(z w y d r u k ie m w a r to ś c i p o d s ta w ia n y c h W in s tr u k c ja c h p o d s ta w ia n ia ) . P ro c e s tw o rz e n ia p r o g r a m u w y n ik o w e g o o b e jm u je n a s tę p u ją c e e ta p y :
• g e n e ro w a n ie p rz e z k o m p ila to r k o d u w ję z y k u m a k r o a s e m b le r a
• g e n e r o w a n ie p r z e z m a k r o a s e m b le r k o d u b in a r n e g o p rz y w y k o rz y s ta n iu b ib lio te k i m a k r o d e fin ic ji
• o s ta te c z n a e d y c ja p r z e z k o n s o lid a to r (ang. L in k -E d ito r) z d o łą c z e n ie m p o d p ro g r a m ó w b ib lio te k i R u n -T im e (i e w e n tu a ln ie In n y c h ).
M o żliw e j e s t ró w n ie ż w y k o r z y s ty w a n ie is tn i e ją c e j f o r t r a - n o w s k ie j b ib lio te k i' p o d p ro g r a m ó w o ra z w ła s n y c h b ib lio te k p o d p ro g r a m ó w n a p is a n y c h w S IM B O L U , F O R T R A N IE lu b m a k r o a s e m b le rz e .
OPROGRAM OW ANIE TOW ARZYSZĄCE
Z ję z y k ie m S IM B O L ¡zw iązane je s t n a s tę p u ją c e o p ro g r a m o w a n ie to w a rz y s z ą c e :
• p r o g r a m F M P (F ile M a n a g e m e n t P ro c e s s o r), u m o ż liw ia ją c y m ię d z y in n y m i a lo k a c ję i w s tę p n ą in ic ja c ję sim b o lo - w y ch z b io ró w d y s k o w y c h (n ie z b ę d n y do p r z e tw a r z a n ia zb io ró w )
O m o n ito r w ie lo d o s tę p u M A K S u m o ż liw ia ją c y re a liz a c ję w ję z y k u S IM B O L w ie lo d o s tę p n y c h s y s te m ó w k o n w e r s a - c y jn y c h p o p rz e z w y k o n y w a n ie w je d n y m p r o g r a m ie p r o c esó w w sp ó łb ie ż n y c h , z k tó r y c h k a ż d y z w ią z a n y je s t z je d n y m te r m in a le m ; M A K S z a w ie r a z e s ta w p r o c e d u r u m o ż liw ia ją c y c h s y n c h r o n iz a c ję p ro c e s ó w w s p ó łb ie ż n y c h
© ST EP-400 — u n iw e r s a ln y s y s te m z a r z ą d z a n ia b a z ą d a n y c h o p a r ty n a o g ra n ic z o n y m m o d e lu sie c io w y m C O D A - SY L. B a z a d a n y c h je s t p r z e tw a r z a n a z a p o m o cą p ro g ra m ó w w SIM B O L U , u z u p e łn io n y c h k o m e n d a m i J ę z y k a M a n ip u la c ji D a n y m i. B aza d a n y c h je s t n ie z a le ż n a o d sim b o lo w e g o s y s te m u z b io ró w .
K om p u terow e sy stem y p om iarow e ro zw in ęły się n a dobre w raz z rozp ow szech nien iem m in ik om p u terów , a szczególn ie — m ikroprocesorów . J e st to e fe k t dw óch zbieżnych ten d en cji: w y p o sa żen ia w szy stk ich przyrządów pom iarow ych w u k ład y cyfrow e o dużym stopniu sca len ia oraz zw ięk sza n ia się zlożonpści w sp ó łczesn y ch m etod pom iarow ych .
Już obecnie rozw ój tej tech n ik i osiągn ął taki poziom , że u ży tk o w n icy i p rodu
cen ci sta n ęli przed k on ieczn ością stan d aryzacji różnych asp ek tów cy fro w eg o p rze
tw arzan ia w y n ik ó w pom iarów . Jednym ze sk u tk ów tego procesu było p ow stan ie m ięd zyn arod ow ej norm y m a g istra li łączącej urządzenia kom p u terow ego system u p om iarow ego, zn an ej pod n azw ą IEC-625 lub IEEE-488 i opatrzonej sk rótem G PIB (ang. G eneral P u rp ose In terfacc B us). W poniższym a rty k u le om ów iono ogólne aspekty kom p u teryzacji zesta w ó w pomiarowrych, przed staw iając niek tóre ro zw ią zania praktyczne. (Red.)
ELŻBIETA JEZIERSKA-ZIEMKIEWICZ JAN RYŻKO
Instytut Maszyn Matematycznych W arszawa
Programowane systemy pomiarowe
^ P ro g r a m o w a n e sy s te m y p o m ia ro w e są o b e c n ie b u d o w a n e p rz e w a ż n ie n a p o d s ta w ie itzw. IE C -b u s (z n a n y ta k ż e j a k o G P IB , tj. G e n e ra l P u rp o s e In te r f a c e B us) s p rz ę g o p r a c o w a n y p rz e z firm ę H E W L E T T -P A C K A R D (pod n a z w ą I-IP-IB) w p ro w a d z o n y do z a le c e ń IE C ’) ja k o sp rz ę g IE C - -625-1, a u p rz e d n io p r z y ję ty ja k o s ta n d a r d IE E E 488-1975 1 (z r e w iz ją w 1978 r.). A m e ric a n N a tio n a l S ta n d a r d s I n s ti-
tu t e p r z y ją ł norm ę: IE E E w r o k u 1976 [3].
Z d a n y c h s e k r e ta r i a tu IE C w y n ik a , że w r o k u 1982 ok.
300 f i r m p ro d u k o w a ło ok. 3000 p rz y r z ą d ó w w y p o sa ż o n y c h w te n sp rz ę g . B y ły to z a ró w n o p r z y r z ą d y p o m ia ro w e (m u l- tim e try , k a lib r a to r y , so n d y itp.), ja k ró w n ie ż s te r o w n ik i s y s te m ó w p o m ia ro w y c h o p a rte n a m ik r o - i m in ik o m p u te ra c h . W p ro w a d z e n ie ta n ic h i ła tw y c h w e k s p lo a ta c ji s te -
>) IE C — I n t e r n a t i o n a l E l e c t r o t e c h n i c a l C o m m ijs io n
ró w n ik ó w s y s te m ó w p o m ia ro w y c h z a p o c z ą tk o w a ło g w a ł
to w n y ro z w ó j a u to m a ty z a c ji m ie r n ic tw a w la b o r a to r ia c h b a d a w c z y c h i w p ro d u k c ji, p rz y te s to w a n iu i k o n tr o li j a kości w y ro b ó w .
CH A R A K TER Y STY K A M A G IST R A L I IEEE-488
S ta n d a r d IEEE-488 u m o ż liw ia p o łą c z e n ie 15 u rz ą d z e ń (w ty m — co n a jm n ie j je d n e g o tz w . s te ro w n ik a sy ste m u ) w p ro g r a m o w a n y s y s te m p o m ia ro w y . M a g is tr a la s y s te m u s k ła d a się z 16 lin ii:
— o śm iu d w u k ie ru n k o w y c h lin ii d a n y c h
— tr z e c h lin ii czaso w eg o s te r o w a n ia tr a n s m is ją
— p ię c iu lin ii s te ru ją c y c h .
Z d e fin io w a n e są n a s tę p u ją c e f u n k c je u rz ą d z e ń : S H (S o u ro e H a n d s h a k e ) — s te r o w a n ie n a d a w a n ie m A H (A e c e p to r H a n d s h a k e ) — s te r o w a n ie o d b io r e m
5
T lu b TE (T a lk e r, E x te n d e d T a lk e r ) — n a d a jn i k L lu b LE (L is te n e r, E x te n d e d L is te n e r) — o d b io rn ik SR (S e rv ic e Requestt) — ż ą d a n ie o b słu g i
R L (R em o te, L o c a l) — p r a c a 'z d aln a lu b lo k a ln a P P ( P a r a lle l P o ll) — z a p y ty w a n ie
DC (D ev ice C le a r) — z e ro w a n ie u rz ą d z e n ia D T (D ev ice T rig g e r ) — w y z w a la n ie u rz ą d z e n ia C (C o n tro lle r) — k o n t r o l e r 2).
U rz ą d z e n ia m o g ą b y ć w y p o sa ż o n e w d o w o ln y p o d z b ió r ty c h f u n k c ji [8].
O g ra n ic z e n ia m i m a g is tr a li IEEE-488 są:
— m a k s y m a ln a ’ c a łk o w ita d łu g o ść k a b la ró w n a 20 m
— m a k s y m a ln a szy b k o ść tr a n s m is ji p rz e z lin ię ró w n ą 1 M b it/s
— b r a k g w a r a n c ji n a z g o d n o ść f u n k c jo n a ln ą u rz ą d z e ń ze w z g lę d u n a d o w o ln o ść tr e ś c i k o m u n ik a tó w i fo r m a t in f o r m a c ji.
O b e c n ie czyni się p ró b y z n o rm a liz o w a n ia k o d ó w i f o r m a tu in f o rm a c ji 1.
K a ż d e u rz ą d z e n ie (p rz y rz ą d p o m ia ro w y , s te ro w n ik itp.) m u s i b y ć p rz y s to s o w a n e do r e a liz a c ji co n a jm n ie j je d n e j z tr z e c h f u n k c ji: n a d a w c y , o d b io rc y lu b k o n tr o le r a (T, L lu b C). N a d a w c a m oże p rz e k a z y w a ć d a n e p rz e z m a g is tra lę do in n y c h , m o d u łó w sy s te m u , a o d b io rc a o d b ie r a d a n e n a d a w a n e p rz e z in n y m o d u ł sy s te m u .
U rz ą d z e n ie m oże b y ć ró w n ie ż d w u k ie ru n k o w e — n a d a w c z o -o d b io rcze. U rz ą d z e n ie z a rz ą d z a ją c e szy n ą (np. s te r o w n ik ) re a liz u je w s z y s tk ie f u n k c je , tj. T, L i C. W c e lu r e a liz a c ji a lg o r y tm u p o m ia ro w e g o p rz e s y ła s e k w e n c je p r o g r a m u ją c e do u rz ą d z e ń d o łą c z o n y c h do sy s te m u , n a d z o ru je w y k o n a n ie p ro g r a m u , z b ie r a i i n t e r p r e tu je w y n ik i p o m ia ró w . O p ro g ra m o w a n ie ta k ie g o s te r o w n ik a je s t a lb o s ta le (d la z a m k n ię ty c h s y s te m ó w p o m ia ro w y c h ), a lb o g e n e ro w a n e w ję z y k u w y so k ie g o p o zio m u , n a jc z ę ś c ie j w B A SIC U . RODZAJE PRO G R AM O W AN YC H SYSTEM ÓW
POM IAROW YCH
K o m p u te r y z a c ja a p a r a t u r y p o m ia ro w e j (s p e k tro m e tró w , m ik ro s k o p ó w e le k tro n o w y c h itp .) u m o ż liw ia z b ie r a n ie w ie lu in f o rm a c ji p o m ia ro w y c h w k r ó tk im c z a sie , ich p r z e tw a rz a n ie i z o b ra z o w y w a n ie (np. w p o sta c i h is to g ra fó w ), z a p e w n ia ją c w ię k sz ą d o k ła d n o ś ć i szy b k o ść p o m ia ró w . M i
k ro p r o c e s o r z a rz ą d z a a p a r a t u r ą p o m ia ro w ą (p rzez s p e c ja liz o w a n e u k ła d y — n a ogól c y fro w o -a n a lo g o w e ) o ra z u m o ż liw ia d o łą c z e n ie p r z y r z ą d u do w ię k sz e g o s y s te m u p o m ia ro w eg o , p rz e z łą c z e s ta n d a rd o w e tr a n s m i s j i s z e re g o w e j lu b m a g is tra lę ty p u IE E E-488. M o żn a w y m ie n ić w ie le p r z y k ła d ó w ta k i e j a p a r a t u r y [2, 5, 6, 7].
Do k o m u n ik a c ji z o p e ra to re m słu żą p rz e w a ż n ie u p ro s z czone k la w ia t u r y f u n k c y jn e i w y ś w ie tla c z e . M ik ro p ro c e s o r p r a c u je p o d k o n tr o lą sta łe g o p ro g r a m u , b e z m ożliw ości tw o rz e n ia d o d a tk o w e g o o p ro g r a m o w a n ia p rz e z u ż y tk o w n i
k a . M o n ito r e k ra n o w y m a często w ię k sz e m o ż liw o śc i g r a fic z n e i w y sp e c ja liz o w a n ą k la w ia tu r ę . W y jś c ia c y fro w e u m o ż liw ia ją d o łą c z e n ie p rz y r z ą d u do złożonego s y s te m u p o m ia ro w e g o .
P rzykłady k om p u teryzacji przyrządów pom iarow ych N ie z w y k le p o p u la r n y m i u rz ą d z e n ia m i p rz y p r o je k to w a n iu , w y tw a r z a n iu i o b słu d z e s p r z ę tu e le k tro n ic z n e g o są o scy lo sk o p y . M u szą o n e z a p e w n ić m o żliw o ść o g lą d a n ia , m ie rz e n ia i p rz e tw a r z a n ia s z e ro k ie j g a m y p rz e b ie g ó w e le k try c z n y c h .
W ie lo fu n k c y jn y m p rz y r z ą d e m w y p o sa ż o n y m w sp rzęg IE E E-488 je s t o scy lo sk o p ty p u 1980A/B f ir m y H E W L E T T -P A C K A R D [6]. S te r o w a n ie c y fro w e u m o ż liw ia ła tw ą ob
słu g ę , a u to m a ty c z n y d o b ó r z a k re s u , p e łn e z a p ro g r a m o w a n ie p o m ia ró w , p a m ię ta n ie p rz e b ie g ó w w p o sta c i c y fro w e j o ra z s p rz ę to w y i p ro g ra m o w y ro z w ó j s y s te m u .
P rz y z d a ln y m p ro g r a m o w a n iu p rz e z w e jśc ie IE C m o żn a z a d a w a ć w s z y s tk ie m ie rz o n e p a r a m e tr y , w y ś w ie tla ć n a p is y n a e k r a n ie itp . S ta n y p r z y r z ą d u , w y n ik i p o m ia ró w i cy fro w o z a p a m ię ta n e p rz e b ie g i m o g ą b y ć p rz e s y ła n e do k o m p u te ra s te ru ją c e g o w c e lu d alszeg o p rz e tw a r z a n ia .
•) A u t o r z y p r o p o n u j ą s t o s o w a n i e t e r m i n u k o n t r o l e r J a k o n a z w ą f u n k c j i , a s t e r o w n i k — J a k o n a z w ą u r z ą d z e n i a
S p rz ę g IEEE-488 u m o ż liw ia p o łą c z e n ie o scy lo sk o p u z in n y m i p rz y r z ą d a m i w z a u to m a ty z o w a n y s y s te m b a d a w c z y . O p ra c o w a n e p o d p ro g ra m y m o g ą b y ć p rz e c h o w y w a n e i u ż y w a n e w ie lo k r o tn ie . D o d a tk o w e w y p o sa ż e n ie , ja k n p . p a m ię ć p rz e b ie g ó w c y fro w y c h ty p u 198GOA u m o ż liw ia u c h w y c e n ie , w y ś w ie tle n ie i p rz e s ła n ie do k o m p u te r a p o w ta rz a ln y c h p rz e b ie g ó w o c z ę sto tliw o śc i do 100 M H z i je d n o ra z o w y c h o cz ę sto tliw o śc i do 4 M H z, b e z in te r w e n c ji o p e ra to ra . W te n sposób m o ż n a p rz e c h o w y w a ć w p o sta c i c y fro w e j sz e re g p rz e b ie g ó w s ta n d a rd o w y c h w ce lu a u to m a ty c z n e g o b a d a n ia i p o r ó w n y w a n ia .
Ze w z g lę d u n a w z ro s t w y m a g a ń w z a k re s ie d o k ła d n o ś c i p o m ia ró w s to s u je się c z ę stą i d o k ła d n ą k a lib r a c ję p rz y rz ą d ó w i s y s te m ó w k o n tr o li a u to m a ty c z n e j. W ięk szo ść k a - lib r a to r ó w u m o ż liw ia u z y s k a n ie d o k ła d n o ś c i 1 n a 100000 i w y m a g a w y s p e c ja liz o w a n e j o b słu g i.
D zięki u ży ciu m ik ro p ro c e s o ró w w k a lib r a to r z e ty p u 5440A f ir m y JO H N F L U K E m o żliw e je s t u p ro s z c z e n ie d z ia ła n ia i z w ię k sz e n ie d o k ła d n o ś c i [2], P rz y r z ą d p rz e p r o w a d z a k a lib r a c ję z d o k ła d n o ś c ią c z te re c h części n a m ilio n i m oże b y ć o b s łu g iw a n y p rz e z p ra c o w n ik ó w b e z s p e c ja l
n eg o p rz e s z k o le n ia . P o n a d to , je s t m n ie j w ra ż liw y n a z m ia n y o to c z e n ia i m oże b y ć u ż y w a n y n p . n a lin ia c h p r o d u k c y jn y c h lu b o d le g ły c h s ta c ja c h o b słu g i. W y k o rz y s ta n e są tu tr z y m ik ro p ro c e s o ry : do s te r o w a n ia części a n a lo g o w e j, do z a rz ą d z a n ia w s p ó łp ra c ą z u ż y tk o w n ik ie m i do k ie r o w a n ia d z ia ła n ie m całeg o sy s te m u i s p rz ę ż e n ie m z sy s te m am i z e w n ę trz n y m i.
M ikroprocesorow e ste r o w n ik i sy stem ó w pom iarow ych S z e ro k ie z a sto so w a n ie s ta n d a r d u IE E E-488 s tw a r z a m o ż liw o ść z e s ta w ia n ia s y s te m ó w p o m ia ro w y c h z p rz y r z ą d ó w , s te ro w n ik ó w (m in i- i m ik ro k o m p u te ro w y c h ) o ra z u rz ą d z e ń p e r y f e r y jn y c h . I n te lig e n tn e s t e r o w n ik i u m o ż liw ia ją r e d u k cję, a n a liz ę , p a m ię ta n ie i p r z e tw a r z a n ie w y n ik ó w p o m ia ró w , a ta k ż e z a rz ą d z a n ie s y s te m e m p o m ia ro w y m .
N a ry s u n k u 1 p r z e d s ta w io n o u p ro s z c z o n y s c h e m a t p r o g ra m o w a n e g o s y s te m u p o m ia ro w e g o . W z a s to s o w a n ia c h , w k tó r y c h w y m a g a n a je s t d u ż a c z ę sto tliw o ść p o m ia ró w lu b złożone p r z e tw a r z a n ie u z y sk a n y c h w y n ik ó w , z a s tę p u je s ię m ik ro k o m p u te r sy s te m e m m in ik o m p u te r o w y m lu b łą c z y go h ie r a r c h ic z n ie z k o m p u te re m o w ię k s z e j m o cy o b lic z e n io w e j.
F ir m a H E W L E T T -P A C K A R D in s ta lu je s p e c ja liz o w a n e sy s te m y p o m ia ro w e b u d o w a n e w o p a rc iu o u rz ą d z e n ia p o m ia ro w e i s te ro w n ik i (k o m p u te ry ) w ła s n e j p ro d u k c ji. D a
M agistrala mikroprocesora
K y s. 1. U p r o s z c z o n y s c h e m a t p r o g r a m o w a n e g o s y s t e m u p o m i a r o w e g o
s te r o w a n ia u ż y w a n e są s to ło w e k o m p u te r y (an g . d e sk to p c o m p u te r) s e r ii H P 9800 z w b u d o w a n y m i u rz ą d z e n ia m i p e r y f e r y jn y m i, p a m ię c ia m i o p e ra c y jn y m i i s ta ły m i. P r z y k ła dow o — m o d e l 9825 B z a w ie ra :
• 23 K b a j t y p a m ię c i R A M
• 3 2 -z n a k o w y w y ś w ie tla c z n a d io d a c h św ie c ą c y c h
• p a m ię ć ta ś m o w ą (k a s e ty o p o je m n o śc i 256 K b a jtó w )
• k la w ia t u r ę a lf a n u m e r y c z n ą
• k la w ia tu r ę fu n k c y jn ą
• s p r z ę g s z e re g o w y V24
• sp rz ę g IEEE-488
o raz m a m o żliw o ść s te ro w a n ia 16 w e jś c ia m i-w y jś c ia m i b i
n a rn y m i.
N a jb a r d z ie j ro z b u d o w a n y m o d e l je s t w y p o sa ż o n y w m o n it o r g ra f ic z n y w ra z z o p ro g ra m o w a n ie m , d r u k a r k ę t e r m ic z n ą 8 0 -zn ak o w ą i u m o ż liw ia d o łą c z e n ie p lo te r a i d y s k u . P o d s ta w o w y m ję z y k ie m p ro g r a m o w a n ia je s t B A SIC z ro z s z e rz e n ia m i d o ty c z ą c y m i g r a f ik i s te r o w a n ia u rz ą d z e ń p o m ia ro w y c h o ra z — z in s tr u k c ja m i p ę tli (R E PE A T , W H IL E , L O O P ), w a ru n k o w y m i (IF, S E L E C T , C A SE) itp .
Z e w z g lę d u n a p e w n e n ie d o s k o n a ło śc i n o rm y IEEE-438 n a p o zio m ie k o d ó w i fo rm a tó w , z w ię k s z a ją c e k o sz ty z a s to s o w a n ia ty ch sy s te m ó w , f ir m a T E K T R O N IX w p ro w a d z iła n o rm ę g w a r a n tu ją c ą zgodność p ro g ra m o w ą w s z y s t
k ic h w ła s n y c h p rz y r z ą d ó w o ra z o p ra c o w a ła m o d u ło w ą se rię p rz y rz ą d ó w u n iw e rs a ln y c h , k tó r e m o g ą b y ć p r o g r a m o w a n e i s te ro w a n e prze>z s p e c ja liz o w a n y s te r o w n ik (k o m p u te r ) T M 5000 [1],
N o rm a IE E E-488 o k re ś la s tro n ę m e c h a n ic z n ą (złącze, k a bel), e le k tr y c z n ą (poziom y s y g n a łó w o ra z sposób ic h w y s y ła n ia i o d b io ru ) i fu n k c jo n a ln ą (z a d a n ia re a liz o w a n e p rz e z sp rz ę g p rz y rz ą d u ). B ra k je s t n a to m ia s t n o rm y d o ty c z ą c e j z a sa d p o ro z u m ie n ia się, co g ro zi k o m p lik a c ja m i p rz y ro z w o ju ilo śc io w y m i ja k o ś c io w y m p rz y rz ą d ó w . D la teg o w n o rm ie f ir m y T E K T R O N IX o k re ś lo n o część w sp ó l
n ą k o m u n ik a tó w , e le m e n ty k o m u n ik a c ji i ich k o m b in a c je o raz p ro to k o ły . U p ra sz c z a to i p rz y s p ie s z a p is a n ie o p ro g ra m o w a n ia u ż y tk o w eg o , p ro g r a m y są k ró ts z e i le p ie j u d o k u m e n to w a n e .
K o n s e k w e n c ją s to so w a n ia te j n o rm y je s t w p ro w a d z e n ie p rz e z firm ę T E K T R O N IX n o w e j s e r ii p ro g ra m o w a n y c h p rz y r z ą d ó w TM 5000, d z ię k i czem u z n a c z n ie z m n ie jsz o n o n a k ła d y n a o p ra c o w a n ie o p ro g ra m o w a n ia . W sz y stk ie te u rz ą d z e n ia w s p ó łp r a c u ją z m a g is tr a lą IEEE-488, są s te r o w a n e m ik ro p ro c e s o ra m i i z a w ie ra ją złożone p ro c e d u r y t e s to w a n ia i d ia g n o s ty k i. M ik ro p ro c e s o ry słu żą do p r z e tw a r z a n ia w y n ik ó w p o m ia ró w , z a p a m ię ty w a n ia p rz e b ie g u b a d a ń i ś le d z e n ia s ta n u n a p ię ć i p rą d ó w z a s ila ją c y c h .
J e d n o c z e ś n ie z s e r ią TM 5000 o p ra c o w a n o s te ro w n ik t y p u 4041, d o sto so w a n y do s y s te m ó w k o n tro ln o -p o m ia ro w y c h , o p a r ty n a trz e c h m ik ro p ro c e s o ra c h . O p ro g ra m o w a n ie , tw o rz o n e p rz e z w y s p e c ja liz o w a n y z e sp ó ł k o n s tr u k to r ó w z a w ie r a m .in . ro z s z e rz o n y B A S IC o r a z u m o ż liw ia w ie lo p ro g ra m o - w a n ie {w sp ó łb ieżn o ść o p e ra c ji w e jś c ia -w y jś c ia i o b liczeń ).
S y ste m y te są sz e ro k o sto so w a n e z a ró w n o w la b o r a to ria c h ja k i lin ia c h p ro d u k c y jn y c h . W p ie r w s z y m p rz y p a d k u je d ila osoba je s t je d n o c z e śn ie p r o g r a m is tą i o p e ra to - ir e m , a w d ru g im — a u to m a ty z a c ja e lim in u je c a łk o w ic ie c z ło w ie k a . Z e s ta w y ro z b u d o w a n e z a w ie r a ją m o n ito r e k r a n o w y , d r u k a r k ę lu b p lo te r o ra z g ra fo s k o p i u m o ż liw ia ją
ro z s z e rz e n ie o p ro g ra m o w a n ia .
Z p rz e d s ta w io n e g o p rz e g lą d u w y n ik a , że k o rz y s tn e je s t p ro w a d z e n ie p r a c n a u k o w o -b a d a w c z y c h w n a s tę p u ją c y c h k ie r u n k a c h :
— m ik ro k o m p u te ry z a c ja a p a r a t u r y p o m ia ro w e j
—■ m o d u la rn e , p ro g r a m o w a n e s y s te m y -p o m ia ro w e o p a r te n a s tr u k tu r a c h m ik ro p ro c e s o ro w y c h
— w y p o sa ż a n ie s y s te m ó w m in ik o m p u te r o w y c h w m o d u ły u m o ż liw ia ją c e ich w y k o rz y s ta n ie w s y s te m a c h p o m ia ro w ych.
P rz e d s ię b io r s tw a p r o d u k u ją c e u rz ą d z e n ia p o m ia ro w e (np.
U N IM A , M E R A T R O N IK , E U R E K A ) w p ro w a d z a ją m ik r o p ro c e s o ry do o p ra c o w y w a n y c h p rz e z sie b ie p rz y r z ą d ó w p o m ia ro w y c h . Z d ru g ie j s tro n y tw o rz y się m o d u ły m in ik o m p u te r o w e (M ERA 60 i M E R A 400) do s p r z ę ż e n ia z m a g i
s t r a lą IEEE-488.
> S ystem MERA 400
MIEC -4 0 0 R
Í
tq c z etransmisjiszeregcwejl C ztery f ""agistrc!»
H y s. 4. H i e r a r c h i c z n y s y s te m p o m i a r o w y
R y s. 2. S c h e m a t b lo k o w y s y s t e m u M E R A « 0 d o c e ló w p o m in r o - w y c h
W In s ty tu c ie M aszy n M a te m a ty c z n y c h o p ra c o w a n o m o d u ł M IEC -400 do sy s te m u m in ik o m p u te r o w e g o M E R A 400, z re a liz o w a n y w te c h n ic e m ik ro p ro c e s o ro w e j [4, 9], M E R A 400 w y p o sa ż o n a w m o d u ł M IEC -400 m oże ste ro w a ć c z te r e m a n ie z a le ż n y m i m a g is tra la m i IEEE-488. S c h e m a t b lo k o w y ta k ie g o z e s ta w u p rz e d s ta w io n o n a ry s u n k u 2. F u n k c jo n a ln ie m o d u ł M IEC -400 je s t p ro c e s o re m p e r y f e r y jn y m ze sp e c ja liz o w a n y m do celó w p o m ia ro w y c h z b io re m i n s tr u k c ji (e m u lo w a n y c h p rz e z m ik ro p ro c e so r) i re a liz u je
n a s tę p u ją c e f u n k c je sp rz ę g u IEEE-488:
SH 1 — s te r o w a n ie n a d a w a n ie m AH1 — s te r o w a n ie o d b io re m T 2 — n a d a w c a
/
7
L 2 — o d b io rc a
SR1 — ż ą d a n ie o b słu g i C l— C5 — k o n tr o le r sy s te m u .
O p ro g ra m o w a n ie s y s te m u p o m ia ro w e g o d z ia ła p o d k o n tr o lą s y s te m ó w o p e ra c y jn y c h C R O O K -3 i C R O O N IX ; z a w ie r a ję z y k B A S IC ro z s z e rz o n y o k o n s tr u k c je u m o ż liw ia ją c e p ro g r a m o w a n ie a lg o r y tm ó w p o m ia ro w y c h . A lg o ry tm s te r u ją c y sy s te m e m p o m ia ro w y m fo r m u ło w a n y je s t ja k o z b ió r s e k w e n c ji (p ro g ra m ó w d la p ro c e s o ra M IEC ) w s p e c ja liz o w a n y m ję z y k u L A SE Q , k tó re g o t r a n s la t o r w y w o ły w a n y je s t z ję z y k a B A S IC . W y w o ła n ie i w y k o n a n ie p ro g r a m u p o m ia ro w e g o o d b y w a się p o p rz e z p o d p ro g ra m y ję z y k a B A SIC .
M o d u ł M lEC -400 u m o ż liw ia tw o rz e n ie u ro z m a ic o n y c h k o n fig u ra c ji s y s te m ó w p o m ia ro w y c h (rys. 3— 5).
L IT E R A T U R A
[1] B a l l a n d J . C .: V e r s u n e n o u v e l l e g e n e r a t i o n d ’i n s t r u m e n t s G P - I B — la s e r i e TM 5000. E l e c t r o n i q u e I n d u s t r i e l l e , N o . 21, 1381 ]2] E c c le s tr in L . a n d a l .: C a l i b r a t o r B r i n g s R e c o r d A c c u r a c y E v e n t o P r o d u c t i o n a n d R e p a i r . E l e c t r o n i c s , 8 S e p t e m b e r 1982
|3] IE E E S t a n d a r d D i g i t a l I n t e r f a c e f o r P r o g r a m m a b l e I n s t r u m e n t a t i o n . IE E E S t d 488/1978
[4] M o d u l I n t e r f a c e 1EC t y p M IE C -400. I n f o r m a c j a t e c h n i c z n a , I n s t y t u t M a s z y n M a t e m a t y c z n y c h , W a r s z a w a , 1982
[5] R h o d e s - B u r k e R .: R e t r o f i t t i n g f o r S i g n a t u r e A n a l y s i s S i m p l i f ie d . H e w l e t t - P a c k a r d J o u r n a l , J a n u a r y 1982
[6] R is l e y W . B .: O s c ill o s c o p e M e a s u r e m e n t S y s t e m Is P r o g r a m m a b l e a n d A u t o r a n g i n g . H e w l e t t - P a c k a r d J o u r n a l , S e p t e m b e r 1982 [7] R o b e r t s R . J . : A n I n t e g r a t e d T e s t S e t f o r M i c r o w a v e R a d io L i n k B a s e b a n d A n a ly s is . H e w l e t t - P a c k a r d J o u r n a l , A p r i l 1982 [8] S c h w a r t z P h .: P o u r o p t i m i s e r v o s m e s u r e s , u t i l i s e r l e b u s IE E E -488. E l e c t r o n i q u e I n d u s t r i e l l e , N o . 12, 1981
[91 S y s te m M E R A 400. M o d u l I n t e r f a c e IE C t y p M IE C -400. D o k u m e n t a c j a T e c h n i c z n o - R u c h o w a , t. IV , cz. 31, I n s t y t u t M a s z y n M a t e m a t y c z n y c h , W a r s z a w a , 1982.
JANUSZ ZALEWSKI W arszawa
Użycie mikroprocesorów 16-bitowych w przetwarzaniu rozłożonym
O b e c n y ro z w ó j s y s te m ó w k o m p u te ro w y c h z m ie rz a w y ra ź n ie k u ro z ło ż e n iu p o szczeg ó ln y ch f u n k c j i (zad ań ) n a ró ż n e je d n o s tk i (p ro ceso ry ), co z n a c z n ie p rz y s p ie s z a w y k o n a n ie z a d a n ia g lo b a ln e g o , u w a ln ia p ro c e s o r c e n tr a ln y od n a d m ia r u p ra c y i m a w ie le in n y c h z a le t. J e s t to m o żliw e g łó w n ie d zięk i p o s tę p u ją c e j in te g r a c ji i z m n ie js z a n iu się k o sz tu m ik ro k o m p u te ró w , a ta k ż e d z ię k i z n a c z n e m u w z ro sto w i m ocy o b lic z e n io w e j p o je d y n c z y c h p ro c e so ró w .
P r o je k ta n c i m ik ro p ro c e s o ró w 1 6 -b ito w y ch , z d a ją c sobie s p ra w ę z te j te n d e n c ji, z a w a rli w ich a r c h ite k tu r z e w ie le cech u ła tw ia ją c y c h u ż y c ie ty c h m ikiroproceso-rów w s t r u k tu r a c h w ie lo p ro c e so ro w y c h . Z d a n ie m p r o je k ta n tó w z f ir m y M O T O R O L A , z a sa d n ic z y m p ro b le m e m w ro z w o ju m ik r o p ro c e s o ró w je s t w y p o sa ż e n ie k o n s tr u k c ji w d o s ta te c z n ą lic z b ę m e c h a n iz m ó w u ła tw ia ją c y c h tw o rz e n ie b a r d z ie j zło żo n y ch sy s te m ó w . W p ra k ty c e m oże to o zn aczać o d e jśc ie od s y s te m ó w z p o je d y n c z ą m a g is tr a lą i z a s tą p ie n ie ic h z e s ta w a m i w ie lo m a g is tra lo w y m i. I n n y m z a g a d n ie n ie m o k lu czo w y m z n a c z e n iu je s t o k re ś le n ie z a sa d w s p ó łp ra c y p ro c e so ró w w s y s te m ie ro zło żo n y m , a n a s tę p n ie im p le m e n ta c ja ty c h z a sa d w a r c h ite k tu r z e .
P o n iż e j o m ó w im y w y b ra n e w ła śc iw o śc i m ik ro p ro c e s o ró w M C 68000, Z8000, iA P X 186 i N S 16032, s p r z y ja ją c e tw o r z e n iu z e s ta w ó w w ie lo p ro c e so ro w y c h .
M O T O R O L A 68000
M ik ro p ro c e s o ry 8-b ito w e m o g ą b e z p o ś re d n io k o m u n ik o w a ć się ty lk o z u rz ą d z e n ia m i s y n c h ro n ic z n y m i, tz n . z d o l
n y m i do w y m ia n y d a n y c h w o k re ś lo n y m o d c in k u czasu.
K o m u n ik a c ja z u rz ą d z e n ia m i a s y n c h r o n ic z n y m i w y m a g a d o d a tk o w y c h u k ła d ó w sp rz ę g a ją c y c h . M ik ro p ro c e s o r M O T O R O L A 68000 m a n a to m ia s t lin ie s te r u ją c e do b e z p o ś re d
n ie j k o m u n ik a c ji z u rz ą d z e n ia m i a sy n c h ro n ic z n y m i, co je s t z n a c z n y m u ła tw ie n ie m w b u d o w ie z e sta w ó w w ie lo p ro c e so ro w y ch .
Z teg o p u n k tu w id z e n ia b a rd z o w a ż n y je s t ro z k a z b a d a n ia i u s ta w ia n ia a r g u m e n tu (ang. te s t a n d s e t o p e ra n d , TA S), k tó re g o d z ia ła n ie p o le g a n a p o ró w n a n iu a rg u m e n tu z z erem , u s ta w ie n iu o d p o w ie d n ie g o b itu k o d u w a r u n k o w ego, lecz ta k ż e — u s ta w ie n iu sió d m eg o b itu a r g u m e n tu b ez z w o ln ie n ia m a g is tra li. M ożna to w y k o rz y s ta ć do p rz y d z ie la n ia z aso b ó w w s y s te m ie w ie lo p ro c e so ro w y m . D zięki te m u z a p o b ie g a się — n a p r z y k ła d — p o d z ie ln o śc i c y k li na m a g is tr a li d la o p e ra c ji se m a fo ro w y c h , co je s t b a rd z o is to t
n e w p r z y p a d k u w ie lu s te ro w n ik ó w m a g is tra li.
D o d a tk o w e lin ie m a g is tra li, tz w . lin ie k o d u fu n k c ji F C 0-FC 2, u m o ż liw ia ją ró ż n o ro d n ą i n t e r p r e ta c ję 2 3 -b ito w e- go a d r e s u ja k o a d re s u : d a n y c h u ż y tk o w y c h , p ro g r a m u
Linio kodu fu n k cji FC0—FC2
FC0— FC2 Fun k cja
000 nieu iy w an e
001 U S E R PR O G RA M
010 U S E R DATA
011 n ieuiyw ane
100 n ieuiyw ane
101 S U P E R V IS O R PRO G RA M
110 SU P E R V IS O R DATA
111 IN T E R R U P T A C K N O W LED G E
