Wiadomości Elektrotechniczne, R. 3, Zeszyt 5

D N I A 12 M A J A 1 9 3 5 R O K U Z M A R Ł

J Ó Z E F P I Ł S U D S K I

P IE R W S Z Y M A R S Z A Ł E K P O L S K I, T W Ó R C A I ZWYCIĘSKI W Ó D Z ARMJI, WIELKI BUD O W NICZY PAŃSTWA - ODSZEDŁ W NIEŚMIERTELNOŚĆ.

DLA NAS I PRZYSZŁYCH POKOLEŃ JEGO Ż Y ­ CIE - TO N IE D O Ś C IG N IO N Y WZÓR WYTRWA­

ŁOŚCI, POŚWIĘCENIA I BEZGRANICZNEJ OFIAR­

N O Ś C I D LA D O B R A N A R O D U I P A Ń S T W A .

O R Ę D Z I E

P R E Z Y D E N T A R Z E C Z Y P O S P O L I T E J

D O OBYWAT EL I RZECZYPOSPOLITEJ

M A R S Z A L E K J ÓZ EF P I Ł S U D S K I Ż Y C I E Z A K O Ń C Z Y Ł .

W ie lk im tru d e m S w e g o ż y c ia b u d o w a ł siłę w N a ro d z ie , g e n ju s z e m um ysłu, tw a rd y m w y s iłk ie m w o li P aństw o w skrzesił. P ro w a d z ił je ku o d ro d z e n iu m o c y w ła sn e j, ku w y z w o le n iu sił, na k tó ry c h p rz y s z łe losy Polski się o p rq . Z a o g ro m Je go p ra c y d a n e m M u b y ło o g lg d a ć Państw o nasze, ja k o tw ó r żyw y, d o ż y c ia z d o ln y , d o ż y c ia p rz y g o to w a n y , a A rm ję n aszą — sław ą z w y c ię s k ic h s z ta n d a ­ ró w o krytą .

Ten n a jw ię k s z y na p rz e s trz e n i c a łe j nasze j h istorji C z ło w ie k z g łę b i d z ie jó w m in io n y c h m o c S w e g o D u c h a c z e rp a ł, a n a d lu d z k ie m w y tę ż e n ie m m yśli d ro g i p rz y s z łe o d g a d y w a ł.

N ie S ie b ie już ta m w id z ia ł, b o d a w n o o d c z u w a ł, że siły Jego fiz y c z n e o sta tn ie p o s u n ię c ia z n a c z ą . S zu ka ł i d o s a m o d z ie ln e j p ra c y z a p ra w ia ł ludzi, na k tó rych

c ię ż a r o d p o w ie d z ia ln o ś c i sko le i m ia łb y s p o c z ą ć .

P rz e k a z a ł N a ro d o w i d z ie d z ic tw o m yśli, o h o n o r i p o tę g ę Państwa d b a łe j.

Ten Je g o T e sta m e n t, n a m ż y ją c y m p rz e k a z a n y , p rz y ją ć i u d ź w ig n ą ć m a m y.

N ie c h ż a ło b a i b ó l p o g łę b ią w nas z ro z u m ie n ie n asze j — c a łe g o N a ro d u — o d p o w ie d z ia ln o ś c i p rz e d Je go D u c h e m i p rz e d p rz y s z łe m i p o k o le n ia m i.

P R E Z Y D E N T R Z E C Z Y P O S P O L I T E J

I G N A C Y M O Ś C I C K I

W A R S Z A W A - Z A M E K

D N I A 1 2 M A J A 1 9 3 5 R.

W I A D O M O Ś C I E K T R O T E C H N I C Z N E

PRECYZYJNE

W Y K O N A N I E , C E L O ­ W O Ś Ć K O N S T R U K C J I O R A Z P E W N O Ś Ć D Z IA ­ Ł A N I A O T O Z A L E T Y , J A K I E M I W Y R Ó Ż N I A J Ą S I Ę N A S Z E A P A R A T Y : A S T R O N O M I C Z N E .

w y łą c z n ik i c z a s o w e ( a u t o m a t y z e g a r o w e ) d o s a m o c z y n n e g o z a p a la n ia i g a s z e n i a L A M P U L IC Z N Y C H .

a u t o m a t y

d o k l a t e k s c h o d o w y c h , w y s ta w s k l e p o w y c h , r e k l a m ś w ie t l n y c h .

Z E G A R Y

P R Z E Ł Ą C Z A J Ą C E ( k o n t a k t o w e ) d o l i c z n i k ó w 2 - t a r y f o w y c h i m a k s y m a ln y c h .

Z E G A R Y

S Y N C H R O N I C Z N E .

A P A R A T Y E L E K T R Y C Z N E , z a b e z p i e c z a ją c e k o t ł y p r z e d t w o r z e n ie m s i ę k a m i e n i a k o ­ t ło w e g o .

T E R M O R E G U L A T O R Y Wyłqc2ne przedsłGWicie, „ wo:

I T E R M O S T A T Y . T w o . T e c h n . - H c n d l .

„ P O Ł A M " , S p . z o . o . D O S T A W A Z E S K Ł A D U

w W A R S Z A W IE LU B w K R Ó T K IM W a r s z a w a , H o ż a 3 6 C Z A S I E Z F A B R Y K I T e l e f o n N r . 9 - 2 7 - 6 4 .

Wyt wór c y

F a b r y k a A p a r a t ó w E l e k t r y c z n y c h

F R . S A U T E R T o w . A k c . w B a z y l e i

S z w a j ć a r j a

P R O S T O W N I K I M E T A L O W E

S T Y K O W E

N A P R A W D Ę N I E Z A W O D N E

T Y L K O O R Y G I N A L N E

W E S T I N G H O U S E

m>

W Y R O B U F I R M Y :

W E S T I N G H O U S E B R A K E &

S I G N A L C O . L T D ., L O N D Y N

Z A S T O S O W A Ń I A :

Ł A D O W A N I E A K U M U L A T O R Ó W • R A D J O T E C H N I K A • T E L E G R A - F J A « T E L E F O N J A • E L E K - T R O C H E M J A ( j e d n o s t k i d o 5 0 .0 0 0 A) ® T E C H N I K A S A ­ M O C H O D O W A O M O T O C Y K L E

S p ó ł k a A k c y j n a d l a H a n d l u z Z a c h o d e m i W s c h o d e m

„ Z E T WE S T "

W a r s z a w a , M o n i u s z k i 1 0 , t e l . 6 1 3 - 2 4

l-b ie g . a u to m a t US

P r z y k u p n ie s a m o ­ c z y n n y c h w y ł ą c z n i - k ó w n a d m ia r o w y c h d o ś w i a t ł a — ż ą d a jc ie t y l k o o r y g in a ln y c h je d n o i d w u b ie g u n o ­ w y c h U S , p o s ia d a ­ ją c y c h :

p e w n ie d z i a ł a j q c e w y z w a ­ la n ie t e r m i c z n e i e l e k t r o ­ m a g n e t y c z n e

m a g n e t y c z n e g a s z e n ie łu k u w o ln e s p r z ę g ło z a m k a u - n ie m o ż l iw i a | q c e z a ł q c z e - n ie n a is t n i e j q c e z w a r c ie .

Autom aty U S sq id ealn g ochronę in stala cyj e le k try czn y ch !

W y s t r z e g a ć s ię n i e u d o ln y c h n a ć la d o w n ic t w .

F A B R Y K A A P A R A T Ó W E L E K T R Y C Z N Y C H

S. K L E I M A N i S WIE

W A R S Z A W A , UL. O K O P O W A 19

STR. 134 I A D O M O S C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E *

O D D Z I A Ł Y

I P R Z E D S T A W I C I E L S T W A :

C h o r z ó w , K rzy w a 7, te l. 4 0 7 -8 5 Ł ó d ź , K iliń s k ie g o 96, te l. 205-84 L w ó w , ls s a k o w ic z a 2 7 , te ł. 107-40 B y d g o s z c z , C h o d k ie w ic z a 5 /6 ,

te l. 11-17

W iln o , B o s a c z k o w a 5, te l. 12-77 P o z n a ń , Ś w , M a rc in 57. te l. 40-39

S K O P A *

W« ,

a 23 \

m W A R S Z A W

K r ó l e w s k a

t e l e f o n y 2 6 0 - 0 5 , 6 1 0 -4 4 57

*

D O M T / H

» A R K O «

S P . Z O . O .

W A R S Z A W A

E L E K T O R A L N A 1 0

T E L E F O N Y : 5 . 0 0 - 0 8 i 5 9 3 - 5 9

d zia ł b a k e lito w y

p r z y j m u j e z a m ó w i e n i a n a w s z e l ­ k i e w y r o b y p r a s o w a n e z b a k e l i ­ t u n a w ł a s n y c h i p o w i e r z o n y c h f o r m a c h .

W

c e l u p r z y ś p ie s z e n ia d o r ę c z a ­ n ia p r z e s y ł e k p o c z t o w y c h u p r a s z a s ię p p . C z y t e l n i k ó w o a d r e s o w a n i e k o r e s p o n d e n c ji w s p o s ó b n a s t ę p u j q c y :

W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N IC Z N E

W A R S Z A W A 1

U L I C A K R Ó L E W S K A N R . 15

C E N T R A L N E B I U R O S P R Z E D A Ż Y P R Z E W O D Ó W

99 C E NT R O P R Z E WOD “

S p ó ł k a z

ogr. odp.

W A R S Z A W A , M A R S Z A Ł K O W I

PRZEWODY IZOLOW& h e

Z F A B R Y K K R A J O W Y C H W W Y K O N

ą

^

h j

PR Z E P IS O W E M , O Z N A C Z O N E Ż Ó Ł T Ą N IT K Ą S. E p

:

N A K Ł A D 4 0 0 0 E G Z E M P L A R Z Y C E N A Z E S Z Y T U

Z Ł O T Y

W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E

M I E S I Ę C Z N I K P O D N A C Z E L N Y M K I E R U N K I E M P R O F . M . P O Ż A R Y S K I E G O R e d a k t o r : i n ż . e l e l c ł r . W ł o d z i m i e r z K o t e l e w s k l • W a r s z a w a , u l . K r ó l e w s k a 15. T e l . 6 9 0 - 2 3

R O K I I I M A J 1 9 3 5 Z E S Z Y T

T R E Ś Ć Z E S Z Y T U 5 - G O : 1 . P R O S T O W N IK I S T Y K O W E in i . C l. B e lk o w s k i. 2. O K R E ŚL A N IE FA Z W SIE C IA C H W Y S O K IE G O NA­

PIĘCIA ¡ n i. M. K o b y liń s k i. 5. Z W A R C IA W U Z W O JE N IA C H M A SZ Y N E LEK TRY CZ N YC H I T R A N S F O R M A T O R Ó W B. G im b u t 4. Z A SA D Y TEC H N IKI O Ś W IE T L E N IO W E J In i. F. S . P ia s e c k i. 5. TECHN IKA IN ST A L A C Y J E L EK TRY CZ N YC H in i. T. K u lls ie w s k l.

i . N O W IN Y EL E K TR O TE C H N IC Z N E . 7 . SK R Z Y N K A P O C Z T O W A . 8 . RO ŻN E.

Prostowniki stykowe.

In i el. C z. BELKOWSKI.

(D okończenie).

P r o s t o w n ik i s e le n o w e .

Budow a p rostow ników selen ow y ch je s t b a r ­ dzo zbliżona do budow y p rostow ników tniedzia- wych. P rosto w n iki selen ow e są jed n akże r z a ­ d z i e j w p ra k ty ce używ ane, a to dlatego, że są one na n adm ierne n agrzew anie je szcze bardziej czułe od p rostow ników m iedziaw ych,

Sposób wyrobu prosto w nik ó w selenow ych jest n astęp u jący : do n aczy n ia szklanego d (rys.

5) w prow adza się b laszk ę ż elazn ą c, pod k tó r ą — w pewnej od leg łości — um ieszcza się k aw ałek s e l e n u b *). N astęp n ie n ależy w ypom pow ać z naczynia d p o w ietrze — zapom ocą pompy próżniowej, p rzy łączo n ej do ru rk i e (rys. 5 ); pow ie­

trze wypom pow yw ujem y do tego stopnia, aż w b a ń ­ ce osiągnięta zo stan ie próżnia, w y n osząca od 1 0~ 5 do 10 1 mm słupa rtę c i, czy li oko ło jednej d ziesię- ciom iljonowej cz ę ści atm o sfery . N astęp n ie pod­

grzewamy selen do tem p eratu ry , w k tó re j on p a ­ ruje i osiad a cie n k ą w arstw ą na um ieszczonej nad nim żelazn ej p ły tce c. O trzy m aw szy tą drogą na p ły tce c w arstw ę selen u o d o stateczn ej grubości, w yjm ujem y b la sz k ę z n aczy n ia d i w tym stanie stan ow i ona w łaściw e o g n i w o p ro ­ stow nicze. W celu odprow adzania prądu z n an ie­

sionej w ten sposób na p ły tk ę w arstw y selen u, o sa ­ dzamy na selen ie bąd ź w arstw ę sre b ra (e le k tro li­

tycznie), bądź też naprasow yw ujem y na w arstw ę selenu p ły tk ę z ołow iu.

U tw orzone tą drogą o g n i w o p rosto w n i­

cze p rostu je prąd zm ienny, p rzyczem w sp ó łczyn ­ nik do broci K prosto w nik a selen ow ego osiąga najw iększą sw ą w a rto ść przy n ap ięciu ok. 4 w o l­

tów, przyło żon em do prostow nika. Na rys. 6 w i­

dzimy w y k res (krzyw ę) zależn o ści w spółczyn n ika

* ) S e l e n ( s y m b o l c h e m i c z n y S e ) j e s t t o p i e r w i a s t e k c h e m i c z n y o b u d o w i e z b l i ż o n e j d o s i a r k i i s p o t y k a n y w d w ó c h o d m i a n a c h — k r y s t a l i c z n e j i b e z p o s t a c i o w e j ; c i e ­ k a w ą d l a e l e k t r y k a w ł a s n o ś c i ą s e l e n u j e s t w p ł y w n a ś w i e ­ t l a n i a n a z m i a n ę j e g o o p o r n o ś c i w ł a ś c i w e j.

d obroci prosto w nik a selenow ego K od p rzyłożo­

nego do ogniwa n apięcia.

T e o rja działania p rostow nik a selenow ego je st w zasadzie podobna do te o rji działania p ro ­ stow nika m iedziaw ego, albow iem - w w arstw ie granicznej m iędzy żelazem a selen em tw orzy się

R y s . 5 .

S c h e m a t y c z n y w i d o k u r z ą d z e n i a d o o s a d z a n i a s e l e n u n a p ł y t c e ż e l a z n e j , a — u z w o je n i e o p o r o w e , p r z e z k t ó r e p r z e p ł y w a p r ą d , d z i ę k i c z e m u u m i e ­ s z c z o n y w b s e l e n r o z g r z e w a s i ę i p a ­ r u je n a u m i e s z c z o n ą w c p ł y t k ę ż e l a ­ z n ą ( c h ł o d z o n ą ) ; d — n a c z y n i e s z k l a ­ n e ; e — r u r k a , p r z e z k t ó r ą w y p o m p o ­ w u j e s i ę p o w i e t r z e z n a c z y n i a d.

R y s , 6 .

Z a l e ż n o ś ć w s p ó ł c z y n n i k a d o b r o c i K p r o s t o w n i k a s e l e n o w e g o o d w i e l ­ k o ś c i p r z y ł o ż o n e g o d o p r o s t o w n i k a

n a p i ę c i a .

— analogicznie do prostow nika m iedziaw ego — cien ka w arstw a zaporowa. D zięki tej w arstw ie elek tron y łatw iej przechodzą od żelaza do s e le ­ nu, aniżeli w kierunku odwrotnym, na czem tez i polega, jak wiemy, istota prostow ania prądu.

U k ła d y p r o s t o w n ik ó w s t y k o w y c h .

P r o s t o w n i k i s t y k o w e z n a j d u j ą w t e c h n i c e c o r a z w i ę k s z e z a s t o s o w n i e .

J a k już zaznaczyliśmy, każde ogniwo p ro ­ stownicze pracuje najbardziej wydajnie przy n a­

pięciu w ynoszącem ok. 4 woltów. O ile chcem y w ięc prostow ać napięcia w y ż s z e , co też zwy­

kle w p rakty ce ma m iejsce, łączym y poszcze­

gólne ogniwa prostownicze sz e­

regowo, tw orząc swego rodzaju baterje tych ogniw. A w ięc jeśli

R y s . 7.

K o m p l e t n i e z m o n t o w a n y p r o s t o w n i k f ir m y W e s t i n g h o u s e C o , s k ł a d a ją c y s ię z 8 - m iu o g n iw . C o d w a o g n iw a w s t a ­ w i o n e s ą w i d o c z n e n a r y s u n k u c z w o r o ­ k ą t n e ( c h ł o d z ą c e ) p ł y t k i m o s ię ż n e ,

chcem y np. w yprostow ać prąd o napięciu zmien- nem w ynoszącem 20 woltów, wów czas ogniw ta ­ k ich łączym y w szereg od 5-ciu do 8-m iu . A by uniknąć przegrzania ogniw w wypadku nierów ­ nomiernego rozkładu przyłożonego napięcia na poszczególne ogniwa, dopuszcza się zazw yczaj na j e d n o ogniwo od 2 do 3 woltów napięcia.

Na rys. 7 pokazany jest z m o n t o w a n y prostownik sty­

kowy firmy W estinghouse, sk ła­

dający się z ośmiu ogniw p ro ­ stow niczych. J a k w idać z ry ­ sunku, okrągłe blaszki prostowni­

ka poprzekładane są większemi blaszkami mosiężnemi — w celu lepszego chłodzenia ogniwa.

Prostow niki p r z y ł ą c z a m y zwykle do sieci m iejskiej prądu zmiennego; o ile chcem y otrzym ać napięcie prą­

du stałego inne aniżeli n apięcie sieci (np. niższe) stosujem y transform ator obniżający napięcie sieci do napięcia odpow iadającego napięciu prądu s ta ­ łego.

Przechodząc do omów ienia poszczególnych układów prostowników stykow ych, zaznaczam y, że na podanych niżej schem atch oznaczać b ę d zie­

my prostownik w sposób ogól- --- nie przyjęty, jak to pokazane jest

obok, przyczem kierunek ostrza tró jk ą ta w skazuje kierun ek, w jak im prostow nik przepuszcza w yprostow any przezeń prąd.

N ajprostszym układem , w jak im prostow nik stykow y może by ć użyty, je st układ pokazany na rys. 8. Polega on, jak widzimy, na załączen iu prostow nika w s z e r e g z odbiornikiem . U kład ten posiada jed n akże tę w adę, że w w ypadku je ­ go zastosow ania prąd płynie przez odbiornik ty l­

ko w ciągu jednej połow y o kresu prądu zm ien­

nego.

■ Odbiornik

R y s . 8 . N a jp r o s t s z y s p o s ó b z a ł ą c z e n i a p r o s t o ­

w n i k a .

Na rys. 9 podany je s t układ p o łączeń , P rzY k tórym w y k orzy stan e zo sta ją obie p ołow y o k re­

su prostow anego prądu zm iennego, czy li zarów ­ no ta połow a okresu, w ciągu k tó re j prąd zm ien­

ny w sieci płynie w jednym kierun ku , ja k i druga połow a o kresu, k ied y k ieru n ek prądu zm ienia się na przeciw ny. Je d n a k ż e i te n uk ład p osiad a pew ­ ną w adę — tę m ianow icie, że n ap ięcie po stronie prądu stałeg o w ynosi zaled w ie p o ł o w ę napię­

cia prądu zm iennego na w tó rn y ch zaciskach tran sfo rm ato ra.

O b ecn ie pow szech n ie sto so w an y je s t t. zw.

układ G ra e tz ‘a, p o leg ający na połączeniu c z t e ­ r e c h prostow ników sty ko w y ch — wg. schematu

R y s . 9 .

W t y m u k ł a d z i e w y k o r z y s t a n e s ą o b i e p o ł o w y o k r e s u p r ą d u z m i e n n e g o ; w y p r o s t o w a n e n a p i ę c i e j e s t j e d n a k o p o ł o w ę n iż ­ s z e , n iż n a p i ę c i e V ~ n a w t ó r n y c h z a c i s k a c h t r a n s f o r m a t o r a .

pokazanego na rys. 10. Na rysun ku tym podany je st układ G ra e tz ‘a w zasto so w an iu do ładowania akum ulatorów . P a m ię ta ć trz eb a , że w e wszyst­

k ich sto so w an y ch w p r a k ty c e u k ład ach połączeń, a w ięc rów nież i w u k ład zie G ra e tz ‘a, k a ż d y z poszczególnych prosto w nik ó w stykow ych wi-

R y s . 1 0 .

P o w s z e c h n i e s t o s o w a n y u k ł a d G r a e t z a . N a r y s u n k u p r o s t o ­ w n i k z a s t o s o w a n y j e s t d o ł a d o w a n i a a k u m u l a t o r ó w .

nien by ć o bliczony na p e ł n e n ap ięcie prosto­

w ane, czyli na p ełn e n ap ięcie zm ienne V ~ ; każdy w ięc z p rostow ników zasto so w an y ch w tym układzie w inien posiad ać odpow iednią liczb ę ogniw.

N ależy p o d k reślić, że sp o ty k an e w praktyce p rostow niki są już zazw yczaj (przez wytwórnię) p o łączon e w u k ład zie G ra e tz 'a , w o b ec czego uni­

k am y k o n ieczn o ści m on­

tow ania odpow iedniego układu przez nabyw cę.

R y s . 11<

K o m p l e t n i e z m o n t o w a n y p r o ­ s t o w n i k f i r m y W i l h e l m Z e h ( p o k r y w a z p r o s t o w n i k a

z d j ę t a ) . a — o g n i w a p r o s t o w n i c z e ; b — t r a n s f o r m a t o r z a s i l a j ą ­ c y . c — o p o r n i k r e g u l a c y j n y . P r o s t o w n i k t e n o b l i c z o n y j e s t n a 1 2 V i 0 , 5 A p r ą d u s t a ł e g o .

R y s . 1 4 .

U k ł a d y p r o s t o w n i c z e t r ó j f a z o w e ,

a — u k ł a d z z a s t o s o w a n i e m t r a n s f o r m a t o r a z w y p r o w a d z o ­ n y m ś r o d k i e m u z w o je ń w t ó r n y c h ;

b

i

c

— u k ł a d y , w k t ó r y c h p r o s t o w n i k i p r z y ł ą c z o n e s ą b e z p o ś r e d n i o d o s i e c i p r ą d u

z m i e n n e g o . R y s . 1 2 .

P r o s t o w n i k t e l e g r a f i c z n y 2 6 0 V , 1 ,3 5 A p r ą d u s t a ł e g o .

%

R y s . 1 5 .

P r z e b i e g k r z y w e j s p r a w n o ś c i f) j e d n o f a z o w e g o p r o s t o w n i k a s t y k o w e g o w z a l e ż n o ś c i o d j e g o o b c i ą ż e n i a I n.

R y s . 1 3 .

P r o s t o w n i k z t r a n s f o r m a t o r e m d o b e z p o ś r e d n i e g o p r z y ł ą c z e ­ n ia d o s i e c i m i e j s k i e j , o p o r e m r e g u l a c y j n y m o r a z p r z y r z ą d a m i

p o m i a r o w e m i .

T R O T E C H N I C Z N E • STR. 1 3 7

Na rys. 11 pokazany je s t kom pletny p ro sto ­ w nik do ładow ania akum ulatorów . W idzim y tu — obok w łaściw ego p rostow nik a a tran sfo rm ato r b dla p rzy łączan ia p rostow nik a do sieci oraz opór c do reg u lacji n ap ięcia po stron ie prądu stałego.

Na rys. 12 widzimy kom pletnie zm ontow any prostow nik, p rzezn aczony do zasilan ia stacji t e l e g r a f i c z n e j — bezpośred nio z sieci prądu zm iennego. Na rys. 13 pokazany je s t kom ­ p letn y prostow nik stykow y z wbudowanym tran s­

form atorem , oporem regulacyjnym oraz p rzyrzą­

dami pom iarow em i.

Na rys. 14 pokazan e są sch em aty układów prostow niczych, stosow anych przy sieciach p rą ­ du zm iennego t r ó j f a z o w e g o . N ależy z a ­ zn aczyć, że prąd stały , otrzym any przy p ro ­ stow aniu prądu trójfazow ego je s t bardziej w y­

rów nany, an iżeli w w ypadku prostow ania prądu jednofazow ego.

Sp raw no ść (w ydajność) prostow ników sty k o ­ wych je s t dość duża i w ynosi p rz ecię tn ie od 65%

do 7 5 % . Na rys. 15 p okazan y je st w y k res spraw ­ n ości p rostow nik a stykow ego w zależności od jego o b ciążen ia; jak widzimy, już przy 2 5 % o b ­ ciążen ia p rostow nika spraw ność jego w ynosi ok.

75 % .

Z a s t o s o w a n ie p r o s t o w n ik ó w s t y k o w y c h .

N ajszersze zastosow an ie zn alazły p rosto w n i­

ki sty ko w e przedew szystkiem w urządzeniach do ł a d o w a n i a a k u m u l a t o r ó w , a to dzięki tem u, że prostow nik stykow y nie wymaga dozoru i dlatego też może b y ć załączo n y na sieć s t a l e , ład u jąc akum ulator w m iarę tego, jak pobieram y prąd z akum ulatora.

Po zatem cz ę sto k ro ć tam , gdzie używano do­

ty ch czas do ty ch lub innych celów akum u lato ­ rów, a gdzie je s t na m iejscu sieć prądu zm ien n e­

go, ak um ulatory zam ieniane są przez prostow niki sty kow e. A w ięc np.:

— w radjotechnice, począw szy od zasilania odbiorników radjow ych, aż do zasilan ia w ielkich rad jostacyj nadaw czych;

— w elektrochem ii — w zak ład ach g a l w a - n o t e c h n i c z n y c h , — k tó re zmuszone by ły

R y s . 16.

P r o s t o w n i k w w y k o n a n i u f i r m y S i e m e n s d o c e l ó w g a l w a n o - t e c h n i c z n y c h . P r o s t o w n i k o b l i c z o n y j e s t n a p r ą d d o 1 0 0 a m -

p e r ó w p r ą d u s t a ł e g o p r z y 6 w o l t a c h n a p i ę c i a .

STR . 158 • W I ^{a d o m o ś c i e l e k t r o t e c h n i c z n e}

R y s . 1 7 .

Ł a d o w a n i e a k u m u l a t o r a (a ), u m i e s z c z o n e g o n a m o t o c y k l u , z a p o m o c ą p r o s t o w n i k a s t y k o w e g o (b ).

dotychczas stosow ać przetw ornice (n ajczęściej dwutwornikowe), obecnie stosuje się coraz c z ę ­ ściej prostow niki stykow e. Na rys. 16 pokazany je st prostow nik stykow y do celów galw anotech- nicznych — na napięcie 6 w oltów i prąd nom i­

nalny 100 amperów;

— w miernictwie elektrycznem — do d o k ła­

dnych pom iarów prądu zmiennego; ja k wiadomo bowiem, prąd zm ienny nie może by ć mierzony przyrządam i z cew ką ruchom ą (czyli t. z w. ma- gnetoelektrycznem i) i wymaga bądź przyrządów elektrom agnetycznych bądź też elek tro d y n a­

micznych wzgl. indukcyjnych. Jed n a k ż e zarówno przyrządy elektrom agnetyczne, ja k i indukcyjne, są mniej czułe i mniej dokładne od przyrządów po­

m iarowych z ruchom ą cew k ą na prąd stały. Tem u brakow i przyrządów na prąd zmienny zaradzono obecnie w ten sposób, że do przyrządu z ru ch o­

mą cew k ą zostaje wbudowany m ały piostow n ik stykow y w układzie G raetz'a, co umożliwia sto ­ sowanie przyrządów m agnetoelektrycznych do pom iarów prądu zmiennego.

O statnio prostow niki stykow e znalazły za­

stosow anie także w technice samochodowej. D o­

tychczas bowiem sam ochody i m otocykle m usia­

ły posiadać wmontowane prądnice prądu s ta łe ­ go do ładow ania akum ulatora, zasilającego roz­

rusznik oraz in stalację ośw ietleniow ą — w cz a ­ sie, gdy silnik spalinowy stoi. Prądnice prądu stałego są jednakże dość drogie, głównie ze względu na skom plikow ane uzw ojenie tw ornika oraz kom utator. O w iele tańsze okazało się sto ­ sowanie prądnic prądu zm iennego oraz prostow ni­

ka stykow ego, um ożliw iającego ładow anie ak u ­ m ulatora. Urządzenia te zpalazły zastosow anie zwłaszcza przy m o t o c y k l a c h . Na rys. 17 w i­

dzimy ładow anie um ieszczonego na m otocyklu akum ulatora a zapom ocą przyrządu do ładow ania wyrobu firmy A E G ; przyrząd ten (b, rys. 17) za­

w iera transform ator wraz z prostow nikiem sty k o ­ wym w układzie G raetz a. Ładow anie zaczyna się natychm iast po przyłączeniu przyrządu do sieci (od strony prądu zmiennego — zapom ocą zw ykłej w tyczki c) i odbywa się całk ow icie sam oczynnie.

Prostow niki stykow e są naogół stosow ane przy n i e w i e l k i c h m ocach. P rzy w iększych m ocach prostow niki te sta ją się zbyt ciężk ie, w ielkość ich bow iem je s t w prost proporcjon aln a do mocy. D latego też przy m ocach w iększych

Z e s z y t ó - t y

„ W i a d o m o ś c i E le k t r o t e c h n ic z n y c h "

za m iesiqc c z e r w i e c

u ka że się w p ie rw s z e j p o ło w ie c z e rw c a b. r.

(i w yższych n ap ięciach ) w dalszym ciągu stoso­

w ane są prosto w nik i r t ę c i o w e , posiadające przy w yższych n ap ięciach i dużych m ocach zna­

cznie w ięk szą spraw ność.

Prosto w n iki sty ko w e dobrze prostu ją prąd zm ienny o czę sto tliw o ści do 10.000 okr/sek; przy często tliw o ściach w ięk szy ch d aje się odczuwać wpływ p o j e m n o ś c i p ły te k ' prostow nika, dzięki czem u w zrasta prąd, p ły n ący w kierunku przeciw nym . O statn io jed n ak szereg firm zagra­

nicznych o p racow ało sp ecjaln e typy prostow ni­

ków , p rostu jący ch n a w et prądy szybkozm ienne, stosow ane w rad jotech n ice.

Z p r a k t y k i s ie c io w e j.

O k re śla n ie fa z w s ie cia c h w y so kie g o napięcia.

In ż.-elektr. M. KOBYLIŃSKI.

Zdarza się często, iż m usim y o k reślić kolory szyn w p o d stacjach w ysokiego n ap ięcia, lub też u stalić zgodność faz przy zam ykaniu sieci.

W szelk ie ro b o ty na sieci o d by w ają się zazwy­

czaj w godzinach ran n y ch — w n ied ziele i święta.

O k reślen ie ta k ie przy pom ocy in d u k to ra wymaga o d łączen ia od sieci w szy stk ich transform atorów , i to zarów no ro bo czy ch (do siły i św iatła), jak i m iernikow ych — n ap ięciow y ch . D ostan ie się do fabryk o te j porze p o łączon e je s t niejedn okrotn ie z dużemi trudnościam i, w siec ia c h zaś rozgałęzio­

nych, lub w siec ia c h z w ięk szą ilo ścią odbiorców prądu na W ysokiem n apięciu, p o łączo n e je st ze znaczną stra tą czasu.

C h cąc un ik n ąć pow yższych k łop o tów i niedo­

godności, m ożem y zasto so w ać n astęp u jący b. pro­

sty sposób o k reślan ia faz w sieciach .

W elek tro w n i, wzgl. w p o d stacji głów nej, do k tó rej ch cem y d o stoso w ać się pod w zględem ozna­

czeń na sieci, p rzyłączam y do szyn (w yłączonych, o czyw iście, z pod nap ięcia) źródło prądu stałego, np. akum ulator, P rzez n ieo d łączo n e od szyn trans­

form atory, k tó ry ch uzw ojenia

d l a

prądu stałego p rzed staw iają oporności n aogół

n i e w i e l k i e

0b w ód prądu zo staje zam kn ięty. N ależy przytem ’ spraw ­ dzić zapom ocą am perom ierza, czy prąd, ja^ j i nie, nie p rz ek ra cz a granic, dopuszczalnych

d l a d

n e g o t y p u a k u m u l a t o r a .

» a a -

I ŃTT : ^“

W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • ST R . 139

Z darza się, iż przy dużej liczbie tran sfo rm ato ­ rów na sieci, wzgl. przy dużych transfo rm ato rach , należy dla zm niejszenia prądu w yładow ania a k u ­ mulatora do granic dopuszczalnych w łączy ć w s z e ­ reg opór R (rys. 1).

B ie rze m y n astęp n ie w oltom ierz prądu stałego dla m ałych n ap ięć (wzgl. m iliw oltom ierz) — z w y­

raźnie oznaczonem i biegunam i, czy li t. zw. m agne- toclektryczny, albow iem o kreślam y biegunow ość przewodów zap om ocą kieru n ku w ych ylen ia w sk a ­ zówki. M ożem y użyć do tego ce lu tak że sp o ty ­ kany często t. zw. uniw ersalny ,,M av o m etr“ , — poczem przystęp u jem y do p o m i a r ó w poch od zą­

cego od aku m u lato ra n ap ięcia na sieci.

Przy pom iarze n ap ięcia m iędzy przew odam i 1 i 2 (rys. 2) w ych ylen ie w sk azów k i m iliw oltom ie- rza otrzym am y przy p o łączen iu przew odu 1 z z a ­ ciskiem dodatnim , przew odu zaś 2 — z ujemnym, gdyż przew ód 1 p o łączon y je s t z dodatnim b ieg u ­ nem ak um ulatora.

Zaznaczam y w o bec tego na k arto n iku , p rzy ­ mocowanym do przew odu 1 znak na k a r to ­ niku zaś przym ocow anym do przew odu 2 znak ,,— ".

M ierząc n astęp n ie n ap ięcie pom iędzy p rz e­

wodami 2 i 3, oznaczam y na k arto n iku , przym o co ­ wanym do przew odu 2 ,,— zaś na k arto n ik u przewodu 3 znak „ + gdyż przew ód ten p o łą ­ czony je st z przew odem 1, przyłączon ym do b ie ­ guna dodatniego ak u m u lato ra — za p ośred nictw em uzwojeń tran sfo rm ato ra T.

D alej oznaczam y w podobny sposób na k a r ­ toniku przew odu 1 znak i na k a rtc e przew o ­ du 3 znak ,,— “ (łatw o to sobie w p rosty sposób wytłum aczyć na p odstaw ie rys. 2).

J e ś li te ra z w rozdzielni p rzyłączym y biegun dodatni ( + ) ak u m u lato ra do szyny ż ó łtej, ujem ny zaś (— ) do zielo n ej, to na sie c i przew ód, na którego k arto n ik u m am y o znaczen ie ,,-f— f- ‘. n a­

leży do szyn ż ó łtej, o znaczon y znakiem ,,--- “ do zielonej i ozanczon y w reszcie znakiem

„ + — “ do fjo le to w ej. P rzy zam ykaniu sieci w obu k ieru n kach oznaczam y tym sposobem przewody i odpow iednie łączy m y ze sobą. P o m iar taki zab iera bardzo m ało czasu — n aw et przy sieciach bardziej skom plikow anych.

G dyby n ap ięcia m ierzon e m iędzy przew o d a­

mi na sieci by ły ta k m ałe, że k ieru n k i w ychyleń wskazów ki m iliw oltom ierza nie d ały by się z ca łą pew nością u stalić, n ależy p o w ięk szyć prąd w y ­ ładowania ak u m u lato ra — bąd ź p rzez zm niejszę-

O D A D M I N I S T R A C J I

R y s . 1.

U k ł a d p o ł ą c z e ń p r z y o k r e ś l a n i u f a z w s i e c i w y s o k i e g o n a ­ p i ę c i a .

nie w łączon ej szeregow o w obwód oporności R, bądź też przez zw iększenie liczby ogniw akum u­

lato ra. N ależy przytem zazn aczyć, że różn ica n a­

p ię ć pom iędzy punktam i a i b (rys. 2) rów na je st spadkow i n ap ięcia na odpow iednich uzw ojeniach transfo rm ato ra.

Podany wyżej sposób n adaje się specjaln ie do o k reślen ia faz w sieciach w ysokiego napięcia, gdyż oporności uzw ojeń transfo rm ato ró w po s tro ­ nie niskiego napięcia są naogół

b. m ałe i w ych ylen ia w skazów ­ ki m iliw oltom ierza są w obec tego nied ostrzegalne (małe ró ż­

n ice n apięć pom iędzy punkta­

mi 1, 2, 3 — rys. 2).

O k reślen ie faz przy sie­

ciach n iep o siad ający ch tra n ­ sform atorów je st je sz cz e prost­

sze, — z tą tylko różn icą, że przew ód od szyny fjoletow ej będzie bez nap ięcia i po-

m iar polega jed y nie na o kre- Pomiar spaysków napięcia śleniu biegunow ości dwóch

p o m ię d z y p o s z c z e g ó l n e m i

przew odów sieci.

f a z a m i .

--- ‘WW'1 AWW— O

*— —w w4 yvV%A/V-- O

— W W V V W W — °

P r o s i m y o w p ł a c a n i e p r e n u m e r a t y z g ó r y

conajmniej za jeden kwartał.

Należności od prenum eratorów, którzy nie uiszczą opłaty w pierw ­ szym miesiącu danego kwartału, będą oddawane

d o i n k a s a p o c z t o w e g o

przyczem prenum eratorom tym doliczana będzie kwota 5 0 g ro s z y ,

ja ko zw ro t kosztów związanych z inkasem

• W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E N R . 5

t

5

g-tj O

i- O 1 'O

^ ^*5“ 2 ”3

• G -G ^ n 3 N w O O 03 3 T 3

■o i n C cy u n

W N

•Ofl ^ łH

G X G ’

>,

" ‘

•5 b •ya o w ^ aj J i i i _N

CO c/i

OJ O ¡U 03 jjj O >

'■s: § i

s S 5 o " .s r c S |A .2 YJC N iO U

m f l o) u -P

° ■«■ ® ’? ,2 .2. c o a

■

'o -5 « S -o is-g I * o"« o

M ■ N N « Cli —

A S i £ A ?

" « 2 ^ ‘

6 N

> g

oj oj 6 ‘ g O _ N ^

«» N

N U

••“ a> rT b

2i n £ *S -5 JS - w

^ ojaj ęf' . 2L . n - £

fl N O, i, G «* <y '

g g ^ . S L “ > c .„ -

i ! N G o W £ o

£ W

_{OJ N £ £ f l O}

>* > "£ .Si 'i

•- -r w

^ tfl ^ ? O 1^

5 « c

^ N g ^ N ,l2 o ° O > ^

"P O a> ‘G •ofi‘O ’3 2 £ 2 . 8 a 5 ^

f4 >» o ^

_{N v} . '•“* G _( g

*

g

.2

n u ^ G w G

Ł-PU 0,3 S) 3

_{° «} ^ a> ’rt'

«"T3 NS « o .„-s.» Ł,*-*

” : h - n

2

^{«, ®}

2 G >

a a>

iu .-

h

fj

n

w rr c®

i §■§ ^ o £25 A

u

¿■u

-P o S ' g

2-*

; ® «

s ŁA ; s S 2 ' g - 2.2 S «■“ I 1 „ O. p 3 ■M G 3

ca

O ” 4 :»-g

£ o 2 nr.® 3 . e O c ¿P -ca ‘2 c *r*

5 | 5 . ! . 5 c o S

•o/) a> n oj G £ -3 a> U -9 .g a

3 ^ i 3

S s | i . 2 N ' | Ł

« 1 1 * 8 4 * 9 ?

Ł i . 2 >

U U Cd

' G £ U

A 3 O G J O

_{- ? U}

C At W) G ^ ,oi w ? G

JD ;« >, c >co g' ’00 i -2 : n H e j « N - ^ w ^ Og (3 ^ —

d ° 5 S > » > ■ Jl G U o i ^

—' N u o -M ro u ¡z u

•oi >>-2^ b

Ctf -N A*J 5 G

S JS 2 £

JH o

•*C .'■wg*

A > O N 3

^ $ -y -G ^ ^ -o o o i

. Ą ł h t m z *

• S . G s - g «

» « « i 5

ł- *2 G -

m

H

> N

> 'OC.N n a>

G •—

. X a> >c/5 S2 S . 2 - f f - S 3 N c 3 d

S i

8 ? . »■ u > 5 & S

a 3 ^ - r t ' F s - l

JS S-S s ? 3 '

f- OT 5 U O w ^ «

- 12 o ^ n

i * - S - o ^ B g

<" rnTl o ” ip i .-2 | c s j3 '5 2 - s S ' ' J O “ ^j=™

Im *N *TD O • " g ■-' ? ^ r j y G 5 3 ^

•N Ó

'G ■ ^.2 ■

1-1 ff.ś I I l i SA g « ¿*8 S-S 2 5 . ^ j r « Ę i » 3

C /N 5 •*■ C G a u

«Jcd - r~'

m

73 Ti 2 J-; O 'O

' N « s - a o

>> o

N -G —

>H O ‘O C c

G -T3 15 6 '

^ - co r t N g T 3 G

C /3 G -3 *“

i ; g > < o ai ai 3 a i j : o o u - 2 o *G *N * 2 GG o

ar- i S - ? t ? 5 « i

A= !Tł fc? 2 N eft 3 Uh

= . s § S S-«-13 g-i „A >.| ”

■s -Sris-s s ° g-l 3 - b § g e-c.

SJ .2. a>i5

o 0 ^ 3 »>,

^ G rt r O 2

C-NO

U o

«^■u (i C

^a

J G 3

•3 ^ 3 c 03 g . X ' 0 N t,

5 J3 J2 ”u .2 03

c o

u >

w SA-o.gG 2 « “ I 5

« ł x « i - 2 ' » £ s S s e - i c f O J O j U 3 l ) J f t > - o a

-= S -S-s -Z < E ^ c_ag

O N

= » 5 N ^ U »O

> L.

“ 2 “ ^ .2 ^ 15 -

n

C ( i T J «

|A „■« °-g r s

“ & e S “ !? ' s I

.2 N § ^ s - A g.g^- C <0 “"u

^.

° S J5 ’sr

n £ > , - s ®

” o o

3 -*-* AS

C °-§

-Y!

§ i S S o « c '£ «■ §«-§ S-2 J3

c i . ai ńA c N c u

^ . 2 O

■ MM

O O u o

*

N

c > * (A N O E

o o E

L.

O

£ C>g ’g O-G^O-N

_{g g m}* 5 G CL,*« | G a) fff

C-*H Ifl

o a a i ■■

CA • ‘O 1 ^ e l - "

«3 *73

p ^ O g - G z — O -N.S 5

_{^ **^ sp} <y RT a> t. «

1 ^ 5 ^’5 a I e S-.- &> 2 2 1; Ł-

S o » ’S-s s.2

i -S _ - S . 3 ' S i 3 2 P S " 9-a.g

«A C O u

a 3 £ !» ^ 3 2 E S . 3 ■*J g >,-p-=

— >• 2 2 P 2"A -

2 ^: 0-3 §•§ ^-e srS1 -•,.

i » f f . 2 c 2 2 S s S -m ■« - 3 A N > k ij fl ^ 3 h .2 3 - e G E -00 G 3-0 CG 4?w, „3 2 N _, 'oi-G

•2 " 5 3 '

H G G 6

¡ 3 - 2 o

i S S

& 3=

« 3 . 2 >- - . 5 g ^ A l l i r i | i

-

n

a

n

E a-sr^

>> £ ..

G N f l Id

.2 2*0 o S ^ - o 13

.2 -g 2 ?

N C G N

w - o, w

^

^{¿0 N}

S ^ l b ' 2 . 6 1

n

a> -O- - - -

O N

Ń"« N.2'«-;i ł « - « g - « -2 z •§

' N 'T T .2 t J G >o G ^ ■—

• 2 « S i g 5 N - S ^

5"o N »-n c «

5= 2 0 % s

> p

^{o p}

>|j , iP" N N 10 f !

. . ' P J •—. n G ro

g - ^ - g ¡ - g & 2 .p ®

O G ‘ W ^ ^ ( r t J 3 cfl

S & < S

n

S S

g

E ^ fi

^u i

- ' ^

m

'G' — ®

"■ S r_A

^b

^ -

^c

^ CA -S- •- -a 2 G

^s

-S

■? M V, . 0 >> g O c 1 '

-G Cd

w . 2 G

& s ^ & 8 l

g a> «o .2J ca

.2

*-• 3 G '-**

<0 .2 P-J5 I g o “

N “ ■OC-N

.25 S G T3

. c/j u ro .,

h

r<

CO* G ‘O i ^ O 5

^ N a) ^ vt/1 TO

O N rT3 JS 'O N

“ " “ s- * 3 0 5^S

'n a> - 2 G P^— < *n

cd N CA G N >> G > —* 1/3 a) o

“ * 3 8 a S -; l | § 2 8 s e

>s o 3 a e i I s h-s l s &-u

> Cd-

? N-=*

^ o -5 2

OJ -O -^* o t l

, 2 -S = s i s a . 2 . N o ° ® “ g ; § i S § ul

S ^ £ « 5 - & P > . 2 1 2 N N p S i ^ - P o a - o e c c o i R

S-ct >.'

« 3 l | E J ^

«■2 J3 5- S-SC.2

3 P '= ■ ^ N ® P «

i” ! S * « s » s i i

2 A ^

> cd a>*

& D ^ _ N -o, i -5 N

4 J *Oi CA O

. 1 1

>

u

^O ł - p N «

. Ł J i O « - 3 g ,3 E ° “ « S J p i~ o ° « 6 g 4 £ ‘S ^ § c 2 1 .2!.i «

I ^

> vO

G

k t r o t e c h n i c z n e

CG .42 £ ¿

2 l- S § 3

a» ö c Qh 3 r- a

i i

Í « S ' 0 « S “ E

n k

. Í¡ n O •

qé

’

t

’ >-

i 'O o - — S ' 3 - » . g . N «

„ 3 « 3 « - .2 - N

© 'B n -t! © ctf e C O 6) N - o - S Ó l i i "

o ’ocjS -2 _ —/<*> G^Q

0) ^ cd ' o í - - 5 c

« -= > 0 ‘o N

^

£ C

’S 3 «

á i ¿ 'S »-8 g f - g - S

; a í S ' Nj 2 ¡ ^ I j - f - g ł I * s S

I a g Ë § . . o « 3 S

15s ,2 —. S _ c ' a « o.

° « H -*.©.3 « g © f e - f c ! S g - S 6 g.

^ §■*

â - S ^ - S g S S CJ ^ > >> N y «G

£ .ST

■- n

? C «

i ifl , û ü N í D CU-<

' « & N cd « O - » (ù ^

■S I g * ’•§ s »

.2

1 ^ 1 & “ S g S >

5 s J - s . s i c g f f l - ^ N >-£ -H, -N > _ £ CJ ^ 3

- a N U ^ j j ^ B j - U n N

o o o j j b o ™ ÿ ; °

- I S ° " s j £

: » a . S ć >■» 5 g-£

) 3 I I > .d o ü » • ” « «

f i ' - s L a : s L e Nl i ¡i H fi •'—. ^ ■*-* û) « £* y

î - l J L ^ S l 5 . 8 S 3 o

£ - 3 * ± cC* --3 .£ y 73

^ or.G G y ’-Q ftî c

- - o O ‘ G N cd . £ > -T3

- 7 N I » °

O I * S - ^ . ï ï ?

<« es «G -« °

2

'

3

Í L Î « . ï a N “

^ 2 » G o c S o ■ • =

° ® o. ® 'S — 3 ©■— -2

: - § J ^ i ^ s - © L s

í •© Sj ! e “ -s l ' s -5

.2 - 0 - 8

©

- u

S —

% S ^ S ' « s.a »

ë , . 2 i N ' g ~ N O .J 3 g

« f t I T l C • O n —3

S c . s r S ! £ . 2 3 >-H

_g

c cj

g

£ tai

g

‘■~

r ° ® 2 ' c ü o. B •* ES.®.

G -‘G. VJ -G (\) d.

■ § , . * ^ 3 « £ s S - a « a . 2 “’ o . g ' í ' 3 ' S - o - g

“ ■S.s.ïâ ” .¿=¡.3 3 Sä

O ^ m •■© y ^ - 1/5 ^ g

"y1 c

>> û) 1 1 o S

?G

3 O «••s rt

‘ O 'OU £

8 . 2 y -

C J ï ! - 2 _ - *—< H-C t” N W n CJ _, o n< 0 « ( " u a S ^ f l N ' S

■r. co a © --. ,k> o a _ c c a )

c f 3 - O £ ~ 3 ' © ^ ° H © O N N

© c r a . h 3 •«* h o u

"U '©"© -© 3 3\© '2 3 e 2 ’S '5 ^

5 “ c S 5 a £ â S . L o a ° £ -

S '»>.£.

i .

©>

_ J Í

S S «

Kl !».

H

n .

** ^ _ g U - ï - î ! m £~ S »

•9 .2. « c 8 ;

n

"»■ S ^ » ’S -

■ ï a t f i s i l ¡ 2 - 2

“ « * ° Ë Ë

.

^ o “•

' « - i l * 8-2 I a . • » S s S . o ' E S : ' 3 — ■© s l ' s r i

£. ja © a 2.== b « .2 œ o 23 % . 5 1 o £ n

■oÔ ± - o 5

t

3 -

o

O N >-T2 P. S' s> T3 o. — « o ^ 3 '2 ^ ° _c ^3 r*' c/5 *G

Çù , Mh _ • " — ■ ■— > . " J-. s> Í ,N û>

“ l i ' l l l C I

•a

^p

,

^ï

* *

ⁱ

> c c-«) d.2 « r u u a

- ™ -7Ż r t r n a N ‘O

* & Z a

Oh

i

-co ^

a 2

-G

c

' g

S 0 . 3 S s o s 2 - f O

g

2 û) •— ai w ft - o S

S ^

—

j i J 3 2 5 3 © "S 3

au

cj ’ G N ■ in T3

” -s |vj g u E -ÈT4 »

■î â I ' S .s ï >

G ^

0 G

O N

P g n >> _ b

a

1 s " S

2 c û)

- N 3 ^ i

¡ á S o (y

•O Û

•S ^ Si

P - S G

«G ‘’S ^ C -O

•CN —'

. CJ O

O û» 3 ‘Ś •“ © Ci G

cd cd G -G

■~1 « f 3 N f g

g J í J3 .N d) > >

g N o •= ° > ©

£- “ “ Ë ' S ' u g O _I£

2 o « 3 8 'S-S |5-g

£ . 3 8 S H } . " « i - i ' î ) G 0 U

tí ^ g

-

•«-g

O ^ Q M D-.SiL cd N V

•ot CJ O U - f i u d

W N N g c d . d J - g ^ O - -

« a w g r ^ N G u S í N

t í -Î-* 2 fG - o o u

T3

9

V Ł 0

-■ 5^ ™ U O o

. b • — Í o>* o -N ^ - CTÎ s “ S “ - 8 c - ° - s> e g N G • ■—. HJ

g 3 - ?

cd cd

N.u G d c N ^í

& > a l l i | « s

►n.2. U 'O tJ £ -5 •£

N o 2 >> e 'O G cd g

t t H S

f ^ 3 - 8 - © 3 - © s g 8

! i « g . 0 2

■2. ■ s . 2 '» 5

2 3" © 5 ro >?

^ _c ^3 ^ CN a

^ - ^ . . N

c

J

hu

O , » 01

♦ * c d jG D CJ .2^ (rt '5^ G

S ^ 5*33 "2 >H N '3 M

¿ g , .

«3 N O

G’TC n r\ ^ G «’ I

„ • s r e a ^ © - 5 s - g ^

2 - 3 3 a - S ° L i g- >.-£ © ©■ a"

L : G O r > ^ C í = 3 G O ,.G N ^ 2 cd "G n ^ j _ r c d Oco a £ a c . 2 . 'n o cd

V* -M G) v; ■

B 3 r S s -n

„ « « • S ? -2-^

T “ I 3 I d û .2 11 I G fG

§ 3

^. 2 -S § ? .2.-0 c n S -5- »

o w ^ a . 3 2 _

> CJ N û>* T e > -C

^ N M -m, « N U N o cd “ G cd

S S 2 3

•ü g e >■£

S- ©<3 3 0 3 3<!

N u u W 3 M

“ - g ü a e u ? Ü _t. 3 Ï . 2-2 a n > _5 a a S 'S “ t a 3 ï

£ "3 H3 ^ 32 w a N -T3 O ^ <W G

> , 0 o n g a

•3 .„-'g ©■“ !•§ _{■ 0Í .2 3! 33 -fi B}

. n _ 3 a 3

^ 'S'

¿ 3 3 « a 2 — 3

3

Ń 5 I =3 0.-S | ¿ s |

S Ł .S » S .8 > .0 s r - § ” ^ i | f

£ C/3 ^ Û

h

N ü*

« M M 0 ^ ^ O g ^ 3 cd g

>-. 5 . 2 - c e

»Xï N .

ü G> ' Í7 pG N G Ç g jh S a o

° N

cd i • w*

- • 3 1 ^ • u 2 . 3 t ' “ ■

b >.'5 >• CH ? 3 E

3 E

—; w . o cd

N N .

0 u ä • 1 S -o

? -oo<

o S a .

Ä — ^

° S ^ c .

G G G

-2 G -G ^ W ;

c d ^ O N g _ c t i 2 > ,, © n ■ i i 3 Ë

S g err—

33 tN Ę . 3 - 0 O0Í 3 3 . 3 !

c/} JD

a) ctf . o«J¿ ^ > • r s S l

^ 3 «o W 6 «3 • .2*

_H l-â G . 2 . O 3

o Oh Çfl

N - g

N O ^

> \ £.5 N cf.2.

TD *> O

.2-^ . S

a

Ç

n

§ 3 . 2

cd ©*

3 “ J S . S 5 3 Í » '

« o « 3 3 o n —-

3 « 3 5 ,Ï3 Ü “ -3 0Í

cd g : s. H-. 0) G O "G

• ï a ^ ^ ï ï ü - ï 6 3 e - a - B - s “ E g - 3

b

O

o

“ ^ —^ 3 3

ë ^ - © ï © ? « 3 g

■o >-3 : ° n 3 g S I

■ S ©* © a 15 "^ ' SToí -o o oj* > ■- o 0 .2

to N G Í 6 S © - Û) Cd <w

û) o ‘

g - a N > N H -i > . i l N D.-5 2

3 o 3 f . - . .

' L B - | | l § £

> cd ^ ^ „ Q

^ G N - G CL. G \¿ J 3 y ’O w ^ C G u cd

1 Í 3 3 5 S

£ 2 ‘B '1

0 . 8 - 2 . I

f i s . © Î

s

3

e

. 2 . « 3 ' O - o 3 ^ - ‘ B £

50 e .g .g g -o I .g -5T

• 2 - g .S

cd ’ O f - J í -T3

S T

T 3 ^ -N ^ cd

N 2 j S n ^ °

3 “ S B r a 3 o s u 3 j ¡ S 'o t . £ ' s

•

g_y

^ 3

N —^ "CJ

PG_îf! 3 ^

-N «5 ^ o

*3^3 S 5 3 > o 5 5 ©* ° £ 'TJ ? eu —< _

3 “ 'S © Z “

_n

_{^ y o} .2 -g

i S * 3

SI R 1 42 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • N R - 5

l 5

| i O 4 0

«5 c

n

G a>

r- c "X, n ^ ¡2 ^ *t3

^ aj .£ a -8 w --1 N

" •« i .2 ' B » i 5 . N E » i » ł

a i S n » 2 n . ® ^ ^

d> -73 _

%w -N O >"■ > , TO. TT j-1

_Q G* >>"5 £ y ^ ^ 3 ^ N >i a SP .2 G

w

dr £ G *—* O G '

g

*.H

S--H B “’-5 o o £ -2 'g n o h > 5 n w o . a S _ S P 3 » ! ' r d ^ » S

° I £ A -

n d

g-l* o -

c

g N G vN £ ' N

tj

4)

4) _

g

;

a

= O j^ Jj U >"

O O G* G

iii a>* x Asi

J3 .5 o -S

*5» -N ar A- G ° 3 ^ >

£ -a nca ^

o

p

a«o a.El Asi <v-xj O 'o 3 t& o i 5f J S i

™ 10 3 G? Cr* O £ G ^3 >> (

Cd1 U N [ .Si o _2 'P S

■ H JJ5 | -5 a

“ 1 « • !

a - 8 ° - S N

£ “O *2« 2 d> 2 N ‘O

■M U 2 f t ‘d - H U N ( D . H b c 'i ‘

G o n i- -G r- C

^{l i}

—

g* d> a j*

N o c G o 3 'OC £ N N -3 —

G c* G ' P G y; d> di O Tl

£ S jg £ .«£■§ ^ ■§ ^

d>

O N .2 S. 6. 6 .3

s a i “

p c a « .§ -2 o S - N . s ^ g o ^ g

o . 2 - 0 . 2 o > - o J S « '.£ • 3

. w) U y n j N A O ? G ‘iA

S o 5 a „ • _ a a - fe » . 2

N O ^ c d P P O N d ł B ^ ^ O - 2 o N c o » S ' » S S - * 0 i G ‘CA 5 ? ,

G d) , Asi

: a) • ° : •3

n

a ,

g g o :

N N ‘I

f ' §

£

3

* ‘c a G o ^ c a G G O ?

a « c 3 -2 “ 3 N I - S ^ O

3 p k ^

S

S . 2 . a o *

• t - A T G A> ~

£ ay a>

d) N ‘ 3 . X A i ‘ o

G U £ g

‘1 E J3 “ N ^ 5Ł ®

rei ŁU G n

2 >- 0 i

u > .2

N > £

> - 1 .2 3 -2 -O » B A b - « js o b ”13 o . b . & S S - S i Ł i 8 - S .p S

— ^ *S 5 ^ > O .iŁ

O d i - ^ J ^ O ^ G d )

- Ejd 8.^.2 o e

• G

2 ^

> * g - 2 _

G •- a —1 ^ -y yj

> u

h

c

dg

> J _ C A - P j > , c y . ^ ‘0

u ^ N G ca O o

.2

n

^ S - J S ' 13 J i

.

^ 'o G JS ^

G >> O G r* w <

^ N ^ <y g o ^ a - o ® N g d i . s r

•N CA ¿ 3 ,S> c rt _ Cd ^ A s i

^■3 c 8 i i P.-3 a °

■ 2 J B > . o i « p >

c N 2 i .2 ' « 2 -ol c

I - & 3 “ c ’ M

i . g 3 - 9 j s o J S - g ^

M G 'O i ' 3 - c 8 * S 3 ^ i ' u _ S ”

■5-“ 1 ^ - 1 ^ . a l ; -S -2 -.®

>- CA - N G TG d)

2 J e i >

f

«V G d> -V O ‘ G"

N 4) O -ni • w n . 3 d) y -n

o Jr CA N £ d)

73'°® °* - - N -3 G d> "2 a 3 O *73

' ci, d) 3 d) -O

c 2 -

n

U

p

& 6 | ' § >

« | e l £

G ^ >- O , G c .2» d) G

^ g [ A ż "G c

. 2 ^ o A

j s

-0 c.

■» ■? 1 B~ S >.3 ^

•G a JS d) O 7 3 3 o

- 3 &-2 -

p i

i «

- - -- G

2 N ‘O

N £ g G G

s a

' G . • U ^ CN

« > C i S

7, CL ‘N _, o ” W dł VH »“ C ^ -Th

! ? l S f £ - i S - s s - 2 i H s i

m i s i - g i - H i i

>^Asi © G

C -73 ^ 3 ca v

^ G «- ^ -f _

N D.A ^ ; 1 1 i >-.2 ;

« 2 3 S - Ń y A « 1 S ' 5 6 o « ^ S | j 3 2 - 3 “ 3 ' s ^ ^ 1 2 o •- C 3 -2\i

■ r “ . ¿ - S s s

" o . S S S C !

.S I a - o ca JH 3 g : G ^ >

N N ^ l i G N

o a2 3 U 3 • CJ

^ .H 0 -H f i 0 S P^A^ N g c •o/) P

8 g G T 2 rrt

cd G

c ‘o ^ o ”2 d> 2

G ‘ca T J ca G A2 -N G

‘wat ijdi KJI

j ' ;

nt

« .2 i. 5 Ł' S ‘5 i o « -

ń

S — '3* i ‘ Ś i? '®

•olo G *0 O U O § 5 - ,“ ^

a « - & g %ot

2 N " ź y § a lT"'0® dA C ^

o

0 5

g g

.X

3 1

[g -n

'2

-a ^ S> N - ° d>

C ^ j" ^ N N

N • ^ o G-r;* C ^ -S , 3 g T 3 a * g o g

■ g~ -S§l' ® ' l l

J 7 a « 3 S - o ! ■ «

I

«■** 3 i " J5,2"g •!■•§ t ‘g S-2.P4 13 a c a- S- ÓT. 5 o . 3 "a e 3 ^ - S

t s

J

nb

„ Cd - t Q. > 3 ChI _ , ‘ CA 3 U . „ 7 77 JTa 3 i O

g * C -§’? 1 -H i g a - s l l o |

1 5 i « .s-t t S ŚS « P. ? S '5 S ¥ £ T 2 1 56 l i

^{O. O}

P'ĆA i

2 - 0

u. p

I

li ‘O

G JA N p CA O, li

>>'N 3 C -T 3 CA >ph

^ cd" Asi G

O o G d) ' S J d. S o) l ‘ CA A 1" t t -D d) d>

.¿•8

a '5

5 c -a ”P .

0 -3

o - 9

° •- _ |

d> A- • ' d) ^ -jo c

8 » . ! 3 5 S

« i i S a - ^ o f -

i •= t 10 — '« T i o g a o. g i3

■3J2

N TG

-N f

0)

t g

3 E S

O d)

3 2 v

a

” 2 2 k G O *3

* 00.2 . > c

0) G > 3 w

H a e I M

W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E

W Y K A Z Ź R Ó D E Ł Z A K U P U

A k u m u la to r y .

r .,P E T E A " P o ls k ie T o w . A k u m u la to r o ­ w e S . A . F a b ry k a i b iu ra : B ia­

ła k /B ie ls k a , te l. B ie ls k o 20-43.

Z a rz ą d : W a rs z a w a , K o p e rn ik a 13, te l. 539-09.

Z. A . T. Z a k ła d y A k u m u la t o r o w e s y s t . „ T U D O R " , S p . A k c . W a r­

s z a w a , Z ło ta Nr. 35, te l. c e n tr a ­ la : 5.62-60. O d d z ia ły : B y d ­ g o s z c z , ul. Ś lą ska 13, te l. 13-77.

K a to w ic e , Ś -g o P a w ła 6, te l.

326-50. L w ó w , N a b ie la k a 21, te l. 52-35. P oznań, ul. D z ia ły ń - sk ic h 3, te l. 11-67. F a b ry k a a k u ­ m u la to ró w o ło w ia n y c h i ż e la z o - n ik lo w y c h w P ia s to w ie st. ko l.

P ru szkó w .

A p a r a t y d la p r q d ó w s il­

n y c h w y s o k ie g o i n is ­ k ie g o n a p ię c ia .

„ E le k tr o a u to m a t" , Z a k ła d y E le k tr o te c h ­ n ic z n e , W a rs z a w a , ul. D z ie ln a 72, te l. 11.94-77, 11.94-78 i 11.94-88.

Inż. J ó z e f Im a s s , F a b r y k a A p a r a t ó w E le k t r y c z n y c h , Ł ó d ź , ul. P io tr k o w ­ ska 255, te l. 138-96 i 111-39.

F a b r y k a A p a r a t ó w E le k t r y c z n y c h S.

K le im a n i S - w ie , W a rs z a w a , O k o p o ­ w a 19, (g m a c h y w ła s n e ) , te l. 234-26, 234-53, 683-77 i 645-31.

K. S z p o t a ń s k i i S -k a , S . A . F a b r y k a A p a r a t ó w E le k t r y c z n y c h , W a rs z a w a j (K a m io n e k ), ul. K a łu s z y ń s k a 2 -a /4 /6 (g m a c h w ła s n y ) , t e le f o n y 10-02-43, 10-01-43, 10-00-43.

A p a r a t y e le k tr . d o o d ­ b ija n ia k a m ie n ia k o ­ tło w e g o .

„ D e v o o r d e " Inż. J ó z e f F e in e r, K ra k ó w , Z y b lik ie w ic z a 19.

A r m a t u r y i p r z y b o r y d o o ś w ie tle n ia e le k t r y c z ­ n e g o .

B r a c ia B o r k o w s c y , Z a k ł. E le k tro te c h n . S. A. (fa b r.), W a rs z a w a , A l. J e ro ­ z o lim s k a 6, te l. 642-79.

A . M a r c in ia k , S. A. (fa b r.) W a rs za w a . Z a rz ą d i fa b ry k a , ul. W ro n ia 23, te l. 595-72 i 592-02. W z o ro w n ia , ul. Z ło ta 49, te l. 260-76.

/ \ u t o m a t y r o z r u c h o w e .

„ E le k t r o a u t o m a t " , Z a k ła d y E le k tro te c h ­ n ic z n e , W a rs z a w a , ul. D z ie ln a 72,

te l. 11.94-77, 11.94-78 i 11.94-88.

K . i W . P u s to ta , W a rs z a w a , M a z o w ie c ­ ka 11, te l. 503-30.

B e z p ie c z n ik i, k o r k i i g łó w k i ( 8 0 — 2 0 0 A ) .

H e f fn e r i B e r g e r , K ra k ó w , Św. A n n y 3.

K a to w ic e , M a rja c k a 7.

B iu r a i z a k ła d y e le k łr .

M ic h a ł Z u c k e r , J a n S t r a s z e w ic z , B iu ro E le k t r o t e c h n ic z n e , W a rs z a w a , M a r­

s z a łk o w s k a 119, te l. 274-84 i 609-98.

O h r o m o n ik ie lin a , n ik ie - lin a , k o n s ta n ta n .

S t a n is ła w C o h n , W a rs z a w a , S e n a ­ to rs k a 36, te l. 641-61 i 641-62.

E le k t r o lit d o a k u m u la to ­ r ó w ż e la z o - n ik lo w y c h .

Z . A . T. Z a k ła d y A k u m u la to r o w e s y s t . „ T U D O R " , S p . A k c . W a r­

sza w a , Z ło ta Nr. 35, te l. c e n tr a ­ la : 5.62-60. O d d z ia ły : (p a trz ru­

b ry k a A k u m u la to ry ).

E l e k ł r o p o m p y , d m u ­ c h a w k i .

F a b r y k a M a s z y n i A p a r a t ó w E le k t r y c z ­ n y c h , A . G r z y w a c z , W a rs z a w a , ul.

Z ło ta 24, te l. 584-80.

E le k t r o w ie r t a r k i fie r k i.

s z li-

„ D e a " A n to n i D ą b r o w s k i (w y tw ó r n ia k r a jo w a ) , W a rs z a w a , ul. Ta m ka 45-a, te l. 585-21.

F a b r y k a M a s z y n i A p a r a t ó w E le k t r y c z ­ n y c h , A . G r z y w a c z , W a rs z a w a , ul.

Z ło ta 24, te l. 584-80.

E m a ljo w a n e p r z e w o d n i­

k i m ie d z ia n e .

S t a n is ła w C o h n , W a rs z a w a , S e n a ­ to rs k a 36, te l. 641-61 i 641-62.

G a lw a n o te c h n ik a .

O i e p l a r k i i s u s z a rk i.

In i. L. K o r d o w s k i i S -k a . W y tw ó r n ia p re c y z . a p a r a tó w e le k tr . S p ó łk a z o. o., W a rs z a w a , ul. N o w y Ś w ia t 34, te l. 696-02.

D ź w i g i e le k tr y c z n e .

R o m a n G r o n io w s k i, S p ó ł k a A k c y jn a , F a b r y k a D ź w ig ó w , W a rs z a w a , E m ilji P la te r 10, te l. 918-20, 918-22, 955-17.

S t a n is ła w C o h n , W a rs z a w a , S ena­

to rs k a 36. J e n e ra ln e P rz e d s ta ­ w ic ie ls t w o i O d d z ia ł F a b ry c z n y Z a k ła d ó w L a n g b e in - P fa n h a u se r S. A.

G r z e j n i k i e le k tr y c z n e .

B r a c ia B o r k o w s c y , Z a k ł. E le k t r o ­ te c h n . S. A . (fa b r.) W a rs z a w a , A l. J e ro z o lim s k a 6, te l. 642-79.

„ K o n t a k t " T o w . E le k t r y c z n e , S p . z o . o.

(F a b r.) L w ó w , t e le f. 580, 4213, 8021.