WP-IV Kraków, 12 lipca 2018 r. WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

(1)

WOJEWODA MAŁOPOLSKI

WP-IV.9932.1.9.2018 Kraków, 12 lipca 2018 r.

Pani

Anna Chrobak-Popławska

Dyrektor

Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem

WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 998 t.j. z późn. zm.), rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720), rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 roku w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r., poz. 1477), upoważnienia do kontroli Nr 21/2018 z 10 kwietnia 2018 roku (znak: WP-IV.0030.21.2018) oraz upoważnienia do kontroli Nr 30/2018 z 15 maja 2018 roku (znak: WP-IV.0030.30.2018), wydanych z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Małgorzatę Lechowicz – I Zastępcę Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, przeprowadzona została w trybie zwykłym kontrola doraźna w Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem, ul. Tetmajera 31, 34-500 Zakopane.

Czynności kontrolne w siedzibie Placówki zostały przeprowadzone 16, 17, 18 kwietnia oraz 16 maja 2018 roku przez zespół kontrolny w składzie:

 Monika Sacha – inspektor wojewódzki - przewodnicząca zespołu,

 Teresa Marynowicz – Kierownik Oddziału,

 Damian Brozenbach – inspektor wojewódzki,

 Małgorzata Klimasara – inspektor wojewódzki.

Zakres kontroli obejmował: zweryfikowanie informacji pozyskanych ze środków masowego przekazu, dotyczących ewentualnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu Placówki, ocenę standardu opieki i wychowania oraz ocenę zgodności zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami.

Klasyfikacja wg budżetu zadaniowego: Funkcja 13. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny; zadanie 13.4. Wspieranie rodziny; podzadanie 13.4.2. Wsparcie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz piecza zastępcza nad dzieckiem; działanie 13.4.2.4. Finansowanie, monitorowanie oraz kontrola realizacji zadań w obszarze wspierania rodziny i systemie pieczy zastępczej.

(2)

Okres objęty kontrolą: od 10 listopada 2016 roku do 16 kwietnia 2018 roku.

Ilekroć w wystąpieniu pokontrolnym użyto następujących skrótów, należy przez to rozumieć:

 „ustawa” – ustawa z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 998 t.j. z późn. zm.),

 „rozporządzenie” - rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720),

 „Placówka”, „CWDiR” – Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem, ul. Tetmajera 31.

Ustaleń kontrolnych dokonano analizując dokumentację prowadzoną w Placówce, rozmów przeprowadzonych z dziećmi oraz Dyrektorem, a także ankiet wypełnionych przez dzieci oraz personel Placówki.

Sformułowanie oceny działalności Placówki nastąpiło na podstawie wyników:

1) analizy dokumentacji 23 wychowanków Placówki, 2) analizy akt osobowych pracowników Placówki,

3) analizy dokumentów formalnych (regulaminów i procedur funkcjonujących w Placówce), 4) analizy „Listy kontrolnej” wypełnionej przez Jednostkę,

5) analizy ankiet wypełnionych przez wychowanków oraz personel Placówki,

6) analizy dokumentacji z kontroli przeprowadzonych w Placówce w 2015 i 2016 roku.

I. Ustalenia formalne w zakresie kontroli

Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem jest publiczną placówką opiekuńczo- wychowawczą typu socjalizacyjnego, przeznaczoną dla 28 wychowanków. Praca wychowawcza w Placówce prowadzona była w dwóch grupach wychowawczych.

Organem prowadzącym Placówkę jest Starostwo Powiatowe w Zakopanem, które posiada zezwolenie na prowadzenie Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem, wydane decyzją Wojewody Małopolskiego nr 13/2012 z 8 października 2012 r. (znak: WP IV.

9423.15.12).

Kontrolowana Placówka działa w oparciu o Statut Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem, zatwierdzony Uchwałą Nr XII/79/11 Rady Powiatu Tatrzańskiego z 30 listopada 2011 roku oraz Regulamin Organizacyjny Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem, który stanowi Załącznik nr 2 do Uchwały Nr 147/6/16 Zarządu Powiatu Tatrzańskiego z dnia 17 lutego 2016 roku oraz Regulamin Organizacyjny, który stanowi załącznik do Uchwały Nr 272/4/17 Zarządu Powiatu Tatrzańskiego z dnia 25 stycznia 2017 roku.

Analiza Regulaminu Organizacyjnego wykazała, że w Rozdziale IV „Zasady i tryb przyjmowania wychowanków do Domu Dziecka w Zakopanem” wykazała, że zawiera zapisy na podstawie uchylonego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. Nr 201, poz. 1455), cyt.:

„Do placówki nie przyjmuje się dzieci:

1. z niepełnosprawnością fizyczną lub ze zdiagnozowaną chorobą psychiczną wymagających stałej indywidualnej opieki i leczenia,

2. niedostosowanych społecznie, uzależnionych od środków odurzających, psychotropowych i alkoholu,

3. z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i głębokim.”.

(3)

ZALECENIE NR 1:

Dostosowanie zapisów Regulaminu Organizacyjnego Placówki do obowiązujących przepisów prawa: ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy oraz rozporządzenia w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej

TERMIN REALIZACJI:

Powyższe zalecenie należy zrealizować do 30 września 2018 r.

II. Zatrudnienie

Od 1 maja 2015 r. na mocy Uchwały Nr 54/17/15 Zarządu Powiatu Tatrzańskiego z dnia 29 kwietnia 2015 roku funkcję p.o. Dyrektora Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem pełniła Pani Anna Chrobak-Popławska. Na mocy Uchwały Nr 179/20/16 z dnia 25 maja 2016 roku pani Anna Chrobak-Popławska została mianowana Dyrektorem Placówki z dniem 1 czerwca 2016 roku. Pani Anna Chrobak-Popławska posiadała kwalifikacje do pracy na stanowisku dyrektora, określone w art. 97 ustawy (wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku pedagogika specjalna, ze specjalnością rewalidacja przewlekle chorych i kalekich, a także staż pracy z dzieckiem lub rodziną od 1985 roku).

Akta osobowe Dyrektora zawierały oświadczenia, o których mowa w art. 97 ust. 3 pkt 3-5 ustawy oraz zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy w placówce opiekuńczo-wychowawczej, natomiast nie zawierały zakresu czynności. Zakres został przesłany 25 kwietnia 2018 roku do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie przez Starostwo Powiatowe w Zakopanem pocztą elektroniczną.

Funkcję Zastępcy Dyrektora pełnił Pan Radosław Morawski-Rapacz, który posiadał wykształcenie wyższe na kierunku pedagogika społeczno-opiekuńcza. Pismem z 27 kwietnia 2018 roku, które wpłynęło do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie 8 maja 2018 roku, Pani Dyrektor poinformowała, że pan Radosław Morawski-Rapacz został odsunięty od wykonywania obowiązków służbowych. Od 26 kwietnia 2018 roku obowiązki Zastępcy Dyrektora pełni Pan Krystian Niechciał, który od 1 września 2017 roku pracował w Placówce na stanowisku wychowawcy.

W okresie objętym kontrolą opiekę i pomoc wychowankom Placówki zapewniało 11 wychowawców, z tego 2 pracowników przebywało na urlopie wychowawczym (10,5 etatu), psycholog (0,5 etatu) oraz pedagog zatrudniony do 31 sierpnia 2017 roku (0,25 etatu).

Dodatkowo na umowę zlecenie zatrudnione były 2 osoby, w tym jedna do prowadzenia zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, a druga jako instruktor do zajęć plastycznych. Po przeanalizowaniu akt osobowych pracowników zatrudnionych w Placówce stwierdzono, że w Jednostce w okresie kontrolnym wystąpiła duża rotacja osób zatrudnionych na stanowisku wychowawcy.

Kwalifikacje pracowników merytorycznych były zgodne z art. 98 ustawy. W teczkach akt osobowych wszystkich pracowników znajdowały się aktualne zaświadczenia lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy w placówce opiekuńczo-wychowawczej. W jednej z teczek akt osobowych pracowników merytorycznych zatrudnionych w Placówce stwierdzono brak oświadczenia, o którym mowa w art. 98 ust. 3 pkt 1-3 ustawy, natomiast w pozostałych aktach osobowych ww. oświadczenia znajdowały się. Z uwagi na jednostkowy charakter nieprawidłowości oraz to, że osoba, która nie złożyła oświadczenia, nie pracuje już w Placówce, odstępuje się od wydania zalecenia pokontrolnego.

III. Dane dotyczące wychowanków

W dniu kontroli w Placówce przebywało 22 wychowanków (12 dziewcząt i 10 chłopców) w wieku od 7 do 18 lat. W Placówce przebywało 2 dzieci w wieku poniżej 10 roku życia ze starszym rodzeństwem.

(4)

W okresie objętym kontrolą w Placówce przebywało łącznie 31 wychowanków, w tym:

 1 sierota naturalna,

 10 dzieci z uregulowaną sytuacją prawną,

 10 dzieci zgłoszono do ośrodka adopcyjnego w celu poszukiwania dla nich rodziny przysposabiającej zgodnie z zapisem art. 100 ust. 4 ustawy, 1 wychowanek odmówił zgłoszenia do ośrodka adopcyjnego w celu poszukiwania rodziny przysposabiającej,

 6 dzieci powróciło pod opiekę rodzin biologicznych,

 2 dzieci, które przed skierowaniem do placówki przebywały w rodzinie zastępczej niezawodowej,

 2 dzieci przeniesionych do placówki opiekuńczo-wychowawczej typu specjalistyczno- terapeutycznego,

 6 usamodzielnionych wychowanków,

 2 wychowanków przebywało na leczeniu w szpitalu psychiatrycznym,

 2 wychowanków umieszczonych w Młodzieżowych Ośrodkach Wychowawczych w Pogroszynie i w Jaworzu,

 2 wychowanków umieszczonych w Młodzieżowych Ośrodkach Socjoterapii w Wojsce oraz w Łysej Górze.

Podczas prowadzenia czynności kontrolnych przeanalizowano również dokumentację wychowanki urlopowanej z Placówki

[TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹

ZALECENIE NR 2:

Realizowanie zapisów art. 112¹ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U z 2017, poz. 682) poprzez wykonywanie bieżącej pieczy nad dzieckiem umieszczonym w Placówce zgodnie z postanowieniem Sądu.

Powyższe zalecenie należy zrealizować, od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego.

Z Listy kontrolnej wynika, że w okresie od 10 listopada 2016 roku Dyrektor Centrum, zgodnie z art. 100 ust. 4a ustawy, złożył do sądu 14 wniosków wraz z uzasadnieniem o wszczęcie z urzędu postępowania o wydanie zarządzeń wobec dziecka celem zbadania zaistnienia warunków umożliwiających jego powrót do rodziny albo umieszczenia go w rodzinie przysposabiającej. Analiza dokumentacji prowadzonej w Placówce wykazała, że wniosków takich było 8. Dyrektor Placówki wyjaśnił, że do załącznika nr 4 listy kontrolnej wpisane zostały sprawy, o jakie wnioskowała Placówka do sądu, np. o ustanowienie opiekuna prawnego. W związku z powyższym kontrolujący wyjaśnili Dyrektorowi Placówki, że zgodnie z art. 100 ust. 4a ustawy, cyt.:

„Dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej w terminie 18 miesięcy od dnia umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej składa do właściwego sądu wniosek wraz z uzasadnieniem o wszczęcie z urzędu postępowania o wydanie zarządzeń wobec dziecka celem zbadania zaistnienia warunków umożliwiających jego powrót do rodziny albo umieszczenia go w rodzinie przysposabiającej. Do wniosku dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej dołącza opinię gminy lub podmiotu prowadzącego pracę z rodziną.”

(5)

IV. Dokumentacja

Akta osobowe wychowanków zawierały następujące dokumenty: skierowanie do placówki, postanowienie sądu, dokumentację zdrowotną, dokumentację szkolną, zaproszenia na zespół.

Kontrolowana Placówka prowadziła następującą dokumentację:

1. Diagnozę psychofizyczną, opracowaną przez psychologa zatrudnionego w Placówce oraz pedagoga. Diagnoza psychofizyczna sporządzana była do miesiąca po przyjęciu dziecka do Placówki. W diagnozie uwzględniano analizę mocnych stron dziecka i jego potrzeb w zakresie opiekuńczym, rozwojowym, emocjonalnym oraz społecznym, przyczyny kryzysu w rodzinie oraz wpływu tego kryzysu na rozwój dziecka, relacji dziecka z jego najbliższym otoczeniem oraz osobami ważnymi dla dziecka, rozwoju dziecka. Diagnoza zawierała, odpowiednio do wieku, rozwoju i doświadczeń dziecka, wskazania dotyczące dalszej pracy pedagogicznej z dzieckiem, wskazania dotyczące programu terapeutycznego, pracy z rodziną dziecka oraz przygotowania dziecka do usamodzielnienia. Diagnoza była aktualizowana, jeżeli wymagała tego sytuacja – w aktach kontroli znajduje się kserokopia diagnozy psychofizycznej dziecka, jako przykład sposobu sporządzania ww. dokumentu.

2. Plan pomocy dziecku, opracowany przez indywidualnego wychowawcę przy współudziale wychowanka, bez udziału podmiotu odpowiedzialnego za współpracę z rodziną. Plan sporządzany był do miesiąca od przyjęcia dziecka do Placówki.

W dokumencie ujmowano wyznaczony cel pracy z dzieckiem, uwzględniający powrót dziecka do rodziny, umieszczenie dziecka w rodzinie przysposabiającej, umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub przygotowanie dziecka do usamodzielnienia oraz cele i działania krótkoterminowe i długoterminowe. Cele opracowane były dla następujących sfer: opiekuńczej i rozwojowej, funkcjonowanie dziecka w rodzinie oraz współpraca z rodziną, funkcjonowanie dziecka w placówce, rozwój emocjonalny i społeczno-moralny, stan zdrowia dziecka, rozwój umysłowy i edukacja szkolna. Plan pomocy dziecku opracowywany był na podstawie diagnozy psychofizycznej dziecka, o której mowa w § 14 rozporządzenia, oraz na podstawie dokumentów takich jak opinie psychologiczne, szkolne, orzeczenia z poradni psychologiczno-pedagogicznych, dokumentacji zdrowotnej, a także na podstawie obserwacji dziecka. Dokument był modyfikowany w zależności od zmieniającej się sytuacji dziecka lub jego rodziny i zawierał datę modyfikacji, modyfikowane działania, termin realizacji, osobę odpowiedzialną, rzeczywiste efekty podejmowanych działań, podpis. Plany pomocy dziecku nie były podpisane przez wychowawcę, asystenta rodziny ani pracownika socjalnego, nie zawierały również daty, na jaki okres zostały sporządzone oraz kiedy zostały opracowane – w aktach kontroli znajduje się kserokopia planu pomocy dziecku, jako przykład sposobu sporządzania ww.

dokumentu.

ZALECENIE NR 3:

Realizowanie zapisów art. 93 ust. 4 pkt 2 oraz art. 100 ust. 1 poprzez opracowanie planu pomocy dziecku we współpracy z asystentem rodziny prowadzącym pracę z rodziną dziecka, a w przypadku, gdy rodzinie dziecka nie został przydzielony asystent rodziny, we współpracy z podmiotem organizującym pracę z rodziną.

Powyższe zalecenie należy zrealizować, poprzez stosowanie ww. przepisów, od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.

(6)

3. Kartę pobytu dziecka, która zawierała dane, o których mowa w § 17 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia. Dokument prowadzony był w formie tabelarycznej, podzielony był na 9 obszarów, tj. relacje dziecka z rodzicami i innymi osobami bliskimi dziecku, opis funkcjonowania społecznego dziecka w placówce i poza nią, z uwzględnieniem samowolnego opuszczenia placówki, informacje o przebiegu kontaktów placówki ze szkołą, do której dziecko uczęszcza oraz jego nauki szkolnej, opis rozwoju dziecka ze szczególnym uwzględnieniem stanu emocjonalnego i samodzielności dziecka, informacje o stanie zdrowia dziecka, w tym stanie zdrowia psychicznego, informacje o lekach podawanych dziecku, informacje o pobytach w szpitalu, w tym w szpitalu psychiatrycznym, informacje o szczególnych potrzebach dziecka i znaczących dla dziecka wydarzeniach, opis współpracy placówki z instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz dziecka i rodziny, w tym z asystentem rodziny. Z analizy skontrolowanych akt wychowanków wynika, że karty wypełniane były przez wychowawcę, który wypełniając dokument nie podpisywał się pod nim oraz nie odnotowywał daty jego uzupełniania, co uniemożliwia stwierdzenie prawidłowej realizacji zapisu § 17 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia – w aktach kontroli znajduje się kserokopia karty pobytu dziecka, jako przykład sposobu sporządzania ww. dokumentu.

REKOMENDACJA NR 1:

Wpisywanie konkretnych dat wypełniania kart pobytu oraz podpisywanie się osoby uzupełniającej dokument, aby można było stwierdzić prawidłową realizację zapisu § 17 ust.1 pkt 2 rozporządzenia.

4. Kartę udziału w zajęciach prowadzonych przez psychologa, która zawierała następujące informacje: datę, opis przebiegu oraz podpis – w aktach kontroli znajduje się kserokopia karty udziału w zajęciach prowadzonych przez specjalistów, jako przykład sposobu sporządzania ww. dokumentu.

5. Arkusz badań i obserwacji psychologicznych, który zawierał następujące informacje:

datę, opis, podpis – w aktach kontroli znajduje się kserokopia arkusza badań i obserwacji psychologicznych, jako przykład sposobu sporządzania ww. dokumentu.

6. Arkusz badań i obserwacji pedagogicznych, pn. „Kwartalny arkusz badań i obserwacji pedagogicznych”, który zawierał następujące informacje: datę, rodzaj badania, instytucję lub osobę dokonującą badania, wynik badań oraz podpis. Dokument nie był prowadzony dla wszystkich wychowanków, ponadto od września 2017 roku dokument nie był prowadzony dla żadnego wychowanka. W aktach kontroli znajduje się kserokopia arkusza badań i obserwacji pedagogicznych, jako przykład sposobu sporządzania ww. dokumentu.

ZALECENIE NR 4:

Realizowanie § 17 ust.1 pkt 4, tj. prowadzenie arkusza badań i obserwacji pedagogicznych dla każdego wychowanka.

Powyższe zalecenie należy realizować od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.

(7)

7. Książkę ewidencji, prowadzoną zgodnie z § 17 ust. 5 rozporządzenia, zawierającą następujące dane: imię i nazwisko dziecka, datę i miejsce urodzenia wychowanka, adres rodziców, dotychczasowe miejsce stałego zamieszkania dziecka, skąd dziecko przybyło do domu dziecka. Dodatkowo dokument zawierał takie dane jak: zobowiązanie do alimentacji, adres opiekuna prawnego, nazwa organu admin. szkol. oraz data i numer skierowania dziecka do domu dziecka, numer i data postanowienia sądu opiekuńczego, data przyjęcia dziecka do domu dziecka, warunki pobytu dziecka w domu dziecka (forma świadczeń, okres świadczeń, wysokość odpłatności), nazwa organu adm. szkol., data i nr decyzji o skreśleniu, jeżeli decyduje sąd – data i nr postanowienia, data skreślenia wychowanka z ewidencji domu dziecka, nazwa i adres miejsca, dokąd został skreślony wychowanek.

Osoby pracujące w kontrolowanej Placówce z dziećmi w godzinach nocnych przeprowadzały trzykrotnie w ciągu nocy obchód zgodnie z § 12 ust. 2 rozporządzenia.

Informacje z obchodów odnotowywane były w dokumencie pod nazwą Dziennik zajęć wychowawczych, w którym zawarte były następujące dane: godziny obchodów, uwagi oraz podpis.

W Placówce opracowana i prowadzona była następująca dokumentacja wewnętrzna:

 Dziennik zajęć wychowawczych, w którym odnotowywano wypisy wychowanków, podawanie leków, zajęcia wychowawcze, uwagi, godziny pozadydaktyczne, godziny obchodów nocnych, kontakty (data/godzina, rozmowa telefoniczna/osobista – odwiedziny itp., osoba, instytucja, temat rozmowy/ustalenia, podpis) oraz uwagi do każdego dziecka (dobre i złe), kontakty ze szkołą (data/godzina, rozmowa telefoniczna/osobista (odwiedziny itp.), osoba/instytucja),

 Kodeks etyki pracowników Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem,

 Regulamin korzystania z magazynku sportowego/narciarni,

 Regulamin korzystania z rowerowni,

 Regulamin wychowanka, w którym w karach stosowanych w stosunku do dzieci widnieje zapis cyt. „upomnienie przez wychowawcę na forum grupy”, zapis ten może świadczyć o łamaniu praw dziecka,

Zaktualizowanie Regulaminu wychowanka, w taki sposób, aby nie zawierał zapisów świadczących o możliwości łamania praw dziecka.

Powyższą rekomendację należy realizować od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.

 Regulamin odwiedzin i zwalniania wychowanków w Domu Dziecka w Zakopanem, w którym wyznaczone zostały godziny, kiedy najbliżsi mogą odwiedzać dziecko w Placówce. Zapis taki może świadczyć o ograniczaniu kontaktów najbliższych z dziećmi.

Zaktualizowanie Regulaminu odwiedzin, w taki sposób, aby zapisy dokumentu nie świadczyły o utrudnianiu dzieciom kontaktu z rodzicami i innymi osobami bliskimi.

(8)

 Zasady BHP i Regulamin korzystania z siłowi CWDiR w Zakopanem,

 Procedura odwołania się wychowanka od kary udzielonej w CWDiR w Zakopanem do instytucji zewnętrznych,

 Procedura odwołania się wychowanka od kary udzielonej w CWDiR w Zakopanem.

Kserokopie ww. dokumentów oraz wzory stosowanych druków znajdują się w aktach kontroli.

V. Działania terapeutyczne podejmowane przez placówkę opiekuńczo-wychowawczą W toku czynności kontrolnych ustalono, iż w Placówce, oprócz rozmów wspierających i edukacyjnych, prowadzona była przez poprzednio zatrudnionego psychologa terapia psychologiczna.

Zatrudniony od lutego 2018 roku psycholog dwukrotnie zorganizował grupowe warsztaty profilaktyczne i psychoedukacyjne. Podczas czynności kontrolnych nie uzyskano informacji dotyczącej liczby wychowanków, którzy wzięli udział w zajęciach, powyższych danych nie uwzględniono również w liście kontrolnej.

Dokumentowanie wszystkich działań realizowanych przez psychologa.

Ponadto wychowankowie korzystali z terapii w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej (raz w tygodniu) oraz z zajęć logopedycznych w Szkole Podstawowej nr 1 (raz w tygodniu).

W trakcie prowadzenia czynności kontrolnych przeanalizowano dokumentację dotyczącą zapewniania wychowankom pomocy specjalistycznej.

[TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]²

ZALECENIE NR 5:

Realizacja zapisów art. 93 ust. 4 pkt 1 ustawy poprzez zapewnianie dziecku całodobowej opieki i wychowania oraz zaspokajanie jego niezbędnych potrzeb, w szczególności emocjonalnych rozwojowych, zdrowotnych, bytowych, społecznych i religijnych oraz

§ 18 ust 1 pkt 5 rozporządzenia poprzez zapewnienie dostępu do zajęć wychowawczych, kompensacyjnych, a także terapeutycznych i rewalidacyjnych, o ile takie są wskazane dla dziecka

Powyższe zalecenie należy realizować od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego

[TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]³

(9)

VI. Działania podejmowane przez placówkę opiekuńczo-wychowawczą, umożliwiające kontakt dziecka z rodzicami i innymi osobami bliskimi oraz w celu powrotu dziecka do rodziny

W kontrolowanej Placówce pracę z rodziną wychowanków prowadzili: wychowawca sprawujący indywidualną opiekę nad dzieckiem oraz Dyrektor Placówki.

W Placówce organizowane były uroczystości i inne imprezy, w tym z okazji I Komunii Świętej, Bierzmowania, imprezy okolicznościowe.

Placówka włączała rodziców do realizacji zadań dotyczących pracy z dzieckiem poprzez uczestnictwo rodziców w zebraniach szkolnych, udział rodziców w konsultacjach u lekarzy specjalistów.

Z przeanalizowanej dokumentacji wynika, że w okresie objętym kontrolą rodziny biologiczne 15 wychowanków utrzymywały kontakt z dziećmi przebywającymi w Placówce:

 z 4 wychowankami kontakt telefoniczny odbywał się 4 razy w tygodniu,

 z 2 wychowankami kontakt telefoniczny odbywała się 2 razy w tygodniu,

 z 8 wychowankami kontakt telefoniczny był sporadyczny.

Natomiast do domów rodzinnych wyjeżdżało 7 wychowanków, w tym 3 wychowanków co dwa tygodnie oraz na ferie i święta, 1 wychowanek był w domu 6 razy, 1 wychowanek wyjechał do domu 4 razy, 1 wychowanek wyjeżdżał co tydzień oraz w ferie, święta, wakacje, dni wolne od nauki, 1 wychowanek był urlopowany do babci, która ma zostać rodziną zastępczą.

W aktach kontroli znajduje się tabela zawierająca szczegółowe dane dotyczące kontaktów poszczególnych dzieci z rodzicami oraz dane dotyczące częstotliwości wyjazdów do domów.

Pracownicy Placówki nadzorowali dzieci wyjeżdżające do domów rodzinnych poprzez kontakty telefoniczne, w razie potrzeby wizyty osobiste wychowawców w domach wychowanków. W dokumentacji dzieci znajdowały się notatki ze spotkań w domach rodzinnych wychowanków.

Pracę z rodziną dokumentowano w karcie pod nazwą Kontakty z rodziną, który zawierał następujące dane: imię i nazwisko osoby, stopień pokrewieństwa, temat rozmowy, ustalenia, podpisy.

W okresie objętym kontrolą 2 rodziny wychowanków (8 dzieci) miały przydzielonego asystenta rodziny. Współpraca z asystentem obejmowała udział w posiedzeniach Zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka.

W przypadku nieprzydzielenia rodzinie wychowanka asystenta rodziny, Placówka współpracowała z pracownikami socjalnymi m.in.: Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Wiśniowej, Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Poroninie, Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Krościenku, Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Kościelisku, Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Jaworznie. Współpraca obejmowała: pozyskiwanie informacji o aktualnej sytuacji życiowej rodziny wychowanków (kierowanie do pracowników socjalnych próśb o zbadanie warunków umożliwiających powrót dziecka do rodziny), omawianie sytuacji dziecka i jego rodziny na posiedzeniach zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka i ustalanie wspólnych oddziaływań.

Podczas przeprowadzania czynności kontrolnych ustalono, że rodzeństwa nie przebywały w jednej grupie wychowawczej, tylko zostały rozdzielone. Z ustnych wyjaśnień pani Dyrektor wynika, że dzieci umieszczane są w dwóch różnych grupach wychowawczych ze względu na ich wiek, pierwsza grupa przeznaczona jest dla młodych dzieci natomiast druga grupa tzw.

grupa „usamodzielnienia” dla dzieci starszych, w której dzieci wrażane są do usamodzielnienia. Kwestia rozdzielania rodzeństw była analizowana podczas kontroli doraźnej, przeprowadzonej w Placówce 22 i 30 czerwca oraz 1 i 3 lipca 2015 roku.

(10)

W wystąpieniu pokontrolnym z 17 grudnia 2015 r. wystosowano Zalecenie pokontrolne Nr 3, cyt.: „Realizowanie zapisów art. 112⁸ ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r., poz. 583) poprzez stosowanie zasady nie rozdzielania rodzeństwa.”.

Podkreślić należy, że umieszczenie dzieci w tej samej grupie jest sprawą bardzo ważną i kluczowym elementem procesu wychowawczego. Zadaniem Placówki jest podejmowanie działań w celu powrotu dziecka pod opiekę rodziny biologicznej i dbanie o podtrzymanie więzi rodzinnej, nie tylko z rodzicami, ale przede wszystkim z rodzeństwem, które razem z nim po opuszczeniu domu rodzinnego trafiło do nowego środowiska. Zgodnie z art. 4 pkt. 4 ustawy, dziecko ma prawo do stabilnego środowiska wychowawczego. W tym mieści się wspólne zamieszkanie rodzeństwa, co umożliwia dzieciom bieżący, nieograniczony kontakt, zapewnia poczucie bezpieczeństwa (zwłaszcza młodszym dzieciom) oraz zapewnienie opieki przez tych samych wychowawców.

Pismem z 12 stycznia 2016 roku, odpowiadając na zalecenia pokontrolne Pani Dyrektor poinformowała, że cyt.: „(…) Zapisy art,. 112⁸ ustawy z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015r. poz. 583) są realizowane, zasada nie rozdzielania rodzeństwa jest stosowana, rodzeństwa mieszkają wspólnie w pokojach (dziewczynki z dziewczynkami, chłopcy z chłopcami)”.

Czynności kontrolne przeprowadzone w Placówce w kwietniu i maju 2018 r. wykazały, że mimo przekazania w ww. piśmie informacji o zrealizowaniu zalecenia pokontrolnego rodzeństwa nie są umieszczane w tej samej grupie i nie mieszkają razem.

ZALECENIE NR 6:

Umieszczanie rodzeństw skierowanych do Placówki w tej samej grupie wychowawczej zgodnie z art. 112⁸ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U z 2017, poz. 682) oraz umożliwienie dzieciom zamieszkania w tym samym pokoju, chyba że byłoby to sprzeczne z dobrem dziecka.

[TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]⁴

ZALECENIE NR 7:

Realizowanie zapisów art. 93 ust 4 pkt 3 i 4 ustawy poprzez umożliwienie wychowankom Placówki kontaktu z rodzicami, rodzeństwem oraz osobami bliskimi (również z rodzeństwem i osobami znaczącymi przebywającymi w Placówce), chyba że Sąd postanowi inaczej.

Powyższe zalecenie należy realizować od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.

VII. Zapewnienie dziecku dostępu do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych

W dniu kontroli:

 11 wychowanków uczęszczało do szkoły podstawowej,

 7 wychowanków uczęszczało do gimnazjum,

(11)

 1 wychowanek do liceum,

 3 wychowanków do zasadniczej szkoły zawodowej.

Kontakty wychowawców ze szkołami odnotowywane były w dokumencie pod nazwą Kontakty ze szkołą, który zawierał następujące informacje: imię i nazwisko nauczyciela /pedagoga/psychologa/pracownika szkoły, termin rozmowy, ustalenia, podpisy.

Wychowankom w Placówce zapewniano pomoc w nauce, w szczególności przy odrabianiu zadań domowych. Pomocy tej udzielali wychowawcy. Na terenie Placówki prowadzone były przez nauczyciela-terapeutę, który został zatrudniony na umowę zlecenie, zajęcia w zakresie wyrównywania deficytów szkolnych, z których skorzystało 5 wychowanków.

Dzieci korzystały również z terapii w zakresie wyrównywania deficytów szkolnych poza Placówką w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Zakopanem (2 wychowanków) oraz szkole podstawowej - zajęcia z logopedą (1 wychowanek).

[TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]⁵

VIII. Zapewnienie dzieciom przez placówkę opiekuńczo-wychowawczą korzystania z przysługujących świadczeń zdrowotnych

Wszyscy wychowankowie przebywający w Placówce objęci zostali ubezpieczeniem zdrowotnym. Na dzień kontroli 16 wychowanków ubezpieczonych zostało przez Placówkę, natomiast 6 wychowanków ubezpieczonych zostało przez rodziców.

Podstawową opiekę lekarską wychowankom Placówki zapewniał Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej SP.P Walczak i Partnerzy, ul. Orkana 5c, 34-500 Zakopane.

Ponadto w okresie kontroli wychowankowie korzystali z pomocy lekarzy specjalistów w poradniach, m.in.: okulistycznej (7 wychowanków), psychiatrycznej (4 wychowanków), stomatologicznej (31 wychowanków), ortodontycznej (2 wychowanków), rehabilitacyjnej (4 wychowanków).

W aktach kontroli znajdują się tabele zawierające szczegółowe dane dotyczące poradni, z pomocy których korzystali wychowankowie oraz częstotliwości wizyt.

Leki oraz środki opatrunkowe przechowywane były w zamykanych szafkach w aneksach kuchennych. Sposób rozchodu leków ewidencjonowany był w Dzienniku podawania leków.

W dokumentacji wychowanków nie było zgody rodziców lub opiekunów prawnych na podawanie leków.

REKOMENDACJA NR 5 :

Podjęcie działań zmierzających do uzyskania od rodziców lub opiekunów prawnych wychowanków Placówki pisemnych zgód na podawanie dzieciom leków.

IX. Organizacja czasu wolnego wychowanków (zajęcia pozalekcyjne i rekreacyjno- sportowe)

Wychowankowie Placówki uczestniczyli w następujących zajęciach pozalekcyjnych oraz rekreacyjno-sportowych:

 na terenie Placówki: zajęcia plastyczne – 2 razy w tygodniu (25 wychowanków), wycieczki, spacery – kilka razy w miesiącu (29 wychowanków), gry i zabawy ruchowe –

(12)

kilka razy w miesiącu (29 wychowanków), wyjścia do kina, teatru – kilka razy w roku (27 wychowanków), wyjście do parku linowego – kilka razy do roku (29 wychowanków),

 poza Placówką: nauka pływania na basenie – 1 raz w tygodniu (15 wychowanków), zajęcia wokalne – raz w tygodniu (1 wychowanek), zumba – raz w tygodniu (4 wychowanków), ZHR – raz w tygodniu (2 wychowanków), taniec góralski – raz w tygodniu (1 wychowanek), zajęcia na siłowni w Hotelu Sośnica, wymiennie z nauką pływania (3 wychowanków), sztuki walki jujitsu – 2 razy w tygodniu (4 wychowanków), aerobik na siłowni Herkules – raz w tygodniu (3 wychowanków), zajęcia narciarsko-snowboardowe – w okresie ferii zimowych (27 wychowanków), piłka nożna – 2 razy w tygodniu (2 wychowanków), zajęcia wokalne teatralne oraz estradowe w Młodzieżowym Domu Kultury w Krakowie (1 wychowanek).

W aktach kontroli znajdują się tabele zawierające szczegółowe dane dotyczące: nazw instytucji, w których wychowankowie rozwijali swoje umiejętności i zainteresowania oraz częstotliwość zajęć, w których uczestniczyli wychowankowie.

Placówka organizowała dzieciom wypoczynek w okresie wakacji oraz ferii zimowych w następujących miejscowościach:

 Malechowo od 20 do 30 sierpnia 2016 roku – 15 wychowanków,

 Ustka od 2 do 18 lipca 2017 roku – 14 wychowanków.

Z przedstawionego przez Panią Dyrektor wykazu zajęć pozalekcyjnych dla wychowanków przebywających w Placówce wynika, że na 22 dzieci przebywające w Placówce w dniu kontroli, 17 z nich uczestniczyło przynajmniej w 3 zajęciach dodatkowych, pozostali wychowankowie przebywali poza Placówką, gdyż zostali umieszczeni w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych lub młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, lub też w dniach nauki szkolnej mieszkali w internatach. Ponadto pani Dyrektor wyjaśniła cyt. „Chcąc zapewnić dzieciom maksymalny rozwój edukacyjny, społeczny, kulturalny staram się zorganizować jak największą liczbę zajęć dodatkowych. W tym celu na początku roku szkolnego przygotowywana jest oferta zajęć, w których mogą uczestniczyć dzieci. Uczestniczą one w zajęciach sportowych, artystycznych, edukacyjnych zupełnie dobrowolnie, wybierając sobie te, które dla nich są atrakcyjne. Na terenie CWDiR w Zakopanem zatrudniona jest [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]⁶. Posiadamy współpracę z klubem Dawidek Team w okresie zimowym. Dzieci chodzą na zajęcia zorganizowane przez szkołę pływania Płetwal w Hotelu Sośnica na basen w każdą sobotę, mogą uczestniczyć na zajęciach w siłowni Herkules, a przez ostatni rok osobiście woziłam trzech wychowanków na zajęcia jujitsu do COS.

Spotkania te kończyły się bardzo miło. Zapraszałam chłopców systematycznie na hot-dogi lub hamburgery. Celem pełnego rozwoju dzieci, przez ostatni rok starałam się pozyskać sponsorów na zakup urządzeń sportowych oraz huśtawki przez budynkiem. Pragnę zaznaczyć, że wszystkie zajęcia zorganizowane są przez osoby posiadające kwalifikacje w tych kierunkach ze szczególną dbałością o bezpieczeństwo”.

Na podstawie przeanalizowanej dokumentacji oraz rozmów przeprowadzonych z dziećmi ustalono, że wychowankowie mają organizowane dodatkowe zajęcia, które dostosowane są do ich możliwości i potrzeb.

X. Usługi opiekuńczo-bytowe

Dzieciom umieszczonym w Placówce zapewniano:

 wyżywienie dostosowane do potrzeb rozwojowych dzieci. Zakupu żywności dokonywała intendentka. Posiłki (śniadania, obiady, podwieczorki i kolacje) przygotowywane były przez wychowanków w II grupie, natomiast w I grupie posiłki przygotowywane były przez kucharki w dni powszednie, natomiast w weekendy przez wychowanków pod nadzorem wychowawców. Posiłki przygotowywane były zgodnie z opracowanymi przez intendentkę jadłospisami (kserokopia jadłospisu znajduje się w aktach kontroli, jako przykład

(13)

planowanych posiłków). W Placówce wyznaczono stałe godziny spożywania posiłków:

śniadanie od 6.30 do 7.30, obiad od 14.00 do 16.00, kolacja od 18.30 do 21.00.

 odzież, obuwie, bieliznę i inne przedmioty osobistego użytku, stosownie do wieku i indywidualnych potrzeb. Zakupu ww. artykułów dla dzieci dokonywał wychowawca wspólnie z wychowankiem. W Placówce prowadzony był dokument p.n. „Karta odzieżowa wychowanka”, w którym odnotowane były rzeczy przekazane dziecku. Ponadto wychowankowie podpisywali fakturę zakupu odzieży dla nich zakupionej. Wychowawca indywidualny dokonywał przeglądu odzieży wychowanków oraz rozmawiał z nimi o ich potrzebach. Każdy wychowanek przechowywał odzież we własnej szafie,

 środki higieny osobistej oraz kosmetyki, które do stycznia 2018 roku zakupywane były przez wychowawców wspólnie z wychowankami, natomiast od stycznia 2018 roku wychowankowie otrzymywali kosmetyki, które przekazane zostały od sponsorów oraz kupowane były przez lidera grupy wychowawców. Wychowankowie mieli zapewnione, m.in. żel do mycia, mydło, pastę do zębów, szampon i odżywkę do włosów, dezodorant, środki do higieny intymnej, kremy, chusteczki higieniczne itp. Od dnia kontroli został wprowadzony Zeszyt odbioru środków kosmetycznych,

 zabawki odpowiednie do wieku rozwojowego: 6 komputerów znajdujących się w pracowniach komputerowych, łyżwy, narty, rowery, deski snowboardowe, nartosanki, rolki, trampolina, zewnętrzna siłownia, huśtawka, stół do ping-ponga, gra „Piłkarzyki”, gry planszowe, x-box, PlayStation itp.,

 kwotę pieniężną do własnego dysponowania zwaną „kieszonkowym”. Analiza dokumentacji wykazała, że wychowankowie otrzymywali kwotę pieniężną do własnego dysponowania. Wysokość kieszonkowego ustalana była zgodnie z wytycznymi określonymi w Regulaminie kieszonkowego, na zebraniu z wychowankami. Wysokość wypłacanych kwot nie była niższa niż 10 zł i nie wyższa niż 100 zł, co jest zgodne z art. 80 ust.1 pkt 2 ustawy. Odbiór kieszonkowego dzieci potwierdzały podpisem na liście kieszonkowego.

XI. Sposób organizowania przez dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej pracy wychowawczej w placówce

Z Listy kontrolnej wypełnionej przez Dyrektora Placówki wynika, że opieka w Placówce sprawowana była w dwóch grupach wychowawczych od poniedziałku do piątku: od 13.00 do 22.00 przez jednego wychowawcę w grupie pierwszej i od 14.00 do 22.00 przez jednego wychowawcę w grupie drugiej. Opieka nocna sprawowana była przez dwóch wychowawców:

jeden od godz. 22.00 do 9.00, drugi od 22.00 do godz. 8.00. Psycholog zatrudniony w Placówce pracował w następujących godzinach: poniedziałki i środy od 13.00 do 16.00, wtorki i czwartki od 13.00 do 18.00, natomiast w piątki od 8.00 do 12.00.

Natomiast w weekendy i dni wolne od zajęć szkolnych opiekę sprawował jeden, bądź dwóch wychowawców, w zależności od liczby dzieci przebywających w Placówce od godz.

8.00 do 22.00 i od godz. 22.00 do godz. 8.00.

Harmonogramy dyżurów w okresie podlegającym kontroli znajdują się w aktach kontroli.

Przeanalizowano grafiki dyżurów pracowników merytorycznych zatrudnionych w Placówce za okres objęty kontrolą i stwierdzono, że opieka nie była zapewniona przez całą dobę zgodnie z zapisami ustawy. W godzinach dopołudniowych od godz. 9.00 do godz.13.00 nikt nie pełnił dyżuru wychowawczego w grupach. W Liście kontrolnej Pani Dyrektor napisała, cyt.: „w razie choroby wychowanka przychodzi wychowawca na dyżur od godz. 9 do 14.”. Sposób zaplanowania dyżurów wychowawczych oraz wyjaśnienia Pani Dyrektor uprawdopodabniają jeden z zarzutów zawartych w artykule, który dotyczył uniemożliwiania dzieciom wejścia do Placówki, jeżeli skończyły lekcje przez godziną 14.00 i musiały czekać, aż przyjdzie wychowawca dyżurujący.

(14)

W pisemnym wyjaśnieniu Dyrektora czytamy: „(…) Do Placówki CWDiR w Zakopanem istnieją dwa wejścia. Jedno obok sekretariatu, a drugie od strony kuchni. Przy wejściu od strony sekretariatu jest zainstalowany domofon z wykazem pomieszczeń, do których można się dostać (…) Nie ma możliwości, aby osoba chcąca dostać się do budynku musiała stać na mrozie i czekać na otworzenie drzwi”.

Jak opisano powyżej analiza grafików wykazała, że w godzinach dopołudniowych, nie ma zapewnionej ciągłości opieki przez wychowawców. Z rozmów przeprowadzonych z dziećmi wynika, że mają możliwość wejścia do budynku, jednak pozostają bez nadzoru wychowawcy do godz. 14.00

ZALECENIE NR 8:

Zapewnienie wychowankom całodobowej opieki i wychowania, również w godzinach dopołudniowych, zgodnie z art. 93 ust. 4 pkt 1 ustawy oraz zapisów § 10 ust. 2 rozporządzenia, zgodnie z którym pod opieką jednego wychowawcy w czasie zajęć opiekuńczych i wychowawczych może przebywać nie więcej niż 14 dzieci.

Powyższe zalecenie należy zrealizować, poprzez stosowanie ww. przepisów, od dnia otrzymania niniejszego zalecenia.

W ramach prowadzonej kontroli przeanalizowano dokumentację wychowanków Placówki.

Poniżej opisano przypadki świadczące o problemach w nawiązywaniu kontaktu z dziećmi i skutecznym komunikowaniu się z nimi przez pracowników Placówki. [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]⁷

ZALECENIE NR 9:

Zapewnienie wychowankom zgodnie z art. 4, pkt 4 ustawy stabilnego środowiska wychowawczego oraz zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa zgodnie z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia.

[TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]⁸

ZALECENIE NR 11:

Zabezpieczenie dzieci przed poniżającym traktowaniem zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy poprzez wzmożenie nadzoru nad kadrą zatrudnioną w Placówce, w celu wyeliminowania stosowania przez pracowników niestosownego słownictwa, w tym zawierającego negatywne oceny dotyczące rodzin wychowanków, które w opinii wychowanków są poniżające i poinformowanie Wojewody o wprowadzonych w tym zakresie rozwiązaniach wraz z przekazaniem stosownych dokumentów.

Powyższe zalecenie należy zrealizować, poprzez stosowanie ww. przepisów, od dnia otrzymania niniejszego zalecenia. Termin przekazania informacji do Wojewody – 31 sierpnia 2018 roku.

(15)

XII. Nadzór prowadzony przez Dyrektora Placówki

Dyrektor Centrum nadzorował pracę wychowawców oraz zatrudnionych w Placówce specjalistów poprzez posiedzenia Rady Wychowawczej, na której omawiana była sytuacja każdego z wychowanków. W okresie kontrolnym odbyło się 13 takich posiedzeń (w 2017r.:

4.01, 15.02, 1.03, 5.04, 10.05, 8.06, 6.09, 4.10, 8.11, 6.12, w 2018 r.: 3.01, 7.02, 14.03).

Ponadto Zastępca Dyrektora przeprowadzał kontrolę dokumentacji prowadzonej przez wychowawców oraz specjalistów zatrudnionych w Placówce, co potwierdzał własnoręcznym podpisem.

Podczas przeprowadzania czynności kontrolnych ustalono, że nadzór merytoryczny sprawowany przez Zastępcę Dyrektora – Pana Radosława Morawskiego-Rapacz obejmował wyłącznie sprawdzanie prowadzonej dokumentacji przez pracowników. Ponadto Dyrektor ani jego Zastępca nie sprawowali nadzoru nad sposobem zapewniania opieki dzieciom, w tym kontrolowania stosowanych metod pracy i skuteczności oddziaływań wychowawczych.

Zaproponowano Dyrektorowi sporządzenie harmonogramu sprawowanych działań nadzorczych na dany rok, w tym określenie np. częstotliwości kontroli dokumentacji oraz uczestnictwa w zajęciach prowadzonych w grupach wychowawczych.

Realizowanie zapisów § 13 ust. 1 rozporządzenia w zakresie organizowania przez Dyrektora pracy wychowawczej, w tym prowadzenia nadzoru nad jakością pracy świadczonej przez pracowników merytorycznych zatrudnionych w Placówce poprzez m.in. uczestnictwo Dyrektora w zajęciach prowadzonych przez pracowników merytorycznych, kontrolę dokumentacji potwierdzającej podejmowane działania wobec dziecka i jego rodziny oraz dokumentowanie podejmowanych działań nadzorczych.

XIII. Działalność zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka

W Placówce działał Zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. W skład Zespołu wchodzili: Dyrektor, Zastępca dyrektora, pedagog, psycholog, wychowawca kierujący procesem wychowawczym dziecka, pedagog szkolny, rodzice lub opiekun prawny dziecka.

Posiedzenia Zespołu odbywały się nie rzadziej niż co pół roku. Szczegółowe dane dotyczące terminów posiedzeń zespołów oraz osób zapraszanych i uczestniczących w posiedzeniach znajdują się w tabeli zamieszczonej w aktach kontroli.

Zespół dokonywał oceny sytuacji dziecka analizując: sytuację prawną, rodzinną, szkolną i zdrowotną wychowanka. Ustalając wniosek dotyczący zasadności dalszego pobytu dziecka w Placówce, który był przekazywany zgodnie z zapisami art. 138 ust. 2 ustawy, do Sądu Rodzinnego.

Posiedzenia zespołu były protokołowane i zawierały ustalenia Zespołu niezbędne do modyfikacji planu pomocy dziecku oraz ocenę możliwości powrotu dziecka do rodziny lub umieszczenie w rodzinnej pieczy zastępczej. Protokoły podpisywane były przez wszystkie osoby uczestniczące w posiedzeniu. Z analizy protokołów wynika, że zawarte w nim zapisy nie odzwierciedlały zmian zachodzących w sytuacji dziecka i jego rodziny.

Sporządzanie protokołu z zespołu w taki sposób, aby zawierały szczegółowe informacje dotyczące aktualnej sytuacji życiowej dziecka oraz jego rodziny, aby na ich podstawie można było zweryfikować zasadność podjętej przez Zespół decyzji.

(16)

Powyższą rekomendację należy zrealizować, poprzez stosowanie ww. przepisów, od dnia otrzymania niniejszego zalecenia

Dzieci przebywające w Placówce miały możliwość uczestniczenia w posiedzeniach Zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka i wyrażania opinii w sprawach, które ich dotyczyły. W dokumentacji dzieci znajdowały się podpisane przez wychowanków zaproszenia na zespół.

W aktach kontroli znajduje się kserokopia protokołu z posiedzenia Zespołu, jako przykład sposobu sporządzania ww. dokumentu.

XIV. Współpraca placówki opiekuńczo-wychowawczej, w zakresie wykonywanych zadań, z innymi jednostkami

Z analizy dokumentacji wynika, że Placówka współpracowała z następującymi instytucjami:

 Sądami Rodzinnymi – przesyłanie protokołów z posiedzeń Zespołów ds. okresowej oceny sytuacji dziecka, występowanie z wnioskami o zbadanie możliwości powrotu dziecka do rodziny, sporządzanie opinii do Sądu, występowanie z wnioskami o ustalenie stopnia demoralizacji,

 Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Zakopanem, Poznaniu, Chrzanowie, w Rawiczu, w Zielonej Górze, w Iławie, w Myślenicach – współpraca polegała na zapraszaniu pracowników na zespoły do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, oraz planowaniu działań dot. usamodzielniania wychowanków,

 Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Chrzanowie, w Jastrzębiej – Zdroju, Miejsko-Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Rawiczu, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Poznaniu, w Zielonej Górze, w Iławie – współpraca z asystentami rodziny oraz pracownikami socjalnymi prowadzącymi pracę z rodzinami, których dzieci zostały umieszczone w placówce opiekuńczo-wychowawczej,

 Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Zakopanem – współpraca m.in. w zakresie badania dzieci pod kątem deficytów szkolnych, pozyskiwania orzeczeń kształcenia specjalnego, wyrównywania braków edukacyjnych i korygowania deficytów szkolnych,

 szkołami, do których uczęszczali wychowankowie – kontakty z nauczycielami, pedagogami szkolnymi i opiekunami praktyk zawodowych w celu osiągania przez dzieci jak najlepszych wyników w nauce oraz rozwiązywania problemów wychowawczych,

 ośrodkami zdrowia – kontakty z lekarzami w celu zapewnienia wychowankom odpowiedniej opieki lekarskiej,

 Tatrzańskim Centrum Kultury i Sportu „Jutrzenka” w Zakopanem, Tatrzańskim Parkiem Narodowym, Kinem Sokół, Biurem Usług Turystycznych PTTK, Frajda spółka sportowo- rekreacyjna – współpraca w zakresie rozwijania zainteresowań dzieci.

Szczegółowe dane na temat współpracy Placówki z innymi instytucjami znajdują się w załączniku nr 6 do Listy kontrolnej.

Kontrola wykazała, że w Placówce występowały również problemy we współpracy z instytucjami i osobami, z którymi wychowankowie byli związani lub nawiązali kontakty:

 pismem z 23 października 2017 roku Pani Dyrektor zwróciła się do Pani psycholog, cyt.:

„Z prośbą o zaniechanie Pani prywatnych kontaktów z wychowankami domu dziecka.”

Z rozmów z dziećmi wynika, iż darzyły dużym zaufaniem byłą Panią psycholog i podejmowały próby utrzymywania z nią kontaktu. Zgodnie z informacjami przekazanymi

(17)

przez wychowanków, Pani Dyrektor uważa, że psycholog częstuje ich alkoholem, co nie jest prawdą. Z wyjaśnień Dyrektora CWDiR wynika, że Pani psycholog spotykała się z wychowankami w kawiarniach lub sklepach, pomimo tego, że podpisała dokument z informacją, iż Pani Dyrektor nie wyraża zgody na kontakty z dziećmi bez jej uprzedniej zgody. Podczas rozmów dzieci wyjaśniły, że obecnie zatrudniona osoba na stanowisku psychologa nie wzbudza ich zaufania i niechętnie korzystają z jej pomocy. Ponadto w jednej z ankiet wychowanek napisał cyt.: „psycholog wszystko mówi dyrekcji i potem nie mamy spokoju”,

 ograniczanie wychowankom możliwości uczęszczania do Tatrzańskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy w Rodzinie.

Z wyjaśnień p. Dyrektor: „W okresie wakacji 2017 roku dyrekcja CWDiR otrzymała informacje od jednego z wychowanków (…), że niektórzy wychowankowie spotykają się prywatnie poza placówką z byłymi wychowawcami, np. p. N. Będąc wychowawcą p. N.

często przekraczała granice zażyłości w stosunku do wychowanków, szczególnie tych najstarszych. Kiedy miało dojść do konfrontacji z innym ówczesnym wychowawcą, który tego typu sygnalizował, p. N. rozwiązała stosunek pracy.

Pomimo wielokrotnych rozmów z dyrekcją CWDiR w Zakopanem, zaczęła się spotykać z dziećmi w Tatrzańskim Ośrodku Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy w Rodzinie w Zakopanem, zapraszając ich na herbatkę i tzw. posiady.

(…). Miałam sygnały od pracowników i też od samych dzieci, że po spotkaniach w Tatrzańskim Ośrodku Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy w Rodzinie wracały zbuntowane i kwestionowały wszystkie poczynania placówki.”,

 w 2017 roku do Dyrektora CWDiR zgłosiła się mieszkanka Zakopanego, Pani [WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]⁹, z propozycją zorganizowania pikniku dla wychowanków Placówki. W rozmowie z osobami kontrolującymi Pani Dyrektor poinformowała, że w związku z tym, że w opinii wychowawców zapewniających opiekę dzieciom, nie była to dobrze zorganizowana impreza, zrezygnowała z dalszej współpracy z ww. Panią.

Z informacji uzyskanych od Pani Dyrektor wynika, że w trakcie pikniku Pani [WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹⁰, podała swój numer telefonu wychowankom do bezpośredniego kontaktu z nią. Pani [WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹¹,nawiązała bliższy kontakt z czwórką rodzeństwa, szczególnie wyróżniany był najstarszy (…). Chłopiec otrzymywał od Pani [WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹², drogie prezenty (m.in. laptopa, tablet, deskę snowboardową, odzież firmową), z których za jego zgodą mogło korzystać również jego młodsze rodzeństwo.

Pani [WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹³,zaangażowała również swoją znajomą – [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹⁴ , do pomocy ww. rodzeństwu.

16 marca 2018 roku do CWDiR w Zakopanem wpłynęło pismo, w którym [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹⁵, wzywała Dyrektora Placówki, Panią Annę Chrobak- Popławską do „(…) niezwłocznego wydania sprzętu komputerowego na rzecz [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹⁶ w postaci laptopa (…)”. 21 marca 2018 roku Dyrektor CWDiR przesłała odpowiedź na pismo, w którym wyjaśniła, że nie wyraziła zgody na obdarowanie wychowanka oraz, że: „(…) ukrywał fakt posiadania tego sprzętu nie tylko przede mną, ale i przed personelem tut. Placówki. O fakcie posiadania przez chłopca w/w laptopa dowiedziałam się po pewnym czasie dopiero podczas rozmowy z p. [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹⁷, którą również prosiłam wielokrotnie o nieprzekazywanie prezentów dzieciom bez wiedzy Dyrekcji i grona pedagogicznego”. W piśmie Pani Dyrektor wskazała zasadność informowania Placówki o przekazywaniu prezentów wychowankom.

Pani Dyrektor zaprzeczyła, że jest w posiadaniu laptopa, który ostatecznie odnalazł się w pokoju [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹⁸

(18)

Z udostępnionej dokumentacji wynika, że 13 kwietnia 2018 r. Pani Dyrektor skierowała do Sądu Rejonowego w Zakopanem pismo z prośbą, cyt.: „o wydanie zakazu kontaktu [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]¹⁹ z wychowankami Domu Dziecka w Zakopanem”.

W ww. piśmie Pani Dyrektor przedstawiła m.in. następujące argumenty, cyt.:

 „Od kilku miesięcy wychowankowie naszej placówki bez naszej zgody i wiedzy spotykają się z dorosłymi osobami poza placówką. Na te spotkania nie wyrażamy zgody. Chodzi konkretnie o działania Pani [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]²⁰ (…)”,

 „Pani [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]²¹ nie otrzymała zgody od Dyrektora CWDiR w Zakopanem na spotkania z dziećmi w miejscu jej zamieszkania”,

 „(…) dzieci otrzymują drogie prezenty bez okazji oraz bez ustalenia tego w placówce.

Obsypywanie wybranej grupy dzieci drogimi prezentami bez naszej wiedzy i zgody jest demoralizujące. Niepokojący jest fakt, że dzieci otrzymują prezenty i nie informują o tym pracujących w Domu dziecka pedagogów.”,

 „Wyróżnione dzieci nie przestrzegają Regulaminu Wychowanka, a wręcz ostentacyjnie go łamią. W stosunku do wychowawców zachowują się prowokacyjnie i wulgarnie. Przy innych dzieciach manifestują swoje niezadowolenie z pobytu w placówce i negują wszelkie działania wychowawcze.”,

 „Zajęcia organizowane przez wychowawców nie są dla nich atrakcyjne i wręcz je bojkotują. Podobnie rzecz się ma ze spotkaniami z psychologiem w naszej placówce. Dzieci utrzymujące kontakt z Panią [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]²² nie chcą brać udziału w spotkaniach z psychologiem.”

Oprócz ww. pisma do Sądu, które zostało przekazane również Panu Wicestaroście Tatrzańskiemu oraz do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Zakopanem, Dyrektor Placówki nie podjął innych działań zmierzających do uregulowania kontaktów z Panią [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]²³ mimo negatywnego (zdaniem Dyrektora) wpływu ww. osób na wychowanków.

Zgodnie z zapisem art. 96 ustawy, cyt.: „Placówka opiekuńczo-wychowawcza współpracuje, w zakresie wykonywanych zadań, z sadem, powiatowym centrum pomocy rodzinie, rodziną, asystentem rodziny, organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej oraz innymi osobami i instytucjami, które podejmują się wspierania działań wychowawczych placówki opiekuńczo-wychowawczej, w szczególności w zakresie przygotowania dziecka do samodzielnego życia, jeżeli osoby te uzyskają akceptację dyrektora placówki opiekuńczo- wychowawczej oraz pozytywną opinię organizatora rodzinnej pieczy zastępczej”.

Ponadto, w Części VI Wystąpienia opisano znaczenie kontaktów wychowanków z rodziną oraz osobami bliskimi i wystosowano w tej sprawie zalecenie (ZALECENIE NR 6).

Dzieci umieszczane w instytucjonalnej pieczy zastępczej, które nie mają wsparcia w rodzinie własnej, nawiązują nie raz bliskie relacje z pracownikami placówek. Byli pracownicy placówek nie przestają być osobami znaczącymi dla dzieci tylko dlatego, że zmienili miejsce pracy. Z przedstawionych powyżej przykładów wynika, że również wychowankowie CWDiR kontaktują się z byłymi pracownikami, z którymi czują się związani i których darzą zaufaniem. W celu zapewnienia dzieciom poczucia bezpieczeństwa, prawa do kontaktów z osobami bliskimi oraz do zapewnienia stabilnego środowiska wychowawczego (co zostało opisane w wystąpieniu pokontrolnym) niezbędne jest nawiązanie współpracy z byłymi pracownikami, którzy deklarują wspieranie działań opiekuńczo-wychowawczych Placówki w stosunku do dzieci utrzymujących z nimi kontakt. Nawiązanie współpracy pozwoli na zweryfikowanie przez Dyrektora rzeczywistych intencji byłych pracowników kontaktujących się z wychowankami, a z drugiej strony utrudni dzieciom stosowanie manipulacji i tworzenie konfliktowych sytuacji. W procesie wychowawczym to osoby dorosłe odpowiadają za powierzone ich pieczy dzieci.

(19)

Z kolei sprawa dotycząca współpracy z innymi osobami niż byli pracownicy, jak wskazano w przytoczonym powyżej art. 96 ustawy, osoby te powinny uzyskać akceptację Dyrektora Placówki oraz pozytywną opinię organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Pani [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]²⁴ nie podpisała umowy wolontariatu, z rozmów z Panią Dyrektor wynika, że nie uzyskała akceptacji Pani Dyrektor, a przede wszystkim nie posiada pozytywnej opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Sprawa kontaktów wychowanków Placówki wymaga natychmiastowego uregulowania, zarówno z powodów formalnych (które opisano powyżej), ale również z uwagi na bezpośredni wpływ tej osoby na proces wychowawczy dzieci, z którymi się kontaktuje i pośredni na pozostałych wychowanków. Nie można akceptować sytuacji, w której nieuprawniona osoba (nie ponosząca żadnej odpowiedzialności) ingeruje w sprawy dzieci, podejmuje różnego rodzaju działania, które nie są uzgadniane z pracownikami Placówki, a często też są rozbieżne z decyzjami podejmowanymi przez wychowawców. W przypadku występujących trudności w rozwiązaniu sprawy przez Placówkę należy zwrócić się do Podmiotu prowadzącego Placówkę o pomoc w uregulowania ww. sprawy.

W sprawie zapewnienia dzieciom właściwej opieki i wychowania zostało wystosowane ZALECENIE NR 5.

XV. Wizja lokalna placówki

Placówka mieści się w wolno stojącym budynku. Na parterze budynku znajduje się gabinet Dyrektora oraz Zastępcy dyrektora, sekretariat, jadalnia pełniąca również funkcję świetlicy, toaleta dla personelu, pokój psychologa, pokój wychowawców. Na piętrze zlokalizowane były pomieszczenia I grupy wychowawczej: 4 pokoje 2-osobowe, pokój 3-osobowy, pokój 4-osobowy, toaleta z umywalką, łazienka (prysznic, umywalka), łazienka (prysznic, umywalka, toaleta), łazienka (pralka, umywalka, toaleta), aneks kuchenny z salonem, pracownia komputerowa. Na drugim piętrze zlokalizowane były pomieszczenia grupy II:

3 pokoje 2-osobowe, pokój 3-osobowy, pokój 4-osobowy, 2 toalety z umywalką, łazienka (prysznic, umywalka), łazienka (prysznic, toaleta, umywalka), łazienka z pralką oraz suszarką (toaleta, umywalka, prysznic), aneks kuchenny z salonem, pracownia komputerowa. Na trzecim piętrze znajdowało się pomieszczenie do zabawy, magazyn z przyborami szkolnymi oraz magazyn z odzieżą.

Placówka wyposażona była w sprzęt AGD oraz RTV. Pani Dyrektor poinformowała, że systematycznie dokonywana była wymiana sprzętu kuchennego, w ostatnim okresie zostały odnowione łazienki, a także została utworzona siłownia zewnętrzna koło Placówki.

Placówka spełnia warunki lokalowe określone, określone w § 18 ust. 3 rozporządzenia.

Zaznaczyć jednak należy, że zgodnie z art. 230 ust. 1 ustawy, nie później niż do 31 grudnia 2020 r. osiągnięty powinien zostać standard liczby dzieci, określony w art. 95 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego, w tym samym czasie, nie powinno przebywać więcej niż 14 dzieci. Zatem kontrolowana Placówka powinna zostać przekształcona w niewielkie, kameralne jednostki.

Planując przekształcenie Placówki uwzględnić należy przede wszystkim zapis art. 106 ust. 2 ustawy, cyt.: „W budynku może się mieścić tylko jedna placówka opiekuńczo- wychowawcza”. Ustawodawca, zgodnie z zapisem art. 106 ust. 3 ww. ustawy, dopuścił możliwość funkcjonowania w jednym wielorodzinnym budynku, za zgodą wojewody, więcej niż jednej placówki opiekuńczo-wychowawczej do 14 dzieci, jednak placówki te funkcjonować powinny w lokalach stanowiących odrębną nieruchomość w rozumieniu przepisów o własności lokali. Podkreślić jednak należy, że funkcjonowanie więcej niż jednej placówki opiekuńczo-wychowawczej w budynku, w którym obecnie swoją siedzibę ma

(20)

kontrolowana Placówka, nie wydaje się odpowiadać zamierzeniom ustawodawcy. Takie rozwiązanie oznacza w większym stopniu kontynuację dotychczas prowadzonych form opieki niż działania zmierzające do pełnej deinstytucjonalizacji.

XVI. Wyniki ankiet przeprowadzonych z wychowankami oraz pracownikami Placówki [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]²⁵

Podsumowanie

W trakcie czynności kontrolnych prowadzonych w Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości w realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i pieczy zastępczej, które mogą powodować problemy z zapewnieniem pomocy i opieki dzieciom umieszczonym w instytucjonalnej pieczy zastępczej, dlatego wystąpienie zawiera rekomendacje i zalecenia pokontrolne.

Przedstawiony materiał pokontrolny wskazuje na to, że w Placówce panuje atmosfera wpływająca negatywnie na tworzenie warunków sprzyjających zaspokajaniu podstawowych potrzeb emocjonalnych dzieci oraz efektywnej pracy wychowawczej. Na jakość świadczonych przez Placówkę usług ma również wpływ atmosfera tworzona wokół Placówki przez media, byłych i obecnych wychowanków Placówki oraz ich rodziców, jak również osoby prywatne mające kontakt z wychowankami CWDiR.

W 2015 r. do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie wpływały pisma informujące o nieprawidłowościach w działalności Placówki. W celu zweryfikowania pozyskanych informacji pracownicy Wydziału Polityki Społecznej przeprowadzili na przełomie czerwca i lipca 2015 r. kontrolę doraźną i w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wystosowali zalecenia pokontrolne. Przeprowadzono wówczas rozmowy z p. o. Dyrektora Panią Anną Chrobak-Popławską oraz Zastępcą Dyrektora i przekazano wskazówki do dalszej pracy w celu zniwelowania negatywnych opinii na temat działań podejmowanych w Placówce po zmianie Dyrektora Placówki

W kwietniu 2018 r. w prasie lokalnej ponownie pojawiły się informacje o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu Centrum Wsparcia Dziecka i Rodziny w Zakopanem oraz niewłaściwym traktowaniu wychowanków przez pracowników tej Placówki. Również do Rzecznika Praw Dziecka wpłynęły pisma w tej sprawie od osób prywatnych. Charakter stawianych zarzutów wobec Dyrektora oraz pracowników CWDiR jest zbliżony, a w części taki sam, jak tych z 2015 r., co może wskazywać, że problemy w ww. Placówce nie zostały rozwiązane w okresie trzech lat jakie minęły od ostatniej kontroli kompleksowej i wystosowanych zaleceń pokontrolnych. W związku z powyższym wydaje się zalecenie pokontrolne.

Opracowanie i wdrożenie planu naprawczego dla Placówki, w celu zapewniania dzieciom umieszczonym w CWDiR całodobowej opieki i wychowania oraz zaspokojenia ich potrzeb, w szczególności emocjonalnych rozwojowych, zdrowotnych, bytowych i społecznych, zgodnie z art. 93 ust. 4 ustawy.

W celu stworzenia dzieciom bezpiecznych i stabilnych warunków do rozwoju w ww.

planie należy uwzględnić uregulowanie spraw w zakresie m.in.:

 polityki kadrowej w Placówce, w tym podjęcie działań w zakresie poprawy komunikacji i relacji pomiędzy pracownikami CWDiR, jak również ustabilizowania kwestii związanej z dużą fluktuacją wychowawców,