WOJEWODA MAŁOPOLSKI
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl
WP-IV.9932.3.15.2018 Kraków, 12 grudnia 2018 r.
Pan
Artur Kotas
Kierownik
Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 998 t. j. z późn. zm.), rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 roku w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 roku, poz.
1477) oraz upoważnienia do kontroli Nr 51/2018 z 6 sierpnia 2018 roku (znak: WP-IV.0030.51.2018) wydanego z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Jacka Kowalczyka – Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie przeprowadzona została w trybie zwykłym kontrola kompleksowa w Ośrodku Pomocy Społecznej w Łącku, 33-390 Łącko 445.
Kontrola została przeprowadzona w dniach 6 i 7 września 2018 roku przez zespół kontrolny w składzie:
Krystyna Raczkowska – inspektor wojewódzki (przewodnicząca zespołu),
Damian Brozenbach – inspektor wojewódzki.
Zakres kontroli obejmował: ocenę realizacji zadań gminy wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz kwalifikacji kadry realizującej ww.
zadanie.
Okres objęty kontrolą: 1 stycznia 2017 roku do dnia kontroli.
Klasyfikacja wg budżetu zadaniowego: Funkcja 13. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny; zadanie 13.4. Wspieranie rodziny; podzadanie 13.4.2. Wsparcie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz piecza zastępcza nad dzieckiem; działanie 13.4.2.4. Finansowanie, monitorowanie oraz kontrola realizacji zadań w obszarze wspierania rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Ilekroć w wystąpieniu pokontrolnym użyto następujących skrótów należy przez to rozumieć:
ustawa – ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 998 t. j. z późn. zm.),
OPS lub Ośrodek – Ośrodek Pomocy Społecznej w Łącku.
2 Kontrolę przeprowadzono w oparciu o analizę zastanej dokumentacji oraz wyjaśnienia Kierownika OPS w Łącku, p.o. Zastępcy Kierownika Ośrodka oraz asystenta rodziny.
Oceny realizacji zadań podlegających kontroli dokonano na podstawie wyników:
analizy danych zawartych w liście kontrolnej umieszczonej w Statystycznej Aplikacji Centralnej dotyczącej realizowania zadań z zakresu wspierania rodziny,
analizy dokumentacji prowadzonej w OPS,
analizy dokumentacji dotyczącej kwalifikacji asystenta rodziny,
analizy sprawozdań rzeczowo-finansowych przekazywanych w Centralnej Aplikacji Statystycznej.
Ustalenia z kontroli kompleksowej:
I. Podstawy formalno-organizacyjne kontrolowanej jednostki
Ośrodek Pomocy Społecznej w Łącku został wyznaczony do realizacji zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Uchwałą nr 105/XIII/2011 Rady Gminy Łącko z dnia 23 listopada 2011 r. w sprawie zmiany Statutu Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku.
W okresie objętym kontrolą Ośrodek funkcjonował na podstawie Statutu określonego Uchwałą nr 46/XXIX/2013 Rady Gminy Łącko z dnia 21 czerwca 2013 r. w sprawie Statutu Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku oraz obowiązującego w dniu podjęcia czynności kontrolnych (tj. 6 września 2017 roku) Statutu Ośrodka określonego Uchwałą nr 69/XXXV/2017 Rady Gminy w Łącku z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie uchwalenia Statutu Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku.
Ponadto w Ośrodku opracowano regulamin organizacyjny przyjęty Zarządzeniem Nr 3/2013 Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku z dnia 2 maja 2013 r. w sprawie Regulaminu Organizacyjnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku, zmieniony Zarządzeniem Nr 10/2017 Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku z dnia 6 września 2017 r. w sprawie nadania Regulaminu Organizacyjnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku. W § 2 pkt 10 ww.
Regulaminu wyodrębniono stanowisko pracy asystenta rodziny, natomiast w § 28 określono jego zadania.
Ośrodek został wyznaczony do realizacji zapisów ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin
„Za życiem” Zarządzeniem Nr 180/2016 Wójta Gminy Łącko z dnia 30 grudnia 2016 roku.
Realizację zapisów ww. ustawy powierzono asystentowi rodziny Zarządzeniem nr 22/2016 Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku z dnia 30 listopada 2016 r. w sprawie nadzorowania sposobu realizacji zadań wykonywanych przez asystenta rodziny w Ośrodku Pomocy Społecznej w Łącku.
W strukturze jednostki kontrolowanej nie wyodrębniono komórki realizującej zadania z zakresu wspierania rodziny, co nie stanowi naruszenia przepisu art. 10 ust. 2 ww. ustawy.
II. Zasoby kadrowe i kwalifikacje asystentów rodziny
Podczas kontroli stwierdzono, że w kontrolowanej jednostce do realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny wyznaczono 10 pracowników (w tym 2 asystentów rodziny, 8 pracowników socjalnych). W zakresach czynności pracowników socjalnych znajdowały się stosowne zapisy.
W okresie objętym kontrolą w Ośrodku zatrudniano 2 asystentów rodziny w systemie zadaniowego czasu pracy, w wymiarze 1,5 etatu, na podstawie umowy zlecenie.
3 W tym okresie asystenci rodziny mieli pod opieką łącznie 23 rodziny w różnym okresie (asystent rodziny zatrudniony na ½ etatu – 8 rodzin, asystent rodziny zatrudniony na 1 etat – 15 rodzin), przy czym nie przekroczono limitu rodzin przypadających na jednego asystenta, określonego w art. 15 ust. 4 ustawy.
Z analizy dokumentacji kadrowej asystentów rodziny wynika, iż posiadali oni wymagane kwalifikacje, zgodne z art. 12 ust. 1 ustawy:
Asystent rodziny nr 1 – wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku pedagogika, specjalność profilaktyka społeczna i resocjalizacja (Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny, 2013 r.), zatrudniony w Ośrodku od kwietnia 2016 r. W okresie objętym kontrolą zatrudniony na:
umowę zlecenie w terminie: od 1 stycznia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. (umowa nr 1.2017 z 2 stycznia 2017 r.),
umowę zlecenie w terminie: od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. (umowa zlecenie nr 113.4.2018).
Asystent rodziny nr 2 – wykształcenie wyższe licencjackie na kierunku socjologia w zakresie praca socjalna (Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych, 2000 r.), zatrudniony w Ośrodku na podstawie umowy zlecenie w terminie od 1 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. (umowa zlecenie nr 11.2017).
W teczce akt osobowych asystentów rodziny znajdowały się oświadczenia, o których mowa w art.12 ust.1 pkt 2-4 ww. ustawy.
Zatrudnienie asystentów rodziny finansowane było m.in. ze środków pochodzących z Rządowego programu asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej w 2017.
Asystenci rodziny podnosili swoje kwalifikacje w zakresie pracy z dziećmi i rodziną poprzez samokształcenie oraz udział w szkoleniach tematycznych:
Asystent rodziny nr 1:
Elementy Prawa istotne w pracy Asystenta Rodziny, Psychospołeczne Zagadnienia funkcjonowania rodziny, termin: 17 stycznia 2017 r., organizator: Profilaktyka Kier,
Jak skutecznie działać interdyscyplinarnie w środowisku lokalnym - rozwój dialogu i współpracy na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, termin: 10 maja 2017 r., organizator: Profilaktyka Kier,
Etapy asystentury rodziny w ramach ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem"
oraz ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, termin: 8 maja 2018 r., organizator: Profilaktyka Kier,
Komunikacja interpersonalna w obsłudze pacjenta cierpiącego na zaburzenia psychiczne lub rodziny pacjenta, termin: 18-19 czerwca 2018 r., organizator: Szpital Specjalistyczny im. dr. J. Babińskiego SPZOZ w Krakowie.
Asystent rodziny nr 2:
Jak rozpoznać dziecko, wobec którego stosowana jest przemoc, termin: 18 września 2017 roku, organizator: Profilaktyka KIER.
W aktach Ośrodka znajdowały się dokumenty potwierdzające udział asystentów w ww. szkoleniach. Ustalono, że koszty udziału w szkoleniach finansowane były ze środków własnych Gminy(oświadczenie Kierownika dołączono do dokumentacji kontrolnej).
Ponadto asystent rodziny nr 1 podejmował formy samokształcenia (oświadczenie asystenta rodziny dołączono do dokumentacji kontrolnej).
4 Kontrola wykazała również, że praca asystentów rodziny nie była łączona z wykonywaniem obowiązków pracownika socjalnego na terenie Gminy, w której praca była prowadzona, co jest zgodne z art. 17 ust. 3 ustawy.
Zgodnie z art. 17 ust. 4 ww. ustawy asystenci rodziny nie prowadzili postępowań z zakresu świadczeń realizowanych przez Gminę.
III. Realizacja 3-letnich programów wspierania rodziny oraz przekazywanie sprawozdań z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny
W okresie objętym kontrolą pracownicy Ośrodka realizowali pierwszy Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2016-2018 dla Gminy Łącko, przyjęty Uchwałą Nr 89/XXVII/2016 Rady Gminy Łącko z dnia 19 października 2016 r. w sprawie: przyjęcia Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2016-2018 dla Gminy Łącko. Program został opracowany na zlecenie Ośrodka przez Instytut Badań i Analiz Społecznych DIAGNOSIS w Chrzanowie.
Z wyjaśnień p.o. Zastępcy Kierownika Ośrodka wynika, że, cyt.: „(…) Gmina Łącko do 2016 roku nie posiadała uchwalonego przez Radę Gminy Gminnego Programu Wspierania Rodziny. Był opracowany jego projekt i przygotowany do przyjęcia Uchwałą Rady Gminy ale w wyniku pożaru siedziby (…) Ośrodka Pomocy Społecznej w 2015 r. uległ zniszczeniu.
Ponownie podjęto prace nad nim w 2016 r. i wtedy został przyjęty uchwałą”.
Wyjaśnienia nie mogą zostać uwzględnione. Począwszy od 1 stycznia 2012 gmina jest zobowiązana do posiadania gminnego programu wspierania rodziny. Nierealizowanie tego obowiązku jest naruszeniem zapisów ustawy.
ZALECENIE NR 1:
Realizowanie art. 176 pkt 1, w powiązaniu z art. 179 ust. 2 ustawy, tj. zapewnienie ciągłości obowiązywania kolejnych gminnych programów wspierania rodziny.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować przy tworzeniu kolejnych gminnych programów wspierania rodziny.
Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2016-2018 został opracowany na podstawie diagnozy społeczno-demograficznej mieszkańców gminy przygotowanej w oparciu o dane statystyczne OPS, Urzędu Gminy w Łącku (m.in. liczba mieszkańców gminy, liczba dzieci w przedszkolach, szkołach, struktura rodzin korzystających ze wsparcia Ośrodka, struktura rodzin z dziećmi korzystających z pomocy Ośrodka, struktura rodzin niepełnych, powody przyznania pomocy społecznej) oraz dane z PCPR w Nowym Sączu (liczba dzieci w pieczy zastępczej).
W programie określono cel strategiczny, tj.: Tworzenie warunków sprzyjających umacnianiu instytucji rodziny oraz 4 kierunki działań:
pomoc w zagospodarowaniu czasu wolnego dla dzieci i młodzieży,
tworzenie systemu edukacji i wspierania rodziny,
tworzenie warunków do organizowania aktywnego wypoczynku dla rodzin,
budowanie systemu wsparcia materialnego dla rodzin.
W dokumencie określono m.in. podstawy prawne programu, adresatów programu, harmonogram realizacji (rodzaj przedsięwzięcia, wskaźnik/ produkt pomiaru celu, rok realizacji, źródła finansowania), a także monitoring i ewaluację.
Podczas analizy dokumentacji w Ośrodku ustalono, że Wójt Gminy przedłożył Radzie Gminy sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny (w terminach: 30 marca 2017 r. oraz 28 marca 2018 r.), zgodnie z art. 179 ust. 1 ustawy, który stanowi, że, cyt.:
5
„W terminie do dnia 31 marca każdego roku wójt składa radzie gminy roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawia potrzeby związane z realizacją zadań”.
Analiza przedłożonych sprawozdań wykazała, że w ww. sprawozdaniach określono potrzeby w zakresie wspierania rodziny, m.in. dotyczące zabezpieczenia środków finansowych na pokrycie kosztów związanych z zatrudnieniem asystentów rodziny, wydatków związanych z opieką i wychowaniem dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej, na dalsze finansowanie poradnictwa prawnego i psychologicznego, rozwój placówek wsparcia dziennego, świetlic, klubów, podnoszenie kwalifikacji pracowników socjalnych i pedagogów zajmujących się pracą z rodziną.
IV. Tworzenie i rozwój systemu opieki nad dzieckiem oraz praca z rodziną przezywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych
a) zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa
W okresie objętym kontrolą Ośrodek zapewniał rodzinie przeżywającej trudności dostęp do specjalistycznego poradnictwa, świadczonego przez zatrudnionych na umowę zlecenie: radcy prawnego (świadczącego usługi w poniedziałki 14.00-16.00 oraz środy 11.30-13.30), psychologa (indywidualne konsultacje) oraz dodatkowo dwóch pracowników socjalnych (specjalistów ds. przeciwdziałania przemocy).
Ponadto mieszkańcy Gminy w trudnych sytuacjach życiowych informowani byli o możliwości skorzystania z pomocy w:
Sądeckim Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu (pomoc psychologiczna, pedagogiczna, terapia),
Małopolskim Ośrodku Profilaktyki Terapii i Uzależnień w Nowym Sączu (terapia uzależnień),
Poradni Specjalistycznej i Telefonu Zaufania ARKA w Nowym Sączu (pomoc psychologiczna, pedagogiczna, prawna, mediator),
Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nowym Sączu i Starym Sączu (pomoc psychologiczna, pedagogiczna, logopedyczna).
W ramach realizacji ustawy o wsparciu kobiet w ciąży „Za życiem” 5 rodziny otrzymało jednorazowe świadczenie z tytułu urodzenia dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, która powstała w prenatalnym okresie rozwoju dziecka. Rodziny te poinformowano o możliwości skorzystania ze wsparcia i pomocy asystenta. W dokumentacji znajdowały się druki wniosków o objęcie rodziny wsparciem asystenta, a także potwierdzenia poinformowania rodzin o przysługującym wsparciu.
b) organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających Na terenie Gminy podjęto działania w celu tworzenia warunków do pozyskania rodzin wspierających poprzez umieszczenie informacji na stronie internetowej Ośrodka. W ramach kampanii informacyjnej Kierownik Ośrodka przeprowadził, 14 września 2017 r., podczas spotkania z seniorami, prelekcję na temat roli rodzin wspierających. W spotkaniu uczestniczyło 30 osób.
Do dnia kontroli nie zgłosiły się osoby chętne do skorzystania z usługi oraz kandydaci do pełnienia funkcji rodziny wspierającej.
c) prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci
Ustalono, że w okresie objętym kontrolą na terenie Gminy Łącko funkcjonował Zespół Świetlic Środowiskowych w Łącku, w skład którego wchodziły:
6
Świetlica Środowiskowa w Łącku,
Świetlica Środowiskowa w Jazowsku,
Świetlica Środowiskowa w Obidzy,
Świetlica Środowiskowa w Brzynie.
W trakcie prowadzenia czynności kontrolnych w siedzibie jednostki, kontrolującym przedłożono:
Uchwałę nr 3/2009 Rady Gminy Łącko z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie utworzenia gminnej jednostki budżetowej pod nazwą Zespół Świetlic Środowiskowych w Łącku (tekst jednolity),
Uchwałę nr 115/XXVIII/2016 r. Rady Gminy Łącko z dnia 30 listopada 2016 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały w sprawie statutu Zespołu Świetlic Środowiskowych w Łącku,
Regulamin Organizacyjny Zespołu Świetlic w Łącku (załącznik do Zarządzenia Kierownika Zespołu Świetlic Środowiskowych w Łącku nr 04/2010 z dnia 4 stycznia 2010 roku).
Analiza udostępnionej dokumentacji, o której mowa powyżej, wykazała, że Zespół Świetlic Środowiskowych w Łącku został utworzony w 2009 r. jako placówka opiekuńczo- wychowawcza wsparcia dziennego typu opiekuńczego. W myśl przepisu art. 228 ust. 2 ustawy publiczne placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego działające na podstawie przepisów ustawy o pomocy społecznej z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stały się placówkami wsparcia dziennego, w rozumieniu analizowanej ustawy. Podmiot prowadzący placówkę zobowiązany był dostosować organizację, zasady i warunki funkcjonowania placówki do wymagań określonych na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w terminie do 31 grudnia 2014 roku.
W związku z powzięciem podczas kontroli informacji dotyczących ww. Świetlic środowiskowych 13 września 2018 r. skierowano do Wójta pismo w sprawie ustalenia podjętych przez niego działań zmierzających do zrealizowania art. 228 ust. 2 ustawy.
W odpowiedzi na ww. pismo (data wpływu do MUW – 1 października 2018 r.) Wójt poinformował, że, cyt.: „Zespół Świetlic Środowiskowych w Łącku to placówka prowadzona w formie opiekuńczej, w celu realizacji zadań określonych w art. 24 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zapewnia dzieciom opiekę, wychowanie, pomoc w nauce, organizację czasu wolnego, zabawę, zajęcia sportowe oraz rozwój zainteresowań. Osoby pracujące z dziećmi w świetlicach posiadają odpowiednie kwalifikacje a standardy placówki zapewniają dzieciom bezpieczne i higieniczne warunki pobytu.
W związku z powyższym zasady i warunki funkcjonowania Zespołu Świetlic Środowiskowych w Łącku spełniają wymagania określone w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
W chwili obecnej jesteśmy w trakcie zmian dokumentacji prawno-organizacyjnej, po ich dokonaniu zostanie do Państwa niezwłocznie przesłana.”.
ZALECENIE NR 2:
Dostosowanie organizacji, zasad i warunków funkcjonowania placówki wsparcia dziennego do wymagań określonych w ustawie, w tym opracowanie dokumentacji prawno-organizacyjnej.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować do 1 miesiąca od otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
7 d) sprawozdawczość w zakresie wspierania rodziny
Pracownicy Ośrodka sporządzali sprawozdania rzeczowo-finansowe z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywali je Wojewodzie Małopolskiemu, w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego. Sprawozdania rzeczowo-finansowe za II półrocze 2016 r., I i II półrocze 2017 r. zostały przekazane zgodnie z § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej:
sprawozdanie za II półrocze 2016 r. przekazano 26 stycznia 2017 r. (ostateczny termin przekazania: 31 stycznia),
sprawozdanie za I półrocze 2017 r. przekazano 7 lipca 2017 r. (ostateczny termin przekazania: 31 lipca),
sprawozdanie za II półrocze 2017 r. przekazano 29 stycznia 2018 r. (ostateczny termin przekazania: 31 stycznia).
Natomiast sprawozdanie za I półrocze 2018 r. przekazano 6 sierpnia 2018 r. (ostateczny termin przekazania: 31 lipca).
Z pisemnych wyjaśnień Kierownika Ośrodka wynika, że, cyt.: „Sprawozdanie (…) za okres od 2018-01-01 do 2018-06-30 zostało przesłane po terminie z uwagi na obciążenie pracą w sezonie urlopowym. (…)”.
Ze względu na jednorazowy charakter stwierdzonej nieprawidłowości odstępuje się od wydania rekomendacji w przedmiotowej sprawie.
V. Gminny system wspierania rodziny
a) organizowanie gminnego systemu wspierania rodziny
W liście kontrolnej przekazanej przez Kierownika Ośrodka wskazano liczbę rodzin otrzymujących pomoc z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego, tj. 23 rodziny. W sprawozdaniu MRPiPS03-R za rok 2017 wpisano 65 rodzin, w tym 50 rodzin niepełnych i 11 rodzin wielodzietnych.
W związku z ww. rozbieżnościami, Kierownik Ośrodka wyjaśnił: „Rozbieżność pomiędzy ilością rodzin z problemem bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, a ilością rodzin objętych wsparciem asystenta – wynika z następującego powodu: w systemie Pomost w kafeterii przyczyny wystąpienia z wnioskiem o udzielenie pomocy znajdują się zapisy:
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego,
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych – rodzina niepełna,
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych – rodzina wielodzietna.
Brak jest w kafeterii oddzielnego zapisu – rodzina niepełna i jesteśmy zmuszeni zaznaczyć:
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych – rodzina niepełna i ta zależność powoduje w sprawozdaniach zwiększenie liczby rodzin z bezradnością w sprawach opiekuńczo-wychowawczych – rodzina niepełna. (…).”.
Powyższe wyjaśnienia nie mogą zostać uwzględnione. Należy zwrócić uwagę, że przepis art. 7 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej określa jako przyczynę korzystania z pomocy, występowanie bezradności jednocześnie w dwóch obszarach: w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. Rodzina niepełna nie została ujęta jako przyczyna korzystania z pomocy. Ujmowanie takiej przyczyny jest możliwe, ale jako
„innej” przyczyny, gdyż wyliczenie zawarte w art. 7 ustawy o pomocy społecznej nie ma charakteru zamkniętego (Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu…). Poinformowano Kierownika o konieczności weryfikowania liczby rodzin i umieszczania zbieżnych danych w sprawozdaniach resortowych z faktycznymi powodami
8 korzystania z pomocy Ośrodka.
REKOMENDACJA NR 1:
Podjęcie działań, aby przedstawiane dane statystyczne w sprawozdaniach odzwierciedlały faktyczny stan i powód pracy z rodzinami objętymi pomocą Ośrodka, zgodnie z przyczynami korzystania z pomocy, określonymi w art. 7 ustawy o pomocy społecznej.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższą rekomendację należy realizować od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
W liście kontrolnej Kierownik Ośrodka wskazał, że pozostałe rodziny z wykazu otrzymywały pomoc w formie pracy socjalnej, pomocy finansowej w formie zasiłków celowych i pomocy rzeczowej, a także dożywania dzieci w szkołach. Rodziny miały również dostęp do poradnictwa specjalistycznego.
Powyższe informacje zostały potwierdzone w dokumentacji przedłożonej osobom kontrolującym (podczas analizy dokumentacji 5 losowo wybranych rodzin wykazanych w sprawozdaniu jako bezradne w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego).
Na terenie gminy Łącko prowadzono monitoring sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności opiekuńczo – wychowawcze, wynikający z art. 176 pkt 7 ustawy, poprzez wizyty w środowisku przez pracowników socjalnych, asystenta rodziny, kontakt z pracownikami oświaty (dyrektorem, wychowawcą, pedagogiem), kuratorem społecznym. Zadanie dokumentowano w formie notatek lub zapisów na drukach wywiadów środowiskowych.
Zgodnie z danymi zawartymi w liście kontrolnej przedłożonej przez Kierownika stwierdzono, że pracownicy Ośrodka pozyskiwali informacje o rodzinie przeżywającej trudności opiekuńczo – wychowawcze m.in. ze środowiska zamieszkania rodzin (w związku z wizytami pracowników socjalnych) oraz od pracowników placówek oświatowych.
Podczas kontroli ustalono, iż Kierownik Ośrodka Zarządzeniem nr 21/2017 z dnia 30 listopada 2016 r. wprowadził procedury sporządzania i przechowywania dokumentacji pracy z rodziną w Ośrodku Pomocy Społecznej w Łącku.
Ponadto wprowadzono Zarządzenie Nr 22/2016 Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku z dnia 30 listopada 2016 r. w sprawie nadzorowania sposobu realizacji zadań wykonywanych przez asystenta rodziny w Ośrodku Pomocy Społecznej w Łącku.
Ośrodek funkcjonuje również na podstawie wewnętrznej procedury w zakresie realizacji art. 11 ustawy wprowadzonej Zarządzeniem nr 23/2016 Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Łącku w sprawie wprowadzenia w Ośrodku Pomocy Społecznej w Łącku procedury przydzielania asystenta rodziny. Zgodnie z procedurą, w przypadku uzyskania informacji o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych pracownik socjalny przeprowadza w tej rodzinie wywiad środowiskowy zgodnie z ustawą o pomocy społecznej. Po przeprowadzeniu wywiadu pracownik socjalny dokonuje analizy sytuacji rodziny. Jeżeli z analizy wynika konieczność przydzielenia rodzinie asystenta rodziny, pracownik socjalny występuje do Kierownika Ośrodka z wnioskiem o jego przydzielenie.
Podczas kontroli ustalono, że pracownicy socjalni przeprowadzali wywiady środowiskowe w rodzinach wykazanych w sprawozdaniu MRPiPS03-R za rok 2017 jako bezradne w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego jednak,
9 jak wynika z przeanalizowanych wywiadów środowiskowych, w przypadku 5 rodzin, pracownicy socjalni nie stwierdzili występowania problemów opiekuńczo-wychowawczych z dziećmi. W rodzinach występowały głównie trudności finansowe, w związku z tym Ośrodek udzielał rodzinom innych form pomocy i wsparcia (opis udzielonej pomocy znajduje się w części gminny system wspierania rodziny a) organizowanie gminnego systemu wspierania rodziny).
Zgodnie z danymi zawartymi w liście kontrolnej w okresie objętym kontrolą pracownicy socjalni przeprowadzili 3 wywiady środowiskowe (dla 2 rodzin, w tym dla jednej rodziny dwukrotnie – jeden w 2017 r., zakończono pracę z rodziną ze względu na osiągnięcie celów, drugi w 2018 r., rozpoczęto pracę z rodziną po powzięciu informacji o pojawieniu się problemów), po przeprowadzeniu których stwierdzili występowanie problemów opiekuńczo- wychowawczych w rodzinie. Po dokonaniu analizy sytuacji ww. rodzin wystąpili z wnioskiem do Kierownika GOPS o przyznanie asystenta rodziny. W pozostałych rodzinach objętych wsparciem asystenta rodziny, w okresie podlegającym kontroli, wywiady środowiskowe były przeprowadzone przed 2017 r. Kierownik przydzielił ww. rodzinom asystenta.
W okresie objętym kontrolą żadna rodzina nie była zobowiązana sądownie do współpracy z asystentem rodziny.
Stwierdzono również, że w okresie objętym kontrolą nie było rodzin, które odmówiły skorzystania z usługi asystenta.
b) praca z rodzinami
Na podstawie akt zawierających dokumentację pracy z rodziną dokonano oceny jej zgodności z wymogami i zasadami określonymi w Dziale II Rozdziale 2 ustawy i stwierdzono:
pracownik socjalny wskazywał na konieczność przydzielenia asystenta i wnioskował do Kierownika o przydzielenie asystenta rodziny (adnotacja w formularzu wywiadu środowiskowego, w części „Plan pomocy zatwierdzony przez Kierownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej”. Kierownik GOPS przydzielał rodzinie asystenta,
rodziny pisemnie wyrażały zgodę na podjęcie współpracy z asystentem rodziny (na druku pn. „Zgoda na podjęcie współpracy rodziny z asystentem”),
asystenci rodziny opracowywali „Plan pracy z rodziną”. W analizowanym planie wyznaczono cel główny pracy z rodziną oraz cele szczegółowe. Określono działania niezbędne do realizacji celu, terminy oraz przewidywane efekty działania (realizacja art. 15 ust. 3 ustawy). Na dokumencie widniały podpisy asystenta rodziny, pracownika socjalnego i rodziny, potwierdzające realizację zadania określonego w art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy (tj. opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym). W okresie objętym kontrolą asystenci rodziny opracowali plany pracy dla 2 rodzin,
dla każdej rodziny asystenci rodziny prowadzili dokument pn.: „Miesięczna karta opisu wykonywanych czynności przez asystenta rodziny”, w którym zawarto: datę, godzinę, miejsce i rodzaj czynności, uzyskane informacje oraz ustalenia, uwagi własne (dokument zawierał podpis asystenta rodziny oraz rodziny otrzymującej wsparcie),
dla każdej rodziny asystenci rodziny prowadzili dokument pn.: „Miesięczna karta czasu pracy asystenta rodziny zatrudnionego w Ośrodku Pomocy Społecznej w Łącku”, w którym odnotowywano: datę, godziny od-do, liczbę godzin, czynności wykonywane w ramach umowy zlecenia. Dokument opatrzony podpisem asystenta rodziny, akceptowany przez Kierownika Ośrodka,
asystenci rodziny sporządzali dokument pn. „Sprawozdanie z pracy asystenta rodziny z rodziną”, który zawierał: opis sytuacji rodziny przed objęciem asystenturą, cele współpracy z rodziną, zadania wykonane w rodzinie w okresie (kwartał) wraz z osiągniętymi efektami, rokowania oraz wnioski i uwagi. Dokument opatrzony podpisem asystenta rodziny i Kierownika Ośrodka. Z ustaleń i wyjaśnień asystenta rodziny wynika, że ww.
10 sprawozdanie stanowi realizację art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy (dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku, i przekazywanie tej oceny kierownikowi),
asystenci rodziny zakończyli pracę z 10 rodzinami, w tym z 9 ze względu na osiągnięcie celów w planie pracy, z jedną – ze względu na brak współpracy (odmowa rodziny). Przez okres kwartału monitorowali funkcjonowanie rodziny po zakończeniu pracy z rodziną (realizacja art. 15 ust. 1 pkt 16 ustawy). Czynności dokumentowali w formie notatek służbowych,
asystenci rodziny przekazywali informacje Grupie Roboczej dot. 4 rodzin objętych wsparciem asystentów (w formie notatek służbowych),
w okresie objętym kontrolą asystenci rodziny nie sporządzali na wniosek Sądu żadnej opinii na temat sytuacji rodzin objętych wsparciem asystenta.
Asystenci rodziny prowadzili dokumentację odrębnie dla każdej rodziny, w formie teczek, w których były zgromadzone m.in. takie dokumenty, jak: wywiad środowiskowy, zgoda rodziny, karta informacyjna rodziny, oświadczenia, miesięczne karty opisu wykonywanych czynności przez asystenta rodziny, miesięczne karty czasu pracy asystenta rodziny zatrudnionego w Ośrodku Pomocy Społecznej w Łącku, sprawozdania z pracy asystenta z rodziną, wniosek do Kierownika o zakończenie objęcia rodziny wsparciem asystenta rodziny, notatki służbowe z monitoringu funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną.
Ponadto z analizy dokumentacji prowadzonej przez asystentów rodziny wynika, że rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych udzielano następującego wsparcia i pomocy:
[TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]1
VI. Dzieci z terenu gminy umieszczone w pieczy zastępczej
Z danych zawartych w liście kontrolnej wynika, że z terenu gminy Łącko w rodzinnej pieczy zastępczej (w rodzinach zastępczych spokrewnionych), w okresie objętym kontrolą, przebywało 2 dzieci (z 2 rodzin biologicznych). Z tego 1 dziecko opuściło pieczę zastępczą w związku z osiągnięciem pełnoletności (w lutym 2017 r.) i powróciło do rodziny biologicznej.
Ustalono, że z 2 rodzinami biologicznymi dzieci przebywających w pieczy pracował asystent rodziny. Z jedną – do czasu uzyskania przez dziecko pełnoletności, z drugą – do grudnia 2017 r. (zakończono pracę ze względu na brak chęci współpracy ze strony rodziny).
Ośrodek poinformował o tym fakcie kuratora sądowego, który był przyznany rodzinie, a także objął rodzinę monitoringiem.
Rodziny biologiczne otrzymały również wsparcie ze strony Zespołu Interdyscyplinarnego (pomoc psychologiczna), kuratora zawodowego i społecznego, a także pracowników Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Podczas kontroli ustalono, że asystent rodziny uczestniczył osobiście w 2 spotkaniach podczas których dokonywano okresowych ocen sytuacji 1 dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej (w dniach: 25 października 2017 r. oraz 11 kwietnia 2018 r.).
Ponadto ustalono, że asystenci rodziny podejmowali działania w celu koordynacji planów pracy z rodziną z planami pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej m.in. poprzez:
kontakt z koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej (przekazanie planu pracy z rodziną),
wymianę informacji,
uczestnictwo w spotkaniach, podczas których dokonywano okresowych ocen sytuacji dzieci.
11 Ponadto pracownicy Ośrodka przeprowadzali wywiady środowiskowe dot. odpłatności za pobyt dziecka w pieczy.
Podczas czynności kontrolnych udostępniono do wglądu dokumenty potwierdzające realizację zadania (m.in. delegacje, zaproszenia, pisma Ośrodka przesyłające do PCPR informacje nt. rodziny - po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego), notatki służbowe z uczestnictwa w posiedzeniu zespołu dokonującego oceny sytuacji dziecka.
Wnioski i uwagi
W trakcie czynności kontrolnych prowadzonych w Ośrodku Pomocy Społecznej w Łącku stwierdzono nieprawidłowość i uchybienia w realizacji zadania z zakresu wspierania rodziny, które mogą powodować problemy z zapewnieniem prawidłowej pomocy rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. W niniejszym wystąpieniu pokontrolnym zawarto zalecenie i rekomendacje dotyczące sposobu realizacji ww.
zadań.
Zgodnie z § 13 ust. 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 roku w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1477), w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, koniecznym jest wskazanie osoby odpowiedzialnej za ich powstanie. Jako osoba kierująca Jednostką jest Pan odpowiedzialny za nieprawidłowości w jej działaniu.
Przedstawiając powyższe ustalenia, na podstawie art. 197d ust. 1 ustawy, w związku ze stwierdzoną nieprawidłowością i uchybieniami proszę Pana Kierownika o ich wyeliminowanie poprzez realizowanie zaleceń pokontrolnych i rekomendacji wystosowanych w niniejszym wystąpieniu pokontrolnym.
Zespół kontrolny dokonał wpisu w książce kontroli określając zakres i termin przeprowadzonej kontroli.
Pouczenie
Informuję, iż na podstawie art. 197d ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2018 roku, poz. 998 t.j. z późn. zm.) oraz § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli przysługuje Panu uprawnienie do złożenia, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego i do zawartych w nim zaleceń pokontrolnych.
Jednocześnie, na gruncie art. 197d ust. 4 i 5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jest Pan zobowiązany:
1) w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, o realizacji zaleceń pokontrolnych/
rekomendacji/ uwag i wniosków,
2) w przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, o realizacji zaleceń pokontrolnych/
rekomendacji/ uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń.
Przesyłając informację o realizacji zaleceń pokontrolnych/ rekomendacji/ uwag i wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym należy przesłać skany dokumentów potwierdzających ich realizację.
12 Podpisy członków
zespołu inspektorów
Podpis Dyrektora Wydziału Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego
Inspektor Wojewódzki mgr Krystyna Raczkowska
Z up. Wojewody Małopolskiego
Jacek Kowalczyk Dyrektor
Wydziału Polityki Społecznej Inspektor Wojewódzki
mgr Damian Brozenbach
Do wiadomości:
Wójt Gminy Łącko
Symbolem - [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI] oznaczono treść dokumentu, którego jawność została wyłączona.
1A. Zakres wyłączenia: Dane dotyczące rodzin objętych usługą asystenta rodziny.
B. Podstawa prawna wyłączenia: art. 7 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U.
z 2018 roku, poz. 998 z późn. zm.).
C. Osoba, która dokonała wyłączenia: Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej.
D. Podmiot w interesie którego dokonano wyłączenia z jawności (art. 8 ust. 5 w związku z art. 5 ust 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2016, poz.1764): rodziny objęte usługą asystenta rodziny.
