O r ę d o w n i k S am o rząd u
ORGAN ZW IĄZKU GMIN W O JEW Ó D ZTW A SLĄSKIEG O
P r e n u me r a t a wynosi 2 zł. kwartalnie Opłata pocztowa opłacona ryc z a ł t e m
T e l e f o n : Kat owi ce 21-47
W y ch o d zi 10 i 25 dnia m ie s ią c a Red, iAdm.: Katowi ce P o c z t o wa 7/11 R e da k t o r S t a n i s ł a w K u h n e r t S y n d y k Zwi ązku Gmin W o j . Śląsk.
' ...\
O g ł o s z e ń i a : j e d n o ł a m o w y wiersz mili ni ”0 gr. P r zed t e k s te m 1 zł. za wi ersz mm. Rach. w P. K. O. 304 ^„7 J
N um er 17—20 K ato w ice, dnia 10. listopad a 1932 Rok VIII
TREŚĆ NUMERU: li. Podatek od przyrostu wartości i od umów. 2. P r a wo nabyte. 3. O uspr awni eni e admi-"\
ni siracj i s amor ządo we j w W o j e w ó d z t w i e Śl ąski em. h. Z nowych przepi sów o N. T. A. I
5. W sprawi e ponoszeni a kosztów l ekarza. 6. Kronika.
Podatek od przyrostu wartości i od umów
Skromny napozór art: 11 *) ustawy o tymcz.
uregulowaniu finansów komunalnych w Woj. Śląs
kim zawiera jedno z tych postanowien cyt. ustawy, które przy zastosowaniu go wywołują cały szereg wątpliwości, skutkiem czego władze wymiarowe (związki komunalne) niekiedy uważają za wskazane zaniechać wymiaru opłaty, z powodu czego tw o
rzy się kanał, przez który uchodzą znaczne nieraz kwoty, któreby inaczej wpłynęły do kasy związków komunalnych.
Zadaniem niniejszego artykułu będzie przyczy
nić się do wyjaśnienia tej nieco zawiłej materji Rzecz jasna, że wyjaśnienia te przy najlepszych chęciach mogą by ć tylko ogólnikowe. Związek Gmin W oj SI. natomiast chętnie będzie służył w y jaśnieniami szczegółowszemi w w ypadkach konkret
nych, jeśli się związki komunalne do niego zwrócą.
Art 11 traktuje o dwuch podatkach (opłatach):
1) o podatku od przyrostu wartości nieruchamości.
2) o podatku od umów o przeniesieniu własności nieruchomości. Postanowienia powyższe zostały poprzedzone różnemi ewolucjami prawnemi a to w związku z ewolucją ustawodawstwa austriackie
go i b. niemieckiego w tej materji To też w wy
w odach poniższych oddzielnie omawiane będzie za
gadnienie w odniesieniu do cieszyńskiej części w o jewództwa i oddzielnie w odniesieniu do górnoślą
skiej części województwa.
A. Część ci eszyńska województwa.
I. P o d a te k od p rzy ro stu w a rto ści nieru ch om ości.
Po raz pierwszy zagadnienie uchwycenia zysku osiągniętego przy alienacjach we formie przyrostu wartości nieruchomości spotykamy w ustawie kra
jowej. ogłoszonej w „Gesetz- u. Verordnungsblatt fur das Herzogtum O ber- u, Niederschlesien XIII.
Stuck, herausgegeben und versendet am 16 Juli 1913.“
Jest to ustawa z dnia 2- maja 1913 r. Usława ta była uchwalona pierwotnie z ważnością do raku 1917 włącznie. W myśl tej ustawy podlegał przy
rost wartości nieruchomości opłaci krajowej; część tej opłaty otrzymywały samorządy komunalne, na
* Od dnia, ki edy weszła w życi e znowe l i zowana u- stawa o tymcz. ureg. fin. kom. w W o j . SI. wskutek s k r e ślenia j e dn e g o artykułu w t ekści e ustawy z dnia 14. k wi e
tnia 1921 r., n u m e r a c j a art ykuł ów nowe j f o r my ustawy u- l egła zmianie, a artykuł został p r z e n u m e r ow a n y na art. 11).
których terytorjum znajdowała się dana nierucho
mość, która została aljenowana. Do tej ustawy istniało rozporządzenie wykonawcze.
Moc obowiązująca tej ustawy została potem przedłużona o dalszy jeden rok Po rozpadnięciu się Austrji i objęciu władzy na pewnej części b.
Księstwa Ober- u. Niederschlesien przez Radę Na
rodową dnia 28. października 1928 r przeszła na wspomnianą zarówno władza, jaką sprawował au- strjacki Landesprasident, jak też władza Wydziału Krajowego (Landesausschuss). W yposażona w te atr.ybucje Radu Narodowa przedłużyła moc o b o wiązującą wspomnianej ustawy krajowej do końca roku 1919. Po objęciu władzy suwerennej nad tem terytorjum przez Międzysojuszniczą Komisję, ustawa ta obowiązywała nadal w jej formie pierwotnaj.
Dopiero Tymczasowa Komisja Rządowa, ustano
wiona po myśli art 40 ustawy z dnia 15. lipca 1920 roku (ustawa konstytucyjna) znowelizowała rozpo
rządzeniem swojem z dnia 6. czerwca 1921-r., ogło- szonem w Dzienniku Urzędowym Nr. 26 tę ustawę, zmieniając — zresztą nieznacznie —• ustawę z roku 1913. Do tego rozporządzenia, które posiadało moc ustawy, pojawiło się rozporządzenie Dyrekcji Skar
bu w Cieszynie z dnia 4 lipca 2921 r L. 4855 21, regulujące współudział Urzędów Podatkow ych przy pobieraniu tego podatku. Rozporządzenia te prze
trwały aż do chwili, kiedy weszła w życie ustawa o tymczasowem uregulowaniu finansów komunal
nych z dnia 14-go kwietnia 1924 r. (Dz. U. SI. Nr.
10 poz. 47). Okres od chwili objęcia władzy przez Radę Narodową aż do dnia wejścia w życie cyt.
rozporządzenia Tymczasowej R ady Rządowej, n a
zwiemy okresem pierwszym. Dzieli on się na dwa podokresy, rozgraniczeniem których jest dzień w ej
ścia w życie wspomnianego już rozporządzenia Tymczasowej Komisji Rządowej. W tym pierwszym podokresie wymierzał i pobierał opłatę od przyro
stu wartości nieruchomości ne podstawie ust. z r.
1913 specjalny urząd, podlegający Wydziałowi Kra
jowemu W drugim zaś podokresie wymierzał, p o bierał i rozdzielał na poszczególne gminy tę opłatę specjalny urząd, podlegający Tymczasowej Komisji Rządowej, w jej charakterze. jako następczyni b.
Wydziału Krajowego. Uprawnienia tego specjalnego urzędu przeszły po utworzeniu W ojewództwa Ślą
skiego na cieszyńskiej części Woj. Śląskiego na W y działy Dróg Powiatowych.
2
Przedawnienie prawa wymierzenia rzeczonego podatku upływa z tego okre-su — wedle w tej m a
terji obowiązujących przepisów prawnych (austriac
kich ust. z dn. 18- 3. 1878 Dz. U. P. Nr. 34) — d o piero w 5 lat licząc od dnia, kiedy władza w ym ia
rowa dowiedziała się o wypadku, który uzasadnia wymiar tego podatku Jeżeli zatem dziś jeszcze d o j
dzie do wiadomości Wydziału Dróg Powiatowych fakt, który uzasadnia powyżej wymienione prawo, Wydział Dróg Powiatowych może i powinien sko
rzystać z przysługującego mu prawa Podział ściągniętej opłaty jest rzeczą dalszą i przekracza ramy niniejszych wywodów. Zaznaczyć jednak należy, że gminy nie posiadały w tym okresie t. j. od 2. 5. 1913 do dnia wejścia w życie śl. u- stawy o tymcz. ureg. fin. kom., prawa wymierzania i pobierania rzeczonego podatku, mimo istnienia ustawy z dnia 21 września 1922 r. (D. U. R. P.
Nr. 88), gdyż ustawa ta nie obowiązywała na te
renie cieszyńskiej części Śląska, a to z tego po
wodu, że ustawodawstwo w interesującej nas m a
terji było zastrzeżone (w myśl Ustawy Konstytu
cyjnej) Tymczasowej Komisji Rządowej. W ynika to zresztą też z okólnika Ministra Spraw Wewnętrz
nych z dnia 31. maja 1922 r. S M. 2960.
Drugi okres ważny dla zagadnienia w mowie będącego zaczyna z dniem wyjścia w życia ustawy 0 tymcz. uregulowaniu finansów kom. w W oj. Ś lą skiem. Materję regulują pp. 1, 2 i 3 art. 12 cyt. u- stawy. Artykuł ten określa ten podatek jak o p o datek samoistny i wymienia wyraźnie te wypadki, kiedy przy o d p łatn y ch ałjenacjach nie należy po
bierać podatku od przyrostu wartości nawet w tym wypadku, jeżeli zaistnieje zysk, w y rażający się w for
mie przyrostu wartości nieruchomości.
Zasadniczo jednak podatek ten może b y ć p o brany tylko przy odpłatnej alenacji nieruchomej własności, za pom ocą której realizuje się zysk. Ideą przewodnią jest dążenie do uchwycenia zysku, któ
ry został osiągnięty bez wkładu p r a c y względnie kapitałów (unverdienfer Erwerb). Jak wiadomo ist
nieje do wspomnianej ustawy t. zw; II rozporzą
dzenie wykonaw cze W ojew ody SI. z dnia 7. czer
wca 1924 r. (Dz. U. SI. Nr. 10 poz. 47). R ozporzą
dzenie to traktuje **) w § 11 o tej materji.
W pierwszym swoim ustępie § 11 cyt. rozpo
rządzenia stanowi, że z dniem l . m a ja 1924 r.ustaje pobór podatku od przyrostu wartości nieruchomości na rzecz państwa względnie wojewodztwa, zarów no w cieszyńskiej, jak i górnośląskiej jego części.
Trudno dociec obecnie, skąd się wzięła data 1. m a
ja 1924 r., w każdym jednak razie ustęp ten p o twierdza nasze wywody, w myśl których podatek od przyrostu wartości nieruchomości na rzecz fun
duszu krajowego i związków komunalnych mógł 1 powinien b y ć pobierany do chwili wejścia w ż y cie ustawy z dnia 14. kwietnia 1924 r. (Zaznacza się, że wspomniany ustęp 1-szy § l i cyt. II. rozp.
W ojew ody SI. nie figuruje już w zbiorze Bobka, który zresztą niedokładnie oddaje całokształ rozpo
rządzeń obowiązujących w interesującej nas materji.) W pp. 1 i 2 powtarza cyt. rozporządzenie posta
nowienia p. 4 art. 12 ustawy o tymcz. ureg. fin.
kom Postanowienia pp. 3 —8 włącznie można tłu
m aczyć w ten sposób, że wymieniają one wypadki nieodpłatnego przeniesienia własności nieruchomoś
ci (nieodpłatnej aljenacji), który naturalnie zysku żadnego, w yrażającego się w formie przyrostu w ar
*'*) Numer acj a ul egła później zmi ani e na § 10.
tości nieruchomości, nie daje. Z a te m : postanowie
nia pp. 9 — 6 są zgodne, jeżeli już nie z literą, to w każdym razie z duchem art 12 cyt. ustawy.
Inaczej jednak przedstawia się sprawa p. 9 cyt.
paragrafu rozporządzenia. Został on dołączony do pierwotnych p. 1—8 rozporządzeniem W o jew od y SI. z dnia 16 kwietnia 1926 r. (Dz. U. S I Nr. 9 poz.
14), a obowiązuje od dnia 17. kwietnia 1926 r.
Punkt ten brzmi: „Podatku nie pobiera się na p od stawie decyzji W o jew od y Śląskiego przy transak
cjach zwolnionych przez Ministra Skarbu od pań
stwowego poPatku od przeniesienia własności nie
ruchomości w całości lub w części."
Należy przedewszystkiem stwierdzić, że do dnia 17. kwietnia 1926 r. zwolnień od uiszczenia kom.
pooałku od przyrostu wartości niaruchomości nie było, wzgl. być nie mogło.
A teraz rozpatrzmy postanowienia p. 9 § 11 cyt. rozporządzenia. Jak wiadomo, rozporządzenie w ykonaw cze nie może ani zmieniać, ani rozszerzać ustawy, której wykonaniu ono służy. Jeżeli sobie uprzytomnimy intencję ustawodawcy, idąca w kie
runku uchwycenia zysku, zrealizowanego przy trans
akcjach odpłatnych nieruchomości w formie przy
rostu wartości nieruchomości, jeżeli porównamy cyt.
punkt 9 z treścią p. 4 art. 12 ustawy o tymcz. ureg.
fin. kom., to okaże się, że postanowienia p. cyt. pa
ragrafu zwalniają w mowie będący zysk od opłaty.
Stąd wniosek, że postanowienia p. 9 są sprzeczne zarówno z literą, jak i z duchem postanowień art
11 cyt. ustawy, wskutek czego postanowienia te nie mogą by ć uważane jąak o wiążące. Ale roz
patrzmy postanowienia tego punktu też z innego stanowiska.
Ażeby nie pobierać w mowie będącego p odat
ku musi z4apaść decyzja W ojew ody, która ze swej strouy musi by ć oparta na poprzedzającem ją zwol
nieniu transakcji, która powoduje realizację zysku w formie przyrostu wartości nieruchomości przez p. Ministra od państw ow ego podatku od p rz e niesieniu w łasności nieruchom ości. Jeżeli zatem niema zwolnienia transakcji przez p. Ministra od rzeczonego podatku państw ow ego, decyzja W o jew ody zapaść nie może, względnie jeżeli zapadnie, to o bo w iązy w ać nie może. Na cieszyńskiej części W ojew ództw a Śląskiego nie było wogóle państwo
wego podatku od przeniesnienia własności nieru
chomości. Istniała tam tylko ustawa o opłatach (Gebiihr) od przeniesienia własności nieruchomości.
Jest to ustawa z dnia 18. czerw ca 1901, ogłoszona w „R. G. BI. X X IV “ z dnia 25-go czerwca 1901 r.
Do niej zostało wydane rozporządzenie w y k o n aw cze z dnia 21. czerw ca 1901, ogłoszone w dniu 25.
czerwca 1901 (R. G. BI. Stiick XXV). Ustawa cyt.
obowiązywała z pewnemi zmianami do dnia w ej
ścia w życie ustawy o opłatach stemplowych z dnia 1. lipca 1926 r. Ustawa ta została nieznacznie zmie
niona m. i. ustawą z dnia 16. lipca 1920 r. (Dz. U.
R. P. Nr. 73), oraz ustawą z dnia 7. lipca 1924 r.
(Dz‘. U. R. P. Nr. 14 poz. 56).
O b o k tej opłaty od przeniesienia własności nie
ruchomości przy transakcjach odpłatnych pobiera
no też opłatę stemplową na podstawie ustaw d a
wniejszych, a mianowicie ustawy o należytościach, której początki sięgały po rok 1840.
O tó ż należy stwierdzić, że powyżej wspomnia
na ustawa z 1901 roku, w brzmieniu obowiązują- cem w okresie od 17 4. 1926 r. do dnia wejścia w życie ustawy o opłatach stemplowych z dnia 1.
by Ministrowi Skarbu dało prawo zwolnienia trans
akcji od rzeczonej opłaty. Jeżeli potem będziemy badali pod tym względem ustawę o opłatach stem
plowych z dnia 1 lipca 1926 r., to również-nie znaj
dziemy postanowienia, uprawniającego p. Ministra Skarbu do uskutecznienia podobnego zwolnienia.
W ynika stad, że p. Ministrowi Skarbu nie przysłu
giwało prawo zwolnienia transakcji od państwowe
go podatku od przeniesienia własności nieruchomo
ści w czasokresie nas interesującym. Ustawy przez nas naprowadzone przewidują tylko u s ta w o w e zwolnienia, ale pomiędzy zwolnieniem ustawowem a zwolnieniem uskutecznionem przez p. Ministra Skarbu istnieje zasadnicza różnica.
Jeżeli zatem p. Ministrowi Skarbu rzeczone pra
w o nie przysługiwało, to w dalszej konsekwencji wynika, że i p. W ojew oda SI. nie mógł powziąć decyzji, o jakiej mowa w kilkakrotnie wspomnia
nym punkcie 9-tym. Ewentualne zwolnienia usku
tecznione przez p. Ministra Skarbu, względnie ewentl.
decyzje p. W ojew ody SI. pozostałyby więc w o d niesieniu do praw związków samorządowych do pobierania opłaty od przyrosło wartości nierucho
mości bez wpływu. Idąc dalej po tej linji rozumo
wania dochodzimy do wniosku, że i, z powodów powyżej omówionych postanowienia p. 9 pozostają bez wpływu i nie mogą uwłaszczać prawom związ
ków samorządowych, w ynikających z postanowień art. 12 p. i 14 ustawy o tymcz. ureg. fin. kom.
Z ustaw, których po dniu wejścia w życie u- stawy o opłatach stemplowych z dnia 1. lipca 1926 roku - mogłyby mieć wpływ na zagadnienie o m a wiane -— zawiera ustawa z 10. stycznia 1931 r. o monopolu zapałczanym pewne postanowienia, które należałoby rozpatrzeć w związku z interesującą nas materją. Postanowienia te są zawarte w art. 18 cyt.
ustawy. W myśl tych postanowień zwalnia ustawa ta pisma stwierdzające przejście własności nieru
chomości od opłat... komnnalnych. Postanowienia tego artykułu zmieniają — jak o le.x posterior — sprzecznć z niemi postanowienia ustawy o tymcz.
ureg. Sin. kom. z sierpnia 1923 r., t. j. ustawy o b o wiązującej poza obszarem Górnego Śląska. Nato
miast wspomniana ustawa o monopolu zapałcza
nym — o ile chodzi o samoistne opłaty samorządo
we — nie mogła zmienić postenowień ustawy o tymcz. urżg. fin. kom. w Woj. Śląskiem, jako że u- stawodawstwo w tej materji jest zastrzeżone dla Sejmu SI. Ewentl. wyprowadzenie więc z postano
wień art. 18 ustawy o monopolu zapałczanym zwol
nień od podatków komunalnych (samoistnych), o których jest mowa w art 11 ustawy o tymcz. ureg.
fin. kom. w Woj. SI. byłoby niesłuszne. Z przedło
żenia rządowego, uzasadniającego projekt rządowy ustawy o monopolu zapałczanym dowiadujemy się że powodem zwolnień przewidzianych w art. !8 cyt. ustawy jest okoliczność, że nabyte przez Spółkę A kcyjną dla Eksploatacji Monopolu Zapałczanego w Polsce nieruchomości mają w swoim czasie przejść bezpłatnie na własność Skarbu Państwa. Z powyż
szego wynika, że ustawa daje wspomnianej spółce pewne przywileje. Podatek zaś od przyrostu w ar
tości nieruchomości opłaca prawozbywca, nie zaś praw onabyw ca, a więc ten, kto wspomnianej spółce sprzedaje daną nieruchomość. Sprzedawcę zaś te
go chronić wzgl. uprzywilejować nie leżało w in
tencji ustawodawcy. Pozatem z innych przepisów których cytowanie na tern miejscu jest bez znacze
nosi się tylk o i je d y n ie do t r a n s a k c j i k n p n a , nie zaś do transakcji sprzedaży. Um ow a w przed
miocie odpłatnego nabycia własności nieruchomości jest jednak umową kupna — sprzedaży. Z w y w o dów powyższych wynika więc, że i ustawa o mo
nopolu zapałczanym nie uszczupla praw związków kom. z postanowień art. 11 ustawy o tymcz. ureg.
fin. kom. w Woj. SI. wynikających. Pozatem zwol
nienia, które zawiera art. 18 cyt. ustawy są zwol
nieniami u s t a w o w e m i , nie zaś zwolnienami p. Mi
nistra Skarbu.
W ypada na koniec zbadać, kiedy powinne za
istnień zarówno zwolnienie transakcji przez p. Mi
nistra Skarbu od państwowego podatku od prze
niesienia własności nieruchomości, jak też i d ecy zja W ojew ody Śląskiego. § 10 II rozp. W oj SI.
daje w swoich punktach 1—9 dokładną odpowiedź na powyższe zapytanie. W p. 1 powiedzianem jest od kogo nie pobiera się podatku Wszystkie inne punkty (2— 9) mówią k ied y nie pobiera się podat
ku. Tak też p. 9 mówi:. Podatku nie pobiera się p rzy transakcjach... P r z y oznacza, że zwolnienie transakcji przez p. Ministra jako też decyzję przez p. W ojew ody SI. powizny zaistnieć najpóźniej w chwili tej, kiedy zaistnieje transakcja. Transakcja jest czynnością, a czynność zna tylko teraźniejszość.
Po dokonanej czynności, czynność już nie istnieje.
Istnieją tylko jej skutki. A że przedmiotem zwol
nienia przez p. Ministra Skarbu j e s t właśnie_t r a n s a k c j a , a nie jej skutki, przeto zwolnienie n ie m o że n a s tą p ić po transakcji, zwłaszcza w obec bez
spornego faktu, źe prawo samorządu kom. do po
brania i wymierzenia tego podatku powstaje w chwili dokonania danej czynności prawnej.
Bez wpływu na prawo wynikające dla związ
ków samorządowych z art 11 ustawy o tymcz.
ureg. fin. kom. Woj. Si. byłoby więc zwolnienie trans
akcji przez p. Ministra Skarbu od państw, podatku od przeniesienia własności nieruchomości, uskutecz
nione po przeprowadzeniu transakcji, jak również ąez wpływu pozostałyby enwent. decyzja Woj. SI.
powzięta po dokonaniu transakcji.
Na koniec w ypadałoby zaznaczyćm że nawet w wypadku — , gdyby postanowienia p. 9 § 10 II rozp W oj SI. były zgodne z postanowieniami art.
11 cyt. ustawy, zwolnienia podobno mogły mieć miejsce dopiero po dniu 17. kwietnia 1926 r.
Prawo nabyte.
Poniżej ogłaszamy wyrok w sprawie nabytych praw. który zapewnie zainteresuje szerokie koła urzędników samorządowych.
L. 3. S 320(30)11-
W Im ie n iu R zecz y p o s p o lite j P o ls k i e j.
W sprawie N. N. urzędnika miejskiego, w N.
pow oda i przeciwnika apelantki, zastąpionego przez pełnomocnika procesowego adw okata Dr. St. w K a
towicach
przeciwko
Gminie miasta N-, działającej przez Magistrat, poz
wanej i apelantce, zastąpionej przez pełnomocnika procesowego adw okata K. w M
— o zapłatę —
I. Wydział Cywilny Sądu O kręgow ego w Ka
towicach, po ustnej rozprawie dnia 22- stycznia 193Ir.
przez S- S. O. Dr. Bartmańskiego, jako przewodni
czącego oraz S. S. O. Wagnera i S. Gr. Dr. Kanarka,
4
jak o sędziów w terminie publikacyjnym dnia 5. lu
tego 192! r.
o rz ek ł:
1. Nie uwzględnia się odwołania pozwanej od w y roku Sądu Pow iatowego w Mysłowicach z dnia 3. czerw ca 1930 r — L. dz. A. C, 311/30.
2. Koszta postępowania odw oław czego ponosi p o zwana.
S t a n f a k t y c z n y : Zaczepionym wyrokiem orzeczono:
1. Pozwaną zasądza się na płacenie powodowi d o datku do poborów przyznanych mu w dekrecie nominacyjnym począwszy od dnia 1. maja 1929 r.
wraz z 10 proc odsetkami od dnia ich płatności.
2. Koszta sporu ponosi pozwana.
O d tego wyroku wniosła pozwana strona w prawnej formie i ustawowym terminie odwołanie i uzasadnienie jego z wnioskiem na zmianę wyroku tego i oddalenie powoda z żądaniem.
Strona pow odow a wniosła o nieuwzględnienie odwołania. Na rozprawie apelacyjnej strony po
nowiły swe wnioski i wywiodły je jak w pismach odw oław czych k. 21, 30, 38, 39, 42, 43 do których treści strony się odsyła
Przedmiotem oceny Sądu odwoław czego był zaczepiony wyrok z uzasadnieniem oraz pisma o d woław cze stron
P ow ody roztrzygnięcia:
Odwołanie pozwanej jest nieuzasadnione- Pozwana w uzasadnieniu odwołania twierdzi że będąc w błędzie co do interpretowania art. 4 ustawy z 9. października 1923 r. Dz. U- R. P. Nr.
116 w ypłacała powodowi dodatek ekonomiczny na matkę na podstawie błędnie w ygotow anego de
kretu, w którym umieszczono s ło w a : „z dodatkiem ekonomicznym i wyrów naw czym " i że postanowie
nia w dekrecie nominacyjnym odnoszące się do p o borów nie mają jak sama nominacja charakteru konstytutywnego.
Pierwszy zarzut pozwanej zacz ep ia ją c y jej o- świadczenie woli jako złożone w błędzie jest nie
dopuszczalny. O rdy n acja miejska nie przewiduje zaczepienia dekretu nominacyjnego, a raczej o bo w ią
zuje zasada, że oświadczeń woli gminy p o ciąg ają
cej za sobą zobowiązania nie można zaczepić, skoro są zawarte w dokumencie nominacyjnym (vide kom.
Oertel str. 367).
Ponadto stwierdzić należy, że w razie przyję
cia dopuszczalności zaczepienia, że nie zachodziły wymogi z § 119 k. c., gdy pozwana przyznając 5 w y p łacając powodowi dodatek ekonomiczny wie
działa, że tenże pobiera go za matkę, a nie na ż a dną osobę w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 9. X.
1923 r. a więc nie była w błędzie co do treści o- świadczenia woli.
Słusznie ustalił Sąd ł. instancji, że dekret nomi
nacyjny w całej swej treści ma charakter konsty
tucyjny. O bjęcie bowiem stanowiska urzędnika miejskiego dokonuje się na zasadzie umowy dwu
stronnej, polegającej na wręczeniu i przyjęciu de
kretu nominacyjnego. Zawarte postanowienia w de
krecie są wiążące dla o b u stron i jednostronnie zmie
nione b y ć nie mogą.
Wprawdzie ustawa o mianowaniu i zaopatrze
niu urzędników komunalnych nie podaje formy i treści dokumentu nominacyjnego tylko t. zw. „Aus- fuhrungsanweisung" do ordynacji miejskiej uważa za wskazane by tę sprawę uregulował statut miej
scowy.
Statut pozwanej w chwili nominacji pow oda obowiązującej z dnia 10. V. 1900 zawiera wzór de
kretów dla urzędników przyjętych tym czasow o w art. 1 ust II,
Zgodnie z tym wzorem wystawiając dekret o- znaczyła pozwana pobory powoda, przyznając mu dodatek ekonomiczny i w yrów naw czy (komunalny).
Zaznaczyć należy, że zgodnie z przepisem § (0 ust 2 ustawy z dnia 30 VII. 1899 r. (Zb U- Pr Str 141) odnośnie do takich urzędników uregu
lowanie warunków przyjęcia winno nastąpić przed wstąpieniem do służby. Skoro te warunki przyjęcia zawiera dekret nie można, ja k czyni pozwana uw a
żać tych warunków, które dotyczą poborów za nieważne i nieobowiązujące, a pozostałą część de
kretu za ważną W tym bowiem razie, skoro nie nastąpiło uregulowanie warunków, cały dekret n o minacyjny nie miałby mocy obowiązującej, czego pozwana nie otrzymuje.
Pozwana przyznając więc powodowi po bo ry wraz z dodatkiem ekonomicznym i w yró w n aw czym, jest tern swojem postanowieniem wiązana.
O bojętna jest okoliczność że powód jest k a
walerem, któremu podług ustawy uposażeniowej z dnia 9 X. 1923 r. nie przysługuje ekonomiczny d o datek, gdyż ' powołanie się przez pozwaną na tę ustawę miało tylko na celu wskazanie wysokości poborów i dodatku ekonomicznego powoda.
Ścisłe przestrzeganie norm tej ustawy stosuje się do urzędników państwowych. Natomiast o d nośnie do funkcjonarjuszów związków komunalnych stosuje się wprawdzie po myśli art. 2 ustawy z dnia 8. lipca 1927 Dz. U SI. Nr. 11 normy ustawy z dnia 9. X. 1923 r. jednak jak słusznie stwierdził Sąd I. instancji, ani statut miejscowy o b o w iązu jący w chwili wydania dekretu nominacyjnego pow oda ani też inne ustawy nie zabraniają odmiennego ure
gulowania poborów. Przepis ten raczej ma ten cel, by związki komunalne swoim funkcjonariuszom przyznawały najmniej takie pobory, jakie utrzymują urzędnicy państwowi-
Niejednokrotnie też związki komunalne w y k ra czają ponad normy ustawy uposażeniowej z dnia 9. X. 1923 r przez wypłacanie różnych dodatków jak np. 13-ej pensji, czego ustawa nie przewiduje.
P om ijając powyższe wywody, powód nabrał praw o do dodatku ekonomicznego i w yró w n aw czego na podstawie statutu miejscowego z dnia 22. III. 1928 r., który został przez władze nadzorcze zatwierdzony. Jak bowiem z § 28, tego statutu wynika, urzędnicy pozwanej, którzy czy to na p o d stawie praw om ocnych przepisów statutowych, czy to uchwał Magistratu uzyskali dogodniejsze p od stawy uposażenia, niż w tym statucie przewidziane, zatrzymują to uposażenie jak o praw o nabyte.
S koro więc dekretem nominacyjnym z dnia 6 X 1927 r. przyznano powodowi na podstawie uchwał Magistratu dodatek ekonomiczny i w yrównawczy, przyznanie to wiąże bezwzględnie pozwaną, stwa
rzając dla pow oda praw o nabyte.
W ysokość dodatku wyrów naw czego (komunal
nego) należącego się powodowi reguluje § 12 n o wego statutu, który przewiduje dla nieżonatego utrzymującego rodzinę 20 proc. dodatek miesięcz
nego uposażenia.
Z § 16 widocznem jest, co rozumie^ się przez rodzinę w stosunku do nieżonatego W o d n i k a . Mówiąc o urzędniku nieżonatym utrzymującym ro
rodzeństwo.
Niespornem jest między stronami, że powód utrzymuje swoją matkę; z § 12, 16 i 58 statutu wi- docznem jest, że pozwana w obowiązującym ją stosunku do pow oda statucie wykroczyła ponad normy ustawy z dnia 9 X. 1923 r. a w szczegól
ności, że pojęcie'rodziny jest w statucie szersze niż w art. 4 cyt. ustawy. Pozw ana nie może więc pow oływ ać się na przepisy tej ustawy jako jedynie i bezwzględnie obowiązującej, gdyż wiązana jest postanowieniami swojego statutu w stosunku do swoich pracowników.
C ytow any przez pozwaną wyrok Najwyższego Trybunału administracyjnego z dnia 30. III. 1926 r.
— L. rej 2059/25 Z. W- Nr. 921 odnosi się do funk- cjonarjuszów państwowych i to w wypadku błęd
nego zastosowania przepisów ustawy co w danym wypadku nie miało miejsca.
W tym stanie rzeczy należało wyrok Sądu I.
instancji jako trafny utrzymać w mocy i odwołania pozwanej nie uwzględnić.
Rozstrzygnięcie o kosztach opiera się na prze
pisy § 97 p. c.
(— ) Dr. Bartmański. (— ) Wagner. (— ) Dr. Kanarek.
Wypisano: Katowice, dnia 9. lutego 1931 r.
podpis nieczyt. adj. kanc. j. sek. Sądu Okręgowego.
O u sp raw n ien ie ad m in istracji s a m o rz ą dowej w W ojew ództw ie Śląskiem .
W ostatnim czasie słyszy i pisze się dużo o spra
w ach usprawnienia administracji publicznej.
Początkiem do uregulowania tego zagadnienia była uchwała R ad y Ministrów z dnia 24. sierpnia 1931 r. o przepisach kancelaryjnych w administra- cji publicznej, (Monitor Polski z dnia 27. VIII. 1932 r.
Nr. 196 poz. 273) która w § 2 porucza Prezesowi R ady Ministrów i każdemu ministrowi w swem z a kresie działania rozciągnięcia powyższych przepi
sów na inne urzędy, instytucje i zakłady admini
stracji publicznej.
Nic dziwnego, że sprawa usprawnienia admi
nistracji publicznej wysuwa się na czoło innych za
gadnień, bowiem w dobie obecnego kryzysu i po
wstałych z tąd trudności gospodarczych i finanso
wych zakładów administracji publicznej, uregulo
wanie tego zagadnienia stało się koniecznością ży ciową.
S praw a usprawnienia administracji w zakładach o charakterze prawno-publicznym do których z a liczają się także Związki Komunalne w kierunku dekoncentracji jest rzeczą szczególnej wagi jeżeli się zważy, że od chwili wcielenia Śląska w skład Państwa Polskiego minęło zgorą lat 10 a żyjemy jeszcze ciągle w stanie tymczasowego podziału czyn
ności.
Wewnętrzne zorganizowanie urzędów i wpro
wadzenie nowych przepisów kancelaryjnych przy- - czyni się niezawodnie do zmniejszenia czynności manipulacyjnych, a co najważniejsze, do skreślenia rzeczowych wydatków personalnych i kancelaryj
nych.
Przez wprowadzenie nowego systemu biuro
wości nastąpi racjonalizacja w administracji, ujedno
stajnienie przepisów kancelaryjnych i wreszcie o- graniczenie rejestracji akt do niezbędnego minimum.
stawiam projekt praktycznego przeprowadzenia p o działu czynności w samorządach sprawujących wła
dzę administracji ogólnej .(wydzielonych z powiatu) ch cąc w y k azać jakie powstają możliwości i jakie nasuwają się uwagi.
1 . S t a t u t o r g a n i z a c y j n y .
Magistrat dzieli się na 14 wydziałów jak na
stępuje:
I. W ydział Prezydialny,
II. Wydział Ogólno-Administracyjny,
III. Wydział Prawny i Adm inistracyjno-Sądowy, IV. Wydział Szkolny i Teatralny,
V. Wydział Policyjno-Administracyjny, VI. Wydział P racy i Opieki Społecznej, VII. Wydział Podatkowy i W ykonawczy, VIII. Wydział Kasowo-Finansowy,
IX. Wydział Kontroli i Rachuby,
X. Administracja Gruntów i Budynków Miejskich, XI, Wydział rozbudowy miasta,
XII. Policja Budowlana,
XIII. Zakłady Użyteczności Publicznej, XIV. Zakłady Miejskie'
2. P r o g r a m d z i a l n o ś c i .
Do programu działalności poszczególnych w y działów należą następujące sprawy:
I. W y d z i a ł P r e z y d j a l n y . 1. Spraw y reprezentacyjne miasta,
2. O rganizacja i nadzór nad biurowością,
3. Sprawy osobow e urzędników, funkcjonariuszy i pracowników,
4. Sprawy tajne,
5. Biuro Prasowe i Biblioteka, 6. Urząd Statystyczny,
7. Urząd Stanu Cywilnego, 8. Ekspedytura,
9. Zarząd Drukarni i materiałów piśmiennych.
II. W y d z i a ł © g ó l n o - A d m i n i s t r a c y j n y . 1. Biuro Wojskowe,
2. Biuro dla Spraw Obywatelstwa i opcji, 3. Biuro Ewidencji Ruchu Ludności,
4. Biuro Mieszkaniowe.
I I I . W y d z i a ł P r a w n y i A d m i n i s t r a e y j n a - S ą d o w y .
1. Biuro prawno-procesowe, 2 Sąd Przemysłowy,
3. Sąd Kupiecki, 4. Urząd Ubezpieczeń,
5 Urząd Rozjem czy dla spraw .najmu, 6. Wydział Miejski.
IV . W y d z i a ł S z k o l n y i T e a t r a l n y . 1. Administracja Szkół i sprawy wyznaniowe, 2. Spraw y osobow e nauczycieli szkół miejskich, 3. Opieka higjeniczno-lekarska w szkołach, 4. Dział kultury i sztuki.
V . W y d z i a ł P o l i c y j n o - A d m l n i s t r a c y j n y ,
1. Spraw y karne i procederowe, 2. Kontrola sanitarna i weterynaryjna,
3. Badanie i ustalenie cen na artykuły żywnościo
we pierwszej potrzeby,
4. Wszelkie sprawy poruczonego zakresu.
VI . W y d z i a ł P r a c y i O p ie k i S p o ł e c z n e j . 1. Urząd Opieki Społecznej (dobroczynności), 2- Urząd Opieki nad Ubogimi i Sierotami,
6
3. Urząd Opieki nad inwalidami wojennemi i p o zostałem!,
4. Opiekuństwo Generalne i Zawodowe,
5 Urząd Pośrednictwa Pracy i O pieka nad bez- robotnemi.
VII. W ydział P o d atk o w y i W ykonaw czy.
1. Wymiar podatków bezpośrednich i pośrednich, 2. Fundusz gospodarczy,
3. Urząd W ykonawczy.
V III. W ydział K a s o w o - F i n a n s o w y . 1. Budżet miasta,
2. Główna Kasa Miejska, 3. Kasa Podatkowa.
IX . W y d z i a ł K o n t r o l i i R a c h u b y . 1. Kontrola budżetowa,
2. Kontrola administracyjna, 3. Oddział rachunkowy.
X . A d m i n i s t r a c j a G r u n t ó w 1 B u d y n k ó w M i e j s k i c h .
1. Zarząd gruntami i budynkami miejskiemi, 2. Zakup i sprzedaż gruntów miejskich.
X I . W y d z i a ł r o z b u d o w y m i a s t a . 1. Urząd budowli nadziemnych,
2. Urząd budowli podziemnych.
3. Urząd mierniczy, 4. Urząd pomiarów, 5. Architektura.
X I I . P o l i c j a B u d o w l a n a .
1. Nadzór budowli pod względem policyjno-bu- dowianym,
2. Kontrola budynków i badanie rysunków bu
dowlanych.
X I I I . Z a k ł a d y U ż y t e c z n o ś c i P u b l i c z n e j . 1. Straż Pożarna,
2. Tabor Miejski,
3. Dyrekcja parków i ogrodów miejskich, 4. O gród Zoologiczny.
X I V . Z a k ł a d y M i e j s k i e . 1. Rzeźnia i Targowisko,
2. Wodociągi, 3. Gazownia, 4. Elektrownia.
(Ciąg dalszy nastąpi.)
Z now ych przepisów o N. T. A.
W nr. 94 Dz. U. R. P. z dnia 29. października br. pod poz. 806 opublikowano rozporządzenie Pana Prezydenta R. P. z dnia 27. października 1932 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym. R o z p o rządzenie to wchodzi w życie z dniem 15 listopa
da 1932 r. (art. 124), a znosząc m oc obow iązującą poprzednich ustaw i rozporządzeń o N. T, A., cyt.
rozporządzenie zawiera przepis ważny, z którym gminy mające spory w N. T. A. winny się specjal
nie zapoznać. Dlatego zwracam y uwagę na nie.
Mianowicie rozchodzi się tu o art. 114 i 115 cyt.
rozporządzenia.
Art. 114 brzmi:
„Sprawy, będące w toku w Najwyższym Trybunale Administracyjnym w chwili wejścia
w życia rozporządzenia niniejszego, załatwiane- będą przez Trybynał w dalszym toku postę
powania z zastosowaniem przepisów rozpo
rządzenia niniejszego. Czynności procesowe już dokonane uważane będą za dokonane pra
widłowo, jeżeli przeprowadzone zostały zg o
dnie z przepisami dotychczasowemi."
Art. 115 ma następujące brzmienie:
,,l) W sprawach, w których skargi wnie
sione zostały do Trybunału przed dniem 1.
kwietnia 1932 r , skarżący lub ich pełnomocni
cy obowiązani są w ciągu trzech miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia niniej
szego zgłosić pisemne oświadczenie, czy skar
gi swe w dalszym ciągu popierają W oświad-
i czeniu tem należy nadto podać, czy skarżący żąda przeprowadzenia rozprawy
2) Niezłożenie oświadczenia w terminie o- kreślonym w ust, 1, jak również złożenie oświad
czenia przeczącego, uważa się za odstąpienie od skargi i pociąga za sobą umorzenie postę
powania.
3) Postanowienia ust. 1 nie stosuje się do spraw, w których przed dniem wejścia w ży
cie rozporządzenia niniejszego doręczono stro
nie skarżącej wezwanie na rozprawę".
Zw racamy więc uwagę naszym P. T. Magistra
tom i Urzędom Gminnym szczególnie na przepis art. 115 i zalecam y ewentl pisemne zgłoszenie w sen
sie art. 115.
W sp ra w ie p onoszenia kosztów le k a rz a .
W dniu 25. września br. ukazała się w D zien
niku Ustaw R. P. Nr. 81 pod poz. 712 nowa usta
wa o wykonywaniu praktyki lekarskiej obowiązu
ją c e j również na terenie W ojew ództw a Ś ląskiego . Ponieważ artykuł 20 ustawy odnosi się także do związków komunalnych, publikujemy go poni
żej w jeg o brzmieniu:
„O ile koszty za udzielenie przez lekarza pomocy w nagłych przypadkach nie mogą być zwrócone lub ściągnięte od chorego, wzglę
dniej od innych osób lub instytucyj, zobo
wiązanych z jakiegolw iek tytułu prawnego do pokrycia tych kosztów, wypłaca je leka
rzowi związek komunalny, na którego o bsza
rze zaszedł nagły przypadek, przytem związ
kowi komunalnemu, który koszty te pokrył, przysługuje w przeciągu 5 lat od dnia za
płacenia należności prawo regresu od osób i instytucyj wyżej wspomnianych, ja k ró- wnieź do związków komunalnych, obowiąza
nych do pokrywania kosztów leczenia ubo
gich na mocy ogólnych przepisów; to samo prawo regresu przysługuje również ostatnia*
wymienionym związkom komunalnym".
Kronika
*
Mikołów.
Na ostatniem posiedzeniu R ad y Miejskiej, o d bytem w dniu 28 ubm. przyjęto nasampierw do w ia
domości protokół rewizyjny Głównej Kasy Miejskiej zaś sprawę odbioru 16-klasowej szkoły powszechnej w stanie surowym i sprawę odbioru instalacji cen
tralnego ogrzewania, urządzeń sanitarnych oraz in- stalacyj elektrycznych, przyjęto do zatwierdzającej wiadomości. Następnie zlecono f-mie Sobota z K a
towic odjęcie i założenie radjatorów w 17-klaso- wej szkole powszechnej, poczem udzielono wyjąt
ku z zakazu budowlanego na budowę domu miesz
kalnego przy ul. Gimnazjalnej p. Wincentemu Brom- boszczowi a p. Karolowi Pająkow i na budowę do- / i u mieszkalnego przy szosie Krakowskiej. P. Pa- 't e r m a n o w i zezwolono na połączenie posesji jego z kanałem miejskim na ul. Kanałowej. Z parcel miej
skich, położonych przy szosie Krakowskiej, a dzier
żawionych dotychczas przez p. Wiktora Kałużę, wydzierżawiono jedną p. Ignacemu Paszkowi a drugą p. Franciszkowi Sikorze na czas do 30. wrze
śnia 1935. Dalej dokonała Rada Miejska wyboru członka do Wydziełu Związkowego Związku Dro
g ow ego Łaziska— Dolne— Mikołów w osobie rad
nego p. Wilhelma Bojdoła, zaś do Wydziału Zwią- kow ego Związku Drogow ego Mikołów— Zarzecze—
Podlesie w osobie radnego p. Józefa Wojtynka.
O grodnikow i miejskiemu p. Wilhelmowi Mańce o d stąpiono półdomek miejski p o p . Szlauerze na Wy- myślance. Czynsz od mieszkań w miejskich 12. i 16.
familijnych domach postanowiła R ad a Miejska o b niżyć z dniem 1. listopada rb. o 20 proc. Wreszcie uregulowano sprawę ceny za gaz dla Zakładów Graficznych f-my K. Miarka i sprawę założenia pew
nego funduszu zaliczkowego. Pozatem załatwiono jeszcze jedną sprawę personalną jako punkt tajny.
K om unalna K a s a O szczędności powiatu S w iętoćhłow ickiego w Ś w ięto ch ło w icach .
Nieprzerywany od istnienia od kwietnia 1928r.
silny rozwój P. K. O., powiatu Świętochłowickiego -został pod wpływem ogólnego przesilenia gospo
darczego w maju zeszłego roku zatrzymany. Silne zaostrzenie się sytuacji finansowej w lipcu 1931 r.
oraz ostatnie załamanie się konjunktur, zaobserw o
wane w zimie 1931/2 pociągnęło za sobą pewien odpływ wkładek również w Swiętochłowickiej K.
K. O- Jednak począwszy już od maja br. można było zauważyć lekką poprawę, uwydatniającą się we wzroście drobnych wkładów oszczędnościowych.
O b jaw ten zasługuje na szczególną uwagę ze wzglę
du na to, że powszechnie wiadomo, iż kupiectwo rzemiosło i mniejsze zakłady przemysłowe stano
wiące w swoim czasie najsilniejszą grupę oszczędza
ją c y c h w K. K. O., obecnie, prawie bez wyjątków
wyjmują swe wkłady, o ile takowe wogóle jeszcze posiadały. Uwagi te odnoszą się w tej samej mie
rze do Kas Chorych i ciał samorządowych, które wskutek panującego szczególnie ostro na Śląsku bezrobocia, wykazują znaczne deficyty budżetowe i zmuszone są zużyć swe ostatnie rezerwy czy to na pokrycie bieżących wydatków, czy to na p o moc dla bezrobotnych.
Pomimo tych ujemnych okoliczności ogólno-go- spodarczych, działalność K. K. O. powiatu Swięto- chłowickiego nie wykazuje istotnego pogorszenia.
W kłady oszczędnościowe, per medjo października w wysokości ca. 9 270.000 zł., zmniejszyły się w p o równaniu ze stanem per. 31. 12. 1931 r. tylko o o k o ło 5 proc.
Wyżej wymieniona ogólna suma wkładów dzieli się na przeszło 20.000 oszczędzających i jest d o w o dem stałego zaufania K. K. O. wśród społeczeństwa.
Udzielanie nowych kredytów zostało w intere
sie płatności Kasy prawie całkowicie wstrzymane.
W chodzą obecnie jedynie w rachubę minimalne kredyty wekslowe dla starych klientów, przyczem gwarancje — żyranci — jak i cel zużycia pienię
dzy podlegają skrupulatnej kontroli.
Podkreślić jeszcze należy, że w tym roku o b niżona została stopa procentowa w wysokości 1 proc. tym klientom, którzy od otrzymanych p o ży czek hipotecznych regularnie o p łacają odsetki oraz ustalone sumy amortyzacyjne.
Przy tej okazji nadmieniamy, że szereg właści
cieli domów, posiadających u nas kredyty hipote
czne. mają w swych kamienicach do 70 proc. lo k a torów bezrobotnych, nie płacących w myśl o dno
śnej ustawy komornego, K. K. O . uwzględnia tę o k o liczność, o ile dany właściciel domu reguluje termi
nowo przynajmniej przypadające odsetki.
„ M A J S A " . Na rozpoczęcie sezonu polecamy znowu nasze znane i pierwszorzędne w smaku i jakości fabrykaty: Majsa — majonezy — sałatki mięsne,- sałatki jarzynowe — śledzie zawijane w m a
jonezie; kotlety w galarecie Aspic — Majsa Kremy deserowe i t d. Majonezy „Majsa" oprócz wielo
stronnego zastosowania w gospodarstwie domowem jako sos remuladowy i t. d. są także znakomite i wydajne do smarowania bułek i chleba. Majsa sałatki mięsne są także znakomitym i tanim obkła
dem. Prosimy żądać u kupców tylko fabrykatów
„ M A J S A ”. Próbki i wyjaśnienia co do sposobu wielostronnego użytku naszych fabrykatów udzie
lamy w naszych ubikacjach fabrycznych. F ab ry katy „Majsa" są oszczędne w użyciu i dlatego p o leca się je szczególnie dla szpitali i lecznic.. „ M A J S A " Fabryka majonezów i sałatek mięsnych. Sp.
z ogr. o d p , Katowice, ul. J<ościuszki 45. — ' Tele
fon 19-37.
KATOWICE
Telefon nr. 33-66 (Nowy Ratusz)
Broń — naboje
przybory myśliwskie
naprawa broni
Hotel Hrabia Reden
Telefon 150 K r ó l .- H u t a Katowicka 7
Wszystkim moim Szan Gościom, P r z y j a ciołom i Znajomym podaje do łaskawej w ia
domości, że od 30 lat prowadzoną restaurację w Król. Hucie przy Rynku nr. 14 odstępuje i obejmuje zarząd restauracji Hotelu „Hrabia Reden “
Polecam także dobrze pielęgnowane piwa Pilzneńskie, Tyskie i Żywieckie Piwo w syfo
nach po 5 i 10 litrów, także poza dom.
Uprzejmie zaprasza
K a r o l W il lim s k y .
„ Z W O J “
R oździeń-Szopienice
H u tn ic z a 6 te le f o n 70.
P r z e w o d n ik i :
Przewodnik hackeihal. Druty nawojowe w bawełnie, jed w a
biu i emaljowane Drut dzwon
kowy. Druty i linki miedz.
gołe.
A p a r a t y E l e k t r y c z n e : Dzwonki, buczki i przyciski do sygnalizacji elektrycznej. Mo
tory Elektryczne.
„ R E F O R M ”
P r z e d s i ę b i o r s t w o B u d o w la n e Pod i N ad z ie m n e
K A T O W I C E
K O PER N IK A 11. S k rz y n k a p o c z to w a 49 6 . TELEFO N 2 4 -9 5 . Z a s t ę p s t w a : M o r a v s k a O s t r a w a — P lzeń
SPECJALNOŚĆ: Kanalizacja według najnowszych metod, systemu „ R E F O R M "
„ T E M I D A
B I U R O
Prawno - windykacyjno - inkasowe
załatwia wszelkie inkasa z tytułu weksli i otwar
tych rachunków na całym terenie G -Ś lą s k a .
K A T O W IC E , ul. Marjacka 2.
I SZ Y B K O ! " W W " SO LID N IE! |
l!llllllllliililil!illllllll!llllllllSllllill!llllllllll!lllłllillllllllillllllIIIII!l!llillll)llllllli!lllll!lllUIIIII!t!iilllillllllliillll!!Il]!illllllt!
Komunalna Kasa Oszczędności
c♦ powiatu Swletochfs^ickiega ♦
i nstytucj a p u p i l a r n e j pewności
z siedzibą w W ielkich Hajdukach
gmach Starostwa przy ul. Krakowskiej 40
Posiada Oddziały:
w O r z e g o w i e , L i p i n a c l i . R u d z i e N. B y t o m i u i w B r z e z i n a c h Śl.
Ludwik Skrzypek
Pierw szorzędny zakład obuwia na m iarę
K a t o w i c e
ul. Kościuszki 38
Zastępst. Banku Polskiego dla inkasa weksli P r z y j m u j e w k ła d y o s z c z ę d n o ś c io w e
za następującem oprocentowaniem:
pr z y wyp owi e dze ni u
dz i e nne m w zł. 6Va w zł. w zł. w doi. am.
miesi ęczn. „ 7% „ 5% „ 4 .
kwartalnem „ 7 1 /a „ „ 5 >/a „ 5 pk i roczne m „ 8% ,; * „ 6°/o „ 5’/2
dłuższem 8112
Za wkłady oszczędnościowe gwaran
tuje powiat świętochłowicki całym swoim majątkiem i silą podatkową.
Załatwia wszelkie czynności wcho
dzące w zakres bankowości.
S p e c j a l n o ś ć :
Długie buty do konnej jazdy
dl a pań i panów, jak również
lakierki oficerskie (Sztyblety)
Zastosowuję przy nogach anormalnych naj- nowszą, kilkakrotnie patentowaną metodę.
Obuwie luksusow e dam skie, m ęsk ie i d ziecięce
R e p a ra c je
wykonuje się starannie, tanio i terminowo.
U W A G A ! U W A G A !
Z ap ro szen ie dla szy stk ich !
Zostaniesz moim stałym odbiorca, po o gląd/m u bez przymusu kupna i przeko
naniu się o przebogatym wyborze, pier
wszorzędnej jakości, po najtańszych c e nach towaru wszelkiego rodzaju,
n o w o o t w a r t e g o
n a j w i ę k s z e g o n a G ó r n y m Ś lą s k u
Domu Towarowego Cen Serjowych
FUCHft
K rólew sk a H uta, ul. W olności 28
C o d z ie n n ie p ra k ty cz n e n o w o ś c i!
i l l i l l l l ! l l I l l l l l i l l l l l i l l l l l l l l l l l H ! i l ! l l f l i l i ! ! l f l ! i ! ! i i l l t | ! 1 i l l ! n i i ! l l ! 1 1 i l ! l l ! i l i l l l l l l l l l l l l l i l l I I ! i ! §
Towarzystwo Eksploatacji
KAMIENIOŁOMÓW
S-ka Akc. w Krakowie
ul. Mikołajska 6, tet. 13440 i 11322
DOSTARCZA:
Z kam ieniołom u balzatu w B e re sto w cu ,
st. kol. Lubomirsk (na Wołyniu) kostki brukowe różnych forma
tów, półkostki, dziki bruk, ka
mień łamany do przetłukiwania, tłucznie i grysy, zwykłe oraz granulowane do nawierzchni jjbi- tnmicznych.
