_ f i iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu i i i ii i i u m i l i l i i i iii ii iii iii ii iii i i ii i iiiiiiin iiiiili_
Ę Prenumerata w ynosi 2 złote kwartalnie = Ej Opłata pocztow a opłacona ryczałtem =
= Telefon: K atow ice 341-47 =
^ ■ l l j l l l l l l ł l l l l l l l l l l l l l l i i l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l | | l l l I I I I I I i l l l l l l l l l l H r
W ydawca:
Związek Gmin W oj, Śl,
Red. i A dm .: K atow ice, Pocztow a 7,11
j l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l i ^
= O g ł o s z e n i a : Jednołam owy wiersz =
= milim. 50 gr. Przed tekstem I zł za =
= wiersz milim. Rach. w PK O . 300-802 =
^ l l l i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i |llr'
Nr. 7 K atow ice, lipiec 1936 r. R ok XII
T R E Ś Ć : Sprawozdanie, z W alnego Zebrania (Zebrania Z astępców ) Związku Gmin W oj. Śl. z dn. 20. VI. 1936 r. — Cel akcji oddłużeniow ej. — Zwrot związkom samorządowym kosztów , poniesionych przy wykonywaniu zastępstwa Funduszu Pracy. — Ze Związku Gmin W oj. Śl.: O now elizację art. 7 ust, śl. w spraw ie ochrony lokatorów . — W sprawie przejęcia K. U. P. P.
przez Fundusz Pracy, — Przegląd ustaw, rozporządzeń, zarządzeń, okólników i wyjaśnień w ładz: Specjalny podatek od w y
nagrodzeń w ypłacanych z funduszów publicznych. — Państwowy podatek przem ysłow y. — O dciążenie gmin. — A k cja oddłuże
niowa samorządu w W ojew . Śląskiem, — O dszkodow anie za wystawianie kart cyrkulacyjnych i przepustek,
... ...i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i... n u ... ...m m i ...
Sprawozdanie z Walnego Zebrania (Zebrania Zastępców)
Zw iązku Gmin W ojewództwa Śląskiego
z dnia 20-go czerwca 1936 roku, 1. Walne Zebranie zagaił o godz, 10.50 w sali
posiedzeń Rady Miejskiej m. Katowic przy ul. P ocz
towej 2, p, dr Adam Kocur, prezydent m. Katowic i przewodniczący Związku, witając przybyłych na Walne Zebranie przedstawicieli Urzędu W ojew ódz
kiego Śląskiego: p. dr Kaczmarskiego w zastępstwie p. wojewody dr Grażyńskiego i naczelnika Wydziału Samorządowego p. dr Dworzańskiego, — naczelnika Wydziału Administracyjnego p, dr Bartla, — człon
ków Śląskiej Rady W ojewódzkiej: p, radcę Długiewi- cza i p. radcę E, Tomanka, — przedstawicieli sta
rostw: starostę pow. świętochłowickiego i przedsta
wiciela Sekcji Śląskiej Związku Powiatów R. P. p.
Szalińskiego, — starostę pow, lublinieckiego p. dr Olszewskiego, — p. insp. Pierończyka, przedstawicie
la starosty pow, katowickiego p. dr Seidlera, prasę oraz delegatów gmin.
Następnie p. Przewodniczący odczytał porządek obrad, rozesłany przy zaproszeniach:
1) Zagajenie.
2) Przyjęcie protokołu z ostatniego Walnego Zebrania,
3) Stwierdzenie listy obecnych i pełnomocnictw.
4) Roczne sprawozdanie zarządu.
5) Roczne sprawozdanie skarbnika.
6) Sprawozdanie komisji rewizyjnej i jej wniosek.
7) Uchwalenie budżetu Związku na rok 1936/37.
8) W ybór komisji rewizyjnej.
9) Referaty,
10) Wnioski zgłoszone i rezolucje.
Porządek obrad przyjęto bez zmian.
2, Protokół z ostatniego Walnego Zebrania z dn.
1-go czerwca 1935 r., opublikowany w „Orędowniku Samorządu" nr. 5— 6 z r. 1935, przyjęto bez odczyta
nia.
3. Wybrana na wniosek p. Przewodniczącego k o misja, w skład której weszli pp. nacz, gm. Przybyła, Brandys i Karkoszka, sprawdziła listę obecnych i p e ł
nomocnictwa, Zastąpione były 52 gminy przez 60 de
legatów, z tego 10 miast z 15 delegatami i 42 gminy wiejskie z 45 delegatami; z powiatu katowickiego uczestniczyło 11 gmin, świętochłowickiego 7, pszczyń skiego 22, rybnickiego 6, lublinieckiego 2, tarnogór- skiego 1, cieszyńskiego 1, m. Katowice oraz m, Cho
rzów. Komisja stwierdziła, że pełnomocnictwa dele
gatów zgodne były z postanowieniami statutu.
4, Ze złożenia rocznego sprawozdania z prac, dokonanych przez Zarząd zrezygnowano z powodu opublikowania go w „Orędowniku Samorządu” nr. 5/6 z r, 1936. iDo tego sprawozdania dodaje p. Przewod
niczący, co następuje:
„Najbardziej palącem od dłuższego czasu zagad
nieniem i najwięcej pochłaniającem pracy i gminom Związkowi to
zagadnienie gospodarki i finansów gmin.
Zagadnienie to powstało na tle ogólnej sytuacji związków samorządowych województwa śląskiego, gospodarczej kraju. Uważam, że interesującem bę- przeprowadzając porównanie między stanem ich li
dzie przedstawić tu w ogólnym zarysie stan finansów nansów, wykazanym w ostatnim roku t. zw, wysokiej
konjunktury, tj. w roku 1930/31, a rokiem 1934/35, tj.
rokiem, w którym, miejmy nadzieję, zaczął z wolna zanikać proces depresji ogólno-gospodarczej.
Przedewszystkiem podkreślić muszę, daleko idą
cy spadek sum globalnych budżetów samorządów, wyrażający się aż w 50% w stosunku do sum roku 1930/31, I tak, w roku 1930/31 ogólna suma docho
dów wyraża się kwotą 88.000.000 zł., gdy tymczasem w roku 1934/35 już tylko 46.000.000 zł.; po stronie w y
datków natomiast w roku 1930/31 74,5 miljona zł., zaś w roku 1934/35 43,5 miljona zł.
Ten sam spadek, bo 50%-owy, obserwujemy i w budżetach nadzwyczajnych, W roku 1930/31 zarów
no po stronie wydatków jak i dochodów, sumy bud
żetu opiewały na 34,5 miljona zł., a w roku 1934/35 tylko na 16,5 miłj. zł.
Przechodząc do poszczególnych działów wydat
ków i dochodów zwyczajnych przytoczyć tu wypada następujące cyfry:
Strona d o c h o d ó w
w milj. zł. 1930/31 1934/35 różn ica
1) udział i dodatki kom . 46,5 17,5 — 29 2) podatk i sam oistne 12,5 9 - 3,5 3) d o c h ó d z m ajątków 7,5 4,8 - 2,7
4) o p ła ty kom unalne 5 4 - 1
5) różne 4 1 — 3
Strona w y d a tk ów w milj. zł.
1) adm inistracja o g ó ln a . 17 10 — 7
2) drogi 11,5 4,2 - 7 , 3
3) ośw iata 10 4,3 - 5 , 7
4) op ie k a sp o łe cz n a 7,9 6,3 — 1,6 5) zdrow ie p u b liczn e 10 5,5 - 4 , 5
6) spłata d łu g ów 7,3 *9,9 + 2,6
Że w obec tak gwałtownego spadku dochodów samorządów województwa śląskiego nie spotykamy, ogólnie biorąc, silnego załamania w postaci nadmier
nych deficytów w całokształcie gospodarki samorzą
dów województwa, to jest niemałą zasługą związków samorządowych, które w miarę kurczenia się docho
dów, dokonywały zdecydowanie kompresji wydat
ków, mając równocześnie jednak na uwadze, co z ca
łym naciskiem podkreślić muszę, aby kompresja ta jaknajmniej dotkliwie dotykała wydatków nieodzow
nych z punktu widzenia interesów ludności.
Analizując zadłużenie związków samorządowych województwa śląskiego, to w ogólnej sumie zarówno co do wydatków na spłatę długów, jak i bezwzględ
nej kwoty zadłużenia, jest stosunkowo znaczne, gdyż według stanu na koniec roku budżetowego 1934/35, ogół wydatków rocznych na spłatę długów (nieu-
*) w tem*--2 milj. przedterm inowej spłaty długów.
względniając już spłat przedterminowych) — wynosił okrągłe 8 milj. złotych, co w obec sumy dochodów zwyczajnych w tym czasie wynoszącej 46 milj. złotych daje okrągło 17%.
Stan majątkowy zaś w tym samym terminie przedstawiał się następująco:
powiaty: miasta: gminy wiejsk, Stan czynny: 26 milj. 245 milj. 98 milj.
Stan bierny; 15,5 milj. 115 milj. 26 milj.
Czysty majątek 10,5 milj. 130 milj. 72 milj.
Razem czysty majątek = 212,5 milj.
Stan długów:
a) długoterm. 5,5 milj. 42 miłj. 22,5 milj.
b) krótkoterm. — milj. 1 milj. 1,7 milj.
5,5 milj. 43 milj. 24,2 milj.
Razem zatem długów 73 milj.
Jakkolwiek ogólny stan finansów samorządów nie budzi większych obaw, nie możemy jednak za
pominać, że istnieją wśród nich, że się tak wyrażę, punkty krytyczne, Szereg bowiem gmin, położonych zwłaszcza w okręgach przemysłowych województwa, znalazło się z przyczyn ogólno-konjunkturalnych w poważnych trudnościach finansowych, spowodowa
nych gwałtownym spadkiem dochodów.
Jestem jednak przekonany, że usunięcia tych trudności da się dokonać na drodze postępowania od
dłużeniowego, które przeprowadzić ma powołana w tym celu ustawą Sejmu Śląskiego Komisja Oszczędno- ściowo-Oddłużeniowa dla Samorządu Terytorjalnego w W ojewództwie Śląskiem.
Zwrócić pragnę jednak uwagę, że oddłużenie sa
morządów, związane jest ściśle z równoczesnem prze
prowadzeniem akcji oszczędnościowej, zwłaszcza w zakresie wydatków ogólno-administracyjnych, o czem nie powinny zapominać samorządy, ubiegając się o ulgi w spłacie swych zobowiązań.“
Przewodniczący zwraca się do przedstawicieli Władz W ojewódzkich, by w obec tak gwałtownego w krótkim czasie spadku globalnych sum budżetów samorządów, trudnego w praktyce, lecz zdecydowa
nego dokonywania kompresji wydatków, pomogły gminom wybrnąć z bardzo ciężkiego położenia w zwłaszcza w drodze postępowania oddłużeniowego.
Poczem Przewodniczący odczytuje następującą rezo
lucję:
W związku z wejściem w życie rozporządzenia Prezydenta Rzplitej z dnia 24 października 1934 r.
o poprawie gospodarki i finansów związków samo
rządowych i ustawy o utworzeniu Komisji Oszczęd- nościowo-Oddłużeniowej dla Samorządu Terytorjal
nego w W ojewództwie Śląskiem oraz rozpoczęciem działalności tej Komisji Walne Zebranie (Zebranie Zastępców) Związku Gmin W ojewództw a Śląskiego zwraca się do Śląskiej Rady W ojewódzkiej:
a) o obniżenie oprocentowania od pożyczek, u- dzielonych gminom przez Skarb Śląski z środków, po
chodzących z pożyczki zagranicznej (amerykańskiej), z 7% na 5^% zgodnie z wydanemi w tej materji roz
porządzeniami i dekretami Prezydenta Rzeczypospo
litej;
b) o uwzględnienie przy spłacie rat amortyzacyj
nych tych pożyczek obniżki kursu w takim stopniu, w jakim Skarb Śląski korzysta przez zniesienie przez Stany Zjednoczone Ameryki Północnej parytetu złota.
Rezolucję przyjęto jednogłośnie.
5. W zastępstwie nieobecnego skarbnika Związku p. naczelnika gm. Tomanka uchwalono by sprawozda
nie kasowe, przesłane przez skarbnika, odczytał p, burm. Dubiel
6. W zastępstwie członka komisji rewizyjnej p.
nacz. gm. Brandysa, który usprawiedliwił odejścio z Walnego Zebrania, uchwalono, by protokół z rewi
zji odczytał p. nacz. gm. Przybyła: - P r o t o k ó ł
z rewizji kasy Związku Gmin W ojewództwa Śląskiego w Katowicach.
Komisja rewizyjna w składzie nacz. gm. Radli::
p. Brandysa i nacz. gm. Michałkowice p- Fojkisa zja
wiła się dnia 2 czerwca 1936 r, w biurze skarbnika Związku Gmin p, nacz, gm. iom anka w Orzegowie.
Na żądanie komisji rewizyjnej przedłożono go
tówkę, księgi i dowody kasowe. Rewizja wykazała stan kasy w dniu dzisiejszym:
1) gotówka 43,93 zł,
2) Obligacje 6% Pożyczki Narodowej 1.200,00 3) Książeczka Miejskie Kom, Kasy
Oszczędności w Katowicach 11.543,12 „ 4) Książeczka Pow. Kom- Kasy
Oszczędności w Świętochłowicach 49,98 ,, 5) P. K. O. w Katowicach 3.809,93 ,, Razem: 16.646,96 zł.
Pozatem stwierdzono wzorowe i prawidłowe p ro
wadzenie ksiąg kasowych oraz zgodność zapisków z odnośnemi dowodami.
Komisja stawia wniosek o udzielenie Zarządowi absolutorjum.
W otwartej dyskusji nad rocznemi sprawozdania mi zarządu, skarbnika i komisji rewizyjnej nikt nie zabrał głosu. Udzielono jednogłośnie zarządowi ab
solutorjum z czynności za rok 1935/36.
Następnie rozwinęła się szeroka dyskusja nad
zagadnieniem bezrobocia,
streszczająca się w następującej rezolucji:
Walne Zebranie (Zebranie Zastępców) Związku Gmin W ojewództwa Śląskiego:
1) zwraca się z prośbą do pana W ojew ody i Fun
duszu Pracy, aby z funduszów, przyznanych na zatrudnienie bezrobotnych przy robotach pub
licznych, przeznaczono przynajmniej 50% na za
kup i przywóz materjałów i narzędzi. Gminy śląskie, które od 6— 7 lat obciążone są wielkiem bezrobociem, a przez to bardzo wielkiemi w y
datkami na opiekę społeczną, nie są w możno
ści pokryć kosztów zakupu materjałów i narzę
dzi ze swoich dochodów, nieustannie się zmniej szających;
2) stwierdza, że w związku ze zmniejszeniem do-
; tacyj Fund, Pracy na doraźną pom oc dla bez
robotnych, idzie w parze niestety zwiększenie się biurokratyzmu i podrożenie przez to admi
nistracji Komitetów Lokalnych Funduszu Pracy, a zwłaszcza administracji kuchni dla bezrobot
nych, którą niepotrzebnie obarcza się zbyt dro
biazgową pisaniną i rachunkowością. Walne Zebranie apeluje do miarodajnych czynników, aby tę administrację uproszczono, a przez to po- taniono i aby samorządom pozostawiono w tej sprawie więcej swobody w zastosowaniu środ
ków praktycznych, wynikających z doświadcze
nia w terenie;
3) stwierdzając, że w ostatnich dniach znowu po
ważnie zmniejszono dotację w gotów ce i w mą
ce na rzecz dla bezrobotnych, zwraca się do miarodajnych czynników, aby niezwłocznie przywrócono dotychczasowe normy, a zmniej
szono je indywidualnie tylko w stosunku do ilo
ści rzeczywiście zatrudnionych bezrobotnych w danej gminie;
4) domaga się, aby normami pom ocy doraźnej z Funduszu Pracy dla bezrobotnych w powiatach przemysłowych, objęto też gminy uprzemysło
wione powiatów rolniczych.
Rezolucję przyjęto jednogłośnie,
Do przeprowadzenia konferencyj i przedstawie
nia postulatów Walnego zebrania Władzom W ojc- wódzkiem i Dyrekcji funduszu Pracy wybrano dele
gację, w skład której weszli pp.: burm, Koj oraz nacz.
gm, Olszowski, Płonka i Przybyła z możliwością kooptacji dalszych członków.
7. Uchwalono budżet Związku Gmin na rok 1936/37 w brzmieniu preliminarza budżetowego, u- chwalonego na posiedzeniu zarządu z dnia 28 maja 1936 r., a ogłoszonego w „Orędowniku Samorządu*' nr. 5— 6 z roku 1936.
8. Komisję rewizyjną, zdekompletowaną w ciągu roku z powodu odejścia na emeryturę p. radcy G rze
sia uzupełniono, wybierając na jego miejsce jedno
głośnie nacz. gm- p. mgr. Grzbielę.
9. Po kilkuminutowej przerwie wygłosił p. mgr H. Magdziorz, kierownik biura Związku referat o
reform ie gminy wiejskiej
w W ojewództw ie Śląskiem:
„Potrzeba ujednolicenia ustroju samorządu terytorjalnego.
Projekt ustawy o gminach wiejskich, wniesiony w grudniu ub. roku przez Śląską Radę W ojewódzką do Sejmu Śląskiego, a obecnie rozpatrywany przez jego Komisję Administracyjno-Samorządową, ma na celu sharmonizowanie ustroju gminy wiejskiej w w o jewództwie Śląskiem z ujednostajnionym od r. 1933 ustrojem samorządu terytorjalnego w calem państwie poza Śląskiem. Ścisłe bowiem związanie funkcyj or
ganów samorządu terytorjalnego z działalnością ca łego aparatu administracji państwowej, jakie doko
nało się w ramach i na podstawie wielkiej ilości u- staw, normujących poszczególne dziedziny admini
stracji publicznej, wymaga przedewszystkiem usunię
cia tej zawady, jaka tkwi w różnorodnej strukturze samorządu terytorjalnego, w jego odmiennej organi
zacji na poszczególnych obszarach (p. Uzasadnienie).
Sejm Śląski uchwalił cały szereg ustaw, regulu
jących niejedną dziedzinę samorządu terytorjalnego:
wyczerpująco i w sposób wzorowy, jak uslawę o fi
nansach komunalnych, ustawę o śląskim funduszu po- życzk.owo-zapomogowym, ustawę o zasadach gospo
darki związków komunalnych i in., w dziedzinie je d nak ustroju samorządu nie zdobyliśmy się dotych czas na stanowczy krok. Tu ograniczyliśmy się do utrzymania w mocy ustaw i przepisów prawnych, w y
danych przez zaborców, zmieniając je tylko o tyle, o ile to było konieczne ze względu na zmienione sto
sunki polityczne, regulując daną kwestję ustroju do
rywczo, osobną ustawą (np. ordynacja wyborcza dla gmin}, bez względu na wymogi jednolitości. Reforma całego us':roju samorządu terytorjalnego w w oje
wództwie Śląskiem stała się aktualna w związku przeprowadzeniem tej reformy w całem państwie-
Organizację samorządu terytorjalnego przejęliś
my od zaborców z wszystkiemi jej wadami, które od chwili zmiany suwerenności i właśnie wskutek tej zmiany coraz więcej się uwypuklają i wskazują na konieczność zmiany, ale i z wszystkiemi jej zaletami Stąd też przy reformie ustroju gminy wiejskiej nale
ży wysunąć postulat, by przeprowadzono modyfikację zasad wyrażonych w pierwowzorze projektu (ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalne
go z r, 1933)) wszędzie tam, gdzie to jest uzasadnione odrębnemi stosunkami lokalnemi, dążąc do utrzyma
nia wszystkich tych przepisów, których celow ość i skuteczność dowiodła praktyka lub, których uwzglę
dnienia domaga się wyczuwana potrzeba oraz racjo
nalna tradycja.
Idea ujednostajnienia organizacji samorządu znaj
duje np. wyraz ustaleniu jednolitej terminologji, we itych nazw dla organów sarao- kadencji tych organów, w ujed
nostajnieniu zasad prawa wyborczego (czynnego i biernego) do organów ustrojowych gminy, w ujedno
stajnieniu składu organów stanowiących oraz zasad organizacji wykonawczych.
Silna gmina jako typ unifikacyjny.
W konsekwencji ujednolicenia projekt w prow a
dza głębokie przeistoczenie struktury gminy wiejskiej.
Nie stanowi ono już tylko zmiany istniejącego ustroju, ale istotną jego reformę strukturalną, wprowadzenie zupełnie nowego ustroju, Reforma polega na tem, że w miejsce dotychczasowych gmin jednowioskowych i okręgów urzędowych wprowadza się (fakultatyw
nie) jako najniższą jednostkę administracyjną gminę zbiorową, w skład której wchodzą dwie lub więcej miejscowości, z których każda z reguły stanowi gro
madę, zatrzymującą swoją nazwę i prymitywną or
ganizację samorządową w postaci instytucji sołtysów i rad gromadzkich wzgl. zebrań gromadzkich, niesta- nowiąc jednak samodzielnej jednostki publiczno
prawnej.
W ielkość obszaru takiej gminy wiejskiej ma od
powiadać naturalnemu, o ile możności, zasięgowi wspólnego zainteresowania lokalnemi sprawami pu- blicznemi ogółu mieszkańców połączonych miejsco
wości, jak również zapewnić gminie zdolność w yko
nywania ciążących na niej zadań, Przy pierwszej reorganizacji dotychczasowe gminy wiejskie, które nie posiadają zdolności gospodarczej i finansowej do wykonywania zadań ciążących na nich z mocy usta
wy, mają być połączone w gminy większe, odpow ia
dające wymogowi zamierzonej wielkości obszaru gmi
ny wiejskiej.
Na konieczność reformy w tym kierunku wpły
nęło przekonanie o potrzebie dostosowania organi
zacji samorządu terytorjalnego do tych wielokrotnie w obecnej dobie zwiększon. zadań, Jakie na nim cią
żą. Niewątpliwie wzrost zadań administracji publicz
nej nie tylko zwiększył znaczenie gminy jako pod
miotu tej administracji, ale wywołał tendencję do nad
miernego nieraz przerzucania na organa gminne roz
licznych nowych funkcyj i zadań. Dążenia te wycho
dziły jak gdyby z założenia, że na danym terenie ist
nieją jednakowe co do swej siły i zdolności do pracy jednostki samorządowe, podczas gdy przesłance tej odpowiada zupełnie odmienna rzeczywistość. Mimo wyraźnie W czasach ostatnich ujawniającej się tenden
cji do kasowania gmin karłowatych, gminy wiejskie województwa śląskiego, będące produktem historycz
nego rozwoju, kształtującego się nieraz pod wpływem określonych celów politycznych, przedstawiają wiel
ką różnolitość typów tak co do terytorjum, jak i co do swej finansowej zdolności- Ujemne skutki takie
go stanu rzeczy, hamujące działalność całego aparatu administracji publicznej, którego podstawową kom ór
ką jest właśnie gmina wiejska, uwypukliły się jeszcze niu jedno]
dnolitej
$ 0 0 *
w okresie depresji gospodarczej. Niezależnie od pro
blemu odciążenia gminy przez redukcję jej funkcyj, zadań i świadczeń, zagadnienie reformy strukturalnej tej jednostki samorządowej zaciążyło nad dalszym rozwojem samorządu wogóle i stało się też jednym 7
głównych zadań ogólnopaństwowej reformy ustrojo
wej. (p. Uzasadnienie).
Zresztą samo życie zdaje się rozwiązywać ten problem przez tworzenie wspólnych okręgów pisar
skich (pow. lubliniecki i tarnogórski), opłacanych przez zainteresowane gminy. Wskazuje to na k o
nieczność albo zlikwidowania finansowo słabych gmin i połączenia ich w jedną silną gminę o charakterze jednostkowym, gdy położenie ich na to pozwala albo stworzenia gminy zbiorowej, która zdolna będzie do wypełniania rzeczywistych potrzeb samorządu miej
scowego i zadań w zakresie zleconym, jeżeli ze wzglę
du na większą odległość od siebie organizacja gro
mady będzie celowsza.
Nie ulega jednak wątpliwości, że wprowadzenie na tutejszy teren gmin zbiorowych będzie się przed
stawiało zupełnie inaczej, aniżeli w innych częściach Państwa, zwłaszcza w b, dzielnicy rosyjskiej, gdzie taki ustrój istnieje od dawna. Okoliczność, że u nas była zawsze gmina jednostkowa, inna konfiguracja o- siedli wiejskich, choćby tylko ze względu na przepro
wadzoną wszędzie komasację gruntów rolnych, gę
sta sieć kolei i dróg bitych, kierująca ciążenie po
szczególnych miejscowości w pewnym kierunku z u- pośledzemem styczności w bok, z bliższemi osiedlami a przedewszystkiem wielka ilość gmin wiejskich, nie
spotykanych pod względem wielkości w innych dziel
nicach — to wszystko razem z długoletniem przy
zwyczajeniem oraz dostosowaniem się do dotychcza
sowego ustroju znacznie odróżnia nasze stosunki wiejskie pod względem administracji ogólnej i samo
rządowej od stanu rzeczy w innych dzielnicach.
W ychodząc z tego założenia, Zarząd Związku Gmin Wojew. Śląskiego w swych wnioskach o zmianę nie
których postanowień projektu ustawy o gminach wiej
skich wyraził pogląd, że tworzenie gmin zbiorowych nastąpi w myśl projektu ustawy tylko w wyjątkowych przypadkach, a obecny podział administracyjny gmin uprzemysłowionych i uzdrowiskowych pozostanie po wejściu ustawy bez zmian, że w miejscowościach, któ
re przed wejściem w życie wchodziły w skład gminy jednostkowej, nie będzie tworzona organizacja groma
dy, że wszelkie zmiany granic gminy wiejskiej, znie
sienie gminy wiejskiej oraz utworzenie nowej gminy wiejskiej nastąpią za zgodą zainteresowanych gmin, uwzględniającą wymagania interesu publicznego.
Przesunięcie i wyraźne rozgraniczenie kompetencyj organów ustrojowych gminy.
Wybitną cechą projektu ustawy jest przesunięcie kompetencji organow ustrojowych z zarządu kolegjal -
ńego w kierunku przełożonego gminy, a z drugiej stro
ny również z rady na zarząd. Przesunięcia tego, idą cego z duchem czasu, dokonano w imię usprawnienia działalności organów ustrojowych gminy, a zwłaszcza crganu wykonawczego- Zarząd kolegjalny traci skut
kiem tego charakter odpowiedzialnego rządcy gminy i staje się więcej organem uchwalającym i doradczym aniżeli zarządzającym i wykonawczym. Poza spra
wami wyraźnie zastrzeżonemi kompetencji zarządu kolegjalnego, zarząd gminny działa jednoosobowo przez wójta, którego też wyraźnie projekt obarcza całkowitą odpowiedzialnośvią osobistą za bieg spraw w gminie,
W praktyce obecnej dochodzi często do tarć i za
targów z powodu braku przepisów, rozgraniczających wyraźnie zakres działania organów ustrojowych gmi
ny. Projekt ustawy czyni temu zadość. Rada gmin
na posiada szerokie kompetencje tylko w zakresie tworzenia norm ogólnych, oraz ustalania planów go
spodarczych, zwłaszcza budżetu, wreszcie kontroli nad zarządem, Natomiast ustawa wyraźnie pozbawia radę sprawownia wszelkich czynności zarządzających i wykonawczych. Rada gminna posiada zatem sze
roki wpływ na kierunek administracji i gospodarki gminnej, ponieważ zarząd gminny musi postępować zgodnie z wytycznemi i budżetem, uchwalonym przez radę, sama jednak administracja należy do zarządu gminnego, który ponosi odpowiedzialność za sposób jej wykonania.
Oprócz załatwienia własnych spraw spełniają także gminy szereg czynności t. zw. zleconych, szcze
gółow o i dokładnie przez ustawy państwowe okreś
lonych. Rola organów ustrojowych gminy w tych sprawach, ograniczająca się do powzięcia formalnej uchwały, jest niepotrzebnem obciążeniem tych orga
nów — projekt powierza je do wyłącznego załatwie
nia wójtowi pod osobistą odpowiedzialnością.
Zawodowość w kierownictwie egzekutywy.
W związku z zamierzoną reformą gminy wiejskiej i uczynienia z niej silnej jednostki samorządowej kwe- stja czynnika zawodowego na stanowisku kierownika egzekutywy nabierze szczególnego znaczenia. O ile czynnik obywatelski, nieoderwany od samego pojęcia samorządu terytorjalnego, z natury rzeczy powołany jest do decydowania w sprawach zasadniczych i pro
gramowych, tak bezpośrednie załatwienie czynności wykonawczych może należeć w obec rozrostu i skom
plikowania zadań samorządowych tylko do osób od
powiednio przygotowanych- Projekt przewiduje, że na urząd przełożonego gminy wiejskiej może być po
wołany wójt niezawodowy lub zawodowy. Charak
ter zawodowych wójtów różni się od niezawodowych członków zarządu (wójtów i ławników):
1) czasokresem kadencji (zawodowy 12 lat, nie
zawodowy 5),
2) koniecznością posiadania odpowiednich kwa
lifikacji, które określi W ojewoda Śląski,
3) osobnym trybem zatwierdzenia wyboru — za
w odow ych wojewoda, niezawodowych starosta (tej różnicy Zarząd Związku Gmin zgodnie z dotychczaso
wym stanem rzeczy nie poleca wprowadzać),
4) ograniczeniem w wykonywaniu zajęć płatnych, niezwiązanych z urzędem,
5) zachowaniem mandatu w razie rozwiązania Za
rządu, o ile nie zachodzą jednocześnie warunki zło żenia Zarządu.
Rozszerzenie zakresu kontroli własnej.
Z innych zasad, odbiegających od dotychczasowe
go stanu, które zamierza wprowadzić projekt, należy się jeszcze wzmianka o organizacji kontroli obywatel
skiej. W yposażając w większe uprawnienia zarząd gminny, w szczególności wójta, projekt rozszerza jed
nocześnie zakres stałej odpowiednio zorganizowanej na miejscu kontroli społecznej nad sposobem wydat
kowania funduszów publicznych. Kontrolę tę mają sprawować komisje rewizyjne, jako organa rad gmin
nych. Projekt pozwala na wybór do komisji rewizyj
nej osób z poza grona radnych i na korzystanie z p o
m ocy rzeczoznawców, co da możność lepszego do
boru osób i wzmoże fachowy poziom kontroli. Za
kres działania komisji rewizyjnej jest bardzo szeroki, gdyż należy do niej bezpośrednia kontrola nad cało
kształtem i poszczególnemi kierunkami działalności gminy zarówno w zakresie administracji, jak jej urzą
dzeń, zakładów i przedsiębiorstw pod względem pra ■ widłowości i zgodności tej działalności z obowiązują- cemi przepisami, z postanowieniami statutów i uchwał rady gminnej oraz z budżetem i z zasadami oszczęd
ności w gospodarce publicznej jak również informo
wanie rady gminnej o stwierdzonym stanie rzeczy.
W ustaleniu zasad ustroju samorządu terytorjal
nego, wyrażonych w projekcie, zainteresowane są nie- tylko gminy wiejskie, których projekt dotyczy, ale i gminy miejskie. Raz bowiem ustalone zasady co do kadencji, zasad prawa wyborczego, organizacji orga
nów ustrojowych i t. p, nie ulegną zmianie przy w y
rażeniu ich w przyszłej ustawie o gminach miejskich i to właśnie wskutek dążenia do ich ujednolicenia.
W dyskusji nad referatem zabierali głos p. nacz gm. Przybyła, który przedstawił materjał z podróży, odbytej w myśl uchwały Zarządu Związku po w oje
wództwie krakowskiem, lwowskiem i poznańskiem, z konferencji z przedstawicielami Związku Gmin Wiejskich R. P. i Centralnej Komisji Oszczędnościo- wo-Oddłużeniowej w Warszawie i ze zjazdu delega
tów gmin wiejskich w Poznaniu w sprawie uzyska
nych doświadczeń w związku z wydaniem ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego w pierwszym roku jej zastosowania — p. nacz. gm.
Moroń i i. W ypowiadano się zasadniczo przeciwko wprowadzeniu na tut. teren gmin zbiorowych jako niewygodnych dla mieszkańców, przyzwyczajonych do załatwiania spraw w swojej miejscowości i podra
żających administrację. P. prezydent dr Kocur, jako przewodniczący sejmowej Komisji Administracyjno- Samorządowej, przedstawił, w jakiem stadjum znaj
duje się projekt ustawy w Sejmie Śląskim.' P. staro
sta dr, Olszewski przedstawił sytuację gminną w p o
wiecie łublinieckim.
10, W zakończeniu przewodniczący, wskazując na naczelne hasła w życiu państwowem doby dzisiej
szej, które i dla samorządu nie mogą być obojętne, podnosi piękny przykład niektórych miast śląskich w ufundowaniu kilku samolotów na cel Obrony Naro dowej. P. nacz. gm, Karkoszka po przemówieniu w tej samej sprawie odczytuje następującą rezolucją:
Z okazji dziesięciolecia rządów Pana Prezydenta Rzeczypospolitej prof, dr Ignacego M ościckiego w związku z wysuniętem przez Generalnego Inspektora Sil Zbrojnych gen. Edwarda Śmigłego-Rydza hasłem Obrony Narodowej, Walne Zebranie (Zebranie Za
stępców) Związku Gmin W ojewództwa Śląskiego wzywa wszystkie gminy śląskie do opodatkowania się w wysokości 2 gr, na każdego mieszkańca na kup
no jednego samolotu. Kwoty te należy wpłacać na konto czekow e Związku Gmin W ojew. Śląskiego nr, 300 802 z zaznaczeniem „Na samolot” .
Rezolucję przyjęto jednogłośnie.
Po odczytaniu telegramów z życzeniami pomyśl
nych obrad p. Przewodniczący dziękuje gościom i de
legatom. gmin za przybycie i zamyka Walne Zebranie o godz. 14.15.
Cel akcji oddłużeniowej
Zadłużenie oraz trudna sytuacja związków samo
rządowych powstaje nietylko z powodu rozrzutnej go
spodarki organów ustrojowych związku — są to ra
czej sporadyczne wypadki — lecz z powodu koniecz
ności wykonywania ustawowych obowiązków, nieraz nadwyraz uciążliwych, przekraczających zdolność fi
nansową większości związków samorządowych. Stąd też, mówiąc o oddłużeniu, nie można pominąć kwestji
rewizji obowiązkowych zadań gmin. Nie pominęła też tego ustawa o oddłużeniu, która w art. 30 mówi, że „na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych, Rada.
Ministrów władna jest określać udział związków sa
morządowych oraz gromad wiejskich w wykonywaniu zadań, do których związki i gromady na podstawie przepisów prawnych są obowiązane, jak również za
wieszać na określony przez Radę Ministrów czas ob o
wiązek wykonywania niektórych z tych zadań i to, bądź na całym obszarze Państwa, bądź też na nie
których częściach tego obszaru". W tej materji nie u- kazało się dotychczas żadne rozporządzenie Rady M i
nistrów, przeciwnie mamy do czynienia raczej z no- wem nakładaniem obowiązków, W takich warun
kach akcja oddłużeniowa nie da oczekiwanych wyni
ków. Niewiele bowiem pomogą gminom wszelkie ul
gi w zakresie spłaty wierzytelności, obniżenie opro
centowania, rozłożenie spłaty na długie i dogodniej
sze terminy, a nawet całkowite umorzenie w niektó
rych wypadkach wierzytelności, jeśli nie usuniemy tych wszystkich przyczyn, które spowodowały zała
manie się finansowe bądź też trudności finansowe da
nego związku samorządowego.
W rezultacie akcji oddłużeniowej należy stwo
rzyć takie warunki dla samorządu, by mógł on spro
stać swym istotnym zadaniom bez narażenia swej go
spodarki finansowej na deficyty. Gdy przed kilku la ty niedobory budżetowe stały się powszechną klęską samorządu, czynniki kierownicze i władze nadzorcze położyły tak silny nacisk na odzyskanie utraconej ró wnowagi budżetowej, że hasło to stało się wkrótce naczelną zasadą gospodarki samorządowej i wywarło nadzwyczaj silny wpływ na konstrukcję budżetów, kurcząc ich rozmiary daleko poniżej minimalnych w y
mogów życia. Akcja ta trwa nieprzerwanie do chwili obecnej. To też kwestja dzisiejszej równowagi bud
żetowej w niczem nie może przesądzać kwestji k o
nieczności oddłużenia jakiegoś związku samorządo
wego, bowiem osiągnięcie równowagi budżetowej zo
stało w wielu wypadkach okupione tak bolesnemi ofiarami, że na dłuższą metę nie dadzą się one w y trzymać i stawiają pod znakiem zapytania celowość istnienia związku samorządowego w tej jego postaci.
Dzisiejsze zrównoważone budżety są równie chore jak i te, które niedawno jeszcze zamykano niedobo
rami. Nie mogą one świadczyć przeciw związkom sa
morządowym, ubiegającym się o ulgi w obsłudze długów. Jeśli przyjmiemy, że podstawą kalkulacyj finansowych, mających wykazać, czy związek samo
rządowy zasługuje na ulgi, będzie budżet, to nie m o
że to być bez zastrzeżeń budżet dzisiejszy. Powinien- by to być raczej budżet teoretyczny, zawierający to wszystko, co dany związek samorządowy w wykona
niu swych istotnych zadań musiałby zrobić w ciągu jednego roku- Okaże się wtedy, że przy zastosow a
niu najdalej posuniętych oszczędności, przy surowej ocenie konieczności dokonania tych czy owych prac, taki budżet teoretyczny będzie wyraźnie wyższy od obecnego w całym szeregu gmin.
Po przyjęciu tych zasad postępowania akcja o d dłużeniowa sięgnie do jądra sprawy, wtedy bowiem dopiero okaże się, czy dany związek samorządowy zdolny jest do wywiązywania się ze swych zobowią
zań przy jednoczesnem utrzymaniu swej zdolności życiowej, czy też musi ciągle rezygnować z osiągnię
cia jednego z tych celów na rzecz drugiego.
Widzimy tedy, że rola komisyj oszczędnościowo- oddłużeniowych w uzdrowieniu samorządu terytorjal- nego musi być poważniejsza i głębsza, — nie może się ograniczyć do zbadania zamknięć rachunkowych i in
wentarzy, lecz winna dotrzeć i do tych zobowiązań, jakie coprawda w żadnych inwentarzach nie są ujaw
nione, tem niemniej jednak są równie ważne, możs nawet ważniejsze od wystawionych weksli i skryptów dłużnych. Są to zobowiązania, jakie z tytułu pobie
ranych świadczeń gmina zaciąga w obec swej ludności i jej palących potrzeb. Tego wierzyciela trzeba trak- tować na równi z innemi, jeśli już nie przed innemi,
— w każdym bądź razie nie wolno go pomijać. Ma- terjałów do zobrazowania tych nigdzie nie ujawnio
nych zobowiązań gminy w obec terenu dostarczy k o
misji bez większego trudu zainteresowany związek samorządowy, zagadnienia te bowiem są przedmiotem nieustannej jego troski, obliczeń i ataków na najbar
dziej zagrożone pozycje. Może tu i ówdzie, chcąc u- zyskać większe ulgi, samorządy zbyt tragicznie nie
które sprawy przedstawią — nie jest to jednak dla fachowców zbyt trudne do wykrycia i skorygowania (p. „Samorząd” nr. 43/35 — St, Dębowski).
Zwrot Związkom Samorządowym kosztów,
poniesionych przy wykonywaniu zastępstwa Funduszu Pracy.
Powierzanie związkom samorządowym zastęp stwa Funduszu Pracy nie jest w obecnym stanie praw
nym dostatecznie jasno uregulowane. Dotychczas po
wierzanie związkom samorządowym czynności Fun
duszu Bezrobocia oparte było na art- 22, 23. 24, 26 u- stawy z dnia 18 lipca 1924 r, o zabezpieczeniu na w y
padek bezrobocia (Dz. U. R. P. Nr. 58, poz. 555 z 1932 r.). Na podstawie art. 26 tej ustawy wydane zostało rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 8 września 1932 r. (Dz- U. R. P. Nr. 97, poz. 836), nor
mujące tryb postępowania przy powierzaniu związ
kom samorządowym czynności Funduszu Bezrobocia oraz wynagrodzenia. Jednakże rozporządzenie Pre
zydenta Rzplitej z dnia 24 października 1934 r. o p o
łączeniu Funduszu Bezrobocia z Funduszem Pracy (Dz. U. R. P, Nr. 94, poz. 849) uchyliło w art. 3 p- 11 wyraźnie odnośne artykuły ustawy z dn. 18 lipca 1924 r., w związku z czem straciło także moc obowią
zującą rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 8. IX- 1932 r. W tej sytuacji podstawą pow ie
rzania związkom samorządowym pozostaje jedynie art. 9 Ustawy o Funduszu Pracy w brzmieniu cytowa
nego rozporządzenia z 24. X. 1934 o połączeniu Fun
duszu Bezrobocia z Fuduszem Pracy. Artykuł ten w ust. (1) postanawia ogólnie, że czynności W oje
wódzkich Biur Funduszu Pracy mogą być powierza
ne Związkom samorządowym. Zasady i tryb pow ie
rzania tych czynności ma dopiero określić w myśl ust.
(2) tegoż artykułu rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej. Rozporządzenie to ustali zapewne w y
sokość wynagrodzenia, stosunek związków samorzą
dowych do Funduszu Pracy, określi wypadki, kiedy związek samorządowy może się zrzec wykonywania
powierzonych mu czynności. Obecnie, z braku wią
żących w tej mierze przepisów, związek samorządo
wy może naszem zdaniem żądać ustalenia wynagro
dzenia w drodze umowy, a nie jednostronnego aktu organów Funduszu Pracy, jak również w obec fakul
tatywnej dyspozycji cyt. art. 9 rozp. z 24. X. 1934 r może zrzec się wykonywania tych czynności, o ile w y
nagrodzenie nie odpowiada kosztom ponoszonym przez związek samorządowy; także w umowie powin
ny być zamieszczone zasady, normujące wzajemny stosunek Funduszu Pracy i związku samorządowego („Samorząd" z dnia 12-go lipca 36 r.).
Ze Związku Gmin Wojew. Śl.
Prosim y P. T. Prenumerato
ró w o uregulowanie prenume
raty za III kwartał 1936 r.
— o ---
O nowelizację art. 7 ustawy śląskiej w sprawie ochrony lokatorów.
Zarząd Związku Gmin W ojewództwa Śląskiego ma zaszczyt przedłożyć Śląskiej Radzie Wojewódzkiej wniosek o nowelizację art. 7 ustawy w sprawie ochro
ny lokatorów z dnia 16. grudnia 1926 r. (Dz. U. Śl- nr.
22 poz. 31 ex 1935) przez nadanie mu w miejsce brzmienia obecnie obowiązującego:
Art. 7.
(ł) O prócz kom ornego przysługuje wynajmującemu preten
sja na opłatę za dostarczenie w ody w w ysokości udziału, przy
padającego na mieszkanie lokatora. W ynajm ujący winien lo
katorow i na żądanie podać podstaw ę tego obliczenia i okazać oryginalne rachunki,
(2) Do uiszczenia innych opłat lokator nic jest zobowiązany,
następującego brzmienia:
Art. 7.
(1) Oiprócz kom ornego przysługuje wynajmującemu preten
sja:
a) na opłatę za dostarczenie w ody;
b) na opłatę od kanałów w tych gminach, które komunalnych urządzeń kanalizacyjnych w dniu wejścia w życie ustawy nie posiadały.
O płaty oblicza się w w ysokości udziału, przypadającego na mieszkanie lokatora. W ynajm ujący winien lokatorow i na żą
danie podać podstaw ę tego obliczenia i okazać oryginalne ra
chunki.
(2) D o uiszczenia innych opłat lokator nie jest obowiązany.
Nałożenie przez gminy — po wejściu w życie u- stawy w sprawie ochrony lokatorów — opłat kanali
zacyjnych na właścicieli domów, dzieli ich na uprzy
wilejowanych tj. mających możność przerzucenia tej opłaty na lokatorów i nieuprzywilejowanych tj. skrę
powanych postanowieniami ustawy o ochronie loka
torów. Takie postanowienie wydaje się niesłuszne w obec korzystania z tych urządzeń przez wszystkich mieszkańców.
Korygowania ustawy, jak to robią niektóre gm i
ny przez zniesienie koniecznej opłaty kanalizacyjnej, obciążającej tylko właściciela i odpowiedne podw yż
szenie opłaty za wodę, obciążającej wszystkich mie
szkańców, nie da się nadal kontynuować w obec akcji deflacyjnej Rządu. Jest ono również szkodliwe, gdyż może spowodować robienie oszczędności na drogiej wodzie kosztem często najprymitywniejszych wyma
gań higjeny.
Wniosek zmierza do uregulowania sprawy opłat od kanałów w W ojewództwie Śląskiem jak w reszcie Polski.
— o—
W sprawie przejęcia K, U. P. P. przez F. Pr.
Zarząd Związku wysłał do Paiia Ministra Opieki Społecznej następujący memorjał:
Powołując się na pismo okólne Ministerstwa -Spraw Wewnętrznych z dnia 30 czerwca br. (Nr. SS.
55/21) o odciążeniu gmin od zadań zleconych i bez- względnem zakazaniu zarządzeniem Pana Prezesa Ra
dy Ministrów obarczania ich czynnościami prawnie nieuzasadnionemi, Zarząd Związku Gmin Wojew, Śląskiego ma zaszczyt prosić o wydanie zarządzeń w celu niezwłocznego przejęcia przez W ojewódzkie Biu
ro Funduszu Pracy w Katowicach agend komunalnych urzędów pośrednictwa pracy na terenie górnośląskiej części województwa śląskiego.
Rozporządzeniem Ministra Pracy i Opieki Spo
łecznej z dnia 4 grudnia 1923 r. (Dz. U. R. P. nr, 127 poz. 1050) nałożono na związki samorządowe w oje
wództwa śląskiego obowiązek utrzymywania komu
nalnych (publicznych) urzędów pośrednictwa pracy.
Ustawa z dnia 16 marca 1933 r- o Funduszu Pra
cy (Dz. U. R. P. nr. 22 poz, 163) w brzmieniu rozpo
rządzenia Prezydenta Rzplitej z dnia 24 października 1934 r. (Dz. U. R. P. nr, 94 poz, 849) przekazuje w związku z połączeniem Funduszu Bezrobocia z Fundu
szem Pracy agendy publicznego pośrednictwa pracy
b, że ,,do zakresu działania Funduszu Pracy należy publiczne pośrednictwo pracy“ a w art. 14 ust. (2), że, ,,z dniem wejścia w życie rozporządzenia niniejszego tracą moc obowiązującą wszelkie przepisy sprzeczne z przepisami rozporządzenia niniejszego” .
I chociaż rozporządzenie to weszło już w życie z dniem 1 kwietnia 1935 r., związki samorządowe na terenie górnośląskiej części województwa śląskiego prowadzą do dnia dzisiejszego komunalne urzędy p o
średnictwa pracy bez ustawowego uzasadnienia dla kontynuowania tej działalności.
Niezwłoczne przejęcie agend urzędów pośrednic
twa pracy uzasadnione jest również obecną tendencją zespolenia całokształtu akcji zwalczania bezrobocia na terenie całego państwa w jednej instytucji tj. Fun
duszu Pracy, ze względu na zachowanie jednolitego
Przegląd ustaw,
Specjalny podatek od wynagrodzeń, wypłacanych z funduszów publicznych.
D ekretem Prezydenta Rzplitej z dnia 14 listopada 1935 r.
(Dz. U. R. P, poz. 503) w prow adzono dla celów rów now agi bu
dżetow ej specjalny podatek od w szelkiego rodzaju wynagrodzeń w pieniądzach wraz z dodatkami i w naturze, jakie płatnik u- zyskuje z funduszów publicznych, Podatkow i temu podlegają m, i, wynagrodzenia, w ypłacane przez związki samorządu tery
torjalnego i ich przedsiębiorstwa w czasie od dnia 1 grudnia 1935 r, do 31 grudnia 1937 r. bez względu na to, za jaki czas wynagrodzenia te przypadają (i w ięc i od zaległych uposażeń pracow niczych) i za czas od dnia 1 grudnia 1935 r. do dnia 31 grudnia 1937 r. bez względu na czas w ypłaty.
Podatek specjalny od wynagrodzeń, w ypłacanych przez p o łożone na obszarze w ojew ództw a śląskiego związki samorzą
dow e, miał przypadać pierw otnie na m ocy art. 9 ust. (1) dekretu w całości na rzecz Skarbu Państwa. Na m ocy jednak art. 1 ust.
(1) dekretu z dnia 7 maja 1936 r. (Dz. U. R. P. poz. 293) Mini
ster Skarbu przekaże w pływ y z tego podatku na okres do dnia 31 marca 1936 r, śląskiemu komunalnemu funduszowi p o ż y cz ko w o-zapom ogow em u. Z w pływ ów tych będą udzielone za
pom ogi tym związkom samorządowym, które nie będą mogły utrzymać równowagi budżetowej.
Ustawą z dnia 30 marca 1936 r. (Dz. U. R. P. poz, 187) prze
kazany został z dniem 1. kwietnia 1936 r. związkom samorzą
dowym specjalny podatek od wynagrodzeń, w ypłacanych przez te związki. W związku z tem M inisterstwo Skarbu w okólniku z dnia 3. IV. 36 r. (Dz. Urz. Min. Skarbu nr. 11, poz. 364) p ole ciło urzędom skarbowym nie pobierać od dnia 1 kwietnia 1936 r. podatku specjalnego, potrącanego od wynagrodzeń, w ypłaca
nych przez związki samorządowe.
Podatek specjalny stał się przez to równoważnikiem zapo
w iedzianego obniżenia w ydatków osobow ych zw iązków samo
rządow ych. W yrazem tego jest ustalenie w projekcie ustawy o uposażeniach pracow ników sam orządowych, zgłoszonych przez Rząd do uchwalenia przez ciała ustaw odaw cze, zasady, w myśl której za podstaw ę do now ego zaszeregowania pracow ników do odpow iednich grup płacy przyjęto dotychczasow e uposażenia, lecz pom niejszone o podatek specjalny. Uchw alenie i w ejście w życie ustawy miało nastąpić przed rozpoczęciem roku budże
tow ego 1936/37 tj. przed dniem 1 kwietnia 1936 r, W związku z tem M inisterstwo Spraw W ew nętrznych w okólniku z dnia
nakazujących unikania zbędnych wydatków, ze wyględów słuszności — aby Fundusz Pracy, na któ
rym obecnie ciąży obowiązek publicznego pośrednic
twa pracy, agendy te rzeczywiście wykonywał.
Związki samorządowe województwa śląskiego, obciążone nadmiernie wydatkami na akcję niesienia pom ocy bezrobotnym kosztem niewykonywania przez nie nawet najbardziej zasadniczych zadań pierwszo
rzędnego znaczenia dla administracji publicznej, tak rządowej jak i samorządowej powitają z ulgą prze
jęcie komunalnych urzędów pośrednictwa pracy zwła
szcza w obecnej ciężkiej sytuacji finansowej, dla któ
rej każdy fakt odciążenia czynności ma duże znacze
nie w wysiłkach o utrzymanie równowagi budżeto wej.
rozporządzeń itp.
12 grudnia 1935 r, zarządziło, aby w budżetach na rok 1936/37 ustalono uposażenia pracow ników według norm dotychczaso
w ych, pom niejszone o w ysok ość podatku specjalnego, przypa
dającego od tych wynagrodzeń. Izby ustaw odaw cze jednak w przewidzianym terminie ustawy o uposażeniach pracow ników sam orządowych uchw alić nie zdołały, w związku z czem, aby nie pogarszać sytucji finansowej zw iązków sam orządowych, w y dana została ustawa z dnia 30 marca 1936 r,, zamieniająca ust.
(1) art, 9 dekretu o podatku specjalnym w tym sensie, że p o datek specjalny od uposażeń, w ypłacanych przez związki samo
rządow e ma b y ć w płacon y bezpośrednio do kas tych zw iązków, zamiast, jak dotychczas, na rzecz śląskiego komunalnego fun
duszu pożyczkow o-zapom ogow ego za pośrednictw em Skarbu Państwa.
Z dniem w ięc 1 kwietnia 1936 r. podatek specjalny w p ły w ać będzie (potrącany będzie) bezpośrednio na rzecz danega związku sam orządowego, który wynagrodzenia w ypłaca. Prze
kazany w ten sposób podatek, jako udział w podatku państw o
wym „n ie może być przedm iotem zmniejszeń i umorzeń ze strony związku sam orządowego, jak równ. nie może pow odow ać zw ięk
szenia wynagrodzenia, od którego jest potrącany. Celem bow iem przekazania tego podatku związkom samorządowym była w y
łącznie popraw a nader ciężkiej sytuacji finansowej tych związ- k ó w “ (p, okólnik Min. Spr. W ew n. z dn, 17. VI. 36 r, nr, 44, poz.
111 Dz. Urz.),
W o b e c tego, że ustawa z dnia 30 marca 1936 zmieniła tylko przeznaczenie podatku specjalnego, który ma od dnia 1 k w iet
nia 1936 r. stanowić dochód zw iązków sam orządowych, zamia-.it, jak dotychczas, dochód śląskiego komunalnego funduszu po- życzk ow o-zapom ogow ego, nienaruszając w niczem zasad ob li
czania uposażeń pracow ników sam orządowych, należy uposaże
nia pracow ników asygnować według zasad dotychczas obow iązu
jących, tj. od w ysokości pob orów brutto obliczać świadczenia od pracownika i od pracodaw cy na rzecz Ubezpieczalni, Fundu
szu Emerytalnego, Funduszu Pracy, oraz podatek dochodow y i podatek specjalny.
Obniżenie w ydatków osobow ych — w ob ec ukazania się u- stawy z dnia 30 marca 1936 r, — przybrało postać podatku, a w ięc dochodu, zatem winno ono znaleźć w yraz po stronie d o
chodow ej budżetu administracyjnego związku sam orządowego przez zam ieszczenie w dziale VIII dochodów zw yczajnych p o zycji pod nazwą: „U dział w specjalnym podatku od w ynagro
dzeń, w ypłacanych z funduszów publicznych*1 przy jednoczes-
nem zapreliminowaniu po stronie w ydatkow ej budżetu kredytów na wynagrodzenia pracow ników sam orządowych w pełnej k w o
cie brutto tych wynagrodzeń t, j. bez potrącenia kw oty specjal
nego podatku od wynagrodzeń. K orygacja preliminarza budże
tow ego związku sam orządowego, w którym zam ieszczono kredy
ty na uposażenie netto, tj. z potrąceniem specjalnego podatku od wynagrodzeń, winna b y ć uwzględniona bądź przy uchw ale
niu, bądź też przy sposobności zatwierdzenia budżetu. O ile jednak budżet związku sam orządowego został już uchwalony i zatw ierdzony z zamieszczeniem w tymże kredytów na w yna
g rodzen ia1 i potrąceniem specjalnego podatku, to w ów czas, w y nikająca z wyjaśnień wyż. cyt. okólnika Min. Spr. W ew n. k o rygacja budżetu, jako posiadająca charakter jedynie formalno- rachunkow y; nie wymaga aprobaty w ładzy nadzorczej i winna b y ć przeprow adzona przez sam związek samorządowy.
---O---
Państwowy Podatek Przemysłowy.
O bw ieszczeniem Ministra Skarbu z dnia 30 maja 1936 r. (Dz.
U, R. P. Nr. 46, poz, 339), wydanem na podstaw ie art. 7 ust. (2) dekretu Prezydenta R zeczypospolitej z dnia 14 stycznia 1936 r.
w sprawie zmiany niektórych przepisów , dotyczących państwo
w ego podatku przem ysłow ego i opłat stem plowych (Dz. U. R. P.
Nr, 3, poz. 15), ogłoszony został j e d n o l i t y t e k s t ustawy z dnia 15 lipca 1925 roku o państwowym podatku przem ysło
wym (Dz. U. R. P. Nr. 76 1934 r., poz. 716).
Struktura tego podatku uległa znacznej zmianie. Dekret zmienił stawki podatku od obrotu oraz skumulował a) opłatę stemplową, pobieraną w w ysokości 0,22% od umów, rachunków i pism, dotyczących umów o świadczenia usług w zakresie przedsiębiorstw, podlegających państwowem u podatkow i prze
mysłowemu, przy jednoczesnem zniesieniu opłat od pokwitowań, b) 15% dodatek nadzwyczajny i c) 25% dodatku interwencyjnym Pozatem uchylone zostało rozporządzenie z dnia 27. X, 1933 r.
(Dz, U. Nr. 84, poz. 612) o t. zw, 10% dodatku interwencyjnym, od podatku gruntowego i przem ysłow ego, oraz zawieszono na dwa lata pobór od przemysłu i handlu nadzwyczajnej daniny majątkowej.
Jeśli zaś chodzi o komunalny podatek od przemysłu i han
dlu, pobierany dotychczas w formie dodatku i mający formalnie biorąc, charakter fakultatywny, to obecn ie został od podzielony na dwie części. Pierwsza część stanow ić będzie obligatoryjny udział w w ysok ości 17% w e w pływ ach z podatku od obrota, druga zaś część, tak, jak poprzednio, może być pobierana w formie 30% dodatku do ceny św iadectw przem ysłow ych i kart rejestracyjnych. W pływ y z odsetek, pobieranych od zaległości w państwowym podatku przem ysłowym , przypadają w całości na rzecz Skarbu Państwa, Udział w podatku od obrotu dotyczy rów nież scalonego podatku przem ysłow ego.
R epartycja udziału i dodatku między związki samorządowe oraz w łaściw ość m iejscow a tych zw iązków do poboru udziału i dodatku nie uległa zmianie.
D ekret w szedł w ży cie z dniem 15 stycznia 1936 r,, sko- . masowane jednak stawki podatku przem ysłow ego stosuje się do obrotów , osiągniętych począw szy od dnia 1. 1, 1936 r. W szelkie zaległości, istniejące w dniu w ejścia w życie dekretu w podat
ku i w szelkich dodatkach łączy się na kontach poszczególnych płatników w jedną łączną sumę. Udział zw iązków sam orządo
w ych w podatku przem ysłow ym stosuje się do wszelkich w p ły w ów z tego podatku, osiągniętych po dniu 15. 1. 1936 r.
Odciążenie Gmin,
M inisterstwo Spraw W ew nętrznych zw róciło się pismem okólnem z dnia 30. VI. 36 do P. P. W ojew od ów i Starostów w sprawie odciążenia gmin (Nr. SS. 55 21), podnosząc c o następuje:
Nadmierne obciążenie gmin czynnościam i, zleccnem i zarów
no w drodze przepisów ogólnych, jaki i zarządzeń doraźnych, wydawanych nietylko przez w ładze naczelne, ale również im podległe, doprow adziło warunki urzędowania gmin do stanu bu
dzącego uzasadniony niepokój. W miarę bow iem nadmiernego obarczenia gminy, maleje jej zdolność do wykonyw ania przez nią nawet najbardziej zasadnicych zadań pierw szorzędnego zna
czenia dla administracji publicznej, tak rządow ej jak i samorzą
dowej.
Uznając, że stan tego rodzaju winien ulec radykalnej zmia
nie, Pan Prezes Rady Ministrów, zarządzeniem z dnia 9 c z e r w ca br. Nr. 58-24/8 w ezw ał do podjęcia energicznej akcji, zmie
rzającej do uproszczenia administracji gminnej i odciążenia jej od zadań zleconych.
W wykonaniu zarządzeń Pana Prezesa Rady Ministrów p o szczególne Ministerstwa przystępują do rewizji obow iązujących przepisów i w ydanych zarządzeń w celu ;
1) zniesienia nałożonych na gminy czynności, których pro
w adzenie nie jest usprawiedliwione ani koniecznością, ani c e lo w ością administracyjną;
2) uproszczenia czynności niezbędnych, aby mogły b y ć w y
konyw ane w sposób przysparzający najmniej pracy.
Ministerstwo Spraw W ew nętrznych, przystępując do w yk o
nania zarządzenia Pana Prezesa Rady Ministrów w zakresie sw ego resortu, prosi P. P, W ojew od ów i Starostów, ażeby:
1) w e własnym zakresie n iezw łocznie przystąpili do rewizji w ydanych przez siebie zarządzeń, obciążających gminy czynnoś
ciami zleconem i;
2) na przyszłość zredukowali do granic niezbędnej potrzeby polecen ia w ykonaw cze, kierow ane do gmin i dostosow yw ali je do poziomu pracy organów gminnych oraz oględnie korzystali z ogólnych postanowień ustawowych, pow ołu jących gminę do p o m ocy i w spółdziałania z władzami administracyjnemi.
W końcu Ministerstwo Spraw W ew nętrznych zaznacza, że Pan Prezes Rady Ministrów zarządził bezwzględnie zakazać obarczania gmin czynnościam i prawnie nieuzasadnionemi i p o lecić ścisłe przestrzeganie przepisów w sprawie koordynacji zle
ceń w ykonaw czych z władzami administracji ogólnej (art. 68 ust, (5) ustawy z dn, 23. III. 1933 r, o częściow ej zmiaaie ustroju sa
morządu terytorjalnego).
W zyw ając P, P. W o jew od ów ł Starostów do niezw łocznego przystąpienia do odciążania gmin w ich zakresie działania, M i
nisterstwo Spraw W ew nętrznych prosi P, P. W o jew od ów o na
desłanie do dnia 15 sierpnia br. sprawozdań o wykonaniu niniej
szego.
A kcja oddłużeniowa samorządu w W ojewództw ie ŚL Zarządzeniem z dnia 20. czerwca 1936 r., skiero
wanym do Przewodniczących W ydziałów Powiato
wych, Przewodniczących Dróg Powiatowych i Burmi
strzów, Urząd W ojewódzki Śląski podaje:
„Ustawą Sejmu Śląskiego z dnia 11 marca 1936 r (Dz- U, Si. Nr. 7 poz, 11) — powołaną została do ży
cia Komisja Oszczędnościowo-Oddłużeniowa dla Sa
morządu Terytorjalnego w W ojewództwie Śląskiem, która przeprowadzić ma akcję oszczędnościowo-od- dłużeniową odnośnie do samorządów W ojewództwa według zasad, przewidzianych w rozporządzeniu Pre zydenta R. P. z dnia 24 października 1934 r. o popra
wie gospodarki i finansów związków samorządowych (Dz. U. R. P, Nr, 94, poz, 846); w brzmieniu dekretu Prezydenta R, P. z dnia 14, listopada 1935 r, (Dz, U R. P. Nr, 82 poz, 506).
Jednem z głównych zadań tej Komisji jest usta
lanie planów oddłużenia dla poszczególnych związ
