WOJEWODA MAŁOPOLSKI
WP-IV.9932.1.10.2018 Kraków, 27 grudnia 2018 r.
Pani
Elżbieta Rydz-Szczepaniec Dyrektor
Domu Dziecka ul. Nad Babicą 7 32-700 Bochnia
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r., poz. 998 t.j. z późn. zm.), rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720), rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 roku w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r., poz. 1477) oraz upoważnienia do kontroli z 15 października 2018 roku (znak: WP-IV.0030.67.2018), wydanego z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Panią Ewę Podłęcką – II Zastępcę Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, przeprowadzona została w trybie zwykłym kontrola doraźna w Domu Dziecka, ul. Nad Babicą 7, 32-700 Bochnia.
Czynności kontrolne w siedzibie Placówki zostały przeprowadzone 19 października 2018 roku przez zespół kontrolny w składzie:
Monika Sacha – inspektor wojewódzki – przewodnicząca zespołu,
Teresa Marynowicz – Kierownik Oddziału,
Małgorzata Klimasara – inspektor wojewódzki.
Zakres kontroli obejmował: zweryfikowanie informacji pozyskanych od Rzecznika Praw Dziecka, dotyczących ewentualnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu Placówki.
Klasyfikacja wg budżetu zadaniowego: Funkcja 13. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny; zadanie 13.4. Wspieranie rodziny; podzadanie 13.4.2. Wsparcie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz piecza zastępcza nad dzieckiem; działanie 13.4.2.4. Finansowanie, monitorowanie oraz kontrola realizacji zadań w obszarze wspierania rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Okres objęty kontrolą: od 1 stycznia 2018 roku do dnia kontroli.
Ilekroć w wystąpieniu pokontrolnym użyto następujących skrótów, należy przez to rozumieć:
„ustawa” – ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r., poz. 697, z późn. zm.),
„rozporządzenie” – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720),
„Placówka”– Dom Dziecka, ul. Nad Babicą 7, 32-700 Bochnia.
Ustaleń kontrolnych dokonano na podstawie analizy dokumentów formalnych (regulaminów i procedur stosowanych w Jednostce), rozmów przeprowadzonych z wychowankami, pisemnych wyjaśnień Dyrektora Placówki.
I. Ustalenia formalne
Dom Dziecka w Bochni jest publiczną placówką opiekuńczo-wychowawczą, przeznaczoną dla 28 wychowanków. Kontrolowana Placówka działała w oparciu o Statut Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej Dom Dziecka w Bochni, który stanowi Załącznik do Uchwały nr XIII/132/2011 Rady Powiatu w Bochni z dnia 25 listopada 2011 roku oraz Regulamin Organizacyjny placówki opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego o nazwie Dom Dziecka w Bochni, który stanowi Załącznik do Uchwały nr 202/2012 Zarządu Powiatu w Bochni z dnia 29 marca 2012 roku.
Podmiotem prowadzącym Placówkę jest Starostwo Powiatowe w Bochni, które posiada zezwolenie na prowadzenie Domu Dziecka w Bochni, wydane decyzją Wojewody Małopolskiego Nr 27/2012, z dnia 24 stycznia 2013 roku (znak: WP-IV. 9423.31.2012).
Funkcję Dyrektora Domu Dziecka w Bochni pełni Pani Elżbieta Rydz-Szczepaniec, która posiada kwalifikacje do pracy na stanowisku dyrektora, określone w art. 97 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku pedagogika, a także 34 letni staż pracy, o którym mowa w art. 97 ust. 3 pkt 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej).
II. Informacje dotyczące wychowanków
W ewidencji Placówki widniało 25 wychowanków (stan na 19 października 2018 r.), w tym jedno dziecko, które w dniu prowadzania czynności kontrolnych zostało, na podstawie postanowienia Sądu, oddane pod opiekę matce.
W dniu prowadzenia czynności kontrolnych w Placówce nieobecnych było 8 dzieci:
2 wychowanków przebywało na „Zielonej szkole”,
2 wychowanków było na wycieczce,
1 wychowanek przebywał w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii,
1 wychowanek przebywał w Schronisku dla Nieletnich,
2 wychowanków zostało urlopowanych.
Podczas prowadzenia czynności kontrolnych przeprowadzono rozmowy z 16 wychowankami, którzy byli obecni w Placówce.
III. Ustalenia dot. informacji o niewłaściwym funkcjonowaniu Domu Dziecka w Bochni, które dotyczą:
1) „niesprawiedliwego systemu karania i nagradzania” oraz „nierównego traktowania wychowanków”
Praca wychowawcza w Placówce organizowana była w trzech grupach wychowawczych.
W każdej grupie, w oparciu o Regulamin Organizacyjny Placówki, opracowane zostały przez dzieci z poszczególnych grup wraz z ich wychowawcami dokumenty zawierające szczegółowe zasady funkcjonowania dostosowane do wieku i potrzeb dzieci. Każda z grup opracowała Regulamin grupy, Prawa i obowiązki, Pozytywne wzmocnienia i negatywne wzmocnienia oraz Regulamin przyznawania kieszonkowego.
Każdy nowoprzyjęty wychowanek zapoznawany był z zasadami oraz Regulaminami obowiązującymi w Placówce. Potwierdzeniem stosowania ww. praktyki jest podpis wychowanka na każdym dokumencie. Wszystkie obowiązujące Regulaminy są przypominane dzieciom po wakacjach oraz feriach zimowych.
Podczas zebrania rozpoczynającego nowy rok szkolny, jak również podczas zebrań społeczności, dzieci miały możliwość dokonania modyfikacji zasad panujących na grupie.
Prawa i obowiązki dzieci dostosowywane były do wieku i możliwości dzieci mieszkających w grupie. Przykładem takim jest opracowana indywidualnie tablica obowiązków dla siedmioletniej wychowanki.
Podczas rozmów wychowankowie potwierdzili, że znają swoje prawa i obowiązki i nie wnoszą do nich żadnych uwag, gdyż biorą udział w ich tworzeniu. Ponadto wychowankowie uważają, że konsekwencje ponoszone za niewłaściwe postępowanie są adekwatne do przewinienia.
2) „brak możliwości wypowiadania swojej opinii w sprawach ich dotyczących”
Z wyjaśnień Pani Dyrektor wynika, że cyt.: „Dzieci wspólnie z wychowawcami:
opracowują normy i zasady życia w grupie, które - jeśli zachodzi potrzeba modyfikują, układają jadłospisy, opracowują trasy wycieczek, planują sposób spędzania wolnego czasu, omawiają wybór szkoły. Same układają dyżury w kuchni, decydują o generalnych porządkach, wybierają opiekuna usamodzielnienia, decydują czy chcą uczestniczyć w zespołach do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, kogo zaproszą na organizowane imprezy, o wszczęciu wobec nich procedury adopcyjnej, o kontaktach z osobami bliskimi, o podjęciu pracy. Decydują o wystroju pokoju, grupy, wyborze odzieży własnej. Mają możliwość wyboru korzystania z różnych form spędzania czasu wolnego rozwijającego ich zdolności i zainteresowania (zajęcia taneczne, basen, wyjazd na narty, udział w pokazach zdolności, imprezach kulturalnych i lokalnych).
Dzieci mogą wypowiadać swoje opinie w każdej sprawie bezpośrednio do wychowawcy, podczas zebrań grupowych podsumowujących miesiąc w obecności wszystkich wychowawców pracujących w grupie, czwartkowych popołudniowych spotkań dyrektora z każdą grupą. Niezależnie od ustrukturalizowanych spotkań, dzieci mają w razie potrzeby niczym nieograniczony kontakt osobisty z dyrektorem, psychologiem, pracownikiem socjalnym.”
W czasie przeprowadzania rozmów z dziećmi, wychowankowie potwierdzili, że mają możliwość wypowiadania swojego zdania na zebraniach grupowych, które są organizowane raz w miesiącu. Na tych zebraniach omawiane są sprawy bieżące. Na zebraniach dzieci zgłaszają swoje potrzeby, prośby, problemy. Ponadto dzieci mogą uczestniczyć w zespole ds. okresowej sytuacji dziecka, poruszyć nurtujące ich sprawy. Wychowankowie mają możliwość omówienia każdej sprawy, która ich dotyczy z wychowawcą grupy, psychologiem lub z Dyrektorem Placówki i korzystają z tej możliwości.
3) „przeszukiwania ich rzeczy osobistych bez podania przyczyny (wyrzucane są ich rzeczy osobiste z szafek, zrzucane materace z łóżek oraz kołdry, przeszukania odbywają się też w późnych godzinach”
Z wyjaśnień Pani Dyrektor wynika, że cyt. „W naszej placówce nie ma miejsca na zjawisko arbitralnej i bezprawnej ingerencji w życie dzieci. Wszelkie działania ukierunkowane są na dobro dzieci, a decyzje względem nich podejmowane są zespołowo.
Dzieci mają możliwość odwołania się od wszelkich decyzji do Dyrektora placówki.
W Domu Dziecka zapewnia się wychowankom ochronę przed arbitralną i bezprawną ingerencją w ich życie w następujący sposób:
- wychowankowie mogą decydować przy wsparciu wychowawców i psychologa placówki o kwestiach ich dotyczących np.: wybór szkoły ponadgimnazjalnej, zmiana kierunku kształcenia, kwestie własnego usamodzielnienia, dokonywanie zakupów odzieżowych, organizowanie przestrzeni wokół siebie, spędzanie czasu wolnego, regulowanie kontaktów z rodziną i osobami bliskimi, organizowanie imprez okolicznościowych oraz świąt, dobór współlokatorów w pokoju, tworzenie jadłospisów, wyposażenia pomieszczeń użytkowych, dysponowania środkami finansowymi i przedmiotami, które posiadają, utrzymywanie kontaktów ze środowiskiem zewnętrznym, wyboru opiekuna usamodzielnienia, dokonywania zmian w swoim wyglądzie, możliwości zmiany wychowawcy prowadzącego, grupy mieszkaniowej i placówki. W pełni przestrzegana jest tajemnica korespondencji oraz szeroko rozumianej prywatności dzieci. Wyjątek od tej reguły stanowią sytuacje bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia dziecka. Sytuacje te dotyczą samookaleczeń przez leczoną psychicznie wychowankę (przegląd osobistych szafek pod kątem ostrych narzędzi - znaleziono ostrza maszynek do golenia) oraz pozyskania wiarygodnej informacji o posiadaniu środków psychoaktywnych przez wychowanków (znaleziono marihuanę).”
12 wychowanków, z którymi przeprowadzono rozmowy stwierdziło, że nigdy nie doświadczyli ani nie byli świadkami przeszukiwania prywatnych rzeczy dzieci. Starsi wychowankowie potwierdzili, że mają możliwość zamontowania w szafce zamka.
Ewentualną decyzję o zastosowaniu ww. opisanego rozwiązania motywowali chęcią uchronienia się przed ginięciem lub używaniem przez innych wychowanków ich rzeczy, niż obawą przed przeszukiwaniem prywatnych rzeczy przez wychowawców.
4 wychowanków potwierdziło, że byli świadkami przeglądania rzeczy innych wychowanków, gdy zaistniało podejrzenie, że wnieśli na teren Placówki „niedozwolone rzeczy, np. marihuanę”, przy czym zaznaczyli, że przeglądanie rzeczy zdarzało się w przeszłości, gdy w Placówce przebywali inni wychowankowie i dzieciom często ginęły rzeczy.
4) „umieszczanie rodzeństw w różnych grupach, mimo ich próśb o przebywanie w tej sprawie”
[TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]1
5) „ograniczania kontaktów z osobami bliskimi (jako forma kary)”
W kontrolowanej Placówce pracę z rodziną wychowanków prowadzili: pracownik socjalny oraz wychowawca sprawujący indywidualną opiekę nad dzieckiem.
Dzieci były urlopowane do domów po otrzymaniu przez rodziców zgody przez sąd na urlopowanie, po uzgodnieniu urlopowania z wychowawcą dyżurującym oraz sprawdzeniu przez wychowawcę lub pracownika socjalnego warunków socjalno-bytowych w domach rodzinnych dzieci.
W Placówce obowiązuje punktowy system motywacyjny i zgodnie z jego zapisami wychowankowie w ciągu tygodnia zbierają punkty, które stanowią podstawę, m.in. do
zostać urlopowane do domu. Zdarzały się jednak sytuacje, że dzieci nie wyjeżdżały na weekend z powodu nieuzyskania odpowiedniej liczby punktów. Dyrektor Placówki wyjaśnił, cyt.: „Wychowanek przez cały tydzień zbiera punkty umożliwiające spędzenie czasu wolnego w weekend poza placówką (wpływ ilość zebranych punktów ma frekwencja w szkole, oceny, palenie papierosów, wykonanie przydzielonego dyżuru, przestrzeganie ciszy nocnej). Dziecko może otrzymać dodatkowe punkty na przykład poprzez uzyskanie pozytywnej oceny, aktywność na rzecz grupy lub domu dziecka, pomoc koleżeńską. Wychowawca mobilizuje i motywuje dzieci do uzyskania odpowiedniej ilości punktów, nie zdarzyło się aby niewystarczająca ilość punktów była powodem uniemożliwienia wyjazdu do domu rodzinnego (…)
w przypadku, kiedy dziecko nie ma możliwości odwiedzenia domu rodzinnego wychowawca organizuje spotkanie z rodzicami lub osobami bliskimi na terenie placówki, w wyjątkowych przypadkach z możliwością pozostania rodziców na noc.
Przyjmowanie gości spoza placówki odbywa się do godziny 21:00 po wcześniejszym zgłoszeniu wychowawcy.
Wychowankowie mają możliwość stałego, regularnego kontaktu telefonicznego z rodzicami i osobami bliskimi, korzystając z telefonów prywatnych bądź telefonu placówki.
Wychowawcy często sami motywują i wspierają rodziców aby dołożyli starań do umożliwienia pobytu dzieciom w domu - pomoc w pisaniu pism do sądu, motywowanie do dbania i poprawę warunków bytowych, pomoc w dofinansowaniu rodziny, monitorowanie przebiegu dłuższych urlopowań, omawianie przebiegu wizyt dzieci w domu i kształtowanie właściwych relacji i postaw.
Wychowankowie kontaktują się z osobami najbliższymi poprzez telefon, internet oraz osobiście. Dzieci nie mają ograniczeń w zakresie kontaktowania się z najbliższymi.
Ograniczenia kontaktów wynikają z:
naturalnych konsekwencji związanych z nieprzestrzeganiem wewnętrznych zasad grupy/domu tj. np. przyjścia wychowanka pod wpływem alkoholu, środków psychoaktywnych, samowolnego opuszczenia placówki
informacji otrzymanej od asystenta rodziny, policji, MOPS-u o zagrożeniach wynikających z agresywnego zachowania jednego, bądź obojga rodziców, przebywania przez opiekunów w stanie notorycznego upojenia alkoholowego, nasilenia choroby psychicznej
kategorycznej odmowie urlopowania ze strony rodzica dziecka.
Od stycznia 2018 roku ograniczenia te - sporadycznie były stosowane w stosunku do 3 wychowanków.
Ograniczenia te nie obowiązują gdy osoby bliskie dziecku spotykają się z dzieckiem na terenie placówki.” [pisownia oryginalna].
Dzieci podczas rozmów z osobami kontrolującymi potwierdziły, że zdarzały się przypadki, że nie mogły pojechać do domu, ponieważ nie zebrały odpowiedniej liczby punków.
Potwierdziły jednak, że zdobycie wymaganej liczby punktów nie jest trudne. Dodatkowo jeżeli nie zdobyło się odpowiedniej liczby punktów, to do czwartku każdego tygodnia można zgłosić wychowawcy gotowość wykonania dodatkowych prac (porządki, pomoc, itp.), i w ten sposób zdobyć brakujące punkty.
Dzieci potwierdziły również, że w przypadku pozostania na weekend w Placówce, zawsze rodzice mogą je odwiedzić. Ponadto mogą kontaktować się z osobami bliskimi telefonicznie lub przez internet.
Wnioski i uwagi
Z analizy dokumentacji, pisemnych i ustnych wyjaśnień Dyrektora oraz rozmów przeprowadzonych z dziećmi wynika, że wychowankowie czują się w Placówce dobrze, znają, rozumieją i uważają za słuszne obowiązujące w Placówce zasady. Na zadanie pytanie, co chciałyby zmienić, dzieci nie zgłaszały żadnych propozycji.
Przeprowadzone czynności kontrolne w Domu Dziecka, ul. Nad Babicą 7, 32-700 Bochnia nie wykazały nieprawidłowości w działalności Placówki w kontrolowanym zakresie, dlatego wystąpienie nie zawiera zaleceń pokontrolnych.
Zespół kontrolny dokonał wpisu w książce kontroli określając zakres i termin przeprowadzonej kontroli.
Pouczenie
Informuję, iż na podstawie art. 197d ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r., poz. 998 t.j. z późn. zm.), oraz § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r.
w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli, przysługuje Pani uprawnienie do złożenia, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do treści wystąpienia:
Członkowie zespołu inspektorów Inspektor Wojewódzki
mgr Monika Sacha
Kierownik Oddziału mgr Teresa Marynowicz
Inspektor Wojewódzki mgr Małgorzata Klimasara
Z up. Wojewody Małopolskiego
Ewa Podłęcka II Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej
Do wiadomości:
Starostwo Powiatowe w Bochni
Symbolem - [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI] oznaczono treść dokumentu, którego jawność została wyłączona.
1A. Zakres wyłączenia: dane dotyczące wychowanków Placówki
B. Podstawa prawna wyłączenia: art. 1 i 6 ustawy o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2016 r., poz.
922).
C. Osoba, która dokonała wyłączenia: Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej.
D. Podmiot w interesie którego dokonano wyłączenia z jawności (art. 8 ust. 5 w związku z art. 5 ust 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2016, poz.1764):
wychowankowie Placówki
