Acta Eruditorum […] Calendis Novembris, Anno M DC LXXXII, N.XI

Ν. XI. μ ?

A C T A

E R U D I T O R U M

p u b l i c a t a L ip fi&

C a len d i* N o v e m b ris A n n o M D C L X X X I T.

B E D J E P R E l J f T E R l & F R E D E G A r U

S c h o l i c i c o n c o r d i a a d f e m o r i s O a g o b e r t i d e f i n i e n ­ d a m M onarchiaperiodum ^atque adprim& to tiu s Regum F ran ­ corum f iir p is C bronologiam ftabiliendam i f ct A u c lo re P etro

Franc. C b fjle tio , Societatis Jefu Presbytero.

P ariiiis, ιόβι in 4 .

C

corum Regis,inter eruditos non ita pridem agitari coepta, opus hoc edendi .occaijonern doftilfimo Audlori praebuit. Eth enim ex Fredegario}Aimomo,z\.c\\iz aliis certo conflat, anno regni fui decimo iexto Dagobertum illum profluvio ventns exuochini: non tamen, quo poft orbem redemtum anno obierit,aeque liquet; aliis annum 64.4 , aliis in <>38 mortem ejus referentibus. Nempe cum Dagober- tus vivo adhuc patre Clotario Auftralis regnum jam anno 621 ad­

ierit, dubium eft, nu«i fe&ecim illi Regni Dagobertini anni, quos Fredegarius & ex eo alti memorant, a morte patris Clotarii, quae in annum 628 incidit, numerandi fint, an abexordio potius regni Au- ftraficnfis iuperftite adhuc patre fufcepti. Nam ex priojri hypothcfi fequitur, ineunte demum anno 644; expofteriori,jamanno<i^g Da- gobertum e vivis exce/fiile, Et prior quidem fententia communis fuit, omniumque recentioris aevi icriptorum comprobata calculo, donec primus in eam Hadrianus Valefius Libro X IIX Rerum Franct- f.i^minfunexit,eandem que poft iWwmCarohu le Cointe in Annalibus Ecilepafticis Francorum, tomolI,III-,&IV, nec non Joh. Mabillonitu in Prafaiione toniifecundi Santlorum Ordinis S. Benedifti, & inPrmfatio- ne Secuit quarti hemdittmi, oppugnarunt, ac inprimis Hermanni CoHtrsfilt in Chronico 4iiiltoretC[Uod Henr.Canifius tomo 1. Anticpj- Le-

X t Ilion,

Rien, edidit, auiloritate fubnixi, reje&a priori, pofteriorem hypo- thefin adftruere fuftinuertfrtt. Ea itaque res tanti vifa Audori noftro fuit, ut fententiam·communem excutiendam accuratius, & advprfui clariffimos hoice Triumviros peculiari Difiertatione propugnandaisn cenfuerit: q'u? ipfi Fredegarium primum,quo male intellecto

■num Contratlnm in errorem olim lapfum, nuperque memoratos fupra viros praecipites fecum egiffe contendit, fic explicat, ut vulgarem hypo- thefin firmare potius,quam labefaftare videatur; eandemque porro &

aliorumauiftoritate, & argumentis quam plurimis, tum exgeftis con­

temporaneis, tum ex fecutorum temporum contextu depromtis comprobare nititur; cometa etiam qui anno Chrifti <577 per tres menfes crbe toto fpg&atus eft, in fubfidium vocato. Qua occa- fione, inferta etiam Diilertationi Vitzt S. Baboleni Autlnre Anonymo, quam mutilam primo Hiftori,t Francica Tomo Andrews du Chefneedi­

derat, ac notis illuftrata, id agit Aticftor, ut totius prope feptimi a Chriftonato ieculi Chronologiam, impeditiifimam utique inifranci- ca Hiftona ac difficillimam, expediat ftabiliatque, ac leitori adeo non tam Difputatiunculamde fex vitee annis Dagoberto ieu detrahendis, feuvindicandis,exhibeat, quam reftituta; feculi integri Chronologiae, lucisqueFrancorum Annalibus tam ecclefiafticis, quam civilibus paf- fim aftufe gloriam reporter. Denique Diilertationi huic Appendiceai de S. Dionyiio Areopagita & S. Genovefa Pariliorum patronis, fubjun- xit Chifletius, ac in ea vitam S. Gencvefa Auctore Anonymo, fed qui

t e r fenis ab ejus obitu annis icripfiife dicitur, expervetufto codice, no- tisfuis illuftratam, non alio inftituto,quam utS. Genovefa: teftimonio fuum Parifienfibus Areopagitam affereree: tenax nimirum lententia^

quam de uno Dionyfw, primum Areopagita & Epifcopo Atbemcnfi,\ tum deinde Parifienfium Apoftolo & Martyre, jam ante cum GemanoMillefo, Joanne Samblacato, Hugone M en ardo, Petro Halloix, Ktmlt Alexan­

dro, ahisque, adverfus Jacobum Sirmondum ( f Joamnem Launoium, qui Dionyfuim Areopagitam Athenienfium Epjfcoptim, a Dionyfio Parifienfiurn Epifcopo longe diverfum fuiffe eruditis fcriptis docue­

runt, defendendam peculiari Diflertatione, fed cui a Launoio pridem refpcnftim eft, fufceperat.

CseterumcLimin hac Disquifitione Bedm Presbyteri, quem Ve- nerabikm vocant, appellanda fubinde auctoritas effet, ejusque cum

Fre-

330 - A C T A

Frtdegdrto concordia circa hoc negotium demonilranda: in Chiffle- tii vero manus Hiflorid WXxws Ecdefutflu.egentis Anglorum, tum codi*

ces manuferipti alii, tum vetuiHJIjtnusS. Maximini Trevirenfisperve- niilcnt; novam Hifl-oria: illius editionem adornandam fibi, & Diil feitationi de annis Dagoberti praemittendam cenfuit. Atque ea una cum frdiliminari Differtutione de Beda ejtuque mtute, ac vero obitus an­

no, ncc non Cuthbertiad Cutbwmum Epiftola, ex qua anno η&χ eum obii fle conifot, ac Chiflctiiin Bedam notis, primam hujus operis partem conftituit; e/kjue nova haec Eccleiiafticae illius gentis Anglorum Hiftoriaeeditio, ut Audoripfe praedicat, tum aliis omnibus, tum Hei- delbergenfi quoqueamujSy,&c Cantabrigienfianni 1644, quas accura»

tiilimashadenus habuimus, emendatior, nuneque demum primaevo nitori fuo reiUtuta,

D I S Q U I S I T I O T H E O L O G IC A D E SAN- gvine Corporis Chrifli ροβ refitrreffionem, ad

Epifiolam 1^ 6 S\ A ttguftpi.

A u t ore Theologo P arifienf, Metropolitana

Senonenfis Eccle(t& Decano.

Pariiiis, i6gi. in g.

D

rat, ut doctrinam de reali Corporis& Sanguinis Chrifli in Sacramen­

to C cenae praefent ia E ^ d sfix primitivae ignotam fuiffe, ex i fla Augufti- ftiepiftola Lcftpribus iuisperiuadere poflet. Enim vero inter varias

^usfiiones, quas Conientius quidam Anguftino diluendas per epifto- lampropofuit, primo lo co h xc occurrit: Utrum nunc corpus Domini oJJa&fAvguinunhabeat? Quam η uaii 1 owtmAitguflirnu tnepiftola 146, qua Confentiorefpondet,dilcu tere dctre<5lat,hisinter alia verbis utens:

fides Λ fit, & nulla qmejlio renywebit, nifi forte de[anguine requirendum e liq u ia iKW^Chtiftus) dixijfct; palpate & videte, quia Spiritus carnem

T t 2 & offa

E R U D I T O R U M * ?3Ϊ

& offa non Viabzt, non addidit fanguinem· Non erge K0S /tddamw inquirere, quod ille non addidit dicere, & de compendio, J ,j tjuafiio&c. Ex quo praecfi&us Autor infert, incredibile videri, quod Hipponenfisille [Praefui &ConfentiUs, quem itidem Epifcopali digni- tate!praeditum fuiffe fufpicatur, realem fanguinis Chrifti in Cama praefentiam crediderint,cum, fi illam firmiter credidiffent, nequeCon- fentiusquaeftionem hanc tam dubitanter proponere, nec Auguftinus tamtrepidead eamrefpondere pocuiilet, Cui argumento ut pondus addat* non modo Auguftinum de (anguine Chrifti redivivi dubitafle, aut aliis (altem liberum dubitandi locum reliquifle, led plures etiam Ecciefi;e Do£tores,quorum teftimonia longo agmine adducit, Athe- vagoram, Clementem Alexandrinum, Origenem, Hilarium Pittavicn- (em, Gregorium Nazunzenum, & Nyfenum, Palladium, Bafilium Ma­

gnum, Athanafium, Theodoretum,Chryfofiomum,Synefium, Maximum, Damafcenum,8c integra Concilia, Conflantinopolitanum fcilicet b --a

celebratum,δζNicenum I I , ChriiH corpus poft refurre£tioncm aere- um&exangue ftatuiffe, probare nititur. Hanc vero difquifktonetn Metropolitanae Senonenfis Ecclelia: Decanus ex profeffo confutan­

dam fibiiumit ·, ac primum quae Auguftmi de Chrifti (anguine lenten­

tia fuerit,& cur inEpiftolaadConfentium,quam B^nediftiniiVfonaclii CongregationisS.MauriinnovaAuguftinieditioneanno42oicriptam effe cenfuerunt, & ad ntamerutri CCV retulerunt,decifionem qusftio- nis a Confentio propofitde declinaverit,oftendit. Deinde Athenago­

ra & reliquorum modo memoratorum Patrum teftimonia ad examen revocat, eosque a fententia corporis aerei & (anguine vacui alienos fuiffe de.monftrat. Tum ideam futurae refun ecHonis, «junm S. Scri­

ptura efformat, cum opinione ifta, quae glorificatis corporibus (an- guinem adimit,minime convenire animadvertit, & fub/ecKs Ignatii, Hippolyti, Minutii Felicis & aliorum quorundam Patrum fententiis concludit,Ecclefiae Do&ores nunquam corpora nofira poft refurre-

&ionem aerea & exanguia fore cenfuifle,& /i Dodores quidam in con­

trariam fententiam iviffcdemonflrenrur, dubitandi locum non relin­

qui, quin opinio eorum infolem, Scriptura: contraria & in Ecclefia intolerabilis viia fuerit. , Tandem vero opinionis ejus, quee Chrifto corpus fanguinedeftitutum & in aerem diffufum tribuit, originem

& pvogrtflum rcccnict, infandam & pri»a ejus incunabula ad Ofian- drum

332- A C T A

drum & C^btrium referens, cum Ofiander fa-nguinem a Cjhrifto efFu- fum non in venas rediiiTe,fed computruifie fibi perfuaient,&Cal vinus, quamvis Ofiandrum fatyrico iaJe defricet, ab ea tamen lententia haud fuerit alienus, cujus rei teftem Voflium intbefibus Theologicis & Hiflo- rieis allegat. Et Vnsfttu quidem inter patronos ejus opinionis etiam Dominicum DomiwcanumEpiCcopum Torcellanum &Drixianum re­

tulit, ut qui anteieiqiiiiecuhim quxftionem ilJam de Chriftifanguine ancipiti lanceJibrari polTe libro de fanguine Chrifti dedita opera fcri- pto oftenderit. Verum hoc Autor difquifitionis'hujus negat,cum Dominicus ille de Dominicis Scholaftica quadam contentione circa articulum de fanguinis Chrifti unione cum Deitate inter Franciica- nos&Dominicanos oborta^ lucubrationem quidem de ea quaeftione

*Ene«eSylvioi’tu Piollinfcripferit,at de vero Chrifti(anguine, quod exilia lucubratione haud difficulter pateat,minime dubitaverit. Igitur ab Ofiandro & Calvino ad Edmundum Alb er tinum progreditur,'in cu­

jus libris de Euchariftia opinioflem de exangui Chrifti corpore ad pubertatem pervenifie ceiifet; ubi fimulea,quae circa controverfiam de concomitantia fanguinis Chrifti cnm Fr. Amante Brixiano in Con- cilioTridentinogeftafunt,e Paulo Servita, qui fub Petri Suavis no­

mine latet,&: Pallavicinoobiter memorat. Poftremo adolefcentiam ejus opinionisHiftoriseEucharifticae Gallico fermone conicriptae A n ­ tori, cui nomen eft Larrogue, virilem vero astatem & fortafle iemurri Petro Allixio tribuit, quem difquifitionis a fe impugnatse Autorem effefibi firmiter perfuadet, & quem cumfociis ex penuria argumen­

torum contra realem corporis & fanguinis Chrifti in Ccena prarfen- tiam q u o to r u m , ad cxuremahxe,fed infirma laborantis cau!;c prte- fidia adacTrum judicati

CΛ S P A R I K N I T T E L e SOCIETATE J E S U Via Regia <*d omnes Scientias Artes.

Pragai, Anno i68i in 8»

YPCa Quidem fcientiarum & artium genera unius in compendii for- Amam redigere non propofitum hic eft Autori; regiam modo viam monftrate Vioc fcripto voluit ad arcana lingularum facilius perveni­

endi; leu umvetfalem methodum potius in cujasvis difciplinse p ro b e

T t 3 o b -

E R U D I TORUi M 333

obfervandam {ludio. Decem vero partibus veluti quibusdam inter- vallis Via univerfa diftinguitur.

Poftquam ep.iin poilibilem ejusmodi artis exiftentiam ex 2 rx - dtcamentis Pythagoras, ex Logica, ex Arte Mimbili Ray~

mundi Lullii, ex Syntaxi Arti* Mirabilis Gregorii Tolofani, ex j w Omnium Scientiarum ^Egidii Moncurtii, ex Arte Cyclognomica Cor­

nelii G cm nu, ex Methodo Mirifica Petrj Sanchez, cx Digefto Sa- picatu Ivonis "animi, ex lnfiaurationenova novoque Organo Franei- tci de Verulamio, ex Pharo Scientiarum Sebaftiani Izquierdo, ex A n e Magna. Sciendi Athanafii Kircheri, & fimilibus fuafiilet in parte prima j

Infecunda proponit artificium combinandi res quotcunque;

quem adm odum in t -rtia, easdem comparandi, feu analogias rerum, fimilitudines& di.limpitudines inveniendi. Hifce duabus enim alis inftructum, in. ardua quarumvis facile artium evolare poffe per- fuafus eft, Et Combinatoriam quidem iftam in Anagrammatiearn difpeicit, Algebraicam, Elementarem, & aliam quas edoceat, quoties artis,aut fcientise cujuslibet principia,terminos, propofitiones, fyllo»

gilmos combinare fas fit. Hinc quot interfe modis permutari cujus- sunque numeri res poifint ex multiplicandi oftendit lege; a rerum interim permutatione, combinationem earundem difeernens, fra- dtusque varios enumerans, quos in locis Dialc&icis, in modis figurisque fyllogifticis, in corporum primi* qualitatibus contli- tuendis Ariftoteli; in extruendisvocabulorumanagrammafi, Poet s:

KircheroinMufarithmica, in Ppfygraphiallniveriali, in Arca Mathe­

matica, in artificio mirifico linguarum, in Phyfiognomico, Medico, Cbymico, aliisque arcanis inveniendis, praeftitiiler haec ipia Com- binatoria.

Analogicam deinde exemplis illuilrat, uni ver/ali maxime, a tri­

bus petito mundis, nexu continuo copulatis. MajorU enim cogni­

tioni intentum contemplari minorem jubet, & vice commutata: « f - dii vero, id eft, Politici orbis notitiam anhelantem, alterutrum, aut utrumque percurrere, & in cuneis iingula per analogiam appli­

care lingulis: Ira fore, ut omnia in omnibus, & in fingulis fingula repetiantur proportionali ter. Jam quantum hoc genus artis fcienti-

iscommodet, cumaddifeendis tum invenipndis, quibwsyc de caufis

34} A C T A

«d pneftet, edifferit: nec non quomodo unius Slientia: principia ad aliam trahi poffint & applicari; Medica v. g. ad Politicam, Meta- phyfica^d Phyficam, proprietates pundi ad DEUM, qualitates Solis ad eunda divina: humanaeque Sapientiae femina.

6)uartn parte Univerialem feiendi artem perfequitur Hebraso- tum , ex alphabeto; & Pythagoricorum, e numeris Scientiarum omni­

um fecreta indagantium. Ubi de vanitate hujus artis, de Cabala He­

braeorum falia, ut & genuina; de abufu divinorum nominum apud Hebraeos; de Cabala Pythagoricorum, de Praedicamentis Pythagorae,

eorumque origine & obfcuritate, plura afferuntur.

Quinta fiftit Ariftoteiicam,e Logicis Phiiofophi libris i;c dedu- d a m , ut quantum dodrina unaquaeque Organo comprehenfa in univerfalis hujus artis ufum conferre poffit, nervofe oftendatur.

Luflianam exam in at parte fexm ejusdemque non fynopfin modo tradit & praxin, ied defedus quoque varios, inutilem eam efficien­

tes: Septima, Lulliano-Kircherianam- cum fundamentis fuis Sc prin­

cipiis, univerfalibus fubjedis, ufu, & addiscendi eam ratione.

OtlrfVA delineat Autor tyroni propriam. Analytico -Syntheti- Cam dixit, ieuRefolutorioCompoluoriam, quod Analyfis &Synthefis, hoceft, reiolutio quaefiti in aliqua principia, & probatio ejusdem ex principiis, nec nondedudio ejus ad impoilibile aliquod, utramque pa­

ginam hic faciant, five in probanda theii verfetur, five in oppugnanda.

D e d u c e r e autem dido jam modoconfequentias ex re oblata cum diffi­

cile tironi videatur, pcrluftrare eundem propofni praedicatum jubet &

fubjedum ,nec definire modo utrumque,fed etiam dividere; qua oc- ca fio n e a d in in ic u la ad utrumque praftandum varia, nec contemnenda,

e i d e m fubjicir,niil!umvecauffae genus oftenditejfle,cujus ope rem expli­

care, nec ullnm dari praedicamentum , cujus beneficio rem dividere non liceat.

Praecepta artis hunc injnoamv. tradita, Nona parte magno illuftran- tur,nede univerfali praxi quis dubket, exemplorum cumulo, deprom*

torum e S c r i p t u r a Sacra,Theologia Scholaftica,Pokmica,&Morali ;ex Jure Canonico,& C ivili; ex arteMedica, &Chymica; exMethaphyiica, Phy fica ik Logica; ex Ethica, Oecorypmica, & Politica, nec non Ma- thefi; ex Rhetorica, ac Poetica ;ex Agricu 1 tura deniq;& arte molitoria.

Extnmum elegia: hujus via: praxes exhibet non parum curiofas, v i- giitfi leptem^inumero, expedite difhifeque difcurrendij difputandi^

E R U D I T O R U M 335

querendi, refpondendi, (cribendi, argumentandi &c. de quocunque themate, juxta artium hucusque propofitarum , Analogica cu m p ri­

mis, dudurn inftitutas. Quas inter ioco non poftremo habendus eft partus ille artis analogicae iatis ingenii habens & fefti vitatis plurimum, qui modum non uaum nobis praebet de quocunque themate condo­

nandi perorandique ex tempoxe,dc pro eodem ex omni prorfus verbo, etiam minimo,non inveniendi tantum argumenta,fed memoria: quo.

que imprimendi. Septem quippe argumenta dicendi de fiumihmte v.g. quam fit accepta DEO derivat, nec invita adeo M inerva, ex Vir- giliani verfus vocibus: Ille ego, qui quondam gracili modulatus avena, pag.376. feqq. Rurfus diverfa de immaculata Conceptione ,differendi argumenta ex illo Grammaticorum,Qit<e maribus folum tribuuntur, mafcula funto, & quidem e fingulis ordine verbis, arripit p.392. Sic de laude Principis aduro, materiam voculae iex,in Orationis Dominica praefatione contenta: fuggerunt: de Cbariate, odo argumenta illud Pialmi,Di.wt Dominus Domino meo: fid e a dexteris meis, fuppeditat.

Poftremo Viri Sapientis laudes ex analogia, h. e firnilitudme &; d\lfi- militudirverquae illi cum re prorfus difparata r v.g. cum fornace eft, non abfurde deducit,quo fcil.probatum der,nullum fibi chema pro­

poni pofle, de quo aptam dicendi materiam capere non queat ex

verbulo quolibet,&exre quacunque, uteit diverfifllma.

Qua: fub finem adjeda huic Viae legiturMantiila,thefes aliquot Philofophicas cum curiofis incidentibus continet, in Difputatione quadam profuprema Philofophiaelaurea a perillufiri Juvene,Pra:fidc Autore, propugnatas & defenfas.

© am uciies^ufcn& orffSinbitung 511 bcrfiiftoti a

i c r » ο π κ [)ΐιΐ|? < η iX cirtit tmt> © t a a t m / fo i c e y c r S c i t

in Europa ftd) ftnfccn,

S A M U E L I S P U F E N D O R F ll IN T R O D U C T IO

in H ifiortam pr& cipu oru m Imperiorum ac R eru m p u b ltca - r u m , q u £ inE u ropa kfic tem pore e x if tu n t»

Erancofurti ad Moenum,apud J.F.Knocliium.anno 1682*111

In fcho- A C T A

I

teris hiftoriae Scriptores potiifimum proponendos eile, ut quas olira poft Chaldaeos &Perfas,a Gra;cis& Romanis gefta leguntur, cogno- fcant, negle&o fere recentis hiftoriae ftudio. Sed errorem hunc con­

futavit nuper Vir prodaris ingenii monumentis celeberrimus, Dn. Sa~

m u ci Pufendorfius, S.R. Majeftatis Suecic£ Conjugis Serenijfm4 Secreta- rius & Hifloriograpbtu Regius, qui in gratiam privatorum difcipu- lorum , quos in Academiis olim habuerat illuftres, hanc I ntrodutlie- neminhifloriamrecentem compofuit,quam cum alii Scriptoris nebi- liffimi fama alle&i, paifim defcriberent, & eam inconfulto Autore ty­

pis exicribere publicis molirentur, ipfeprius eandem jam in Suecicam linguam translatam revidens, eo idiomate, quo conceperat primum, hoc eft,Germanico, in patria fua publicari voluit. Quo ut praeclare ,de hiftoriae & prudentiae civilis ftudio meritus eft; ita.ipfi gratiam haut minorem debent hiftoriae Eccleilafticae ac S. Theologiae cultores. Nam ultimo capite, quod eft duodecimum, Pontificis R. ac Monarchias Ec-

^lefiafticae ftatum in compendio' folertiifime delineat; totam icilicet ejus aetatem percenfens, ut coeperit, utque adoleverit,ut quafiad quan- dam robuftam maturitatem pervenerit, & utpoftea sevo iiiperiori vel- uteonienuerit, ac Di Luthero divinum reformationis opus aggre/Ib,

i t e r u m decreverit. Status [rationem., ac interefle quod vocant Cleri

Pontificii, accurate {aniliter annotavit, dum arcanas doftrinae Ponti­

ficiae rationes indagavit atque expofuit. Utiliflimam hanc libri par- tetnante paucos annos non-nemo infeio autore, 'Lipfiae & Hamburgi, fub Bafdii Hyperet£ nomine inprimi curaverat, quam nunc Autor do- dliifimus operi fuo,nnde quafirefe&a fuerat, mutatis quibusdam locis, afleruit. Status civiles Europa eo ordine, quo a quibusdam Geogra- yhis fiftuntur, deicribit; praemifla in I. Cap. diflertatione erudita de originibus regnorum ac fatis diverfis Monarchiarum quatuor, impri­

mis Romanae. Inde digreflus Cap. II. Regnum Hifpanix, C, III. Portu- ga\\\3E, C.1V. Angliie, C. V. Galliae, C. VI. Statum foederati Belgii, VII.

Remp.Helvetiorum, VIII. Imperium Germanicum, IX.Daniae, X.Po- loniae,Xi,Mofcovia: & XII. Statum R. Papae recenfet. Quod dum optima autorum fide nixus, procul habito partium ftudio praeftat, cu- jusquefimulnationis indolem ac charafteres,formam regiminis, v i­

re* & intereffe, quod vocant, politicum, juxta communis prudentiae te­

li u gulas

E R U D I T O R U M 537

gulas obfefvat at quetfe clarat. Majus pofihac opus, quo hi flor'tam belli & Gmfrd»/V^comple(iHtui‘,abipfo orbis eruditus expe&ar, quod ut abfolvat feliciter, optair.m.

E X C E R P T U M E X E P I S T O L A DN. S I G I S -

M U N D I K O N I G M. D. C f In clyU Reipttllic£ Berntnfn in H elvetia Phyfici a d D n. Robertum R oock, Regix Societati 4 n.

glic£ a Secretis, 2, Gal. 0t t .a ,l68i data^m onfiroficujusdam mor- bi} admirandorumque Symptornatum H ifio ria m αυτοψία. Colle­

g ii Medici B ern en fis, aliorumque. , nec non a n c io r ita­

te ( f dire6iione Magtftraftu certifjim am com plexa«,

Ex Colleftionibus Philofophicis Anglicanis nof 2, anni i6g|pf 6%. feqq.·

M

anno periodi fuaevigelimo primo, qui iecuii fuit feptuagefnus Oiita- vus, tempore verno menftruis deficientibus incidit in varios crucia­

tus acerbiillmosque dolores, hinc inde jam fupernas, jam infernas, jam dextras, jam finiftras corporis pattes infeftantes, variis Tubito fe- piusad palmae latitudinem erumpentibus, veficis, limpida plenis, ar- dentiffimeque flagrantibus, ut ignem facrum fubefle putares; & cito nifi diiTecarentur, evafit dolor intolerabilis , mentemque deturbans·

moxque fedatis ex una, fit eruptio ex altera parte. In his mitigandis

& curandis cum detenti in Nofocomio Clementiilimi tiiagiftrattis(In- fuladi&o ) omnem operam eundi navaremus, canfam canti mali ad acrimoniam lymphatici humoris fingularem, & vim ilii in glandulis fubcutaneis ftypticam impreflam, ideoque coagulatum refluere non potentem referentes, quaecunque ars & methodus docent in demul­

cendo, diflolvendo,avertendo & vacuando iifohumore,adhibebamus,, pleraque fruftrajdum tandem ratione & analogia dudh ad ptyalifmum nercurialem confugimus,cujus efFedltisreij>ondit: ficque poft odime- ftrem curam menfe M artio anno ieptuagefin.o nono e Nofocom io vi­

ribus teftitutis dimifla ad usu ieri la&is caprilii chalybeati relegabatur, Abhsne

338 4 1C T A

Abhinc integre valuit ad tertiam Jdm arit anni oduagefimi, omnibusfun&ionibusfuis incumbens, qua ipfa veficarum eruptione:

iterum vexari, auxiliatricesqueac beneftcasinanusfurnmiMagiftratus in N o fo c o m io expetere coepit, qua ejusdem quinta' porreda, omnis

c a r d o in eo verfabatur, ut procedenti methodo de ptyaliimo innite­

re m u r ; fed omnibus ante opus efle voluit ad ejusmodi majorum &

arduorum remediorum ufurn corpus difponere, in quod intentis non tamen mota carharfi, fit momentaneaa circumferentia in centrum»

ab exterioribiu in ima penetralia decima quinta didi msnfis humo­

rum redudio, fubito omnes evanefcunt vefica?, adeo arde cuti ie in­

figit cuticula, ne veftigia prasc dentium permanferint, ex qua veloci revulfione cum nihil boni ominatus, etfi aegrota Deo hymnum can­

taret pro divina fubitaneae fummis cruciatibus liberatione, ied decu­

b i t u m a c r i u m humorum in vifcus aliquod nobile veritus, licet quin­

que dies ευφο& αν fummam aegra percipiebat, nuiquam tamen deftiti -difcutientia & diaphoretica temperata propinare recidiva: vel majoris

mali metu.

Evenit vigefima hujus lerna malorum & omnis judicii illufio, querebatur dolorem lumborum, veficae, perinaei & inguinum, cum vi­

rium proftrationc, inappetentia, nauiea, notabili inflammatione, &

ian gu in isiv^ g^ a, retentioneurinaj,pulfu celeri & intercepto, unde nephritidem concludere erat neccfle: quapropter ieda vena prapa- ratur ex nephriticis& frigidisfeminibus blanda emulfio, injicitur cliC- ma c i emollientibus frigidis paregoricis, mox iiijedtim, omnium ftu- pore, hora: intra quadrantem rejicitur per os; repetitur idem & fuper- ne rejicitur idem cum quantitate inftar tophi lapillorum ad unciam femis, nulli* unquam excrementis permixtis. Fiuntinfeffus, femicu-

p i a , applicantur veiicatoria artubus ad humoris noxii revulfionem,

anodyna&reiolventia lumbis & pubi; reperiturob asftuantia vifcera venaefedio,fanguii apparet rubicundus,infipidus,cum pauco fero fub- fiavo, cito concretus .; remittii-febris; propinantur ex pulpis decoda folutvva,qu3e tamen eunda cum jufculis,aut aliis aflumptis vomendo quantitatem lapidum, mox duriorum inftar filicis, & frufta corii- cum marmori albo fimillima duriifima rejecit. Iterum tranfitur ad clifmata^anutdidum fucceflu per faperiora, nifiquod quantitas la­

pidum excretorum augeretur, & ut priores exigui pifurum inftar, hi

U u 2 aveU

E R U D I T O R U M * 539

avellanas minores nuces, quas tamen mox excedebant, magnitucfine’

sequabant. Veficafummo doloremejendiquedelidenopremebatur»

applicato cathetere ne gutta fluxit, inhaerebat ipfe velut g\utini infi­

xus, ut vi retrahi debuerit, nobifque tangentibus veficafn muco reple­

tam declaravit. Sufpicabamur non immerito, in renibus & veRca g[an.

dulisquemefenterii generari calculos, prout in ventriculo & inteftinis άιιτπφία docuit. Venter in aliquam, non tamen nimiam,molem,cum oppreffionepraecordiorum & fpirandi difficultate intumuerat, acutif- iimum dolorem pungentem & lancinantem in regione dextri renis &

finiftri hypochoodrii ferens; fragor invicem allidentium lapidum vel admota manu vel citato vomitu audiebatur, in bunc uique diem du­

rans; ac in enixu faepius obfervatum, lnpiilos confra&os ab aliis intus reflantibus avulibscile; fed quod maximum eft, toto durante morbo, stgradC bene colorata,facie florida manfit. Nitebamur itaque omni nervo humorum concretionem impedire, & concrctos diifolve- te, varia menftrua quaerentes in volatilibus martiatis & urmofis, fed extrafpiritum nitri in-ufum vocatum nulium diiTolutione efficax effc potuit; & his juxta alia auxilia adhibitis, ut j-nje&ione in veficam ex Variis decodtis tam de mineralibus,quam expreifis plantarum fuccis, pcrficariae,&c.admucofe illius fubftantiaeinvefica diflolutioriero, nil·

tamen obtinere; fed mox anodynis ob exquifuiffimum fenfum, mi- fum in ifto muco, concurrere necefie habuimus. Tandem fecunda &

duodecima Februarii extrahebantur Cathetere circiter urinje viridis &

crafliE unciae quatuor; cibus abhinc paucus, nullaquefitis urgebat. In­

i e r i m cum unum alterumve cochlear juris carnium vel hordeati, aut alterius iorbili» medicamenti vi caperet, repente revomit de die bis,ter, lapillorum circiter unciam femis ad\drachmas lex, plus minus, ad decimam quartam usque. A qua ad fextam decimam Junii ela- ffos quatuor menfes, nec edit nec bibit, fed quamprimum fo~

lum cochlear brodii propinaretur, flatim vomitu cruento exfpuic lapillorum majorem quam antea copiam, ut cruciatus contra ipfius voluntatem irritando omni offerendo cibo potuque abftinere hoc tempore debuerimus. Manfititaqueaegra totum quadrimeftreab*

ftemia, non edens, non bibens, non fumens remedii quicquam, quam quintofextove die cochlear exiguum olei, amygdalarum dulcium fpi- ritumttiimpraegnatum,quodoptimumfolvensin hoc affedu reper»

tum,aegtsequefupra alifl* remedii §enus acceptum, erat* ut uncias no»

Y«sB

340 ACTA

vemai! decem hocintegro tempore adfumierit. Alvushadenuscori·

ftrifta manens, quunT. varie clifmatibustentaretur, femper fingula fur- fum rejicieb an tu r, lapillis variigejieris, albicantibus,rufis,griieis,aipe- ris,laevioribus, mollioribus, dtirioiibnivemagna mole comitantibus, moxhornogeneisuniusque fublbantiae, tophis, filicibus, cfuiHs w ar- moreis,rnoxheterogeneis,compofitisex cemento cum filicibus; ho~

rumaliicruore,aiii muco chylofo obdufti,· alii omni aliena admiifi-' 0ne immuries excernebantur; dyfuriapremebat,fed non nifi de deci­

ma ad duodecimam mane,- licet tertia quavis die cathetere injefto, ad vincias duas vel tres pro vice ad fummum & mucofae viridis urina: elici poifit, cum alius liquor, quam qui perclifmata,fnppeditatus non fue­

rit. Attamen his intermediis nullo immutato neque in vidlu, cum nullum fumpfifiet, neque in remedio, cum aliud tofcrarenon poflet, &

urina iexto Aprili* folveretur, unciae tres fluxerunt caeruleas transluci­

da: & tenues, faturate coloratae, nec vero ultra durarunt; fiquidem 17, urina iterum fubviridis & media partedifloluto fabulo grifeo impleta matula apparuit, iinde diilolutio tartari argumentum mox evanefeens, cum fvmptomata doioresque adeo ingravefeerent, ut mentem iede moverent, bine deliria^ mox ftupor, rifus & cantilenae, febris absque ien fiij mox attociifimus lumborum dolor* ut de puniiione conquercnti fi cultellus aegraeadmilTusfuiflTet* ipfa intrudiilei, Tan­

dem his fyinptomatibus perverflscapti, rati fumus quoeuxique modo illud corpus movere, quapropter gr. i. Mercurii vitae in aquafrigida fontanafoluti 15?. Aprilis^u t& gr.3.2. propinavi, norfaliofuccef- fuy quam quod drachmas feptem lapillorum duobus motibus evomu­

erit. Inde ofteiva Mercurii vivi in tanta alvi conflipatione uncias quatucr, & ad folntionem tartareae materiae, & excitandum ptyali- fmum,ut <Sc 10. ejiiidem, uncias fex propinavi* fed praeterlapfus Mereu-

*!»fanumque excidens* partimifl ledlo> partim in hypocauilo recol­

ligebatur, cujui quantitatem per inteftina circtilati mecum refervo.

ultra i Sic vita agebatur abftemia ad fextam decimam Junii, qua inteftina aqua frigida eluere magna quantitate, in qua fai polycre*

ftum folutum, ftatui, duas horas le&o me applicui, de quadrante in quadrantemunci'as fex propinando-* f ic u i ^bfas tres fontanae b ib e rit, os ipfi comprimens, vomitumque cohibens effeci, ut fub veiperanr IV.bie^juuu fit erasfiCnnQium justa & duriifimoruni alvi excremento-

tiu I ^-

e r u d i t o r u m H i

rumdeje&io, ad metum ruptionis tantopere anum diftcndentium, fic quod integris 4 menfibus varie & incaflfum remediis tcntatum, una Aqua omnia fontana folvit: hic deliria remiferunt & appetitus refuici-

tacus: Ergo ad aquae fimplicis acidularumque ufum balneaque trans·

graflum, tertia die omnino relu&ante iteru m natura abftinuimus. In­

ierim m Novembrem alvi dejeiho quinta iextaque die pauca fed Ubera erat, intercidente vomitu, adeo ut calculi jamfuperne & inferae deji­

cerentur, tantae magnitudinis fiepius unus alterque drachmas duas non modo ponderabat, fed excedebat., quorum copia penes m e; & facile conjicere eft non absque cruore, afperosillos & acuminatos lapillos, fumnvoquedolore dejici potuiffe. Hoc intermedio tempore, Septem.

bris quippe menle, cum abeo quo rurfus cibufti licet paucum caperet*

remediis aperitivis, diureticis, emmeijagogis, ac diaphoreticis non deftitiffem, menfes, ardentesque /efica: quales prius, erupere ." Unde fpes Χύσεως8cui ταςάτιως aifuliit, ni cito omnia evanuiffent, hade- misirreconciliabilia. Cumque abhinc ad quintam NcvembrU natura iiifuaμιταμοξφω<τ'\ nihil immutaiTer, alvus iterum conftipari, cotdis vires opprimi, omniaque inverfa viderentur; & ipia prius in inteftinis recondita excrcmenta furfii-n rejicerentur, fpes omnis con^alelcentiie ceiiir, fed di vina gratia motus hic non nifi quinta, nona &c quinta deci­

ma Novembris contigit, dum decoftofolutivo ex pulpis natura immu- taifet; reducta in priorem ftatum alvo, urina femper fuppreffa, cum iiimma necellltas ungeret, quarta Februarii anni currentis injectus catheter nihil eduxit, ied mox expetita matula aegra urinse fubviridis

&feculentae nixu parturientis omnium admiratione capta lib.S.abfque ullo tamen calculoeminxit; a quo vefica plane reclufa, loco defcenfus akero tertiove die urinae graveolentis quantitatem unciarum iij. vel iiij. ad 16. Maji, ore dejecit. A qua cum balneis fontanxque largo po­

tu nitri fpiritu permixto hac seftate uteretur, reseo devenit, ut facie flo- rida incedere queat, modice comedat, urinam fingulis claram fubfla- vam cum tenui hypoftafi,aliquando mucofam & cruentam ad draebm.

iij. vel draebm. v. alvum vero quarta die fed paucam duramque de­

ponat, fubinde vomat, fed minorem longe quam antea lapidum quan­

titatem. Interim qu®d onus natura oefophago excreverat, nunc quo»

<\ue vefica fsepiusacutiifitnum lapillum excernendo reddit; Abdomen aliquantum, duritie in finiftro hypochondrio, dextraque lumborum

reglC‘;

0 4 & A C T A

r?gionedolente, remanente, tumrnj, comredtatum, obtufum ilrepi- tum allidentium lapidum edit.

Et ut calamitas nullafcla,iic iors contigit miierae, nt gradus de- fcendendo aliquot ceciderit, non humerum modo fed & cubitum dex­

trum cum carpo quarta hujus dislotarit.. Aft convale£cens,fingulare divina’· potentia: argumentum, vivit fuper.ftes, iubjeftum hutnanse tra­

goediae & campus ampiiiiimus-cxerccndi ingenii.

Quam enim mirum eft,hominem bene valentem in tartarum fU- bito commutari?

Tartarum non unius, fed diverfi generis, in imis penetralibus enafei?

Tanto pondere e corpore durum ejici, ut quinque libras lapilli, fi omnes co-acervafiem' nullique hinc inde diftracli fuifient, ipfeque communicaiTem, exccsfiflent?

Tam diverfe a tophis podagricorum fubftantia»? Cum hi e mu- eofe a& iexpofna naateria incrailentur, noftri vero refolvantur, quod de primis «olens obfervavi, cum fcatulam e ventriculo excretorum aeri relinquendo expofitam,.in pollinem redacti fint* e contra infpi- fitum vim aliumve liquorem extra fubtilem acidum immifli indu­

rentur.

Q£aj veficarum protinus emergentium fub epidermide fJa?ran - thim & redeuntium caufa?

Quas ratio inverfi penftaltici motus valvulaeque inteftinalis?

• OH?2 viaa k anoaacel°phagumclifmatibusexcerncndisdatafit?

cum duriiTimis & crasfiflimis excrementis Colon cum Redo infarsum fuerit, ut enixus demonftrabat.

Qins ifte mucus in vefica ?

Q iuecaufecolorum viridis &cxrnlei urinarum perfpicui?

Quis locus retenta; urinae dandus, cum antea cathetere nihil, dein vuturae impetu iumma & excedens quantitas fluxerit, mox cohibita?

Qu?e via nrinofi laticisper fauces regurgitandi ? »

Tandem quae abilinentiae caula, & unde corpus fine cibo & po~

tu'enutriatur?

Se(i quum· myfteria inter fua viicera natura fagax plurima recondat, imatotne fi faxit Deus nobis non pauca cum tempore pate-

O b fe r·

E R U D I T O R U M ^

54 4 A C T A

O BSER VATIO N ES g U JE D A M DE C A L · culo in Equo quodam reperto habitλ & Regali So-

cietatiexbibitx·, a b H , P , M. D. R .S . S.

Ex colledionibus Philoiophicis Anglicanis no. 7.

a .1682, p. 191. Cqq*

C

rum ihidiofiilimae, immcnfae molis calculum in villa Lambetho,-

*ia} ex equi vifceribus exemptum obtuleram, in mandatis tunc habui, ejus & equi pleniorem hiftoriam indagare, & exponere. Sunt qui magno conamine, & faftu rationes expediunt, quare rej iit, cum ta­

men ea, fi ftridiori examine probetur, minime fit. Omnia quae

tu n c fuerunt acutiora torfit ingenia pueri Dens aureus, cum non cf·

fet nifi deauratus. E contra etiam CI. Salmafiui, vir itv reliteraria primi nominis, fedulo cauias quaerit, .quibus Ariftotelici Proklematis fidem firmet, nullum animalium calculofum efle praster hominen».

Quippe in exteris animalibus majoribus prsftrtim vefica: meatus laxiores funt, per quos terrenus, & craifior jiumor facilius & liberius exiret, & inde ait mulieribus <Sc puellis Calculos rarius nafei, quam in viris & pueris. Atque inde infuper pueros frequentius Calculo laborare quam fenes. Calculo autem Renum quadrupedes non eile obnoxios argumento probat, abipfo eorum ftatu, & pofitura dudo, qua femper in terram prona funt, unde bum or Ille corporis faccatus, quiperReneseorumtranfitum habet, non ibi moratur, nec defidet, fed quali fuipenfus vix ibidem poteft inhaerefeere. Tam veriatiie autem ingenium eft hominis, ut alii cum jam conftet Calculos etians inquadrupedibusgigni, non folum has rationes nihil hic valere pro­

bent, fed etiam ex altera parte ftare, & in eam fententiam, quam fir­

mare videntur, .e diametro prorfcis pugnare. Paterniores enim qui funt in majoribusanimalibus quam in homine meatus, craffius admit­

tunt fabulum, & acinis confertim confluentibus iiberiorem aditum faciunt, quae ieie in itinere arripiunt & prehendunt , & in eam tan­

dem in vefica accrelcunt molem, utpote cui per meatus urinari- os minime pateat exitus. Quod alteram partem fpeclat, humer ifteincorpore lixivialis inanimalibus, quae prono inceiTu pergunt,

aptior

aptior eft concrcfcere, quia mora & otio torpefcit, & inde vifcofus evadit: in homine autem credo ίerum fanguinis citatiori itinere quaii ex a k o in re n et defluit, nec inde in arenas coalefcir. Sed hoc obiter;

redeo ad id, quod in me iuicc; .i. Erat Calculus pondere quatuor libra­

rum, δτ totidem unciarum, magnitudine quafi capitis humani, <5c figura non multum abfimili, oblonga quidem, non tamen tam ro­

tunda quam luna. Eaquaequotidie&conftanti lege fiunt, negligi- jtrns proriiisj inquibilsaut errat,autludit Natura haeremus, & pia*

ne ccecutimus. Ut autem huiexei, in tenebris licet perado, aliqualis faltem luxaffulgeat, rogo de caiculi fitu, de equi conditione, otate,

& an aliquo indicio conftaret de fanguinis midione, de urinas difficul­

tate, ftillicidio, aut omnimoda fupprc.fllone. Vulgus autem hominum fempe rfere in his rebus incuriofum eft,; jumenta "fi in eo opere, quod ie vere exigunt, fideliter perfiftant, nihilultra quierunt, necafiud quic- quam penfihabent. Ilie qui Calculum exemerat, partium opinor ea- rumqueiltus ignarus, aderit illum inventum efle inter veficam & in- tcftmum. Et tamen fortafie non totusafiropo & rei veritate aberra­

vit. Caiculus quippe ex una parte planus erat & lovigatus, utpote .per quam urina continuo curfu non fine luda & nixu,propter an- guftum ii Ii relidum locum colata pertranfierat 5 ex altera parte, qux veficx incumberet & adhaereret, afper & rugofus, lapidem bibulum re­

ferens, qui cum mole & pondere quotidie crelceret, inftar lapidis molaris totam tandem corruperat teneram veficae tunicam, ut ejus nullum prorfus maneret veftigium. Et forte, P quis attente adver­

teret, ipfam fimum propter pondus inteftino redo incumbens in ali­

am , quam qua folet, figuram compreilam etiam cum difficultate excerni notaret. De equo dominus, fub quo per duodecien annos fidoobfequio & labore meruerat,haec retulit. Erat ftatura quinde­

cim palmarum, delhnatus pannis vehendis & revehendis, nunc fin- ceris, nunc coloribus infedis. In iis, quorum nulla certa confiat ra­

tio,o m n i a f u f p e d a habentur. In pannis tingendisplurima petuntur

ex mineralium familia , calcanchum, alumen, vawique fales, & alia etiam cognatae fortis ex animalium & vegetabilium clafie, quorum etiam hic frequens ufus eft.

Pannihis rebus infedi, &calcntes ex puteis extradi in equum coacervantur, ^Ul hoc onere gemit & fatifeit. Hic fortails non

Xx inepte

E R U D I T O R U M 345

ii, - . te q u iri potfft, annonex his tam arcte pretiis & cohxrentibui fuUiIiora exeant effluvia, qua: furtiva mfpiratione attra£ta,aliqUid ial- tem faciant ad calJuii concretionem,& particulas ia linas glutine quo­

dam congregent, & uniant? Non paru m momenti habet infide huic conjediune facienda, quod liquor ifte, quo tindores faepius utuntur, Spiritu vitriolico fcetus concretionem maxime promovet. Quod vi­

dere eft in pluribus Angliac locis, ubi Spiritus ifle obtinet, qui quip- quid illi obviam fit arripit, ligna, tcftas, paleas, crufta lapidea invol­

vit. Magna faepe fiunt ex minimis,diuturna praefertim confuetudme repetitis. Nifi hodieexoiefceret prorfus opinio, quae diu apud anti­

quos immota ftetit,Renum fcilicet calorem easdem in Calculo faci­

endo partes habere, quas ignis hab ;t irt lateribus coquendis, hic in- primis valeret, cum equus fub monte quidem pannofo, etiam dorii regioni Lmpofito, quotidie laboraret, 8c anhelaret.

TamreligiofeolimcavebantVeteres,ne mtenfus calor iP.ncs adure­

ret ,"ut lumborum regionem laxo iblummodo linteo defenderent,ita ut dorfum non pedtus feneftratum gererent. AffirmatSalmafius,fe o\c- tosque vidiffe,qui Calculu in Renibus folummodo contraxerant, quod

menfae adfiderent obverfo ad ignem tergo. Alio quidem reipedtu reni- businprimis nocet fervidior seftus, qui tamen Calculo, nifi materiam inveniat, quae apta fit concrefeere, fuum haud confert fymboJum, Ab itineribus per aliquot annos Equus defueverat, ita ut nec ephippium nec {efforem fine fumma luela <Sc protervia admitteret, quafi rediius

& levius federet folitum& quotidianum onus, novum autem ma­

xime irritaret: aut provido fenfu prsefagiit, fi ad iter fe accingerer, o n u s, quod jam quafi in pulvinar, dum pedetentim pergit, quietum reclinabat, citatioris curfus exagitatione graviores cruciatus, & mo- ieftias daturum. Id quodfoepe videre eft in hominibus Calculum fila- mentis qfiibusdam in aequilibrio fufpenfum diu fine magno incom­

modo geftari, illis autem vehementi aliqua ludia & contentione ruptis in collum veficae prolapfum, unde acerrimus in tam tenera &c fenfili parte dolor,quem mifera morsexcipit. Erat infuper liquo pro pabu­

lo q u otid ian ofoenum aridum;lierbofis&Jiberioribus pafcuis per ali­

quot .annos raro aut nunquam gaudebat, in quibus aut commune remedium inveniret, aut fortaffe fingulare aliquod feligeret, cujus

▼im & virtutem fenilis & experientia comprobaffcnt. Quidni enim eandem

34« A C T A

eandem cum aliis animalibus demus folertiam? Canis cibis diften- tus 8c gravatus fedulo difcurrit,& inter mille alia peculiare fuu m quae, rit & eligit gram en, quo vomitu provocato ventriculum onere fao liberet & relevet. Cervus iagitta fauciatus ad fuum ftatim feftinat probatiflimum in hoc «afu didam num. Felis, five male , five bene fe h a b e a r ,nepeta fuafe relevat & recreat, quae ideo de fuo nomine C attaria,& mentha felina nuncupatur. Equus etiam hic bis quot­

annis, yerno fcilicet &autumnali rempore, macrefcere,& in partibus pofterioribus praecipue ita hebes & languidus fieri folebat, ut xgre <Sc vix pedes expediret, & poft fe traheret. Gravi fcilicet onere op~

preffi fati/cunt fpiritus. Ita fiepe videre eft membrum aliquod gra­

viori idu contufum, Scfpiritibus deftitutum atrophia tabefeere, &

inutile fieri pondus. Octo autem aut decem ante mortem dies uri­

nam minime reddidit, Calculo fcilicet ita omnem capacitatem op- plente, ut nullus daretur urinae tranfitus. In folum jam fe projicit, fe verberat, volvit revolvitque, terram pedibus profcindit,& omni, qua poteft vehementia, acutilfimi doloris exprimit fenfum. Sed quod magis adhuc mirum eft, per totum illud tempus, quo urina non pro­

fluxit, etiam oblatam aquam pertinaciter averlatus eft, Quafi ex ipio Naturae inftinftu fentiret, aquas, fi non tranfeant, altiores aflur-

g e r e , & longe graviora creare tormina. Cum miram hanc Calculi

hiftoriam pro unica propemodum haberem, omnibus fere numeri*

occurrit eadem in libro cui iitn[\is,Le Journal de Scavans, Gallico idi- omate feripto. Haec n raritatem minuat, talenVtamen Calculum da­

ri pofie firmat fidem·

O E L C H1A C C I O , e D E L L A COAGULA?

tione T rattati, d e i P . Damello B arto li, detta CompagniA d iG ie fii. R om a.i68i,in 4 ,

hoc eft;

Danielis Bartoli, Soc.JeC Tra&atus de Glacie

& C o a g u la tio n e . Romae 16 81.1114,.

I

X x 1 fuftinea-

E R U D I T O R U M 347

futlineatur,fed Scanno /^ B o n o n ia : in quarto, integro volumine ae fono & tremoribus harmonicis, & de auditu. Sequitur jam prjefens Scriptum binos in tradatus diftnbutum, quorum prior circa modum glaciationii, circa modos cozgu\al\omspoflerior occupatus «ft, $e_

datur equidem Autor in fuis principiis ubique Peripatismumshmvi\

tamen haud obfcure colligi poteft, modernorum fcriptorum, praefer- timqui experimentalis Philoibphiac laude cluent, diligentem admo­

dum &tedorem & examinatorem laboriofum illum ipfum exifttre, PrsemiiTa ergo prolixa Introdudione,in qua Deurrroperibus ιψ, turae etiam minimis, ingeniorum noftrorum arrogantiam deprimere oftendit; Cap. 7. nervum totius Tradatus primi tangit, duas quasftio- nes, quaii cardinales, in eodem principaliter tradandas, praemonendo:

1. An congelatio dqtufiatper condenfationem fecundum Ariflotelem, an veroper r a r e fasionem ? a Anfola potentia frigidi & ficci glaciem efficiat i anveropr^terea tertium quoddam·, five vapor es,five friritiu five ato*

mi, d quibus qua f i coaguletur aqua in glaciem, requiratur? pro harum itaque decifione probabiliori, mox fub libri frontiipicio duo iniigrua quaii impedimenta, binas Icilicet opiniones dodas & ingeniola;;, de

modo congelationis, removet, Frattcifci nempe Valie fit, Med. & Phi- l o f A n g l i } quorumuterque, ex oppofitis Iic6t pe­

nitus principiis, tandem concludat, glaciem ex aqua a le ipfa Oriri, five per naturalem quandam confequentiam, h. e. neceflariam caularum fubordinawrum fluxum. Vallefii quod attinet lentendam in Pbilof.

Sacra, aquam ceu fummum in Natura frigidum, natura congelatio­

nem appetere, feu ad eam inclinare,cum frigus congelans fummoi/fo f&i primo frigido inteniius e fle nequeat, eandem cap, ϊ. propo/iram, 3. refu tat,poftquam c. 2, male dc non fufficienter argumentis Cartefii impugnari illam, docuiflet, Boyliive ro hypothe/in,aquam ex parvis particulis corpus non tam continuum quam contiguum conftituere, ita ut particulae it e in continuo fint motu & agitatione, qua unde-

«unqueceflante, glacies per quietem immediate generetur, quoad tria kecprafuppofita & examinat, & pariter c. 4.5.6.7. rejicit.

His ita excuifis, ad ipfa Congelationis phaenomena propius acce­

dit, recenfendo 12 experientias five oblervationes principaliores, toti­

dem capitibus comprehenias, circa glaciei proprietates & conglacian­

di modos, ab aliis, utplurimiun modernis, iisque fide dignis & experi- ttientorum

348 A C T A

ftientorum folcro innixis fcriptoribus, annotatai partim, partim &

communicatas, quas accurate femper ventilat & examinat; quo eo melius in o ffe n fo pede ad qusftiones iftas decidendas pergere queat.

Capite ergo ?/, pro prima ifta cardinali quaeftione, ex Peripato c o n c lu d it, condenfart dquatn fub fui congelatione, non vero rarefieri.

C u m enim rafefa&io iit, dum eadem materia, citra alterius materias fuperventum, dilatatur', & in majorem quantitatem diftrahitur, fub aquae veroglaiiatione, copiofe admodum aer eam fubintret, & glaci- eiti repleat,quiin ipecie fit ievior aqua, conciliabiturab hoc ipio aquae majof dilatatio & levitas, ait non rarefacito: nec obftare, quod glacies

&aqua,exquacoakfcit, vel in quam refoIVitur, fint ejusdem ponde*

ris; fiquidem ex ditferfitate medii derei & aquei, in quo fit ponderis:

examen, hoc dependeat.

Cap.Oerd 34. adalteram quajflionem cardittalem accedit, pofi>

quam c. 3 1. varias opiniones de modo glaciationis recenfuiflet, & c .jj.

quaedampraefuppofita, velut,nec folum frigidum, nec folum ficcum efle glaciei cauiam, elementa quaevis milta & confufa efle quampluri- mis aliis particulis & corporibus, & aquam fpeciatim fpiritibus lalino- liitrofis diverfis efle impraegnatam, exadius trutinaffet, condndit- qU6 tAndem, glaciem fien a frigido & fucOt ceu cauffis adaqliatii, nec

a l i a opus efle qualitate aut fubftantia, quae aquarii tanquanl coagulum

lac conftringat; fpirituivero falino-nitrofosinaqud promovere qui­

dem utcunque congelationem, fed hocfaltem, quatenus & ipfi frigidi

& ficci fint. Subjungit his denique c .jj. ac ultimo Phaenomena ac a<l·- cidentia vatia, fub aquae congelatione n o b ilia , qua: ex fua liypothel»

explicare nititur.

T r a c t u s II. faltem appendix videtur, priori ifti adje&a, idquc exoccafione oppofitoram , cum congelatio fit accidentaria, violenta &

naturae injurioia j coagulatio vero adeo eflentialis eidem, ut fine illa

p a u c i f l i m a componantur & producantur : unde & fpeciales tantum modi q u i d a m coagulationum regni animalis ^& vegetabilis ab Autore coniiderantur. Praemiffis ergo c. t. aliquot obfervationibus coagu­

lationum fluidorum levi quodam & fimpliciartificio,c. 2. circa anima-

l i aobfetvat,humores ciuosdam corporis illorum non efle coagulabi-

les,falivam,\acrymas, fudorem,urinas: quosdam vero efle coagula- feileSj ferumtinguini»,lympham quamlibet, etiam pericardii t pan*

X x 3 cieatis

E R U D I T O R U M , 349

creatis. Sanguinem, quousque intra venas flu&uat,fluidum eile, qui fimulacextravafatus fit,de feipfo coaguletur. Caufam hujus Phai- nomeni, quoad prius membrim, negat c. 3. eile motum circulatori­

um illius, negat pariter, quoad pofterius membrum, c. 4. ope fibrarum fanguinis illud fieri, cum potius fibra: iftrc fint novum prodnilum, in fanguine exhaufto & refrigerato genitum ex partibus terreftrioribUJi quae in coagulum craifius fubiideant, & czfrofx la&is portioni re_

fpondeant: quin potius in Thomne Cornelii Confentini caftra tranfit, dum affirmat, pr&fenti&m halitus tenuijjimi vitalis fanguineas atomos incitare continuo, utfolutafluant, nunquam inter fe coh£refcant, cu­

jus expimtione fanguis cortcrefcat: Attingit denique c./.coagulatio- nemoifium, quamexpraedispofita nonnihil rnateria per vim iemina- lem oriri afferit: miratur ftmul potentiam canum in refolvendis iis­

dem in fubtiliiftmumpulverem, quam ex Helmontii aliquot locis p 0- tiifimum illuftrat.

Quoad Vegetabilia,horum ex lemine generationem,ex nutrimen*

to coagulationem perpendit,& c.^.acS. rede declarat, quamvis arbo­

rem ac plantam non tantum virtute five potentia, ied potius mole mi­

nima in fuo femine delitefcere, nec eile hoc falam plantae inchoatio-

»em, nec cadavcrismodo fe habere, fed potius embryonis inftar ant- mapropria jam informatum effe: quod femen c. 9. generetur ex fub- tiliori,fpirituofiori& vivaciori totius planta: fubftantia, cum humido oleoio permifta, & in eodem concentrata, qua: omnia ex medulla, ceu parte plantx vivaciori deriventur: exinde enim eile, quod ci­

trus aurantio infita pomum perfeftum citrium, icmine tamen au- rantii proferat. Aggreditur^oftmodum fpecialius coagulationem planta:, fub fui ex iemine formatione, confiderare, ita quidem, atc. to.

in femine hoc, terrae ceu matrici fuae commiflo, fpiritus antea iopitos, calore vernali excitari afferat, a quibus blanda cum ceteris particulis fermentatione aperiantur pori pro humidi nutririvi meliori fulce- ptione$ idque cum iit aqua, prout fcil, exiftit, eaquead quasvis plantas indifferenter ie habeat, vi planta: propria ac ieminali transmutari in fuccum appropriatum, ut coagulata in augmentum totius abeat. E x ­ citatos vero ita ipiritus magis magisque per humidi p en etratio n em , fere inftar particularum ignearum in Calce viva, blandam fermenta- iionetr. cumfale dulci vegetabili, ceu principio vegetationis, & acido

A C T A