Acta Eruditorum […] Calendis Junii, Anno M DC LXXXII, N.VI

ERUDITORUM

N. VI. ι§9

A C T A

publicata Lipfia

Calendis JtmH) Anno M D C L X X X I

M A R C I V E L S h R l

Reipubl'Augufian£ quondam Duumviri

Opera Hi-

fto rica t f Pbilo logica, facra ( f profana·, Accurante

C H R I S T O P H O R O A K N O L D L

N oribcrgac,i682.in fpl.

U

tis egregiis Velferi monument is, quae longo jam tempore nullo pretio potuerunt comparari, ac legi tamenac pervolvi diligenter ab omni­

bus omnino merebantur? Non fert inftitutiratio,utinlaudationes clarorum virorum excurramus :aftfic tamen nobifeum omnes fenti- ent, quibus Velferi commentarios infpicere contigit, utfuitvir in o- mni vita literarumamantiffimus, ac in ornandis iispromovendisque

in c r e d ib ili iludio, ita Boicas praecipue Antiquitates neminem eo certi­

us eruiile>autilIuftra(Tere&ius·, quem proinde ducem fequi, fpreiis Aventini commentis,qui Bavaricaepoft illum Hiftoriae manum admo­

verunt , B r umerus, Rade rus, Adlzrcuter, Rettenpacber, nulli dubita­

runt.

Praemittitur autem nova: huic Operum illius editioni Praefatio ArnoUi, quainftituti fui clariifimis viris, Joachimo Camerario,Nico­

lao HeinjioyConflamino Hugenio Zulichemio,Fr.Ben. Carpzovio,Ant orno Mazliabecbie > frid, Spanhemio, Jac. Gronovio , Htnr. Meibomio,

γ Henr.

lcnr.Guntb.Thulems.rio cludum probati , ac ab iisdem liberali opera romoti, rationem reddit jdo&orum innui virorum de lingulis Velfic- li libris judicia encomiaque exh ib ;t;& pcftremo temere ac inexplo­

rate anoqn.ullis librum,Italico primum idiomate editum , p0ft in

’ a tinam quoque Jinguam translatum, Squitinio della Liberta Veneta, Scrutinium liberatis Venet<e , quo VeneficReipublicae libertas or>pu- natur, a Tbcqd. Gmsvvinckeho & Raph. de Turri contra peculiatibu*

criptis aflerta, Velfero noftro adferibi monet. Praefationem V im , rentis ( f mors Murci Velfiri anno 1558 nati, anno 1614 vcto~dcn&ti,per jndeai Cbrifiophorum Amoldum deferipta excipit, qua & iecru digna Ua,pr2ceipue deFerdinandi ArchiDucisAuftriee cutnPhilippina Vel*

;ra conjugio , ac VenezueJa Americae Orientalis provincia,a Velferis ,'aroii V. imperatoria permiiTu multis annis poileila, continentur ; 8c Aelieri noftn illuitre genus, quod a Beliiari/s&/exto poil orbem rc- kmptumfeculoderivatur;familiaEillufl:rescognafa2 ac affines ; iaCi-

■niaGentiijMijorum res pace belloquegeftae,&quibusfulCetvmt,cum cciefiafticae,twmPolidcse Dignitates ·, ipiiusVeiteri ftudia, honores, mici,libri nomini illius inferipti, vel aufpiciis etiam ac opeejus editi, imiliaquefufe pariter ac dode enarranturjSubie&isinfimulElogiis, juibusVeiferi funus ac memoriam Clarisfimi per Europam viri jam lim ptoiecuti funt. Adeo Vclfero, etfi ferius quam par erat, obti- jittamen felicitas eadem, quae diu ante amicisfimis ejus costaneis Peirefeio ac Pinello,quorum illum Gallia, hunc Italia,perinde ac Velfe-

<rum Germania, ingentia inter decora fua numerat, ut virtutum fua- rum ac in bonas literas meritorum praeconem nancifceretur laudatum virum , nec magis Velferum Arnoldi, quam Gajfendi Peirefcium, vdPi- neUum Gvaldi pudere unquam posfit.

Ipla Velleri opera hoc ordine exhibentur:

I. Rerum Boicarum libri quinque, Hiftoiiam a gentis origine ad Ca- rolum M. complexi, & Augullae Vindelicorum primum anno 16oz editi.

I I. Rerum Auguflanarum Vindelicarum libri otio, Venetiis quondam anno 15574 excufi; quibus a prima fibrorum ac Vindelicorum origine ad annum usque 552 a naroChrifto,nobilisfimae gentis Hiftoria & Antiquitates traduntur, ac antiqua Monumenta, tam quae Auguibe, quam «jus in agroAuguftano, quin & quae alibi

7<3

E R U D I T O R U M - 17*

alibi extant ad resAuguftanas lpe&antia, s ri incila Sc notis illu*

ftr^ta exhibentur.

I i t . Q pufcula nonnulla diverforum Auctorum a Veliero e tenebris in lucem eruta, & magnam partem Commentariis ijluitrata. Sci­

licet Converftotf PaffioS.S, Martyrum, Afr£, H ila ris, Dign£, Eunomix, Eutropu, qu<e Augufljt Vindelicorum paffzfunt:Vita S, UdalriciAugnfi'anorum Vindelicorum E p if opi: Vita S. Severint abEugippiodefcripta; Narratio eorum,qu<e contigerunt Apollo- nto Tyrio.

iV . Fragmenta Tabula Antiqua itinerari.e, ameatore quodam, ut vi­

detur, olim deline at £ , fed magni in Geographia ufus, a Celte pri­

mum in quadam Bibliotheca repertae, poft adConradum Peu- tingerum delatas, exPeuringerorum Bibliotheca aVelfero cum

erudita Pnefatione edita, & Commentariis iiluftrata.

V. Marci Velferi EpifloULatina Sf Italicaadviros llluftres, Jofephum ScaVvgerum,luftumLipfium, RobertumTitium, &alios,quae

nunc primum prodeunt,

Denique Velierianismonumentis vifiim Editori iuit Sauli Merceri yirgilium Proteum abHcnrico Meibomio quondam Marco Velfero dicatum, nec nonPublihiOptutianiPorphyniPanegyricum Conflan- tino Auguflo dicium, cum Spicilegio notarum. clarilluniDaumn fub?

jungere.

J O H . C A S P A R I S V 1C E R 1,

C a n o n i c i & S S l A n g u . V r o f e f f o r i s T i g i i r i m ^ r H E S A e i ^ R U S E C C L E S I A S T I C U S ex Patribus Gracis ordine

Alpbabetico concinnatas.

A m ftelodam i Anno ι<$8* in fol*

S

nis fibi fero per exiftimavit elaborandum , ut nulla extarent Ecclefiae Luminum,vel etiam aliorum Scripta Graea,qvae nonfedula volveret;

jnanu eca?iowv>i«ovet;S inde excerpta infuas conjiceret chartas. in

Y i froc

hoc propofito cum obnixe annorum plus vigintiindefcflo{ludio Sc cominuis’pergeret laboribus, id eft confecutus, ut eum, quem hic ex­

hibemus,coliegerir, ac ordine alphabetico concinnarit Thefaurum E c- clefiaflicum. Quale fcriptionis genus a multis hadenus fruftra expe­

titum fuerat. In hoc enim Theiauro omni auro pretiofiore, ncr> tan­

tum voces ac loquendi modi apud P:!tresquidemGrxcosobvii,fcd a Lexicographis velprorfusomiffi veljejanetatis rradati, verum etiam varii veterum ritus, atq;dcgmataOrthodoxoruma?queacHeterodo- xorum apparent. Multis ia locis Ueter.odoxorum & Harcticorum nugx & impix fententix ex ipfis refutamur Patribus orthodoxis. Loca S crip tu rx , quavis oblata occafione, ex Antiquitate illa fanda expo­

nuntur. Summa,vixquidquamapudPatresGraxos occurrit nota­

tu dignum, quod non exeruditilfimis temporum noftrorwmScripto­

ribus explicctur. Ut autem L ed o r memorix habeat fub/Idia, neceffa- ni,iique ccpiofilfimi adjiciuntur Indice?. Unus h uterum > ex qui­

bus hic Thefaurus eft celledus, addito loco & anno im preffionis^ir Locorum Scriptllrx hic explicatorum : Tertitu Rerum ac \T eiborum intc.oThcfauro occurrentium, Cxterum uti hoc ad Cleanthis lu­

cernam elaborato opere immortalem Cibi famam Autor antehac ex feriptonon uno Clariffimus conciliavit, ita fane multum lucis bonis

“Literis fenerabitur, fi quod promiilt 111 praefatione, ac eruditus orbis nunc avide expedafr, cum Lexico Graco minori, quod fubpreiofudat, titerum etiamLexiccn Gr<ecum uod immenfo fere labore,colle- dum> Sc methodo naturali diipoiitum, omnesomnino voces exhibe­

bit G rxcas, additis ubique exemplis & variis iignificationibus diftin- depropofitis,idque in duos infolio tomos diftributum, pubJicseluci ytopediem donaverit.

C A R O L l

Operum Vhibfipbicorum Tomis primusyRation'aI

pbilofipbiant com pleclens,in Dialetticam)R b e t e r k .tm $ f Poeticam difiributam ,

P a ta v ii , 1 6 8 1 in fo l,

X

ra le^ xt^ M o ra lem tradere;praiertim Phyfica ex accuratis natura­

lium

ΐ7ι A C T A

iium cffcduum obfer vationibus deducere,& ubi rei natura illud fert, Geometrice demcnftrare inftituit Autor, edita antehac Mathematum Arte Analytica clarilfimus : hoc priir.o tamen Volumine non nifi partem 1'hilofophia: prirr.am nobis exhibuit,Diflertationibus Dialefti- cis,Rhctoricis,atquePoericisitacornprehenikm, ut videatur alicujus in Ariftotelis Organon,in Rhetoricorum, & deFoetica Jibros Com ­

mentarii vicemprzttare polle.

Ac ipiis quidem Differtationibus Pr&fatio luculenta inunivcriim Philoibphiam promittitur,de nomine, dignitate,partitione,ortu & i in­

cremento Philoiophias, de variis olimPhilolbphorum ieitis, diver- fisque etiamnum philofophandirationibus. Sicenimin contempla­

tione rerum veriari obfervat nonnullos,ut alicujus autoritate contenti curam omnem in verbis perpendendis & interpretandis ponant, nihii frequentius, qisam Pythagoricum i llu d ,[ed ix it, ufurpantes: Alios fibi arrogantes nimium, nullo prorfus duce,audere fcfe contemplatio­

num oceano committere: In ea rurfus quosdam efie lententia, ac fi, conftitutahypothefi qualicunque,naturae penitiores recefilis explora­

verint, modoPharnomena decretis hypotheieos adamuifim refpondere demonftrent: Alios vero inquifitionem principiorum,rerum,praeier- tim naturalium,indagini fubilrucre, & ex his vel natura Jumine per­

ceptis,vel experimentorum ufu comprobatis diftin&am effe&uum no­

titiam adipifet. Quam poftremam viam Autor quoque hoc inCurfu

λ- «i**** r n n 3 IT 1 l l K l n i i v i t · · ^ ___1 _ * 1 1 . . . * O - .. . 1 ' Π " . Π ___ C . v ‘ ___ — ^

E R U D I T O R U M , 17f

Ητ/π,triginta quidem nunicrojijusriirn tju**

iiuvt ^ --- -— -conftat,derebusLogicis,quandoque & Meta- phyucis,ag’.inf, ordine ad libro; Stagiritae in Organo comprehenfos re- fpiciente. RtJCtorirJnm diflertationum prima ratrram Rhetorices confiderat : exterx de inventione,de probationibus, locis rhetoricis, difpofitione, elocutione,caularum generibus, affectibus animi,& am- puficatione loquuntur. In Poeticis, quo & hujus artis natura plenius inteWigatur , primo Joco Poeticas, Poetae,Pocfeos item, & Poematis evolvi t;tmr dc metro,& imitatione(Autcri;m)ejusq·, vitiis,de cavifisVoefeos effectricibus,& furorePoetico: hinc de fi&ione poetic", fabula, de ejus adeoquc& poematis ordine, magnitudine : & aliis

Y 3 Fr° -

proprietatibus, de moribus, & de diitionediffirif, Poftrema di f!'er ra­

tionum in divifione poematum,in poeii Dramatica,T ragadia,Comoe­

dia, Epopoeia; in Carmiae Bucolico, Satyricoromano, Elegiaco; in Epigrammate, Epitaphio, & Elogio explicandis occupatur. Cui re­

rum tandem &verborum, <jv$ primo tomo continentur, copiofum indicem fubjungit.

S E X T I P O M P E I I F E S T I E T M A R C I

V errii Flacci de verborumfignificatione L ib y i XX»

in ufitm Sereniflimi Delphini Notu & emendationibus Mtt·

firati abANDREA DACER/O.

PariC i6 g i in 4 .

C

Is enim ad opus principalium {ludiorum bona fide promovendum a Rege Chriftianisfimoadfcitus,primam fuameffe voluit curam , ut in humanioribus literis digna tanto alumno contingeret inftitutio. In ea autem principem locum tenere Veterum Autorum ledionem intelii- gens,iilam ut tanto faciliorem Principi fuo redderet, novam eorum

o m n i u m editionem adornari voluit: in qua amotis omnibus difeendi

moleftiis,refedi» etiam inutilibus&fuperfluis commentationibus,ni­

hil admodum fupereflfet,nifi quodPrincipem ad ledionem eorum invi- taret, eamque perfpicuam ac planam redderet. Editiones igitur ha§

omnes ita a doftis V iris, quibus id munus delegaverat, Capiemisiimat Regis Juventuti* Moderator adornari voluit, ut quaruorpartibus be­

ne conftitutis priores vulgatas editiones longe antccellerentfuz: textu nempe Autoris ad optimos Codicesemendatoredequeconftitutojin- terpretatione ejus perfpicua& continua paraphra/iappoGta; annota­

tionibus brevibus & neceflTariisadjedis; ac indice omnium vocabu­

lorum annexo , qui ad quaevis loca reperienda viam commonftret.Ad has adornandas iele&os ex omni genere & ordine viros literatos, pro- pofitis praemiis amplisfimis, regia munificentia invitavit Illuftrisfimus op«am praelargo1. conferent? PETRO D AI^iELE HUETIO,

• ^ cui

174 A C T A

cuiin regendis Delphini ftudiis cum Jac. Benigno Bo/Eieto fecundae funt partes, & quem Interpretum omnium Commentatorurcque ve­

rum dicere posfis Oraculum ·, quod confulant, fi quibus in demandato hoc opere haerere contingeret, quodquefolvat dignos vindice nodos, Prodierunt ad hanc normam exadi, diverfo fucceiTu , elegantisfimii typis mundisfima:chartarinipres/i pJerique veteres Scriptores Latini;

fed curo i i , qui de IingualatinaejusquedifFerentiisac proprietatibus verborumque/Jgnificationibias monumenta reliquerant, minus ex­

culti eiTenc,eos quoque nitoris iftius expertes amplius haud reJinquen- dosR.amtd»dreas Dacerius,az proinde Verrii flacci, Feftique Pom­

peji librij curasfuasimpendit. Nimirum icripferat M . V E R R 1 U S FLACCUS nobilisfimusfub Augufto Imperatore Grammaticus, de verborum fignificatione libros, quos in epitomen redegit, praeteritis intermortuis &fepultis a Flacco explicatis verbis, SEXTUS POM ­ PEJUS FESTUS , pofteriorum temporum autor, quem fub Impera­

toribus Ouiftianis vixiile verifimileeft. Fatum vero quod experti funt plerique Scriptores abaliis in epitomas redadi, Verrium quoque Flaccum excepit; nempe ut receptis retentisquehujusmodibreviculis, ipfiintegriAutorum libri tandem perirent, vix bene fuperftitibus epi­

tomis, Sane cum idetnFefrus ex ejusdem Flacci libris & aliunde coa- geiTerit alterum volumen prifiorum verborum cum exempli*·, praeter xnemoriam ejus LibroXIV in voce^ro/^Kz/w ab ipfo relidam , hodie nil fupereft. Ipfi etiam de verborum fignificatione libri mutili ad nos venerunt, culpa PAULI D IACO NI, qui magnam a pofteritate ie initurum gratiam exiftimans,fi Sexto Pompejo faceret quod is Verrio feci flet Fiacco,inepto ftudio SextiPompeji Feili de verborum fignifica- tionc libros foede mutilavit, excerptis prout ipfi videbatur voculis, truncurnq ue cadaver pro integro corpore nobis reliquit. Unius tamen tantae cladi fijpprftitis libri, fed deturpari, ad praeftantes eruditione vi­

ros , Pomponium laetum, Manilium Rallum, Angelum Politianum >

Aldum Manutium , & Antonium Auguftinum delati beneficio vita quafiFefto reddita eih Nam poftremus hic ab Achille MafFeo,

^etnhatdiniCardinalis fratre,FeftiCodicemnaduseolocupIetioretn, quiadAldumManutium pervenerat, quemque is cum Pauli epitome conjunxerat, gemino opere in unum conflato; accurate notato diferi- qujgPaulicflcntjleftores Eonuit; cumque Fragmen-

E R U D I T O R U M . ι7$

tis q u s e Bibliotheca Farnefu Cardinalis nadus fuerat, & Commenta- liis eruditis in publicum emifit. poileumjofephus Scaliger, & hunc fecutusFulvius Urfinus diligentiifimarn operam Fefto pr3eftiterunt,e- mendatioremqueeum dederunt: ita tamen, ut mulcaintada pcflero- rum indullris emendanda & reflituenda reliquerint. Igitur A N - DREAS DACERIUS aufpiciis 111 uffr i ifim i Mon ta u (eri i D uris Sfcripro- rern hunc illuftrare aggreflus, infinitas ex iilo mendas a prioribes edi- toribus relidas fuftulit, miras verborum trajectiones detdxit, multa_>

fupplcvit,nonnulla in prioribus editionibus prxtermiiia addidit, v a­

rias Lediones annotavit , ied eas faltem, qua: alicuius efienc momenti, eruditis denique notisuniverfum Opus illuftravit: adeo ut divites an- tiquitatis Romana: thefauros & vera totius eloquentiae fundamenta Sereniffimo Delphino detexifle ceniendus fit. Nequaquam enim pu­

tandum,ftudium hoc circa verborum verasfjgnificationes ingenia fal- temhumilia occupare, quod altiffimam exercere eruditionem & fd- entiam poteft: fiquidem,dicente Fabio,non obfcant per eas euntibus, fed in jis hsrentibus has artes Grammaticorum.

A N T l J g V I T A T E S E C C L E S I A L ORI EN-

ta lis , C laris fim o ru m 'viroru m , C ard. B a rb e rin i, L . A ii Atii, Luct Holfienii, Job, Morini, Abr. Eechellenfis, Nic^Pei- refeti,Petru Valle ^Tbom.Comberi, Job. Buxtorffii, J.H.Hottin-

g eri (fc. Dijfertationibtu Epifiolicis enucleata, £hiibtu prtfixa efi Jo b . Morini Congr. orat, Parts.

PP.Vita.

Londini 168% in 12.

Q

Morini vitam & Epiftolas inter P. Ameloti libros,poft ejusobitum re- pertas, publicavit. Nam ex illiscognofcipoteft,quo animi confilio vir ille dodiffimu s,non folum Pentateuchum Samaritanum, & Exerci­

tationes in illum ediderit; ied & cur,antequam hunc publicaret,L X X . viralem verfionem codicis S. Gr&cam cum nova praefatione , &poftea alia opufcula evulgaverit. Nempe e r a t Morino ingenium excitatum

I

7<5

& gloriae cupidum quod ut dsferta prius Religione Reformata,ad- probaret EcclefueRoman? ejusque capiti R.Papx, librum primo de Patriarcharum & Primatum origine ( f antiqua fenfurarum in cleros p r a x i,coropofuit,in quo Pontificis R.regimen monarchicum adftrue- re laboravit. Sed cum hujus operis minus accu rate fcrip fi ipfum mox pcCrHtuiiTet, opus molitu seR novum edendo Pentateuchum Hebr£0~

Samaritanum,M a n y lc r i p t u m Parifiis e bibliotheca Societatis fax acceperat. Autor ejus inftituti iplifuit Cardinalis Berullus, Congrega­

tionis Oratorii Parifienfis dici:?·, patronus: quod Petrus a Valle, qui an-

« o s duodecim inOriente vixerat,communicato ipfi novo.manufcripto 5 am a ri ta n o, a dj uv i t. Inde Monnuspollca Exercitationes in Penmteu- cbum Samaritanum conficere ccepit,& narius ex Anglia novos codices Samaritanos, etiam varias Icttiones·, fub nomine opusculorum Htbrso*

SamaritanorumVarifiiS feorfim edi curavit. Scopus Morini in hoc opere fuit praecipuus, άν&ίντι'αν & authoritatem codici Hebraeo S.de- trahere, & contra Proteftantium doctrinam, ejus vcrlionum, inprimis Vulgat£, autorjtatem extollere. Quemadmodum ipfc inEpiiToia ad Cardinalem Barberinuxn fatetur, Vulgatam editionem fontibus jEbrai- cis multo puriorfimac limpidiorem fluere. Videtur tamen ppftea fui

oblitus eiie, cum Ludovici Capelli Criticam S, Cardinali Barberino commendans,vulgatam verfionem corruptam efle Bellarmim & Ba- ronii teilimonio comprobat. Antagonifta:, quos ob novi Pentateu­

chi fui Samaritani confecrationem habuit,in vita & Epifiolis ipfius me­

moratis vel allegantur vel notantur,ut Simeon de Muis liter.Ebr.apud Parifinos Prof. Reg. Taylorus & Bootius, Anglus ille, hic Batavus, Joh Hcinricus Hottingerus & Johannes Buxtoffius, adquemEpiftolam in

hoc libro LXXfcripfit prolixam, probaturus Punita vocalia apud J u - d&os recentia effe. Inter Epiftolasheic coile&as, curiofiores funt I &

II. quarum illa eft Synagogae Samaritanorum, quae eftin urbe Sichem feu Napolousad Cl. Vir. JofephumScaligerum, interprete Morino,qua

fidem ritusque fuos exponunt,&quainrea Judxisdiferepent, fimul declarant: Ηλο eft Samaritanorumin^Egypto commorantium ad

eundem Jof. Scaligerum de eodem argumento. Continent & cacterx adbiftoriamverfionumBiblicarum,rituum facrorum, & chrono- logiamMuhamedanorum pertinentes, non vulgares, qux ut exferi- bantur fiic, ratio noftri inftituti vetat.

2 D .M A T -

E R U D I T O R U M . ι77

D. MA T T H I J E Z 1 M M E R M A N N I ,

Pafioris &■ S u p e r m te n d . M ifen en fis.

De P resb yteris Veteris Ecclefi&

Commentario tus,

Annarbergae, A / G i i i 4 t0*

C

& Diaconiffis Veteris Ecclefiae Commentarium edidifTet,

amica

quadam irmulationc accenfus Commentarioli hujus A litor, Presbyte- ras in theatrum orbis Literati producere animum induxit. E o igitur confilio, quales PresbytcmEcdcfia

Primitiva habuerit,

& quamobrem abrogatae fuerint, nec non quid diferiminis Presbyteras inter Sc Diaconi

fias

Annotationibus

Quod

dum

Canones Ecclefiafti-

cos, in quibus npstrSvn&wv mentio fit, Vatiorum Autorum, 6c inpri- mis Chriftiani Lupi t qui

e

de

mine

officio,

pafTim

exponens.

Antequam autem adPresbyteras accedit,nonnulla de foemineo fexu in genere praefatur, & in fine diflertationis de JcfuitiJfis

per

Bullam extin&is, nec non de Beguinarum feeta, &

variis Foeminarum

Ordinibus afiq ua fubneftit.

C O N A M E N N O V I S T S T E M A T I S

adornatum a

j 1 ac obo Έ ernoulli, ΒαβΙβεηβ,

Anjftelodami i6gi in 8.

«78 AC T A " 1

S Peciofac de JEtermtnte Cometzrum Hypothcfi, ηο·η vulgatibus ha­

ctenus verfatse ingeniis, Autor edito hoc icripto Syftema adornavit;

quo vago Cometarum motu i leges praefcriberentu r,eorumq u e appari­

tiones nonfecu5acLurninarium Eclipies pollent pra:dici. Pauci.'; itaq;

de Q rtu tf quem circularemputat; Cometarum prarmillls ; Lo­

cum ipfis,fpatiumintrafoas& Saturnum,5000 & ampliusSemidiame- tris Orbis Magni (quod ex Parallaxi Orbis annui Fixarum Hoockiand deducit) extenfum, aifignat.

Suppo/ito deinde, cum Cartefie, Deum in plurimos Vortices Uni- verfiixn hoc divifiile, in centro u n iu scujm queFixacoliocata,quam cir- ca totus Vortex gyretur: Vorticis noftriFixam facit Solem; & pro- pttrea Solarem nuncupat,'mpluresorbes five concam erationes, pro domicilio P lanetarum , fubdivifum.

Porro; juxta Schema I, & II, circaSolem A, primo Mercurii, dein Tab.X.

Veneris, Telluris, Martis>Jovis& Saturni Orbes, extimumque Come- lig .i & 2 ta iu m ,iG ordinat: & ex hujus pundo F, pluribus pcripheriis coneen-

tricis R H ,XN , OP defcriptis, unicuique harum peculiarem Cometam inferit,totamqte penphcriarum compagem, Cometarum V orticem appellat.

£ x hoc duplicem Cometis motum, quo partimin proprio Vortict, circa punitumF;partim una cum F, a Vortice Solari (q u od & Solarit Vorticis pars fit Cometarum Vortex, & citra h oc nullus eorum m otu p ro p rio femicirculutn conficere queat) circa Solem A rotentur, exem ­ p lo fatellitum Jovis tribuit: Com etasqueadeo, Planetas fecundarios p u n ft iF , a primario quodam, fed ob corporiicum exiguitatem , tum im m an em diftantiam inconfpicuo, haud dubie occupati, pronunciat*

Orbitas ulterius Cometicas, nec in codcm cum Ecliptica plano,, nec a q u a lite r om nes adeam inclinatas; nec oculum noftrum necelfario im p lican tes; alias etiam in ortum,in occafu m alias ro tatiles; centrum vero earum vj vel in , vel prope planum A squatoris, E clip ticave

ftatuit.

Caud& Cometarum producendae, Solem tanquam ignem, circum- jjigX fufosPlanetas perpetuo coquere concipit: ^{u n d e} nunquam non tita-

g^a exhalationum copia, e Planetis ipfoque Sole, Fig. I , egrefia, m ota Vorticis Solaris ad cifllrnferentiam ejusdem undiquaqiie p ro p ellatu r, lbiqueatenitentiaiijperiorum Vorticum BDE ulterius p ro g re d i pro-

E R U D I T O R U M . 179

Z a

hibita,affluentefubinde nova materia, paulatim condenletur. Hanc Planetis fupra Saturninis (poft Cometis) per aphelium D incedentibus adhaerere, au&amqueaccefTu novarum exhalationum, dum Cemeta adPerigaeum defcrtur,ie in modum lati difci,omni ex parte circa illum, extendere; ita tamen, ut perpetuo altera diici planitiesSoli obvertatur.

Ex quoporro rationem reddere nititur, cur Cauddperpetuo inplagtm Sultoppofimm vergat? quod videlicet radii Solis non nifi ex citeriori diici parte LC, in eodem plano, cum Sole & oculo noftro,exiftente, ad nos in T refledantur; reliquis intra C & M-,aliorfum p/arte repercusfis.

Porro circa nuperum Cometam, ex confefto aequali m otu,bino aequa­

lium temporum intervallo, Perigseum medio illo tempore, d. l o Dec.

colligit in o g r.io m in . ϊ£ ; ftationem vero obfervafie fe memorat d ./

Febr.ft. veteri,&arcum a Perigaeo ad ftationem 99.gr.5t.mm,

Undead eruendum Cometae motum proprium, I. quantum motui apparenti ex(Fig-II) translatione T ellm isabSinl acceiierit,id eft an­

gulum ZFY, inveftigat,& j. min. afferit. II. Ex collatione Perig» , C o- meta;Annii(i64,d.aoDec.in20 gr*H : lineam Perigaei PA, adeoque pun&UmF,fpacioi<i annorum, evoluto ter Zodiaco,220 gradibus, 20 nrin.promotum; ipiamque revelutionem centri orbitae cometicae,annis 4,diebus 157 fieri colligit. IILconftru&a Tabella motus Perigaei, com- pertoque, Cometam circa centrum F,intra 50 dies, t g r.i/m in . pro­

volutum : Ipfum eundem poft annos38,dies 14 7 , in Perigso fuo, x gr.

ii.m in. denuo compaiiturum affirmat. IV.motum Cometae diur- num^ex angulis α IU, /3 IU &c. Triangulorum A FI, /3 FI &c. (arcu fc.

UH, ig r . 17 min. pro numero dierum,quos ab Vad H progrediendo Cometa iniumfit,in partes tot squales divifo) datis angulo ad F, late·

re FI, & Semidiametris F«,E/3 &c, indagari pofle innuit.

Atque ex hoc Syftemate evidentem rationem conflare vult, Cur Cometas

t. PlusTemicirculo nonnunquam perluftrent,

i. Omnes aut Eclipticam,aut^quatorem,aut utrumque trajiciant.

3. Circuloshos omnifariis fecent angulis.

4. Nodum Orbitas mutent.

5· Oculorum judicio neclineam redam,nec arcum cireuli maxi-

» i aliquando deferibant.

4. Alii juxta,alii contra icriem Agnorum incedant.

7.Pe«

i8o A C T A

7« Perigaea non ;in eodem Zodiaci loco fixa habeant.

8, Q u an tita te motus diurni varient.

g. AUus alio arcus majores motu diurno emetiatur.

io . Caudam in partem a Sole averfam tendant.

P o ffe etiam H, duostresve aurpJures, quamvis rariifime fiat,fimul apparere: &

tz.lj. reditus eorum,/ocumquePeriga:i praedici.

Claudir argumentum iblutio gemina: objedionis,a rcdituCometse dido tempore hadenus non obfervato; & fublata,per talem apocata- fta/ιΛ,Cometarum praenuntia imminentium malorum fignificatione, petits; cum Examine aliquo Hypotlieieos Heveliana.

Ben. Lector: Dum hac typis exferibebanturperfertur ad nos i^tia particula Ephemeridum Gallicarum de 25 Maji hujus anni: in qua ba- to«r,DemonftratioPhyfica/alfitatisSyfl:ematis Cometici Bernoulli- ani,perDn.LaMontre,Profefiorem Mathematicae Regium & c. qttam fubjunciun hic eramus, nifi difpofitu jam ad hunc menfem typis, Optra typothetnrum turbanda fuiffent. Interea dum proximus menfis eam Ttbi explicet,Ipfi Tibi, qu& de Uypotheft tflhac videbuntur digerenda} ut poH cogitatu CIitij Montrci conferas, relinquimus.

T H A K M A C O P OEA P E R S I C A E X IDIO- tnate Perfico in Latinum cowverfa,

Lutetiae Parif.1681 in 8,

A

nitate. donavit nuper monachus quidam Ordinis Carmelitarum Dif·

calceatorum congregationisS.Eliae,Misfionariimunere per 15 annos in Oriente fu n d u s, Fr. Angelus a S.Jqfepboi Misfionariis omnibus in Orientem deinceps profeduris hac opera inprimis confulturus.Nem- pecumChrifhani nomen PerfisacMuhammedanis aliis exoium val­

de fit,adeo ut in ter decem res immundas fpeciali lege declaratas (quae funt, urina, ftercus, ipeirma hominis & animalis immundi, fanguis

^u'4us,morticinum, vinum, aqua vitae & omnis potio inebrians, fus, can'5i & infidelis) Chnitianum quem infidelem vocant,omnium mundorutr, immundisfimum, & praecedentium fordium velut epi­

tomen, cenfeant, ac. a Chriftianis omnibus non minus, ac nes a carni- cis,Judsei,aut cefte infedi commercio, abhorreant: dici non pot-

Z 3 eft

E R U D I T O R U M . ι$ι

eft, quam difficilis Miifionariis, inexercitatis praecipue necdum lin­

guae peritis, ad Perfas aditus (it, xdcs pariterac corda hominibus in- vifis & quos fugere lege jubentur, occludentes. Aft nulia arte,nulla>' que induftria, tum d o m u s Perfarum, tum corda, facilius referari pol- funt, quam Mcdicinae beneficio: ut facili negotio conciliare fibi Per- iarurn animos poifint,quotquot medica arte excellunt, miieraque gens nonaiTuefcat tantum paulatim Chriftianis M edicis,fpe valetudinisco- rumoperecuperandae, aut recuperatae memoria, fed & aurem ipfis praebeat de religione differentibus,kno fuiseos D od oribu s ac Sacer­

dotibus ob eruditionem & pietatem praeferat, ac velut thaumaturgos veneretur. Tantum ergo Medicinae in convertendis infidelibus ufum cum perfpexiflet monachus nofter, antiqui cujusdam Milfionarii, P . Matthai a S.Jofepho qui fummo ftudio Medicinae arcana fcrutatus fuerat, quemque verum Horti Λ/^/ ^ w z , iliperi eribus annis editi au- dloremait, exemplo incitatus, juxta Mathefeos ftudium , q u o d & i- pfum magno Miffionariis efteufui fatetur, Medicinam cum Petficje lingua: exercitio colcrc atquefacere coepit,, idque conatu minime ir­

rito. Ut autem publico, & inprimis Miffionariis aliis magis infervi- ret, praeienteshasfuperius nominati Perfae Compofitiones Pharmaceu­

ticus, in latinum idiomaconvertit, continentes multa medicamina of- ficinalia Orientalibus cum noftrisPharmacopceis communia,quaedam plane fingular ia, cunila yero idiomate Perfico aeque ac Latino nomi- ngta, ac fecundum ordinem Alphabeti Perfici difpofita , una cum in­

dice duplici, pharmaceutico nempe, ac Pathologico feu Thcrapeuti- co potius. Quamvis autem notis feledlis fingula capita illuftrare, ut quidem in animo habuerat , Romam ad officium Praelectoris Lin­

guatum Orientalium in Seminario S. Pancratii vocatus, non potuit, Specimen tatnen aliquod notarum operi fubjunxit, ponderum expli­

cationem, ac nonnullorum fimplicrum magis deicriptiones egregias

&accuratas continens.

Non praetermittenda etiam eftFr. Angeli a S. Jofeph in praefa­

tione Phsj;macopoea: Perficae fa&a (p.?8.) digreillo Critica, circa nae- fos & errores in verfione Perfica SandiEvangelii, qua ufus eft Bria- mu W.4tonusin Biblits Polyglottk. In ea enim offendit A u fto r , cr- roresafiqtros ejusverfionis aBriano Waltono & Annotationum au- ctorcThoma Gravio-obfervatos quidem, alios tamen nimis officiole .cxcufatos. Unde ambigit,quis magis reprehendendus fit, an anti­

quus

igi A C T A

qtius InterpresPerficus Simon Filius Jofepb; an Latinus InterpresvejE- franis Perficae Samuel Clericusjan Compilator ipfe W altonus ; an au- itor A n n o tatio n u m Thomas Gravius trium illorum, ut loquitur , ad- vceatus.Etenim Simon idiota haut dubie & incautus, S^bifmaticorum O rien ta liu m more,vulgarem duntaxat fudioremque patris dialedum callens, in fexdos errores iicilc lapfus eft. Specimina eorum funt:

i. Spiritum S. Gi-ounpak, i.e. animam puram abfolute vocar, effin­

gens fenfiim Matth.ig. Innomine Patris, Filiij & anima furs.. Sai·*

pius autem eundem terminum fimul cum Arabica voce copulat,vide*

licet ROUH.EL QODOS^p.39.) Samuel Clericus Gi-oun vertit noit animam,feci mentem. 'Waltonus putat,'ιον^υναμα, mentem puram,

& Spiritum S. Gravius annotat, Gi-ounpack, purum Perficum Spiri­

tus S. nomen ab Interprete cum Arabica appellatione Perfis familiari Rouh el qoudous faspe conjungi (p.44.) Sed monet Metaphraftes Phar.

macopcea, nec Chriftianos Orientales (fi forterufticos excipias) un­

quam perfonam Spiritus S. appellare Perfice aut Turcice Gi-oun pa(k, fcd Arabico nomine Rouh el qoudow, nec Perlas Au&ores ul­

los nomen gi-oun feu anima·, abfolute DEO tribuere, & in Lexico Perfico Goliialibiqne Gi-oun reddi animam fenfitivam. Hinc non jmmerito Simonem haberi Schifmaticum aut hsreticum circa Spiritus

S , divinitatem (p4i.)

1. Luc. X. 4 - ^«/Z-^^baptifmum vocat, cum id nomen bapti- fmi locum feu baptifterium fignificet.

3. ]oh. V . Sicut pater habet vitam in femetipfo/ ficexprimit, ficut Pater vitam in perfonafermenti fui habet.

4 . Matth.c.28. Chrifti mittentis Apoftolos verba,docete, baptizate in nominePatris, exprimit: baptizate h.e,aqua adhtlttaidololatrasfiu ignicolas fa cite. Scilicet nonfojum Mohammedanis familiaria funt fcommata, quibus Chriftianos vocant Infideles, Idololatras aut pyro- iatras, fed Scipfimet Chriftiani Tub jugo Mohammetico ex pufillani- rfiitate, Tuream,aut Feriam allocuturi,Tu csMufulmannus (Fidelis)

^ u iu n t, & ego infidelis. Tales ergo appellationes ab hoflibus im- p{>fitaChriftianorum innocentis, in Interprete Scriptura: ferendas non futu, Cum ergo Perfica jftaverfio ftilo& idiomate vili obfole- toqwe, vocibus indignis ac nugatoriis fciipta fit, narrat Auelcr,M isfi- cnarios illam Perfarum periticrum manibus nen porrigere, ne aut icandalum atvt e^hinnos excitent.

G E N - E R U D I T O R U M , igj

i8 4 A C T A

GENNADIUS DE PRAEDESTINATIONE, L A ·

tinitate donatus & Commentariis illuflm us a Carolo Libertino, Societatis Je fu Sacerdote\

VratisJavia; A>i6$i in 4.

D

GrxcasGennadii,illius icilicet, qui ajiaiGeorgiusScholarius dici­

tur, altero Gennadio,Presbytero Maifilienfi, integri circiter millenarii fpatio, cum currente feculo XV.PatriarchaConiiantinopolitanus lue­

rit, junior; Et verfio latina Caroli Libertini; nulla prorfus mentione fa-

$ a fimilis verfionis., quam Federicus Morellus antehac adornavit &

Parifiis edidit A. i<Si8» adeo ut novo huic Interpreti atque Editori cond- gifle videatur,quod Philippus Labbe,Societ. J.Theologus,in delcriptio- ne hujusGennadii,aliis accidiffe notat; ab iis nimirum hanc interpreta­

tionem atque editionem obieryatam non fuifle, Infecunda vero parte fubjjciuntur Notae Caroli Libertini,(copo Autoris prudenter inomni- bus conformat*. Cum enim ille duplici confilio hunc UbtUum edide­

rit, primum quidem,ut contra Atheos8c Epicureos,autoritate Genna- dii ejusque rationibus,aiTe.reret providentiam di vinamjdcitide utfeien- tiam mediam,quam foetum alias Societatis Jefii vocant, antiquioribus Scriptoribus incognitam no fuifle probaret; occupatus fuit no tam cir­

ca voces, quam res ipfas,declarans aflertiouesGennadii deproyidentia Dei, easq; firmans magis magisque; .{cientia vero mediam e textu, imo ex iplb Auguftino per excurfionem parta.p. 3J.feqq. deducere annifus, ledu in toto hocCommentario^etiam apud Noftros,fi paucas de prac- deitinatione iub conditione meriti diciones excipias,non indignus.

JO.PICl MIRAND ULJE EPISTOLARUM LIBER,

reccnfitus & ijluflratus .a Cbrjftophf Cellario Smalcaldienft.

Proflat C iz £ & Jcne apudJo.Bielck. Bibli op.JcnA. i68z in 8.

I

tatis fuae viros clarisfimos fcriptas,&Lutetiae, Venetiis & Bafilea: olim non fine mendis recufas,nuperrime receniuit & emendavit dariiBm us Vir chriftophonu Cellarius.Vtxmxfxtlingulis epiftolis argumenti fum- mam,3c plerisque etiam notas breves addidit, ut autores atque teftej, ad quos fubinde,dubie plerumque&obfcure, provocat,non ignoren- tur.Subcalcem rl£arum,prarter indicem, clarisfimorum virorum tefti- monia, quibus laudes Pici Mirandulseilluftrantur, adjecit.

UNI

■

IV

...;· ' ··. *

'

uiy.

U N I C U M OPTICyE, C A T O P T R I C J E

& Dioptrica Principium

Autore Gt G. L,

H

rum lucisdiredio Geometricedeterminatur, haec conilitui po- teft: Lumtnapun&o radiante adpunclum illuflrandum pervenit via omniumfacillima; qua determinanda efl primum refyeftu fuperficierutn jp Unarum, accommodatur vero ad concavas aut ad convexas, confide-

rando earum planas tangentes. Non ramen hic rationem habeo q ua- Fl§

rundam irregularitatum,fortaiTe locum habentium in generatione co­

lorum aliisque phaenomenis extraordinariis,qua: in praxi Opticanon attenduntur.

Hinc in Optica jlmplici, radius dire citu a pun clo radiante C ad pun*

ttum illuflrandum Epervenit via brevisfima dircfta , eodem nempe manentemedio,ids&inlinea reEia CE»

In Catoptrica angulus incidentu CEA i i reflexionis DEBfunt aqua­

les .Sit enim pundum radiansC,illuftrandum D,fpeculum planumAB:

quaeritur punftum Speculi E, radium ad D refie&ens.Dico id e/le tale, ut tota via, CE ^ED fiat omnium minima,feu minor quam CF 'i* FD >

fi nimirum aliud quodcunque fpeculi pun&umF fuifietaiTumtums Hoc obtinebitur, fi E fumatur tale, ut anguli CEA & DEB fint aequa­

les; ut ex Geometria conftat.Hacdcmonftrationc ufi funt Ptolemaeus

& alii veteres, extatque tum alibi,tum a pud Heliodorum LariiTaeum.

In Dioptrica ftrnu complementi, EH & E L , angulorum incidentia C E A , d refraUionuG1^ fervant eandemfimper rationem, quaefi reciproca refflentix mediorum. Sit IEaer, EKaqua, vel vitrum , vel aliud medium denfius aere; punftum radians in aere C, punftum illu- ftrandumfubaqua G: quaeritur,qua via radiet illud ad hoc; feu quod fit pun&um E in fuperficie aquae AB,radium aC emilTum refringendo mittens ad G. H oc E fumi debet tale, ut via fit omnium facillima,

^mindiverfis mediis viae difficultates funt in compofita ratione&lon- Sltu4mis viarum, & refiftentia: mediorum,Sint reilae mSc n repraefen- tant«tefiftentiamrefpe<Suluminis, illa aeris, hacc aquae;erit diffi*

cultasviseaCadEjutreiilanguIum fu b C E & w ;a E a d G , vit re&an- gultimfub£G3iK> Ergoutdilficultas viae C E G fit omnium mini-

E R U D I T O R U M * igj

ma, debet fumma re&angulorum CE in m Ψ EG in n effe omnium pof- iibilium minima ,feu minor quam CFinwj HhFGin»; fumto pundo F alio praeter E quocunque. Quaeritur E. Cum ergo pun&a C & G itera redla A B,data fintpofitione,ideo retias data* ad planum perpendicu- lares, vocabimus, C H ,f;& G L , g ; ipfamautem H L,b, etiamdatam, AtqiiaefiramEH vocabimusj, erirEL, b —y , 6 c C E, cctbyy} quam vocabimus/■ ;& EGerit fg g * b y y — a h y b b , q a a m vocabimus^.

Debet ergo m -/ cc*byy 4 *κ V g g ^ - z b y ^ b l b (ieu m jp ^ n q ) effe omn.um posfibiliumfimiliter enuntiandarum quantitatum minima^

& u t talis fiat,qua:ritur y.Ex mea methodo de maximis & minimtsfqu3S fuper omnes ha&enus notas calculum mirifice contrahit, primo fta- tim obtutu, fineuiJopropemodum calculo patet, torem qyx a u a l.^

h - y k u n p a d m q , u ty a d b -> y , feuredangulumCEin^adreftan?!

EG in m , ut EH ad EL. E rgop ofitisC E & E G aequalibus, erit, wreii- ftentia aqus refpedu luminis,ad m refiftentiam aeris,utEH finus com­

plementi anguli incidentiae C E A in aere, ad EL fmum compkmenti anguli refra&ionis G E B in aquajfeu finus complementi erunt in reci­

proca rcfiftentiae mediorum ratione, quod afferebatur. Itaque fi ELin uno exemplo vel experimento reperiatur effe duarum tertiarum ipfius EH,erit & in aliis omnibus,ubicunque C & G fumantur,illud in aere, hoc in vitro. SiEinaere& G fub aqua ;e rk E L , ^ ipfius EH circiter.

Reduximus ergo omnes radiorum Leges experientia comprobatas adpuram Geometriam & calculum,unico adhibito principio, fumto a caufa finaJi,fi rem refte confideres: neque enim radius e C egrediens confultar,quomodo ad pun&um E vel D vel G pervenire quam faciJi/.

tne posfit,neque perfead ipfa refertur 5 fed Conditor rerum ita creavit iucem,ut ex ejus natura pulcherrimus ille eventus nafceretur. Itaque errant valde, ae quid gravius dicam, qui caufas finales cum Cartefio in Phyfica rejiciunt, cum tamen praeter admirationem divin^iapientiae, pulcherrimum nobis principium praebeant inveniendi earum quoque rtrum proprietates, quarum interior natura nondum tam clare nobis cognitaeft,ut caufis efficientibus proximis uti,machinasq;, quas con­

ditor ad effe&us illos producendos,finesguefuos obtinendos adhibuit, explicare valeamus. Intelligimus etiam hinc veterum meditationes

*n his quoque rebus non adeo eff«comcemnendas,achodie quibusdam

« 6 A C T A

videtur. N am mihi valde verifimiie fit, fumnios Geometras,Snellium

& Fcrm.t/M/Wjverfatisfimos in Veterum Geomeiria,methodum,qua ii- liufi. erant inCatoptrica,adDioptricam traduxifle. Snelhi fanetheo- je m a, quod es ejus tribus Opticx libris ineditis affert V. Cf. Ifaartu V offm s, fuipicor/imiiifere methodo (licetnon tanta opinor, quanta hic u(i fumus, calculi facilicacej repertum fu 1 ile. Exnoftroenim ita- tim fequi, Cic ofbndam. Circulus CBG, centro E radio E C vel EG defcribafur,hujusinBtangentiprodud3eoccurrant CE in V , & EG inT . Sit oculus in C,objedLim quod fub aqua videtur in T , & pun- dumT apparebit effeinV, quia per lineam redam C E V videre nobis videmur, cum tamen videamus reveraperfradam C E T , patet E V eiTeficantemanguliincidenticeCEA vel ei aequalis V E B ; & E T eiTe fecantem anguli refra&ionis GEB.Sunt autem, ex nota trigonometriae propofnione,fecantes reciproce ut finus complementi, ergo direde EV ad E T , ut EL ad EH, feu (per theorema noftrumlut?» ad n. Ergo oculo Cexiftente in alio medio quam objedum T,erit radius inm e- dioobjedi (aqua)apparens E V , ad radium 111 medio objedi (aqua) verum E Γ , ut m refiftentia ( aeris) medii oculi ad n refiftentiatri (aquae)meduobjedi.Qu3e ratio cum iemper fit eadem,iisdem manen­

tibus mediis,ideo ratio inter radium verum ET & apparentem EV»

femper eadem erit, quod erat theorema Snelliamm.

Eodem modo ratio EL& E l i finuum complementi angulorum refraftionis& incidentia:, cum nobis fit reciproca refiftenti* medio­

rum , femper eadem erit: quod eft Theorema Cartefiamm, licet de re- ίϊ flentia mediorum diverfa noftris, imo contraria fenferit Cartefms.

Quaren0nabs reCL .Spleijfiut vir in his quoque ftudiis verfatisfimus animadverio hoc confenfu conclufionum , dubitat annon Cartepus, cum in Batavis e flet, viditit Theorema Snellianum", notat enim iblenne ipfi fuiife praeterire nomina avitorum, & exemplum affert Mundano­

rum Vorticum , ad quos Jordanm Brumu & JohannesKeplenu ita di­

gitum intenderint, ut tantum iftud vocabulum ipfis defuifTe videatur.

Kccedit,quod CartcfiusTheoremahoc fuumproprio martedemon- fttaturusin magnas inciditfalebras:qucmiamenim videbat r a d i u m C E

exaerdn aquam delatum, ibi refringi in EG .& ita verfus perpen d icu - laremEK,adeoque illi radio fimiliorem reddi, cujus fortior eft ad io , nempe perpendiculari; fuipicatus eft,eum minus refiftentiae invenire inaqua» Vi\mvitj;o,quatninaere. Cum t a m e n fupponendo contra»

• Ί ■** A a ,

E R U D I T O R U M . 187

rium,quod multo magis rationi confentaneum eft,adhibito nofiro fa­

cillimae viae principio j ad eandem conclufionem perveniatur. Unde reftc collegit Fermatim, Cartefium non reddidifle veram theorematii fui rationem* Similitudo quoque, qua illuftrare conatur explicati0.

nem fuam,parum apta eft.Sit infig.z globulus A fuper tabula politaBC procurrens in loco iA :is in medio occurfu offendat partem tabula D E , tapete inftratam, ubi curret tardius in zA. Eodem igitur mo­

tio putat vitrum aliudve corpus folidum minus morari radios lucis, quam aerem,qui fit magis villoius. Sed f ut taceam & aquae partes fatis molies eife fecundum ipfum Cartefium)fufficit coriilderare glo­

bulum, ubi ex 2 A, tapete D E fuperato , rurfus ad partem u b u lx politam in 3 A pervenit, ibi non recuperare priorem celeritatem « quamhabebatin iA,antequam tapetem offenderet: cum tamen ra­

dius lucis ex medio magis refiftente in medium minus refiftens,primo fi-mile, iurfusingreflus, priorem ifotum recuperet,&poiitoduorum mediorum imiilium, primi & ultimi, fuperficies (iUius emittentem, hujus recipientem ) effe planas parallelas , Directionem recipiat per refra&ioncm pofteriorem illi parallelam , quam habuit ante priorem.

Videtur tamen modus, quo Cartefiut reflexionem pariter ac refra- ftionem lucis,ad imitationem motus aliorum corporum explicat,in­

genio ejus dignus, nec rejiciendus, fed tantum emendandus. Nara quod ad reflexionem attinet, prius explicandum ipfi erat, cur globus aliquis ut I,fecundum perpendicularemIE incidens in planum AB,in­

de refle&3tur;videmus enim,aliqua corpora, ut mollia,non aeque re- fle&i. Cujus reflexionis vera caufa eft Elaftrum vel globi, vel p lani,vel utriusque; nam cedet nonnihil planum Elafticum, ut videmus facere membranam.tenfam, vel veficam inflatam, lapillo incidente, & qui­

dem cedet tanto magis, quanto fortior erit icfusjeoqueniajore vi fefc reftituens,id quod inciderat,ea qua venerat via & celeritate rejicit.

Quanquam enim Cartefius hanc reflexionis explicationem jam fuo tempore a quibusdam>llatam, ferre noluerit,ut patet ex Epiftolis-.ho- die tamen rationibus atque experimentis extra dubiumpofita eft.

Cum ergo globus veniat ex C ad E reda C E in Fig. i. motuque pro- mdecompofito ex duobus, horizontali u tC I vel IIE , qua venit ex C H a d lE , & perpendicularijUtCH vel IE, quavenitexC l ad HE5

i88 A C T A

U t r o q u eincipiente aC , terminante in E ; & ejus ίη E venientis cona"

tuiJhorizontalLex CH verfuslEinre& aC ivelH E, non opponatur fcd paraliela fit lupeificies AB, ideo celeritatem pariter & direflioneiu motus horizontalis illibatamretinebit,&quantum temporis inium- fit,ut veniret ex CH adlE, mfumet edam, ut veniet ex EI ad R D ; pofi- tisintervaliisinterCH&iEjitemEI&RDaequalibus. Verum m o­

tus perpendicularis,quovenit exCI ad HE, retenta celeritate, in con­

trariam diretfionem vertetur ,ut temporis tarttundem infum at, 'quo revertaturexERadID,cum ergo fit EP\a:qualis ipfi EH , & RD ipfi CH,Triangula CHE DREfimilia&ajqualiaerunt,adeoque angulus DEB angulo C E A aequalis. Omnia hsc clariora erunt, ii fingamus regulam CIDfuperficieiABparallelam fervato parallelifmo per C H , DR,ipfi AB im p i ngere in HR, dum interea globus in ipia regula C1 fer- tur a C ad i, unde revera totus compoiitus globi motus erit in diago­

nali C E ; regula autem ClDreperculTa a fuperficie folida AB , eadem celeritate & via qua venera t redibit, & squali tempore iterum veniet in C l b , dum interea globus continuato inregula motu eadem celeri­

tate perrexit, ac proinde eodem tempore pervenit e x i ad D> per ID aequalemipfiCI,nammanente eadem celeritate aequalibus tempori­

bus aqualiaffatiapercurruntur, itaque globus motu compofito ex proprio fuper regula, per ID, & motu ipfius regulae pet EI s redeuntis icilicet ex HR in CD, feretur ex E in D per re&am E D.

Pro refraftione explicanda confiderandum eft, Medium magis refiftens lumini (fine opacitate tamen) illud effe videri, quod magis impedit luminis diffufionem feu diftributionem per plures medii par­

tes, idque dici poterit minus illuminafcile, luminis enim natura ie diifundere nititur. Contra, quanto magis lumen squabiliter partes medii,quod illuminat,afficiet,aut quo pluribus inlenfibilibus loci il­

luminati partic” lis fuam vim communicabit,eo medium magis erit il- luttiinabile, minusqueJuminirefiftet. Unde quo partes medii lumi­

ne afFeftae magis funt iolidae & exiguas, autminusinterfepro aliahe- terogenea materia a lumine nihiJpatientCjfpatii relinquunt,eo ma­

gis illuminatum cfle dicetur medium. Verum conflat tx .M e - chanic-s principiis, eundem i$u m pluribus corporibus fimulimpres- ium,> minorem fingulis vim dare, quam fi uni eorum fuiflet infli& us»

ideo fetjUcvBttiedio magis rcfiftentediffufioni lum inis, feu fecun-

A a3 dum

E R U D I T O R U M , ig9

dura pauciores partes a ffi& o , fingulae partes tanto fortius affician­

tur ; in magis iliuminabili plures,fed debilius, impetuque impreffo lan­

guidiore. AiTumendo jam motum globuli loco radii, & ponendo glo­

bulum ex G venientem in E , ibi ia medium incidere, quod celerita­

tem ejus feu impetum retardet, proportione filubetfefquialtera,erga ii tempore unius fcrupuli venit a G a d E in priore medio KE, idem in novo medio EI tempore uniusfcrupuli & dim idii veniet ab E in C, po- fito -EC & GE efle squales, ubicunque demum /it C. Sed cum cele­

ritati horizontali, inGK,LE&parallelis exercita:, Cub primum in- greflum globuli in novum medium EI feu in ipfo puncftoE , fuperfi- cies mediorum feparatrixAB non obftiterit, (hanc enim motus h o ri­

zontali * LEH tantum radit) in ipfo autem primo ingreffus momen­

to,feu in pun&oE, (globulum confiderando indefinite parvum inftar pun&i, ut& radii folent quafi fine latitudine fpe&arij ftatim determi­

nanda fit lineas C E inclinatio: ideo talis ftatim initio aifumenda eft,ut reipe&u motus horizontalis eadem maneat velocitas, 8c quaWs ini­

tio ingreffas in novum medium afliimtaeft, taiisineo manet. Er­

go globulus, quidum iret in medio priore a G ad E , abfolverat feru- pulo temporis horizontali direftione intervallum GK vel LE (inter G L ,K E ) isnuncfcrupulouno& dimidio temporis, quo ire debet ab E ad C,abfolvet in eadem horizontali direitione intervallum E R vel I C (comprehenfum inter EI,&HC) quod debet efle fefquialterum prio­

ris L E ; quia eadem manente velocitate horizontali, (quam momen­

tum refradHonis non immutat,) fpatia funt ut tempora, eft ergo E l i ad EL,in ratione dire&a temporum, feu reciproca celeritatum , feu re­

ciproca rcfiftentiarum, oftendimus enim in cafu luminis a re/iifentia medii diffufionemimpediente velocitatem feu impetum prorefiften- tia crefccre, & pro majore diffundendi fui facilitatein ilngulis partibus knguefcere: Contra radium vim fuam atque adeo d/redlionem recu­

perare, cum iterum in medium venit, ubinamordiffufioeft,plurei- que radii in pauciores partes impellendas impenduntur, quam recu­

perationem Cartefius fua tapetis vel alterius corporis villo fi compa- iition? explicare, utiupra monuimus, non potuiffet.

i 9° A C T A

OCCUL

O C C U L T A T I O P A L I L I C I I Anno i68*> die i Januarii 'vefp.fi. n, obβrrΌΛt&

G E D A N I

a J O H A N N E HE VELIO,

E

dem accuratiiiJme Palilicium a Luna gibberoia ad oppofitionera tendentcobieravi teftum, quod phamomenum,ut rari/fimumeft,fic meretur probe notari. Cumprimis quia non folum punftum ipfius immerfiotas, fed & ejnsemerfionisadmocfum prsecifedeprehenfura eft:

prout fubfequens obfervatio & delineatio oftendit.

E R U D I T O R U M , 1 ι?1

Hor, 6

.

37· 46.

4 9· 4<i.

II o

2

Palilicium diftabat a confinio lucis &umbrse tanto fpatio , quanto M. Chrifti removetur 1 a limbo Lunae inferiori,

cj Stella occultata eft ad mare Syrticum, fub infu-

| Ja Cercinna, alto Capite Andrcmtdse o;AJtitudo capitis Andromedae obfervata Jo Eadem altitudo capta.

° jPalu jiium rurfus affulfit ad inCMajorcm Ma­

ris Cafpii.

Tranfiit itaque via ejus itineraria *ratione Ma­

cularum Lunarium, per Mare Syrticum,M.

Athos ,fub inf Lemnos,per Montem Didy- munjjfub Sinu Athenienii, per Fretum Pon­

ticum,atque infulamMajorcmMaris Cafpii.

o. Altitudo Capitis Andromeda: extitit.

o / 5®. 31 49.24.

4 8. 55·

E A D E M O C C U L T A T I O P A L I L I C I I

Coburgi in Arce Saxonica, obfervata

a G O T H O f R E D O K1R C H I0,