Acta Eruditorum […] Calendis Martii, Anno M DC LXXXII, N.III

E R U D I T O R U M

Ν . III.

A C T A

Calendii M artii^ Anno %1 'DC L X X X l l .

T H E C O M P A R A T IV E a A N A T O M T Of Stomachs and guts btgun: by Nebemjab

G r e v v ’Μ ,ν . F e llo w ofthe J^oyal Society, and o f tbe colledge ofTbyfm ans.

i. e.

Inchoata ^Anatome comparativa ventriculorum ^8ζ

inteftinorum: au& oreN eh .G rew M .D . Regalis Socie*

tatis & Collegii Medici Collega^.

Londini infol,1681»

L

cis in modum innexus eft, quo inteftinorum & ventriculorum ftrufturantvi pio animalium eorumque alimenti varietate di- , Ihpd.itn expon\t_,»

Cap. /. exvbet anatomcn Ventriculi & Inteftinorum fex Qua­

drupedum Cirmvororum, fc. MufleU, Furonis 7 Puter ii, Felis, Canis, Vulpis, i iv iiique ad tria in primis relpicit. I. Ad ftrutturam & textu­

ram b.ir im partium, tam quoad fubftantiam plus minus membra- nofim vel carneam, qua ratione inteftina felis in mufculare &

membranaceum dividuntur > quam quoad earundem iecundum dmunfiones quantitatem: una. cum refpe&ivis earum diffe­

rentiis, cum muftcla fimpliciifimam inteftinorum habeat c o n fo r ­ mationem, cunis & vulpes folum obtineant caecum, omnia careani colo,

5 8 A C T A

2. Ad glandulas inteftinorum horum animalium, non in mufiela

quidem, at in caeteris,prafei tim quatuor ultimis, copioias ·, casquevei fociatim in racemos jundas, & has fere minores, exoppofito inftrtio-

nis ^vaforum in inteftma fitas, quorum racemorum quilibet pancreas mtefiiualc vocaripoifit,(altemquod non anum communemdudum

habeant> cumfingulse glandulae propria habeant hia orificia mucofi

liquoris excretoria: vel fcp.tratim hinc inde difperias, easgue majores

acampliores. j. Ad folliculos binos five facculos prope ^{anum fit} os, quibus omnia haec animalia gaudent, & quos exiftimar proprios /ai- tem carnivoris quadrupedibus, interius cavos, & 'iqiorem, foetorem

animali propriumfpirantem continentes ; quos analogos arbitratur iftis folliculis, in quibus Zibethum in Civetta continetur. Speciatim

inmuftela expanfus eft fuper hos folliculos fphinder, qui eos &a- numuna comprimendo, ad fimultaneam evacuationem has ^partes

cogita.

Cap. 11. Ventriculum & Inteftma Talpa, quae infedis vefei vi- detur: it. Erinacei, Sciuri & Gliris, qui principaiitcr fruduum voraces,

confiderac.,.

C a p .IU. Ubi de Ventriculo&Inteftmis animalium, quae Gmul fimt frugum & graminis voracia, ut Cuniculi·, Equi St Porcelli, tradat, inter alia ingenere, Gmpiex efle caecum horum animalium, non du­

plex, contra Ghflonium obfervat. Jnfpeciein Cuniculi inteftinis ftruduram C xci mirabilem, tam quoad magnitudinem, quam quoad valvulam, in linea curiofe fpiraii, abuno extremo Carci ad alterum exteniam: Gulae Equinae amplitudinem, craflitiem,ruborem &c. pro­

prietates Gulae in omnibus voracioribus animalibus; inte/hnorum, pradertim Caeci, &quafi triplicis Colifingularis ftruduram; tam quo- adamplitudinem,quamquoad quadruplex ligamentum , d ida inte- ftina in debita figura coniervans, & in plures cellulas ampliores & a a guftiores contrahens. Poft Porcellmi ventriculi quafi duplicis, ven­

trem magnum inftar carnivororumquadrupedum figuratum & mu- icularem, ibiqueex oppefito pylorifituatam rotundam carunculam, m agnitudinis avellanae» ceu obturaculum p y l o r i , pariem huicamma*

h propriam5 appenfumquemajori illi,fimili modo occaecumaliisin- teftinis, ex finiftro latere alium minorem ventriculum, ob id caecum vocandum,& mediante ligamento mufculari, tanquam feroivalvula a

priori

E R U D I T O R U M . 59 priori (cparatum deicnbit Quoad inteflina in iex vel feptem diffe­

rentias difcriminanda, ex omnibus quadrupedibus, porcelli & equi Caeco peculiare eilenotat, quod ejusdem cum CoJo fint ftruilurae:

ficutex omnibus quadrupedibus, h<s ipfis & cuniculo (forian etiaih aiino ac lepori) proprium iit, quod geminum habeant CoIon_..

In Cap.IV. de animalibus quadrupedibus graminivoris, Ove &

Vitulo agit, ubi confiderandam proponit gulae ovinae curioiam tex­

turam ex q.uinque membranis: quarum intima & extima cuticu- Jares/unt, illa infuperglandulofa,candida, & friabilis. Cui proxima eftnervofa, in hoc & quibusdam aliis animalibus adeo denia, ut proprie corpus nervofum dici queat, compofitum ex fibris partim fe­

cundum longitudinem gulae extenfis, partim per transverlum ad bi­

nas muiculares membranas excurrentibus: adeoque tendo fit dua­

rum proximarum mufculofirum membranarum, quarum fibrae nec fpirales (impliciter fecundum Stcnonem, nec decuflatae tantum fecun­

dum Willifium, (ed mixta quadam ratione, ex adjefto ab Auftore fcheniate re&ius-intelJigenda, inftar fcutica?, qua equi incitantur, for­

mata: (int.· His quatuor ventriculi & inteftinorum fex vel ofto con- nedluntur. Cum modo recenfitis, quoad numerum, texturam &

figuram,Gula &; Ventriculus Vituli conveniunt: inteftina vero in ieptem vel novem partes divifiBilia,multum ab iftis Ovium differunt;

ipeciatim horum partes tertia, quarta & quinta, glandularum copia prae iftis ovium maxime conipicuae funt_.,

Hispraemiifis,Oip.j-.<lcr7. ufam harum parttum, quantum ςχ anafotnica ftrudlurae earum confideratione explicabilis eft, fubjungto p/unbus Gulae, officium deglutiendi, evomendi, eru&andi vindicans;

oicitationem & expuitionem contra'Willifium ab eadem removens:

contra quem pari ter genuinum gulae motum,tam fu b deglutitionede- orium, quam fiib’evomitione furiumexponit, idque praefertim ele­

ganti, quam fupra attigimus, guls Ovillae mechanica. Simili modo ex ftru&ura pardum ventriculi, praeter alios ufus, quintuplicem ejus motum,corrugationem? adftri&ionem, undulationem, convulfionem (pro vomitu)& voluntariam motionem (pro ruminatione)eruit ·’ m o-

^mejus perfpicue ubique explicans. Idem circa i n t e f t i n o r u m ufutn

& officium,lecundum eorum ftruciluram diverfimode exp o n en d u m a g it.^ aciatim Οχςο jnteftino triplex officium ailignat; wexa&ioren)

H 2 alimeq-

alimentorum coitionem, i. alimentorum & excrementorum rece­

ptionem. 5, contenti fluidi ejeftione, excernendorum ex mfcrioribu*

promotam excretionem. Glandularum vero inteftinalium muco tribuit hunc ufum, ut lubrica inceCtina reddat, & ieu quoddam fer- mentumaiimentorum coP.iquationem j fi. ut in Diarrhoeis iiaturaiibus&artificiahbus per illas ipias humoris «vacuandi, ex ian- guiiie fiat feparatio.

Cap. Vlll. Ventriculos &lntefti na Avium examinat. Ex quorum quadraginta ipeciebus diffeibs. tantum tredcim recenfet A ru tomen, r. Caffovvarii, (avis nobis incognitae) i Ul la. i Cucuii 'unioris. 4. Cal­

li gallinacei* 5. Columba domejtit<e. 6. lAomduU. 7 Sturm. g, LuttoUo 9. RubicilU. ro. Torquifa five Vertuilla. 11. Terr*neoU. {CMndra Car- ietoni) u . Juncenis five pafleris arundinacei, ij. Hirundinis du~

anefiic*.

Circa horum Anatomen in genere obfervat, quod omnes fvre aves bina Coeca habeant, quae obruios faciant angulos cumreito, contra Wtllougbys OrmtoJ. Speciatim omnia gallinaceorum anatum»

que genera duo coeca admodum longa obtinere, qua? in gallo in re- itum hient, five aperta fuit. TorquilLtm vero coeco carere, Kecihim prope anum. in quatnplurimis avibus filveftribus amplum, adeoque fere pyriforme efle ·. afiov-yarium, cuculum, anatem filveftrcm, querque»

didam, & omnes hujus fpecies, 'm&luviedeftitui.

Porro quoad Galli Gallinacei Ventriculum, in multis confentit Autor, cum iis, quae J J.Feyerus circa ventriculi gallinacei Anatomen aliquot ab annis prodidit: (quam iplarn tamen, anno demum.poft ie-

€tam hanc ab Autore coram Soc.Reg. Anatomen, fequenti, lucem afpexifle aflerit) In hoc tamen diverfus, quod binis paribuj muicu- Iqrum, five quatuor iliis, molam ventricu li juxra Peyerum confor­

mantibus, ab Autore vero molaribus appellatis, adhuc du©s alios mu*

iculos, quorum unum exparte finiftra, deduciorem, alterum ex parte dextra, reduftofem appellitat, fuperaddit. Circa Golumbm vero no­

tat earum ingluviem, in domeftica, parte inferiore, fex vel fepterti glandulofis laciniis, eleganti figura expreifis, concinne inftruflam : In Columba Turctca vero curiofe prae cxterii conformatam & tripli­

ci quafi ventre conflantem feu cavitate: In Columba item gutturojk Smilis figura ·, gulam vero admirandx ext?nfibili tatis, modo

taiitii»

6o A C T A

tantillum indetur. Ventriculos tarum fvniles galiinaceo m emo­

rat. Girca inteftina Monedula, obfcrvat fibras muifulares pnmariass fecundumlongitudinem tenuium, & ex parte Re&i quoque, curioic effis finuatas five laciniatas, quakm iiru&uram fupra in intefiittis Talpae quoque nofaveraf, quibusaiiscircularei , ilb s lacinias aequa, liter divi dares, /uperinftratas (int. Similem fibrarum inteiiina*

fium conformationem in aliis pluribus aviculis, ututnen ubique eo=

de.ii moJo,^ec eodem loco, v. g, in avicula Anadavadenfi, rubici!la>

corruca, motacilla, paifere folitario, pallere donjeftico,fringilla, ftui>

iio, lux la,hirundine &c· advertit

Hisftquenre C,tp. p. ufum lftarufn partium s in fpecie illarufta ventriculi Gallinacei» & finuatarum fibrarum inteftinalium,iub>*

ju ngite.

Denique Cap.10. Ventriculum & inteftina Pifcium confiderat, Circa quas duo inprirms fingularia notat: 1. multos non habere ven=

triculum,fciV. infpeeialem cavitatem expanium» autlaltem exiguuiUs ut S Imo, Sm a, Barbus, Abutm five 'Cyprinus latus, 1. Multos plura habere csca, tria vel quatuor Pen<m, novem vel decem Rubellionetn, iupra triginta7r.ittam, fupra quadraginta ittvicem coacervata, a(el·

lum m ijoremό mtlcm, Salmonem circiter oftoginta, inteftinocralfio- ύ uccetfive fiaiili fere modo, ac juba collo equino adhaerentia, quse ab aiiis quibusdam pro totpancreaus habita fuerunt...

3 OH. CHRISTO?H07{I VVJGENSE1LI1,

T E L A I G N E A S A T A N A .

AUdorfi Noricorum. A. i6gr.

Proftat K o 'bergz apud Jo.Hoffmannum & Francofurii ad Moenum apud Jo.DavidZunnerum in4to.

/^ O n tiren tu r hoc Volumine arcani & horribiles Judaeorum ad- v^riusChriftum Deum & Religionem Chriftianam Libri ά ιιχδο*

™ι> quos ex Europae Africasq.ue iatebrts erutos in lucem hoc fine P otrufit Au*or, ut Theologi Chnftiani ad tanto reitius tned tandurn ea’ ^converfionem miferrimae Gentis Judaicae juvare poflunt,oc«

sa Siquidem cxjft15 lta produ£Us Libris feti*

H } * iwpW"

ERUDITORUM. €ι

fuperqueinnotefcit, quid in Chriftianse religione Judsei defiderent ac reprehendant, quidve ex Caco daemonis fuggeftione obftare arbi­

trentur, quo minus illam tanquam veram pollint admittere^,.

Suntautem Librorum iftorum numero quinque. Primus eft Carmen Memoriale Libri Hi^achon a R. Lipnanno, qui feculo poft Chriflumnatum XV vixit, compofiti. Scripierat is primo Librum prolixam, cui Ni-^acbonh.c. Victoria nomen fe c e ra t, eo quod in eodemfcomnesChriftianorum copias,quas in/ui iacrorumque fuo- rum defeniionem ex Veteri Teftamento Ugere (olent, fudille & con- jecifle in turpem fugam fibi vifus fuerat. Idem confe&o infelici hoc opere, memoriae tribulium confulturus, potiora ejus argumenta ftri-

$im & breviter Carmine complexus eft, idque edifcendum propo- iiiit, ut re(ponfiones adverfus Chtiftianos tanto magis inpromtu ha­

berentur, (i exim provii· cumhisagencjum eiTet, ipfum Librum ]u- dais ereptum pridem publici juris fecit Theodoricus Hatkfpanius:

Carmen autem Lipmanni, qu©d Hackipaniano MS. deerat, Wugmft!- lius exGuil. Hetir. Vorfiii, & uno fu urum Codicum primus in|lucem eraifiL-..

Alter eft Liber Ni^x-achon Vetus Autoris incogniti 'ex MS. Biblio- theese Argentoratenfis, a Dn..Sebafliano Schmidio communicato, qui uti Hackfpaniano multo antiquior (nam Seculo XII hunc A utor foetum enixus efie videtur) ita & longe nequior ac plane talis, quem omnia ieculaobftupelcent. Habuit eundem hunc Librum Sebafiia- nusMunftem, & quia is complura ex eo fragmenta Commentariis in Vetus Teftamentum & Matthaei Hebraicum Evangclium inferuerat, ideo pridem defiderium cepit Eruditos integro feripto potiundi. De cstero, totus refertus eft mendaciis, quique ipfa Veteris Teftamenti teftimonia mire corrupta ac depravata paifim exhibet, idque ex indu- ftria Autoris, nullo Scribarum v itio ·, unde&a/iqua pronunciata pro divinis obtrudere laborat qua: nulpiam in S Codice comparent—..

Tertius ex eodem Codice Argentoratenfi exhibet ttKohIw five Cinnum quendam ex duabus Difputationibus, ob ftylum , homines altercantes, & ipiam rem, plane diverfis implexum confufumque, ied a Wagenfeilio evolutum ac bene diftinclum. Frior Dijputatio inter R· lecbiclem & Nicolaum quendam, qui a Judaeis ad Chriftianos ίς- ceiTerat Lutetiae h ab it^ Ptfterior vero inter NAchmanidem & Anta- goniflas

<52 A C T A

goniftai Fratrem Pauhm, Fratremque Raymundum Martin!, illum ipfum»

cujus Liber Fugio fidei inferiptus in omnium manibus verfatur, prsefohte Jacobo Tarraconenfis Provincia Rege inftituta fuit. Utra­

que difputatio eodem zvoperafia, & haec quidem anno poftC hri.

ftumnatum 126]. Prioris contentionis vix alii meminerint: pofte·

rior inter Cfiriftianos famoia eft, deque illa Franc. Bosquet in Epi- ftola, quae Pugioni fidei praefixa eft, ad Jejephum de Vu/fm nonnulla per- fcrip/it_,*

Quartus tftClwfukjEmuna h. e. liber Munimen fidei autore R ,lfaa- (o FjJio Abrahami, cujus in Linguam Hiipanicam converfi, Theo- logusmagni nominis Joh. Mullerut m optimo Libro, quem adverfus Judaeos Germanice confcripfit, paifitn non meminit tantum, fcd &

fere totum confutavit. D gnum fane hoc munimentum eft, in cu­

jus dtfturbationem Chriftiani nervos intendant fuos, quando non ex- tat aliud Judaeorum in hocinfelici argumento feriptum, quod magis eosin erroribus fuis confirmet, veritatisque agnitionem impediat.

lpftLe&io facile cuique prodit,circa mediumSupenoris ieculi demum conceprnm efle rerrum ac ftygium hunc foetum. Sedquorecentior, eo eft nequior, ferocior & ad fucum faciendum aptior. Wagenfei- lius lpium exMS. Afticanoi quo ipfum in Abyla veriantem Judaus qui\

dam donaverat, primus edidit^.

Quintus & Ultimus eft Liber Toldes Jef.hu, in quo totam vin*s nervosque univerios ac artus fuae exercuit erga Deum blafphemiac pater omnis doli ac fraudis Diabolus, horrenda & abominanda men­

dacia devita & geftis Mefljse ^ίανύξωπχ, ac Ecclefiae ejus initiis in­

ter recutitam Gentemdiffeminans, Iftumnefandum Libellum iolo Latinoidiornate Partili, pugionis fui primus inieruit Raymundus Martini circa F.nem feculi a nato Chrifto XIII. Inde haut multo poft Torcbetus Salvatkus Monachus Carthufianus in iuam adverfus Ju - d*os commentationem tranfcripfit. Lutherus denique ex Ponheto eundem Germanicum^ecit, in cujus Tomo 11X Jenenfi comparet.

Hebraicum tandem Exemplar,quohailenuseruditusorbis caruit,ma- guo labore fummoque pretio fibi comparatam hic evulgavit Wagen- feilm. Qui praeterea ad hos quinque Libros jamrecenfitos, Jnter- pretjtiones Latinas exquifitiifimas adjecit, & fedulam folidan>quc Ce/tJMatinum, tum Carminis R. Lipmanni, tum Libri Toldos jefthu

eoa-

ERUDITORUM.

concinnavit. Ιή Trafatione autem totius voluminis longe doiliiTT- ma le&uque digniffima rationes, qua: ipfum ad hos libros evulgati- dos impulerint, graviffimo ilylo expofuit, multa ftmul mfpergtns ali- oqui parum in vulgus nota, de modo, quem Tribunal Romanum in l i ­ brorum cenfura & proflriptione obfervdve fo tet, de Tahuude JiuUorum >

de Convetfionit eorundem negccio feliciter 0 ' ciitnfiiccejfu λ Chriftianis tru··

ftando, deque hujus generis aliis pluribus.

In fine voluminis accedit Mantijfa de L JX Hebdomadibus Danie- tis ad verfus Johamif Mars hami T.quitis Aurati Angti novam cnrundem in - terpretationcm, qu aisin Lib ro, qui Canon Chronii us inicribitur, ac londini primum anno 1671 editus, ScpotteaLip^, non fine prxfatio- nc tamen, ut alia,ita & hoc paradoxum notante, ao. 1676 recufus eft, orbi Chriftiano vult perfuadere, finem feptuaginta illarum Hebdomadum hautfane proprie ad Chnftum, ied ad Antiochum Epiphanem attinere, atque hunc vere fignificare omne illu d v a tic i­

nium. Cuj.us novae interpretationis accuratum examen inftituens Nofter in illa Mantifla, totius ChrifiianaeEcdefoe, qux eft» quae ullis unquam ieculis fuit> caufammaicule defendit» & CJaffici Spiritus S.

vaticinii, quo pro columna & firmamento Ecclefia lemper ~ufa eft, awtoritatem egregie contra omnia machinamenta Uarshami tuesuc-.,

J O B I L U D O L P H T

sAlias LE U T H O LF Dttti) H I π ORI A JEthiopica \fiwe brevis ( f fuccmEia Defcriptio

J^egni Habefjinorum·) q v o d vulgo n ialeP resly ien ^ o * :i: (C· h a m is "voedtur.

F r a n c o f . ad M o en u m . A . fo l.

M

rum Exoticarum callentiifimus Dn. Jofus Lydilphm S. C a iarc* M a.

jeftati, ut & Seren. Eit& ori PakitiAo a Conftliis, & hoc tempore Ser. Ducis Saxo-Vinariehfis ad Conventum Francofartenfem Lega­

tus. 'Nam quicquid de nominatae gentis notitia haberi ha&enus po­

tui?:, id magno ipfe ftudiQ, nec minori fumptu undique collegi^ con- venien-

64 A C T A

venientique poft digeifit ordine; prae aliis tamen multum pafRmtum Patrutr Societatis Jefu, cjui Cibi Sedique Rotcanx Regnum ifiud ali­

quot annis obnoxium habuerunt,Relationibus annuis,compofitaeque ex iis a P. J3dlth.TelIez.io fermone Lufmmo Hifloriae /E th iopicx; tum Mabefllni cujusdam exulis Gregorii, quo Romae prim um , poft &

in Germania longo tempore familiariter fuit ufus, narrationibus tribuens.

Totum opus libris quatuor conftat. Quorum frhmim ab Ety*

mo/ogia ipfius nominisj quo Abyilini vocantur, feu redius Habeflc- ni, aufpicatur, iiludque ab Arabica voce Habef,mixturam ieu coi»

luvionem gtntium denotante derivat, HabefFenis ipfishanc obcau*·

iamexofum. Inde fitum Regni,&coeliiliudambienti$ /olique geni»

um,provincias,aluffimos montes, flumina, metalla, varii & rari gene»

ris animalia, ac plantas deicribit; novas etiam easque accuratiorcs Tabulas Geographicas pollicitus. Inter flumina Nihis eminet, de cu- fom\bus,Antiquitati tamdiu follicite qusefitis, ac in Habeffinia tandem Patrum Societatis Jefu iblcrtia dete&is, curfu item, & duobui alveis, quorum fini/Irum Wgrin fluvium effepro comperto habet, cu­

rate agit: aenum diverti abHabeiflnis Nilus, ne in ^gyptum fluat»

fed in mate Rubrum exoneretur, poifit, quod multis creditum Telle»

zius negaverat, non perfun&orie difquirit. Inter herbas Regionis illius ob vim aiexipharmacam memorabilis ea eft, quamAjfaz,oe vo­

cant. Nam tanta ejus contra venenum efficacia perhibetur, ut um­

bra etiam illius ftuporem viperis inducat, poffitque ierpentes & hy­

dros impune tollere & manibus tra&are, qui radicem herbse illiu*

comederit. Ex quo argumentum ducitur, non alio olim, quam hu­

jus aut fimi/is herbse remedio Plyllos, decantatiffimam Africae gea»

Um, contra /eroentum mortus fuifte ufos.

Libro ftcundo Regum iEthiopiae Hifloriatn, Regnatricem Do­

mum , formam regiminis, ac extera, quje Politica inquifitioni*

funt, profequitur. Et antiquitate quidem originis Principes orbi*

univerfosHabeffini Reges fuperant, fi.quod jaftant, ab ipfo S doma­

te genus ducunt. Reginam enim ^absc, quam Hierofolymam Salo- ηιθϊ\ςαι lalutatum veniile lacrse literae teftantur, ex Salomone Menikh(Chnt} Habeffinia; poft: Regem, fii/cepifle, illiusque pofteroe gd annuta usque ^6o 3 Chrifto nato continua fcrie regnafis Τμιη

i ~ " " T«?|

ERUDITORUM. 6%

vero Familiam Zagaam invafiiTe Regnum , & trecentis ac quadra­

ginta annis tenuiile: ail circa annum Chrifti ηοο Salomoniam Fa­

miliam Regno reftitutam per lcon-Amlacum fuiflfe, longo fed ambi­

guo commento tradunt. Q u x uti fant incerta, fic facile fidem facit Auctor, potentiam illorum Regum ol m formidandam exteris fuiilej et/ΐnondiffimulat, eam Adeletifititn primurri bellis> pofl vici- notUttlGallanorunivi, ac inteftinis denique difjcn/ionibus adeo fra- dam, ut hoc tempore Habeilmiam quis in ipia Habe/linia vix in­

venerit-,»

Caeterum, tradente Ludolpho, Defpotico Reges imperio infub- ditos utuntur; nec proprii quicquam privati, pauciflmios fi exceperis, habent, fed fundi omnes atque praedia Regi? ς®», ac preCario a fubditis poflidericenfentui:. Reditus tamen Regii pro Regni amplitudine non adeo magtii tunt, nec in pecunia numerata, fed in proventibus Re­

gionum naturalibus confiiiunt. AuJaefplendor minime ad formam Europaeorum. Ne palatia quidem Reges fuperioribus temporibus habuere,tentoriis contenti; primusque Regi domum Europaeo mo- rehoc noftro Seculo P. Petrus Pays, Gorgora in peninilila quadam iacus Tzanici, ubi hybernare Rex confueverat, exftruxiile m emo­

ratur. MenfeRegiae apparatus nullo luxu: non orbibus, non cul­

tris, non cochlearibus appofitis, imo ne falino quidem. At ineo tamen iupervacaneam majeftatis curam mireris, quod Principes nonipficibum ori admoverefuftinent, fed perfamulosfibi in os in­

geri ac inferciri, velut altiles apud nos aves iaginantur, curant.

Utlumfupereft, quod} etfifingula attingi non patitur inftituti ratio, praetereundum tamen non fu it: remedium per quod regnatricis Do- tnusconcordia apudHabeifinos longo tempore ftetit. Scilicet ne quae turbae dari ab illis poiTent, qui ianguinis jure tumidi rapere quam expedare imperium malunt, Reges Habeilini oiim fiiios iuos, quam­

primum res novas moliri per aetatem viderentur poiTe, in rupem quandam relegare, ac arda in cuftodia aflervare, a turbulentorum hominum commercio remotos, ac iuo tempore & loco e rupe illa ad Regnum prodituros,inter Arcana Status habuere. Quem morem ex­

cutite demum fuperiore feculo Naodm Rex; velut immitem, ied ma­

gno Regni, ut Audornoilercenfet, malo abrogavit-..

Liber tertius res Ecdefiafticas Habeiunorum conrpleditur. Ad Chriitia-

66 A C T A

Chriftianam eos religionem» Frument!! opera, S,Ath.inafii Alexandri­

ni Patnr.rchae temporibus converibs, Habeiftnorum pariter,ac Graeco- * rumLatinorumque Scriptorum audoritateiacileprobatur; necim- ^

merito ab A udo re Cedrenm & Ntcephcrus Calliflus erroris arguun-' tur, converfione^Haibe/Enorum fub jufiiniano demum Imperatore fadam arbitrati. A Catholica Ecclefia ieceflionem occafione Con­

cilii Cliaicedonenfis, quod hodieque damnant & convitiantur, fecere, Jacoiytarum Patriarcham fpretis Melchitis fecuti. Itaque Alexan­

drina: Ecclefia: placitis fubicripferunt, neque ex illo tempore ad praeiens usque feculum a Majorum religione deflexerunt. Eo vero ineunre, cum Societatis ]efu Patres in Habeffiniam, ut Romanae eam Ecclefis fubjicerenr, magno numero veniflent, fciffi fuere in partes, Alexandrinam aliis, aliis Romanam religionem iedantibus, graviffiniisque inde bellis civilibus agitati; donec ad extremum»

pulfis Regno]e!lsHis, avita apud illos religio praevaluit. Ejus vero ritus (i fpeftemus, derivantur illi partim a Judaeis, ut circumcifio, abftinentia a carne fu illa, aliaque: partim a moribus antiquae Ec* t clefiae, utvitaaieetica, etfi hoc tempore valde ibluta: partim ab Ec- , clefia Romana, ut oratio pro defundis, ac fandorum , praecipue B. ‘ Mariae virginis, invocatio. At in aliis dodrinae capitibus a Rom a-#

na Ecclefia multumHabeffini diffident. Nam ut alia taceam, nec primatumEpifcopo Romano Oecumenicum concedunt, neque com- munionem,ut vocant,fub una probant, negantque cum Graecis omni­

bus Spiritum Sandum a Filio procedere. Quae omnia diligentiifimo {ludio ab Auftore uberius explicantut_..

Quartus liberrebus Habeffinorum privatis deicribendis occu­

patur, eo brevior, quomagis& res literaria, &commercia, atque opi­

ficia funtapu^Habeifenos tenuia. Neque plura nos iis, quaeexcer- pereexdodiifimo opere vifum fuit, addimusj nifi quod veniam no­

bis daturum NobiliiTImum Dn, Audorem fperamus, fi promiifi illum admoneamus, publicoque adeo rogemus nomine, ne uberiori­

bus, quos pollicitus eft; commentariis carere diutius Literatum Or*

'asm patiatur-..

; ^ l e

ERUDI TORUM. € f

6$ A C T A

L E G R A N D O JC T JO N A IR E W S T O - riquhOuLe Melange curieux de l' Htftoire S^a-

a e s & profane, T a r% 4 . LoHys % hreri> T r e ir e ^ V o tte m

en Tbeohgie» ^

a Lyon. M D C L X X X i.

Magnum Diclionadum H iiio n ciim , ieu Sacrae

& Profanie H iftoriaecuriofa Pcrmiftio, A u & o re L u d o v k o Moreri, Presbytero,TheologixDo&ore. Lugduni

M IOG LXX X I, infol.2. voll. '

L

accuratum seque acabiolutum. Di&ionarium Hiftoricura lucem ha- ί &enusno-a adlpexit; quodque mireris, annorum non itamukorutn indadria illud ab A udiore confcdum cil, Nam anno setam iuae StrigeGmoieptimo fatis conceifit, brevis vi tar luculento hoc illultri*

/que moaumento relido. Continentur autem eo, a Citato Lex ico·

I graphis ordine^,

Vitae Patriarcharum, Judicum, & Regum Veteris Teftamenti?

^Summorum Ecdefise Pontificum Patrum Sarr&orum & DoCtorurm Orthodoxorum, Epifcoporum quatuot EccleiWum Patriarchalium, Cardinalium, Praelatorum celebrium, &Hsrefiarcharum i Vitse item, operatorum Romanorum, Grascofum,Germanorum, Ch-rifBanae, aganae* Mahomedana:religionis; Regum, Principum illuilrium, &

xnperatorum bellicorum; Audtorum Grrecorum & Latinorum, ven­

erum ^que ac recentiorum; Phi 1 cfopItorum-,Ιnventorum artium. ac iliorum cujuscunque profefljionis, eruditione, feriptis, aut a itione [uadam fpcciofa illnftrium : Nec non Libri paulo majoris momenti ab Auctoribus editi: Opiniones fingulares Philoiophorum; &potis»

fima dogmaraHairefiarcharum* Porro Deicriptio Statuum, Impe­

riorum, Regnorum,Provinciarum,UrbiumJnfularum, Montium, ac fimninum;in veteri ac nova Geographia oteurrentiurh i ubi regionum Srves, fitus,acqualitatcs,populorum vero mores, confuetudines, Im ­ perium civile, ac Religio exaite referuntur: Quin & Hiitoria Conci»

liorum generalium & particularium, Synodorum, Conciliabul»rum,

*

Se iliorum conventuum Ecclefiafticorum, Defcrlptioru urbium, iis quibus celebrata fuere, paffim inferta: Item nom en, fundatio, ac p ro p a g a tio ReHgioforum&Militarium Ordinum, Fundatorum vita, G e n e a lo g i* s & ailiones memorabiles piurium Familiarum illuftri- u m : Hiftoria dequeFabuiofiDeorum , & Heroum, exantiquitate

gentili.

Cunfta vero obfervationibus &: DiiTertationibus eruditis escor- \ nantur, tum pio explicandis difficultatibus Chronologicra, tum pro I decidendis controveriiisHiftorkisi quedque omnium maxime pia- I

•cet, diligenti ubivis Audio Au&ores, iiqueieleetiifirni allegantur, quo- / rum fide fingula tradita funt, quosque confulere poffunt, qui unutEj,

•alterumve uberius edoceri defideranE_»

*BA Ι Ί Β Α SARIS ST O LJBER G I,

T . W itte h .

T>e Solcecifmii & cBarharifmis Gyma Novi Foe~

dorPsViBionifalfo tributvs, u t& deC ilicifm u a lw g u e a Z), T a u la n ove ufurpatu,Exercitationes V I I . quibut v a r i a Scrifrtum

S o N o u ,7 efiam. loca explicantur Φ ilkflra tttu r*

'Wittebergx A, M. DC. LXXXI. in·#,

C

ften t commentatii/tum illud quoque in vulgus notum eft, alioe poit Erafmum viros doctos inventos ede, qui ejusdem di<ftioni G r* "

<ae Solceciifijos & Barbariimos tribuerent. H o ru m fententia cum ueciblidae eruditionis gravitate fubnkatur, nec utilitatis ac aedifica­

tionis quidquam h ab e at, inter alios eam nuper impugnandaim fiba fumfit vir Graece dodhffim us, Mtbtfar Stolberghis G m . Uter, in Aca­

demia Witteuergenfi Profejftr ('UrijJmus. Qui dum aliquot illuftri- oraN.Tcftamenti loca, ai? hac profana cavillatione lib e ra t, fim ul i s Manatione fexta Hieronym i fententram D. Paulo Cilicifonos trib u ­

entis esaminat, qua occafione dicta Apoftoii Coloj]'. II. IS- Rom- V i· '9*

* ' Cvr' Xl>9- hCcr, i v , illuftraatun^.

/

• ERUDITORUM» %'

‘T ELLU R IS T H E O R IA SACRA.

Orbis ηοβή Originem & mutationes generales,

quos aut jam fubhty autolim ju h itu r m effc, c o n s u it ens. Libri duo prioresdeDiluvioy & :P i,r u d ^ W

Londini M D C LX .vX f. in 4

A

ptor Anglus; qui fupra vulgus hominum phflofophaturus, & , quantum in ornandoargumento, utut paradoxo,valeat,oftenfurus, o- mnes,fumto a primaevo Chao tenerisque rerum principiis exordio, naturae motus & renovationes ad earundem rerum exitum fupremum periequi in hac Theoria propoiuit. Sacram appellavit, quod non communem telluris Phyfiologiam, led majores mundi viciilitudines, quarum Scriptura iacra meminit, reipiciat: alibi, Hifioriam Naturalem

?iafientit & denafeentis mundi.

Tametfi vero duplicis generis mutationes, quas terrarum orbis videlicet aut jam fubiit, autolim fubituruseft, promittat; in duobus tamen hifce libris non nifide primo mutationum gen tre, quo Ό i In­

vium·, & Paradifum retulit, egiffe deprehenditur: reliquo, hodierna terra: & compagis mundans conflagrationem, ultimamque mundi fa­

ciem quod ipeftat, peculiarem adhuc librum deftinavit. & de Diluvio

q u id e m prius agere, quamde Paradifo, voluit, quod ordo probandi facilius in fua fententia procedat a Diluvio ad Paradifum_,.

Primo ergo libro, ubi univerialis Cataclyfmi rationes fic expo.

nere aggreditur, ut quomodo fa&us ille fuerit, a mente humana pofl fit comprehendi, hypothefeos (quam firm s, nos non di/putamus) lo ­ co ponit, Diluvium Univerfale non contigiffe fimpliti inundatione, aut fila aquarum redundantia, fid accejfiffe infuper diffulutiowm extericrii tellu­

ris,, & fubfidentiam in abyffum magnam. Quatuor ille fediontbus conflat: in prima ipfum non modo operis argumentum explicat, fedfimul etiam, quo armorum genere fuiceptam tueri caufam velit:

Divinis nempe monumentis & ratione naturali, feu ccelefti & na­

turali lumine; quanquam tutiffimum efTe ducat, in materia rerum naturalium refpicere tantum conclufiones Scripturae generales, fum*

mas rerum, & receptiffima capita ■, partes vero, modos 5 & expli­

catio·

«ationesfpeciaksfupplendas effe exobfervationibus in ratione, icien»·

tiis, & osptrientia fundatis. Imo rebus naturalibus inveftigandis'|

qui unice incumbunt, iis in iacrarutn Jiterarum interpretatione nihil effe admittendum ceniet, quod evidenter repugnet rationi & obierva*

tionibus naturalibus.·

Principiis probandi conftitutis, Noetici Diluvii hiiloriam ex Sacris repent, & rationes contra communem explicationem miii*

fanfes, imo infuperabiles, quas vocat, difficultates adfert, quibus ad- dudiumie fatetur, ut Diluvium-alio modo ftatueret contig^iffe. Sex cnitn aut ailoOceanis mari partim, partim aridae fuperfufis opus ei- ie, fuo quodam calculo nixus afferit, at altitudinem maximorum’

montium mediterraneorum tranicendant aquae: vel, molem aquae' eitoduplam totius aquae in Oceano contentae: neceiTariam effe, ad inducendum terris diluvium eo modo, quo vulgo intelligi & expli­

cari folet: Tantam autemaquarum vim nuipiam in rerum hac na­

tura, neque in regionibus mundi iuperis Sc mediis, neque in inferis &

fubterraneis reperiri po/Je. Imo fi poneretur diluvii tempore adfu- ifle, an exonerari poitea ilupenda aquarum mole terra potuerit» du­

bitat. Eorum denique exceptiones, qui, ut obje&is difficultatibus argumentum hoc expediant, vel ad novam aquarum creationem, &

annihilationem confugiunt, v.el certos diluvio limites ponere» Sc par-- tisulare facere malunt, dvlui t_,r

Aliena remota hypotheii ad propriam convertitur, & qua oc·^

cafione ineam deicenderit, quidve generatim alii Autores de diffo·

luta, fra6la, & deperdita terrae forma fenferint, Severianus nempe in Hexaemero, Poflellw inCofinograpbia, & ex (acris Scriptoribus Mofes ca··

fite Gemfos fcptimo, divus petrm capite tertio fecunda ΐρίβοΐα, ut & Pe­

trini loci autentate motus Augufiinus deGenefi ad literam, fufius ex«

ponit_j.

SeRione fecunda hujus iibri, refutata inter alia hserefi de ^tellure:

«terna&ingenita,probate Scriptura primum,hinc e ratione naturali»

Equidem a priori,tellurem. primaevam, five quae primum ex Chao

emerGt, i.) alterius fuiffe compagis & formae ab ^hodierna: t.) ^totam

mitfe continentem fine maris hiatu: totam laevem & aequalem, fine montv\>u&. totam denique {olidam (usque ad abyffum) fine caver­

nis ; coque j.·) talem & qu* diffoiutioni:efi«t obnoxia, ^{& e x cujus dis-}

iola-

E R U D I T O R U M . 71-

folutioae oriretut? neceffario univerfalc diluvium. Quo toco pfurs 1 de Chao» motibus, & transformationibus fucceffivis, degyro abyfli»

de ovo antiquorum , quod apud Orpheum, Ariftophanem, Vlnunhum, Macrobium & alios celebratur/qua/i per digreifionem, adducuntur_,„

Tertia fectione ex hodiernae tellaris forma & facie, & contem­

platione cavitatum fubterranearum, Occani, & M o n iiu m , tanquani txPhssnomenis quibusdam &effi:ftis, a pofteriori offendit, regionem exteriorem terrae fuiffe reipfa difruptam & diflbiutaxn eo m odo * quo ex caufis antea deduxerat_~

Ultima denique feclione, toti us primi libri recapitulationem, cura quibusdam argumentorum fpicilegiis, proponit, nec tantum ad ea»

quae opponi explicationibus fuis poffunt,refpondet,fed & eorum ex­

plicationes, qui eadem Phxnomena ruinis partialibus, terra moti­

bus, eluvionibus, Sifubterraneis aquarum attritionibus, vel ignium eruptionibus imputant, refellit. Imo quae haSenus de terrae diffolu-

tione protulit, ad Planetas etiam & Planetarum maculas, fcd non nifi pereonje&uram, transfert. Etutinamhac in parte nihil adhibere­

tur, quod immotum ha&enus difeurfum ruentis, e contemplatione divinorumoperum>noncoclirblius> fed & terras, immenfam Art/ft·

cis atque Creatoris fapientiam,potentiam., atquebonuateraaefidman»

iis» labefaftet & impediat l \ltmam telluris elegantiam, & orbis or­

dinationem atque perfe&ionem non exhumani alicujus artificis cere­

bro xftimarit^menfura fane periniqua & admodum fallaci 1

Secundus B c r , qui de Tellure agit Primigenia, & de Paradi%

iribus partibus abfolvitur: quarum prima praeliminaria continet de ThienomenisParadifi generalibus, & fpecialibus: fecunda qaae/f/Gnem in hoc argumento principalem traftat de Paradifi Loco: tertia vete­

rum de A utod i fententiis (uffragia colle&a fiftit. Phaenomena ?a- radi fi generalia, id eft, quas rebquus orbis habitabilis cum Paradiia communia, a noftris vero feculis diverfii,habuit, primo recitat,& fune»

fumma cosii clerneniia» & aequabilitas in recenti mundo & in P arad i- io : animalium o rtu s: hominum> quin & ceterorum animaiiutii longaevitas: egregia fertilitas foli, morumque& vim idiratio fimpiex, quoad vi6tum,habitun--,cactera: vita denique fiiciiis & beata, quorum iamendurationem inaequalem fuiffe notae_».

CiiiituQnftrataPU^nofn?!?* ric^ fitaiii t^llure aoftra^ ut no­

dis

r* A C T A

clie conftituitur, neque reperiri polle, neque explicari juxta formam &

fitum hodierni cceli ac terrae» (eu, quod idem eft, ftante hac rerum co m p ag e. Cui contemplationi dum inhaeret, fimul deveracaufa longaevitatis Antediluvianorum: decauils iene&utis in genere &

brevitatis hodierna: vitx,nec non de machina & conftitutione humani corporis, prolixius diflerit, eorumque opinionem, qui annorum· no­

mine in hoc calculo, menies, five annos lunares menftruos volunt intelligi} confutat. Namexeadcmfemper naturae facie, eodem te­

nore, &perpetua coeli clementia & aequalitate deducendam efle cen- iet originem atque veram rationem longaevitatis antediluvianae: vi­

ta: noftra; vero brevitatem ab insequali anni forma & intemperata vi frigoris & caloris corpus alternatim impetentium, provenire. Hinc propriam hypothefin reaiTumens, oftendereediverlofatagit, ifta re*

rum compage, qualem libro primo jam fignavit, admifla, Phaenome­

na memorata omnia repertum ibidem iri, & quaecunque alia de pri­

maevo naturs ftatu hadenus vel certa ratione, vel hiftoria innotue*

runt. Nec tantum hypothefin fuam, praefertim de telluris ad folem fitu, non obliquo autinclinato, ledrefto, explicat uberius & ad prae­

iens inftitutum accommodat; ied abhypothefi Carteji/, de orbe para­

to & omnibus vitae commodis inftrudlo otioie in aere permulta iecu=

ia fluitante,etiam difeernit: & quamvis cum habeat proPhilolopho- rum omnium, qui ha&enus floruerunt, principc, aliquot tamen de^

feftibus theoriam ejus obnoxiam! efle, non diifimulat. Obje&ioni praeterea de immodico in tali Sphaera calore, fic occurrit, ut modps ad ferat varios, quibus temperari folis ille aeftus potuerit 5 cauiam poilca mutati hujus fitus ex mutato Centro gravitatis arcsifit_»

Phaenomenis Paradifi generalibus aquarum contemplationem fubjungi:, tanquam Phaenomenon fpecialg, nec ortum iblum mo­

tum', ied etiam exitum aquarum & fluviorum in primigenia tellure explicat. Pro quibus illuflrandis, mox de figura ejusdem terrae agit, non accurate Sphaerica, ied ovali & oblonga, deque fluviis, qui ftatis temporibus inundanti. Denique cum Scripturarum didis haftenus

^ V r‘mi mundiaqui? afferta confert, &, quae dc ponftitutione prim i Pttindi ab Apofiolo Petro: de aquis coeleftibus, decaufis Diluvii iuper- nis, a?«ttisqUe coeli catara&is: de fluviis Paradifi, nec non dc Iridejdar

?3 ^ 0ίΕίαΙ\ diluvium in fignum ejus nunquam redituri, a M-°[e

£ ' runtuff

ERUWTORUM.

74 A C Τ· A

runtur, ordine expendit eo fine, ^{ut fuse} inde ^theoriae Philofophics ali­

quem cum Sacra hiftoria confenfum efficiat-».

Prsliminaria difquifitio excipit de Loco aut regione Faradifi, ceu argumento hujus libri principali inftituta. Pofrquam enim E ugubU

«Λ & Neotericorum, inMefopotamia, vel alio A fix tradu Paradifum.

conftifuentium, opinionem refellit, propriam /enrenfiam aperit, &

fituin Paradifi in orbe Gve hemifphierionon Borsali? icd Auflrali(ne- que enim auferre telluri Paradifum voluit, quafi in regionibus aeris, aut in luna quaerendus effet) cum ex infpe&a primaeva natura; facie, tum ex nonnullis veterum (quos quatuor cladibus diftinxit) degma- tis, q u a e indefluxerunt,adrtruit: fic tatren . ut non materiam hanc tantum impeditam & vexari/limam, ieci$c imperfedam ejus cogni*

tionem tandem fateatur_..

Jnpoftrema libri parte, coronidis loco, Veterum de mundi ortu ftatuque primaevo placita anne&it; non in hocquidem , uttheoriam ham aliorum teffimoniis probet; fed ut ingenia afpera & propofito- rum tenacia, qualia abftraclis rationibus difficulter traftari poffint, humanioribus argumentis) a conieniu gentium, tcllimoniis veterum, exemplis,&fimilitudinibus petitis demulceat, animosque in alteram partem nimis propendentes ad sequilibrium teducat. Pro eorum vero numero, qurc tanquam nova & fingularia haberi luo in opere poffint, poftrcmam partem hanc in quinque articulos diftribuit-..

Articuloprimo luamdeCofmogonia fententiam cum Cofmo*

goniis aliorum confert; ac, ne quis clavi ad explicandas CefmogQ- nias Antiquorum neceflaria -deftituatur, notat primo, Antiquorum Theogoniam nihil aliud efie, ac Cofmogoniam: & eorum Cofmo- goniam nihil aliud, ac Geogonlam : ' Secundo, Antiquos omnes, qui originem terrae deicribunt, ex Chao rem<ieducere: Tertio, Cofmogo- nias Antiquorum non ftride &Philofophice explicare aut terrae, aut alterius cujuscunque rei formationem, fed generatim & hiftorice memorare mutationes, quae advenerunt Chao: Quarto, veteribus Philefophisj qui aut Poetae fuerint, aut Poetarum fim ii, res naturales figurate exprimere Sclaltem adumbrare in more efle politum^.

ACofmogeniisergo profanorum, Orpkei,Hefiodi, Arifiaphanis, Tlutarchi, Anaxagora, Achilli* Tatii, Empedoclis, Parmenidis, &· ΛΙζ/·

'jftitrum exorius, quam fingulorum aflerta fuse hypothefi faveant, oitea*

cftendit. H inc ad divina tranflt oracula, quidque de ortu mundi prodant, ex Gcncfi Mofisproponit, ex Salomonis Proverbiis, & ex 'ju­

be. Supponit vero, ad Antiquorum etiam Patrum teftimonia provo­

cans, nequemundum Angelicum, neque hujus mundi partes & re­

giones fuperiores, in mundo Mofaico comprehendi; quippe quae ei­

dem praeextiterint per ignota fecula; fed illas tantum' naturae partes, quae ex terreitri Chao educi potuerunt. Quod ut facilius obtineat, opinionem,qua; omnia propter hominem efTefa&aafTerit, non dc totouniverlo exponit, fed de noftri folius mundi am bitu: Coim o- pceiam dein Molaicam cum primo, tum fecundo capite Genefeos ex- prefTam contemplatur, & ab hac ad illam, quae a Salomone, S&Jobo me- moratur, gradum promovet-..

Secundo articulo, antiquam dodrinatri inter Chriftianos de firb- limiParadifi loco contemplationi fuae conformem efTe probaturus, parum quidem fibi lucis ex Homero pollicetur, penfiles Alcinoi hor­

tos receniente: cx Ilefiodo, Hefperidum hortos ultra Oceanum locan- te: zxTlatone,xthcrex cujusdam terrae mentionem faciente; apud Patres tamen, ut tSc fequioris a:vi Doftores Chriftianos iententiam de fublimi locoParadifi receptiifimamefTe, allatis eorumdem teftima- niis evincite.

Tertio articulo, aiTertam novitatem montium, maris, & infu­

larum non repugnare veterum placitis, duplici ratione, apertis fcili- cetverbis, & confequentiarum nexu oftendereconatur. Nam eam in rem loca ex Hiflori* Schotaftica, Glojfa ordinaria in Genefeos fepti- rnuttt, ex Alcuinc, RabanoMauro, & ex Eeda profert ·, & ex eo , quod mundum antediluvianum ανομξζβν, five impluvium dixerint, huncin modum arg u it: Liti nulla pluvia, ibi nulli montes·, ubi nulli montes, ibi nul­

lum mare: ut: nullum mare, ibi nullt infuk: igitur, ubi nulla pluvia* ibi nec montes, mare, aut infula.

Articulo quarto, quod de figura telluris primae oblonga & ova­

ta diitum , nec id autoritate veterum deftitui, ex eorum fiiadeC iententia, qui five fcapha:, five cylindri, five nucis pineae formam e*

ttibuerunt; praeterque Parmenidem> teftes hujus rei citat antiquif^"

naturas myftas ex Philofophia Orphica, vhmicia, iEgyptia, Verfi- (<*> Saliorum. Quaoccafionc rurfus in contemplationem doftri-

K z n*.

ERUDITORUM. 75

7« A C T A

na:(!eOV0muftdan0(JiIabitur,cx ea cum figuram mutidi, tum £ot*

mam internam & ^modum originis derivans.

Quinto denique articulo, teftimonia veterum, Diogenis, Ana- xagou, Empedoclis, Leucippi, 8c Democriti, de mutato telluris fuu exhi­

b e t; & quod ante hanc mutationem nofi alium quam retium 'ter*

raefitum, eoquc aequabilem totius anni revolutionem, fine veris, ae·*

itatis, autumni, & hyemis viciffitudine, agnoverint, edi/Terit, totam-

^uefuaehypothefeos cum veterum dogmatis contentionem fic con­

cludit, ut Autores Antiquos non tanquam judices a icie appellatos>

ftd vclut teftes honorarios addu&os iuiffe, protefletur—,.

Totius tandem libri Conclufio Providentije Divinje Syitcmata Majora & Minora, intuitu mundi idese variantis diftinfta, enumerat;

& quid ha&enus in duobus hifte libris praeftitum, paucis repetit,

«juidquefit in tertio iperandum nobis polJicetuc_..

U Gncrifon des Tievrcspar le Quin Quma,

s. &

De CutatlonePebriumpcr Corticem Chinas

Chinae»

Λ Tarts·, 1 6 8 0 .

C

duudaturum. Hinc quatuor pratpririlis in tradlatulo hoc exponenda fufcepujfediveriasGhinae Chin.ieprapaisationes, ejus vires atqueef- modum illa utendi in febribus eunftis, & tandem, quae ad-

Verferiorum objectionibus latisfacere poffinr. TrhnutH quod atti­

net) vsricquidem medicamentum iliudj fme virium caftratione,prae·»

p a r a r i porfc, fatetur; in omnibus tamen compofitioniious abhoc,tan»

quambafi» potiifimam febribus tnedendi^potentiam eile petendam·, rei iquaque admixta fi/tetn tjusadivitatem juvare: adeoque exhista·

lia ieligi,qu$iJianinonimpediant, ipfiim vero corticem in propor- tionata doG, de qua inferius j prasicribi debere, monet. Q u ° propinaripofleait hoc remedium, vel in forma iolida, fc. Boli *u%

Extrafti, vei in liquida, nempeTin&urse & infufi. In infufis deicri°

fcendis paulo prolixior obfervatur, parandis vei cum potulentis or­

dinariis, vel cum deco&o hordei^autaqua appropriata, aliquid Cen- taurii minoris, ligni {affafras, baccarum juniperi, &, pro extra<ftione acceleranda, tartan, falis centaurii minoris, aut lalis armoniaci ad­

dendo: ita tamen, ut quod cum 'niufto fa&um, ratione fermenta- tionis fupcrvenicnds, reliquis praeparationibus cunitis anteponat, proximum veto locum vino medicato concedat. Alterum> nempe vir­

tutem diiti medicamenti hujusque aetiologiam dum explicare fata- git,pra#minariter de natura & caufa febrium diflerit,quarum illam e- bullitionem maiiae ianguinis praeternaturalem, hanc noh bilem, ut mulmvifum,fedfermentum acre five acidum pronunciat. Cum au­

tem cortex ille particulis penetrantibus atque amaricantibus, una cum afperitateleviteradftringente,polleat, vim ejus penetrativam atque incidentem fermentum diflolvere ac diffipare, ac humorum coagu­

lationi refiftere,ftypticitatem vero moderatam eorundem ebullitio­

nem praternaturalem compefcere, fimulque partes folidas, quibus fermentum ;llud aliquid noxae impreilerat, roborare docet. Adeoque concludit, omnium tam continuarum, quam intermittentium, febri­

um fermentum, utpote unius ejusdemque naturae, paucis ialtem cir- cumftantiis exceptis, hoc remedii genus debellare ac deftruere,illud Ic.

alterando ac naturam in ejusexcretione, per vias modo ienfibilefj

«nodo infenfibiles, juvando, id que eo potentius, quod reliqua ingre- dientia commendata corticis febrifugjaftivitatem intendant. N e c inutile putat, remedio huic aliquid Laudani opiati admiicere. p r s - ptinus fiparoxyfmi febriles vehementiores fuerint; Cum hoc nimi­

am humorum ac fpirituum turgefeentiam cotnpefcat, ratione fui a*

warotnfebriU ferm«ntum obtundat, ac perfudorem atque mfenfi-

|ζ ^ bilena

ERUDITORUM. 77

7 · A C T A

bilem ttanfpirationem diifipet. Dc caewro hoc peculiare quo.que Cortici Peruviano teftatur, quod potiifima febrium fymptomata, V. g. inflationes atque tenfiones abdominis dolorificas, vilcerum in- farAus, anorexiam & cruditates ventriculi, alvi fluxus fimilesque turbas firnu/cum febre tollat, & quidem hoc pariter ratione fuarum fuperius recenfitarum qualitatum. Tertia hujus tra&atuspartemo- dusioc medicamine utendi proponitur, ubi, poftquam a Venaefe- ftione in plethorici* & in quibus ebullitio fanguinis nimia, ac cathar · fi, primarum viarum evacuandarum gratia, leniore, m itiu m curatio- nisfiiciendum efle dixerat, & diaetam cuilibet fubje&o & febri ap<*

propriatam conamendarat, pro diverfa paroxyfinorum vehementia, ac ratione iymptomatum, temperamenti, fexus fimiliumque circum­

flandarum medicamenti doiin, aflumendi frequentiam, vehiculum

&c. mutare jubet. Hincgenuinum & legitimum antifebrilis hujus ufum in febribus, tara intermittentibus quam continuis, malignis x - queaciymptomaticis, explicat, & quidem, fi fub forma vini medi­

cati illud propinetur; licet ad eandem normam caeterarum formu­

larum applicatio diiponi valeat. In febribus intermittentibus & ha­

rum potius principio, medicamentum hoc non fu b initium', ied fi­

nem paroxyfmi exhibet, nec in hoc ratione deftitutus, & quidem par­

titis vicibus, usque ad ingruentiam fubfequentis acceflus: repetendo illud fin g u lis apyrexiis, donec paroxifcii ceffent, quod brevi contin­

gere ipondet; ita tamen ut ad minimum corticis drachmae (ex vel uncia una cum dimidia interim in infuib confumantur, hujus vero fingulis dofibus uncis quatuor circiter hauriantur, imo, pro recidi­

va pracavenda, ejus ufus per oftiduum, & quod excurrit, finita febre, continuetur. In febribus continuis, poft univerfalia pariter praemit­

ia, febrili turgeicentia potius aliquantum fubfidente, & quidem in minore dofi, ChinamChinae, fi fc. cum vino infuia fuerit, exhibet:

Sin vero cum decoilo hordei & absque vino, mox in principio quo­

que & loco potus ordinarii. In febribus lentis & iymptomaticis, nifihae inveteratae admodum & a vilceris nobilioris fingulari vitio dependeant, eandem, ac in continuis, u te n d i rationem fuggerit, quo tvimirumfermentatione aliquomodo fedata facilius poftmodum fe- briutn ejusmodi caufis mederi liceat, Poft febres cum decubitu leu affluxuhumorum, v. g. pleuritidem* contra malignas quoque, qua­

rum