ROCZNIK
OCHRONY ROŚLIN
T O M III - Z E S Z Y T IV
C H O R O B Y R O Ś L I N
W 1934 R.
Z ZASIŁKU MINISTERSTWA ROLNICTWA I REFORM ROLNYCH
BYDGOSZCZ 1937
ROCZNIK
OCHRONY ROŚLIN
T O M III - Z E S Z Y T IV
C H O R O B A R O Ś L I N
W 1934 R.
Z Z A S I Ł K U M I N I S T E R S T W A R O L N IC T W A I R E F O R M R O L N Y C H
BYDGOSZCZ 1937
u
I Ł
^ ir 435^1 äA
$j(?QRedaktor części fitopatologicznej D r P. L E S Z C Z E N K O P . I. N . G . W . w Bydgoszczy
* IU TD W K E
D rukiem Zakładów G raficznych , , B ib lio tek a P o lsk a“ w B ydgoszczy
S p ra w o z d a n ia z działaln o ści Z ak ład ó w O c h ro n y R o ślin : S tr . 1. S ta c ja O c h ro n y R o ślin P o m o rsk iej Iz b y R o ln iczej w T o r u n iu . 9 2 - i. ,, ,, W ielk o p o lsk iej Iz b y R o ln iczej w P o z n a n iu 19 3 - s. „ ,, Ł ó d z k ie j Iz b y R o ln iczej w Ł o d z i . . . 36 Ł i, ,, ,, W a rszaw sk ieg o T o w a rz y stw a O g ro d n ic z e
go w W a rs z a w ie ... 52 5 - >> ,, ,, K rak o w sk iej Iz b y R o ln iczej w K ra k o w ie 70 6 - ,) ,, ,, Ś ląskiej Iz b y R o ln iczej w C ieszy n ie . . 84 7 ■ „ „ . „ L w o w sk iej Iz b y R o ln iczej w e L w o w ie . 110 T ,, ,, ,, L u b e lsk ie j Iz b y R o ln iczej w L u b lin ie . 124 9- u ,, ,, W o ły ń sk ie j Iz b y R olniczej w Ł u c k u . 132 10- ,, ,, W ileń sk iej Iz b y R o ln iczej w W iln ie . . 138 P . L e s z c z e n k o . C h o ro b y ro ś lin u ż y tk o w y c h w r . 1934. Z e
sta w ie n ie n o to w a ń Z a k ła d ó w O c h ro n y R o ś l i n ...148
■ ,
: .1 ' '‘i: : :■ ;
Z DZIAŁALNOŚCI ZAKŁADÓW O C H R O N Y ROŚLIN
W 1934 R.
.
' -■'v: ,
CZEJ W TORUNIU.
I. O r g a n i z a c j a p r a c y S t a c j i .
1. S t a c j a O c h r o n y R o ś l i n jest przydzielona jako referat do W ydziału W ytwórczości Rolniczej Pomorskiej Izby Rolniczej. Naczelnikiem tego W ydziału jest p. inż. Buczek, k tóry z tego ty tu łu podpisuje pism a wychodzące ze Stacji.
Kierownikiem Stacji jest inż. Paweł Schulz, k tó ry wykonuje wszystkie prace wchodzące w zakres działania ochrony roślin.
Inspektorem St. O. R. jest inż. St. Dzięgielewski, k tóry wy
konuje nadzór nad wykonywaniem wszystkich rozporządzeń wydanych przez M inistra Rolnictwa i R. R. dot. ochrony roślin, a w szczególności prowadzi akcję walki z rakiem ziemniaczanym.
Okresowo w terenie pracowało 6 lustratorów w poszukiwaniu rak a ziemniaczanego w czasie od 6 sierpnia do 20 września oraz 1 lustrator w czasie inspekcji odmianowej ziemniaków rakood- pornych na gruntach zagrożonych i zarażonych rakiem ziemnia
czanym (w czasie od 2 do 30 lipca.)
2. I l o ś ć w y j a z d ó w s ł u ż b o w y c h (dni) personelu S ta cji w okresie sprawozdawczym przedstaw ia się następująco:
Naczelnik W ydziału 2 w yjazdy (5 dni).
Kierownik Stacji 22 wyjazdów (39 dni).
Inspektor Ochrony Roślin 27 wyjazdów (120 dni).
L ustratorzy w poszukiwaniu rak a ziemniaczanego byk czynni w terenie 280 dni.
3. O r g a n i z a c j a s i e c i k o r e s p o n d e n t ó w (współpra
ca ze Szkołami Rolniczymi, Sam orządam i powiatowymi itp.) Sieć korespondentów prowadzi S tacja za pośrednictwem W ydziału Ekonom cznego P. I. R. i wysyła 3 okresowe kwestio
nariusze dostosowane do sprawozdań okresowych, które Stacja wysyła do Państw . In sty tu tu Naukowego Gospodarstwa W iej
skiego w Bydgoszczy i do Stacji Ochrony Roślin w Warszawie.
Szkoły Rolnicze w Brodnicy, Kowalewie, Chełmży, Świeciu i Pawłowie posiadają ze Stacji wypożyczone opryskiwacze plecakowe, które następnie wypożyczają zgłaszającym się rolni
kom, którzy zam ierzają tępić choroby i szkodniki w swoich go podarstw ach oraz używają ich do dem onstracyjnych p oka
zów. S tacja wysyła rokrocznie do Szkół odpowiednie instrukcje w postaci ulotek, omawiających czas i m etody opryskiwania drzew i krzewów owocowych oraz najważniejszych szkodników roślin warzywnych. T aką instrukcję otrzym uje każdy zgłasza
jący się po opryskiwacz lub po poradę. Poza Szkołami Rolni
czymi posiadają opryskiwacze wypożyczone ze Stacji i instruk
torzy org. gosp. m ałych P. I. R. w liczbie 8. Szkoła w Pawłowie posiada jedną wypożyczoną ze Stacji zaprawiarkę, k tó rą ta k samo używa do dem onstracyjnych pokazów oraz wypożycza w razie potrzeby okolicznym rolnikom. W spółpraca Szkół R ol
niczych polega także n a akcji zwalczania chwastów i na akcji zwalczania chrabąszcza majowego. Szkoły Rolnicze w spółpra
cują w akcji wydania świadectw fitosanitarnych na ziemniaki wywożone za granicę.
Szkoły Roln. prow adzą propagandę ochrony roślin w Kołach Dośw. i przysposobieniu roln. oraz nadsyłają okazy chorych i uszkodzonych roślin zauważonych przy ich pracy w terenie.
Pomorskie Towarzystwo Rolnicze w rb. za pośrednictwem swoich instruktorów brało udział w szacowaniu s tra t wyrządzo
nych przez mszyce n a roślinach strączkowych.
In stru k to r Pomorskiego Towarzystwa Rolniczego w pow.
Morskim był czynny przy akcji zwalczania rak a ziemniaczanego.
4. Ł ą c z n o ś ć z P. I . N. G. W. w B y d g o s z c z y i U r z ę d e m W o j e w ó d z k i m . Do W ydziału chorób roślin P. I. N. G.
W. Stacja wysyła 3 okresowe spraw ozdania o stanie zdrowotno
ści upraw na terenie działalności Stacji oraz w rb. dostarczyła dane według kwestionariuszy o występowaniu ,,wołka zbożo
wego“ w m łynach. Stosownie do uchwały S tacja z końcem roku przesyła do Bydgoszczy wykaz zbadanych i zanotowanych chorób na Pomorzu. W razie trudności określenia choroby Stacja każdorazowo zwraca się do P. I. N. G. W. Stacja brała udział w konferencji w Bydgoszczy w związku z opracowaniem nowych norm zdrowotności ziemniaków kwalifikowanych. Do Stacji Ochrony Roślin w Warszawie nadsyła się ta k samo 3 spra
wozdania o stanie zdrow otnym upraw z uwzględnieniem szkodni
ków roślin oraz k a rtk i rejestracyjne zanotowanych szkodników.
Stacja podała do Warszawskiej Stacji zanotowane stanowiska
„korówki w ełnistej“ z wykreśloną m apką, do St. O. R. w Wilnie przesłano sprawozdanie o rójce chrabąszcza także z wykreśloną m apką. Stacja udzieliła informacji profesorowi Sibilla z K ró
lewskiej Stacji O. R. w Rzymie o stanie zdrowotności ziemnia
ków na terenie swego działania i w ty m celu zapoznała go w tere
nie z kilkom a odmianami ziemniaków upraw ianych na Pomorzu.
Stacja skomunikowała się z St. O. R. w Gdańsku, gdzie ustalono pewne wytyczne wspólnego działania zwłaszcza w związku z akcją zwalczania rak a ziemniaczanego.
Łączność Stacji z Urzędem W ojewódzkim jest bezpośrednia.
W celu uzgodnienia wzajemnej w spółpracy urządza się 2 razy do roku konferencję, na których Stacja zdaje sprawę z w yko
nanych prac, oraz przedstaw ia plan na dalsze półrocze. Dopiero po uzgodnieniu w ytycznych pracy i planów Stacja przystępuje do jego w ykonania, przy poparciu adm inistracyjnym Urzędu Wojewódzkiego. W szystkie ważniejsze pisma, zwłaszcza do ty czące zwalczania chorób czy szkodników ustaw ą przewidzianych, Stacja podaje w odpisie Urzędowi Wojewódzkiemu do wiadomości.
II. D z i a ł a l n o ś ć p r a k t y c z n a .
1. Z w a l c z a n i e r a k a z i e m n i a c z a n e g o . N a wiosnę rozprowadzono wyłącznie za pośrednictwem Stacji 8742,7 q sadze
niaków ziemniaków rakoodpornych do 5 powiatów oraz na teren m. Gdyni, gdzie od r. 1934 istnieje obowiązek upraw y ziemniaków wyłącznie rakoodpornych. Razem zostało zaopatrzonych w ziem
niaki rakoodporne 553 gospodarstw, z tego 475 gospodarstw ko
rzystało z zasiłku M inisterstwa Rolnictwa i R. R ., zaś 105 z bezpro - centowego kredytu Państwowego Banku Rolnego. W czasie kw it
nienia ziemniaków Stacja dokonała lustracji odmianowej w go
spodarstwach posiadających grunta zarażone i zagrożone, celem stwierdzenia, czy wydane zarządzenia są respektowane i czy gospodarstwa te upraw iają ziemniaki odm ian rakoodpornych.
Łącznie zlustrowano 999 gospodarstw w 37 gminach.
W miesiącu sierpniu i wrześniu Stacja przy pomocy swego personelu jak i specjalnie do tego celu zaangażowanych lu stra
torów zbadała upraw y ziemniaków w 713 gminach w 10 powia
tach. W wyniku lustracji w ykryto 8 nowych ognisk rak a ziemnia
czanego. W związku z ty m Stacja opracowała dla nowo pora
żonych miejscowości projekty zarządzeń dla poszczególnych starostw, w celu umiejscowienia tej choroby, oraz opracowała dla Urzędu Wojewódzkiego pro jek ty nowych i rozszerzonych okręgów ochronnych. A by Pomorze zabezpieczyć przed dalszym rozszerzeniem się rak a ziemniaczanego, S tacja opracowała plan, według którego wszystkie miejscowości położone po lewej stronie W isły będą m usiały do roku 1939 przejść na uprawę ziemniaków odmian rakoodpornych, przy czym pierwszy etap tego planu został zrealizowany już w rb., gdyż wszystkie miejscowości, sąsiadujące z gminami zarażonymi, m uszą częściowo upraw iać ziemniaki odporne na raka.
2. K o n t r o l a i w y d a w a n i e ś w i a d e c t w z d r o w o t n o ś c i . W okresie wiosennym Stacja wydała po części w centrali, po części za pośrednictwem szkół roln. 2853 sztuk świadectw fito
sanitarnych n a ziemniaki wywożone za granicę na ogólną ilość 184 826 q; w ty m 108 świadectw do Francji i Marokko, 107 do Belgii, 53 do Szwajcarii, 160 do Zagłębia Saary, 19 do Austrii, 27 do Niemiec i 2379 do Gdańska.
W jesieni wydano 1839 sztuk świadectw na ogólną ilość 71 704 q, w ty m 234 świadectwa do Belgii, 49 do Francji, 8 do Włoch, 2 do Zagłębia Saary, 12 do E giptu, 10 do Portugalii i 1 524 do Gdańska.
Świadectw zdrowotności n a wwóz S tacja w ydała razem 62 sztuk; w ty m 57 na owoce na ilość 879 715 kg, 3 świadectwa na 1 810 kg pomidorów, 1 świadectwo na 94 kg cebulek m ie
czyków i 1 świadectwo na 51 kg cebulek hiacyntów.
3. W s p ó ł p r a c a S t a c j i w k w a l i f i k a c j i z i e m i o p ł o d ó w . Personel Stacji w rb. brał tidział przy uznawaniu ziemiopłodów tylko w 6 w ypadkach. W laboratorium jednak oznaczono 147 okazów roślin, przyniesionych przez personel kwalifikujący do kontroli i oznaczenia
4. Z w a l c z a n i e „ k o r ó w k i w e ł n i s t e j “ . „Lustracja, szkółek i sadów“ . W związku z zwalczaniem korówki wełnistej zba
dano przez personel Stacji 4 największe szkółki drzew owocowych na Pomorzu: w Piw nicachpow . Toruń, w Okoniniepow. Grudziądz, Gołuszyce pow. Świecie i Montowo pow. Lubawa, oraz 5 m niej
szych szkółek pryw atnych. W żadnej ze szkółek korówki nie stwierdzono; stwierdzono natom iast na jabłoniach przydrożnych
n a szosie Grudziądz— Świecie oraz w 52 w ypadkach w samym Toruniu, gdzie w rb. przeprowadzono ścisłą kontrolę. Do wszystkich właścicieli posiadających sady opanowane korówką, wystosowano pism a z nakazem tępienia. Poza ty m zbadano na obecność mszycy 130 sadów w pow. Świecie, Chełmno, Gru
dziądz, Starogard, Toruń i Morski. Stacja stwierdziła na 1 tran s
porcie drzewek, przeznaczonych do rozprowadzenia na teren pomorski, korówkę wełnistą. W związku z tym , — wydała polecenie cofnięcia transportu.
5. Z w a l c z a n i e i n n y c h a k t u a l n y c h c h o r ó b i s z k o d n i k ó w . Poza zwalczaniem rak a ziemniaczanego Stacja najwięcej czasu i uwagi poświęciła zwalczaniu szkodników drzew owocowych w szczególności drzew przydrożnych. W tym celu już w porze zimowej urządziła kursy dla wszystkich drogomistrzów z praktycznym pokazem zwalczania, a w porozumieniu z samo
rządam i powiatowymi przystąpiono do zwalczania szkodników.
W niektórychpow iatachprzypom ocyfinansow ej Wydziałów Powia
towych akcja została przeprowadzona bardzo sprężyście. I tak szczególnie odznaczył się pow iat Chojnicki. Ludność okoliczna, widząc dodatni skutek akcji prowadzonej przez W ydział Powia
towy, przystąpiła w tedy i do zwalczania szkodników w swoich sadach.
W celu zachęcenia ludności do zwalczania chorób i szkodni
ków drzew owocowych S tacja urządziła cały szereg propagan
dowych opryskiwań jak o ty m mowa będzie niżej. Przy zwal
czaniu szkodników w sadach w ydatnie pom agały Stacji Szkoły Roki. i ta k Szkoła Rolnicza w Świeciu opryskiwała 2-krotnie 20 sadów w 13 miejscowościach w oparciu o fundusze W ydziału Powiatowego, Szkoła Rolnicza w Pawłowie 2-krotnie opryski
wała 7 sadów na koszt właścicieli, Szkoła Roln. w Brodnicy wy
pożyczała opryskiwacz 2-krotnie 11 właścicielom, Szkoła w Ko
ścierzynie oraz instruktorzy osadn. opryskiwali sady u osadni
ków. W związku z akcją zwalczania szkodników drzew owoco
wych Stacja rozesłała już w porze zimowej przeszło 3 000 ulotek, traktujących o zwalczaniu tych szkodników. Dzięki akcji Stacji Związek Ziemianek w Brodnicy i Tucholi, 2 kółka rolnicze w pow.
chełmińskim i 2 W ydziały Powiatowe zakupiły względnie skom pletowały opryskiwacze. Poza tym osiem W ydziałów Pow iato
wych posiadało już poprzednio opryskiwacze, które zostały użyte do tej akcji.
6. T ę p i e n i e b e r b e r y s u i c h w a s t ó w . S tacja stw ier
dziła w okresie sprawozdawczym 6 nowych stanowisk berbery
su, które poleciła wytępić. W celu zapoznania szerokiego ogółu z berberesem, S tacja zebrała przeszło 400 okazów tego krzewu z owocami, które zostaną w porze zimowej zmontowane i prze
słane do poszczególnych Starostw i do obecnie nowo zorganizo
wanych gmin zbiorowych, pozostałe zostaną przeznaczone dla Kółek Rolniczych. W celu zorganizowania wałki z chwastami, U rząd Wojewódzki w porozumieniu ze Stacją powołał do życia kom itety do tępienia chwastów, na czele których stoją każdo
razowo Starosta, a w gminach wójt, lub prezes K ółka Rolniczego.
K om itety te urządzały w rb. „dzień tępienia chwastów“ , w oparciu o związki młodzieżowe, szkoły powszechne, kółka roln.
i duchowieństwo. S tacja do wszystkich kom itetów wysłała, ulotki omawiające i zalecające tępienie chwastów, a w pierwszym rzędzie ostów. N a zebraniu niektórych kom itetów był obecny personel Stacji, gdzie wygłosił krótkie referaty.
7. A k c j a z a p r a w i a n i a n a s i o n (punkty czyszczenia i zakażania nasion). Stacja posiada 2 zapraw iarki, z których 1 uży
wa się do pokazowych celów, 1 zaś stale znajduje się w Szkole R ol
niczej w Pawłowie. W czasie jesiennych zasiewów S tacja urzą
dziła w 3 miejscowościach propagandow e pokazy nowoczesnego odkażania ziarna siewnego, a mianowicie w Lisewie i Kijewie w pow. Chełmińskim oraz w W itominie pow. Sępólno. W Szkole Rolniczej zaś zaprawiało 57 rolników swoje ziarno siewne (prze
ważnie osadnicy). Do propagandow ych pokazów S tacja używa, jedynie środka odkażającego „Z iarnik“ .
8. W okresie sprawozdawczym nadesłano z terenu 137 oka
zów chorych i uszkodzonych roślin do oznaczenia. Poza ty m skierowano do Stacji 79 zapytań z dziedziny zwalczania chorób czy szkodników roślin. Stacja poza ty m oznaczyła 147 okazów, zebranych przez kwalifikujący ziemiopłody personel.
9. D o ś w i a d c z e n i a n a d s k u t e c z n o ś c i ą ś r o d k ó w do zwalczania chorób i szkodników roślin. Przeprowadzono do
świadczenie z N ikotanem firm y Azot na mszycy zielone j narożach, na mszycy bobowej, na m aku i bobiku i na mszycach na kapuście.
N ikotan okazał się skuteczny w stężeniu 1 do 1,25%. Wobec licz
nych skarg nadesłanych z terenu do Stacji z powodu p reparatu
„R ato l", używanego powszechnie do tępienia szczurów przeprow a
dzono i z ty m środkiem doświadczenia. Doświadczenie wykazało, że p rep arat nadesłany przez firmę był skuteczny, nadesłany natom iast przez rolników do kontroli zawiódł praw ie zupełnie.
Doświadczenie przeprowadzone z fosforkiem cynku firm y „A zot"
dało dobre wyniki.
10. U w a g i c o d o o g ó l n e g o s t a n u z d r o w o t n o ś c i k u l t u r u p r a w n y c h n a t e r e n i e d z i a ł a l n o ś c i S t a c j i . Bardzo wczesna wiosna nie pozostała bez wpływu na rozwój roślin
ności — i ta k żyto zakwitło już 2 m aja, co z powodu późniejszych niekorzystnych warunków atmosferycznych (znaczne obniżenie się tem peratury i przym rozki do 19 m aja) spowodowało, że żyto kw it
ło aż do 10 czerwca. Przymrozki maj owe uszkodziły przede wszyst
kim rośliny warzywne i ziemniaki. Żyto od przymrozków zostało uszkodzone tylko miejscami, tak, że zupełnie zbielało. Najwięk
sze szkody przym rozki poczyniły w pow iatach Brodnica, Lubawa, Chojnice, Kościerzyna i K artuzy. 16 czerwca druga fala przy
mrozków powtórnie uszkodziła rośliny warzywne i ziemniaki.
N astępnie długotrwała susza przyczyniła się do ogólnego osła
bienia roślin. W skutek tego już około 10 czerwca zanotowano rdzę bru n atn ą na życie, a nieco później rdzę bru n atn ą na pszenicy oraz mszyce. Szkód jednak od tych chorób nie stwierdzono.
W tym czasie silniej w ystąpiła głownia pyłkow a owsa, natom iast
„zgorzel podstaw y źdźbła" na pszenicy, któ ra w ubiegłym roku poczyniła poważne szkody w gospodarstwach pomorskich, w rb. w ystąpiła tylko sporadycznie. Śnieć cuchnącą zanoto
wano tylko w 1 w ypadku (63%). Pszenica bowiem n a Pomorzu jest powszechnie odkażana. W jesieni nagminnie w ystąpiła b. silnie rdza b ru n atn a na jesiennych zasiewach żyta, a w połud
niowych powiatach żyto zostało zaatakow ane przez „m uchę heską". Niektóre oziminy z powodu m uchy zostały przyorane.
Panująca w czerwcu i w lipcu susza, przyczyniła się do masowego rozwoju mszyc. Rośliny strączkowe już z początkiem lipca zostały opanowane przez mszycę grochową, która zniszczyła na całym Pomorzu wszystkie rośliny strączkowe w 80 do 100%.
Dużo plantacji zostało z tego powodu przeoranych. W yjątek stanowiły późno wysiane wyki, które dzięki późniejszym deszczom (16 lipca) zostały uratowane. Mszyca poza ty m większe szkody wyrządziła na nasiennikach buraczanych i plantacjach maku.
W arzywa i buraki cukrowe, które ta k samo w kolosalnej ilości były opanowane przez mszyce, zostały uratowane przez póź
niejsze deszcze. Do zlikwidowania tej plagi, niewątpliwie przy czyniły się i biedronki, które w ty m czasie rozmnożyły się w nie
bywałej ilości. N a ziemniakach najwięcej szkód powstało wsku
tek w ystąpienia „czarnej nóżki“ (5 do 12%), na samych kłębach dużo uszkodzeń spowodowały dru t owce i gąsiennice rolnic.
Zaraza ziemniaczana w r. b. w ystąpiła dosyć późno (16 sierpnia).
Ziemniaki zaczęły się psuć w kopcach i piwnicach już n a jesieni.
Prawdopodobnie stało to w związku z wysoką tem peraturą, jaka ogólnie panowała w czasie wykopków aż do końca listopada.
Chwościka na burakach zanotowano 31 lipca, a ok. połowy sierpnia zauważono już jego niszczycielską działalność powszechnie.
R o ś l i n y o g r o d n i c z e . Drzewa owocowe były masowo opanowane przez prządkę pierścienicę, nam iotnika jabłoniowego i brudnicę nieparkę. Inw azja kuprówki rudnicy, k tó ra w latach poprzednich m iała miejsce w południowych pow iatach, znacznie zmalała. Poza robaczywością owoców (40%) na jabłkach w y
stąpiła b ru n atn a zgnilizna (do 20%). Mączniak am erykański w ystąpił nagminnie. Poza ty m stwierdzono na Pomorzu w sze
regu w ypadkach opadzinę liści n a porzeczkach. W połowie sierpnia gąsienice „bielinka kap u stn ik a" poczęły wyrządzać szkody, jednak choroba bakteryjna, k tó ra w ystąpiła na gąsieni
cach w przeciągu p a ru dni usunęła plagę.
I II . P r a c e p r o p a g a n d o w o - o ś w i a t o w e .
1. K u r s y i o d c z y t y . Odczyty zostały urządzone w miej - scowościach: Toruń, Tczew, Pelplin, Gniew i Tuchola dla kom ite
tów tępienia chwastów i przysposobienia rolniczego, w Kowalewie (Koło Gospodyń W iejskich), Toruń (Związek Ziemianek), Toruń (Związek ogrodników), Toruń (dla uczniów ogrodniczych w ra mach 6-tygodniowego kursu).
2. P r a k t y c z n e p o k a z y ś r o d k ó w i sposobów zwal
czania chorób i szkodników roślin zostały urządzone w miejscowo
ściach: Toruń, Brodnica, Działdowo, Chojnice, Kościerzyna, Tczew, Grudziądz, W ejherowo (kurs dla drogomistrzów z praktycznym pokazem opryskiwania drzew owocowych), obecnych 240 osób.
W Pokrzydowie, Karbowie, Radoszkach, Gorczenicy, Szczuce i Bobrowie (odczyt wraz z pokazem opryskiwania drzew i krze
wów owocowych dla Kółek Rolniczych).
3. P u b l i k a c j e p o p u l a r n e . Ze Stacji wyszły n a
stępujące publikacje popularne:
I n ż . P. S c h u l z :
1. Chrońmy nasze sady przed pow tórną klęską gołożeru.
2. Dlaczego należy drzewa owocowe opryskiwać środkami owado-grzybobój czymi.
3. R atujm y nasze sady.
4. Szkodniki rzepaku i innych roślin krzyżowych.
5. Szkodniki roślin kapustnych.
6. Bielinek kapustnik.
7. Szkodniki ziemne naszych roślin uprawnych.
8. J a k zabezpieczyć sobie największą wydajność zbóż?
9. B ru n atn a zgnilizna owoców.
10. Zgnilizny ziemniaków.
11. Zgnilizny owoców ziarnkowych.
12. Zasady do m etod stosowanych w walce z chorobami i szkodnikami roślin.
I n ż . D z i ę g i e l e w s k i :
1. Niebezpieczeństwo rak a ziemniaczanego n a Pomorzu.
P r o f . H u p p e n t h a l : 1. Precz z ostami.
2. Mniszek lekarski, plaga łąk i pastwisk.
W szystkie wymienione publikacje ukazały się w organie P. I. R. „K łosy" oraz od 1., 2., 3., 6., 9., 10. i 12. w lokalnych dzien
nikach pomorskich i biuletynie inform acyjnym Związku ogrod
ników.
4. S t a c j a O c h r o n y R o ś l i n rozprowadziła n a
stępujące broszurki i ulotki:
a) Najważniejsze choroby i szkodniki drzew i krzewów owocowych —120 sztuk dla drogomistrzów Wydziałów Powiatowych.
b) Chrońmy nasze sady przed pow tórną plagą gołożeru — 3000 sztuk.
c) Dlaczego należy opryskiwać drzewa owocowe środkami owadobójczymi — 1000 sztuk.
R ocznik ochrony roślin, II I. O
d) Zwalczanie myszy polnych — 500 sztuk.
e) Chrabąszcz jest szkodnikiem — 1000 sztuk.
f) Zapobiegajcie robaczywieniu jabłek i gruszek — 500 sztuk.
g) Precz z ostam i — 2000 sztuk.
Ulotki zostały rozprowadzone przez W ydziały Powiatowe, Szkoły Rolnicze, K ółka Roki., instruktorów osadniczych i in
struktorów Pomorsk. Tow. Rolniczego.
In ż. Paweł Schulz.
ROLNICZEJ W POZNANIU.
I. O r g a n i z a c j a p r a c y S t a c j i .
1. P e r s o n e l Stacji składa się z dwóch sił fachowych:
Inż. Kuryłło i Inż. Ginter, którzy załatw iają wszelkie prace z zakresu ochrony roślin, oraz lab orantki Tycnerównej, zajętej wyłącznie przy maszynie.
W Inspektoracie W alki z Rakiem Ziemniaczanym, stano
wiącym oddzielną kom órkę pod kierownictwem p. dra Celichow- skiego, akcję walki z rakiem ziem niaczanym prow adzą pp. Ha- ladin Stanisław i Liebek Bronisław.
Zwiększająca się coraz bardziej działalność Stacji, spowo
dowana coraz większym zainteresowaniem się rolnictw a ochroną roślin (w okresie wegetacji do 35 próbek nadsyłanych oka
zów dziennie) oraz nadm ierna ilość różnych spraw ozdań n a
trafia w wykonaniu, z powodu szczupłości personelu, na poważne trudności. Ogrom pracy kancelaryjnej, — w okresie spraw. 2290 korespondencji ogólnej i 1300 naukow ych orzeczeń i ekspertyz—
absorbuje pracę personelu i dokonuje się kosztem praktycznej działalności Stacji w terenie.
2. W y j a z d ó w s ł u ż b o w y c h było ogółem 481 w 985 d n i a c h , w czym podróży: lustracje szkółek drzew owoc., badanie szkodnika na miejscu, pokazy, w ykłady; 89 po
dróży w 96 dniach; pobieranie prób w Urzędzie Celnym i in.:
37 podróży w 37 dniach; lustracje upraw ziemniaczanych na raka: 119 podróży w 603 dniach, kontrola eksportowanych ziem
niaków: 236 podróży w 249 dniach.
3. S i e ć k o r e s p o n d e n t ó w obejm uje 415 spraw o
zdawców, którzy nadesłali 1179 s p r a w o z d a ń . 2*
Korespondentów, którzy nadesłali 5 spraw, było 19
„ 4 „ „ 129
„ 3 „ „ 100
„ 2 „ „ 101
„ 1 „ „ 66
Organizacja tu t. sieci korespondentów wzbudziła duże za
interesowanie pp. Prezesów Izb Rolniczych w czasie zjazdu w Poznaniu. N a prośbę Wileńskiej Izby Rolniczej przesiała Stacja tej Izbie szkic organizacji tej Sieci.
4. W s p ó ł p r a c a z z a k ł a d a m i i o r g a n i z a c j a m i r o l n i c z y m i .
Stacja podtrzym uje naw iązany już dawniej ścisły k o ntakt ze wszystkimi organam i Izby w terenie, jak Zakład Doświadczalny W. I. R. w Pętkowie, Szkoły Rolnicze i Ogrodnicze W. I. R., a także z Wielkopolskim Towarzystwem Kółek Rolniczych w Poznaniu i tegoż sekretarjatam i w powiatach, z in stru k to ra
mi organizacji gospodarstw wiejskich, Kołam i W łościanek oraz z Przysposobieniem Rolniczym.
Podobny k o n tak t utrzym uje Stacja ze wszystkim i organi
zacjam i rolniczymi, jak: Z w i ą z e k S t o w a r z y s z e ń P l a n t a t o r ó w B u r a k ó w C u k r o w y c h W i e l k o p o l s k i i P o m o r z a w P o z n a n i u , Z w i ą z e k T o w a r z y s t w O g r o d n i c z y c h w P o z n a n i u i tegoż tow arzystw am i powiatowymi, Z w i ą z e k T o w a r z y s t w O g r ó d k ó w D z i a ł k o w y c h , T o w a r z y s t w o W z a j e m n e j P o m o c y K o l e j a r z y , T o w a r z y s t w o M i ł o ś n i k ó w O g r o d n i c t w a w G n i e ź n i e i in nym i pom niejszym i stowarzyszeniami (Towarzystwo Miłośni
ków dzielnicy Bielawy w Bydgoszczy) —■ wygłaszając referaty z dziedziny ochrony przede wszystkim sadów, dostarczając plakaty i ulotki o chorobach i szkodnikach oraz pomocy tech
nicznej przy zwalczaniu chorób i szkodników roślinnych.
Stacja pozostaje również w ścisłym kontakcie z D y r e k c j ą L a s ó w P a ń s t w o w y c h w P o z n a n i u : bierze udział i zaprasza na wszelkie zebrania i konferencje do
tyczące ochrony lasów, wym ienia swe spostrzeżenia co do po- jaw u ważniejszych szkodników leśnych itp.
Dzięki w ydatnej współpracy z K u r a t o r i u m P o z n a ń s k i e g o O k r ę g u S z k o l n e g o zdołała Stacja zor
ganizować powszechne tępienie chrabąszcza majowego w bie
żącym roku rójkow ym i korzystać w tej akcji z w ydatnej po
mocy dziatw y szkolnej.
Łączność z U r z ę d e m W o j e w ó d z k i m P o z n a ń s k i m jest bardzo ścisła, dzięki czemu wszelkie poczynania Stacji w organizowaniu akcji tępienia jakiegoś szkodnika, czy choroby na większą skalę, znajdują zawsze bardzo w ydatne po
parcie.
Podobny k o n tak t utrzym uje Stacja ze S t a r o s t w a m i oraz P o w i a t o w y m i Z w i ą z k a m i K o m u n a l n y m i (Wydziały Powiatowe), których np. ogrodnicy spełniają obo
wiązki organów pomocniczych w akcji tępienia korówki weł
nistej, o czym niżej.
Łączność z W y d z i a ł e m C h o r ó b R o ś l i n P . I. N. G.W.
w B y d g o s z c z y wypływa bądź z wzajemnego ustosunko
wania się na podstawie obowiązujących ustaw o ochronie roślin, bądź z uchwał narad w spraw ach ochrony roślin. Stacja prze
syła W ydziałowi roczne i okresowe spraw ozdania z w ystępowa
nia chorób roślinnych, przesyła okazy rzadszych chorób, prze
prowadza jak ostatnio, badania nad występowaniem rdzy, wołka zbożowego itp. N a wszelkie ważniejsze konferencje z dziedziny ochrony roślin byw a W ydział stale zapraszany.
Stacja naw iązała również k o n tak t z R e f e r a t e m d l a . s p r a w o ś w i a t o w y c h p r z y t u t . D .O . K. i odbyła dla wojska 2 czterogodzinne w ykłady o chorobach i szkodnikach roślin, ilustrow anych przezroczami.
II. D z i a ł a l n o ś ć p r a k t y c z n a .
1. Z w a l c z a n i e r a k a z i e m n i a c z a n e g o : okres sprawozdawczy zapoczątkowano zaopatrzeniem gospodarstw za
rażonych i zagrożonych w sadzeniaki ziemniaków rakoodpor- nych, w które zaopatrzono 28 m i e j s c o w o ś c i — 1827 g o- s p o d a r s t w , dostarczając 19 618,65 q z i e m n i a k ó w .
N a zakup tych ziemniaków wypłacono zasiłku z funduszów Min. Roln. i R. R. w wysokości 2,— zł na q na 15 338,2 q oraz w wysokości 1,50 zł na 3928,3 q. Ponadto wymienione gospodarstwa korzystały z zasiłków W ydziałów Powiatowych w granicach od 0,40 zł do 1,25 zł na q. Zasiłki te wypłacane były na zlecenie Izby.
Z dotychczas nadesłanych spraw ozdań przez 4 pow iaty na 6 zainteresowanych wynika, że W ydziały wypłaciły kwotę 7044,93 zł. Poza w spom nianym i zasiłkam i omawiane gospo
darstw a m iały możność korzystania z kredytów Państwowego B anku Rolnego w wysokości 2,-— zł n a q. Przyznany kredyt w wysokości 40 000,— zł został w ykorzystany w wysokości
21 839,60 zł.
Ziemniaki rakoodporne zakupyw ali sami zainteresowani, co zostało im znacznie ułatwione przez rozesłanie instrukcji, jak należy zorganizować zbiorowy zakup ziemniaków, przy czym do instrukcji tej dołączono: wykaz gospodarstw posiadających kwalifikowane ziem niaki rakoodporne z podaniem nazwy od
m iany odsiewu oraz powierzchni zakwalifikowanej, objaśnienia, dotyczące wysokości dodatków kw alifikacyjnych do cen na te ziem niaki oraz krótki opis, podający użytkowość oraz w ym a
gania glebowe poszczególnych odm ian ziemniaków rakoodpor- nych. N ad akcją dostaw y ziem niaków czuwała Izba, przez de
legowanie swych inspektorów do załadowania, wyładowania i sadzenia ziemniaków.
L u s t r a c j ę l e t n i ą w ykonano w lipcu. W gospo
darstw ach zarażonych i zagrożonych rakiem ziem niaczanym , zlustrowano upraw y ziemniaczane, kontrolując ich czystość od
mianową. Z l u s t r o w a n o 172 m i e j s c o w o ś c i — 7019 g o s p o d a r s t w (100% ogólnej ilości).
Niezależnie od tego zlustrow ano 48 m i e j s c o w o ś c i , ' u z n a n y c h d o d a t k o w o z a z a g r o ż o n e (ze względu na bliskie sąsiedztwo ognisk) w ogólnej ilości 672 g o s p o d a r s t w .
L u s t r a c j ę j e s i e n n ą przeprowadziło 8 lustratorów w czasie od 1. V III. do 15. IX . 34 r. Zlustrowano ogółem w ty m czasie 955 m i e j s c o w o ś c i w 7 p o w i a t a c h . W spólnie z w ykryw aniem nowych ognisk ra k a przeprowadzono również w czasie ty ch lustracyj kontrolę „ogródków“ , n a oko
liczność zastosowania się tychże do zarządzenia W ojewody Po
znańskiego odnośnie zakazu upraw y ziemniaków na tzw. „ogro
dach“ . W w yniku jesiennej lustracji w ykryto rak a w miejsco
wościach: wieś Królewskie — 1 ognisko, osada Domicelin — 1 ogn., folw. Zmyślona Ligocka •— 1 ogn., gm. Nądnie — 3 ogn., osada Lubosz S tary — 1 ogn., co zwiększyło obszar gruntów narażonych o 17,5113 ha, tak, że o g ó l n y o b s z a r g r u n -
t ó w z a r a ż o n y c h rakiem ziemn. w w oj. poznańskim w y - n o s i 498,1010 ha. W gospodarstwach uznanych dotychczas za zagrożone rakiem w ykryto rak a w 4 w ypadkach. R e - c y d y w y zanotowano w 6 w ypadkach. W nowoodkrytych miejscowościach stwierdzono rak a w g w ypadkach na ogrodzie, w 2 na polu i w 1 w ypadku na kopczysku.
2. S k o n t r o l o w a n o i w y d a n o ś w i a d e c t w a z d r o w o t n o ś c i dla następującej ilości eks- wzgl. im portow anych ziemiopłodów:
dla 275 025 ton słodu (eksp.) .. 2 świadectwa 19 000 kg nasion bur. ( e k s p . ) .. 2 „ 103 400 „ cebuli (eksp.) ... 7 ,,
5 515 ,, wiśni ( e k s p .) ... 2
5 000 ,, borówek (eksp.) 1 ,,
7 ,, truskaw ek i chrzanu (eksp.) , 2 21 ,, drzewek park. (eksp.) . . . . 3 8 488 q jabłek (imp.) ... 22 6 559 kg pom idorów (imp.) 10 ,,
364 „ kalafiorów . (imp.) ... 2
1 248 ,, śliwek (imp.) 3 „
159 ,, brzoskwiń ( i m p . ) ... 1 „ 45 ,, sadz. kw iatów (imp.) . . . . 2 ,, 402 ,, bobiku ( i m p . ) ... 4
510 ,, grochu (imp.) ... 4 20 „ fasoli ( i m p . ) ... 2 ziem niaków eksp... 964 na przewóz ziemn. wewnątrz kraju . . . . 629 r a z e m w y d a n o ś w i a d e c t w 1662
3. W s p ó ł p r a c a w z a k r e s i e k w a l i f i k o w a n i a z i e m i o p ł o d ó w .
Z powodu olbrzymiej ilości zgłaszanych do kwalifikacji ziemiopłodów — Stacja Ochrony Roślin bierze udział jedynie w kwalifikacji ziemniaków eksportowych — podczas, gdy inne płody kwalifikują pod względem zdrow otnym D yrektorzy Szkół Rolniczych W. I. R., którzy przeszli odpowiedni kurs zorga
nizowany przez tu t. Izbę w porozum ieniu z W ydziałem Chorób R oślin P. I. N. G. W. w Bydgoszczy.
W ydział Produkcji Roślinnej W. I. R. zgłosił w br. do tej kwalifikacji paręset (ca 700) odmian wzgl. rodzin ziemnia
ków w 192 miejscowościach. Z powodu szczupłości personelu Stacji, inż. Kuryłło i Ginter mogli wziąć udział w kwalifikacji ziemniaków jedynie w 6 m i e j s c o w o ś c i a c h , kwalifikując 30 o d m i a n wzgl. rodzin ziemniaków. K w alifikacja z współ
udziałem fitopatologa odbywa się w czasie II lustracji, w okresie kwitnienia, k tóry to okres w br. z powodu wyjątkowej suszy trw ał 8 dni.
4. B e r b e r y s : ujawniono i wytrzebiono 3 s t a n o w i s k a tego krzewu.
Na ogół berberys należy w tu t. dzielnicy do rzadkości. Sil
niejsze spotykanie go w ubiegłym roku na skrajach lasów p a ń stwowych zrodziło przypuszczenie, że w ty ch miejscach może on się jeszcze znajdować. Stacja Ochrony Roślin zwróciła się do D yrekcji Lasów Państw owych w Poznaniu z prośbą o zlustro
wanie brzegów lasów na obecność tego krzewu i wytrzebienie go w razie stwierdzenia.
a) T ę p i e n i u o s t u i i n n y c h c h w a s t ó w po
święca Stacja specjalną uwagę. Z wiosną b. r. zwróciła się Stacja do pana W ojewody Poznańskiego z prośbą o wydanie zarządzenia urzędom gm innym , przypom ina
jącego obowiązek ogłaszania o konieczności tępienia ostu.
Zaobserwowane w czasie rozjazdów służbowych silniejsze skupienie ostu podawała Stacja właściwemu Staroście Powiatowemu w celu nakazania wytępienia.
„ Ś w i ę t a t ę p i e n i a c h w a s t ó w “ były urządzone w br. w 90 gminach przez lokalne Koła Przysposobienia Rolniczego.
W porozumieniu z R eferatem Nasiennym W. I. R.
silniejsze występowanie chwastów byw a brane pod uwagę w czasie uznaw ania ziemiopłodów i może spowodować dyskwalifikację płodu.
b) R a k k o r z e n i o w y d r z e w e k o w o c o w y c h : przy lustracji szkółek drzew owocowych przeprowadza się równocześnie kontrolę występow ania tej choroby w szkółkach. N a 6 4 d o t y c h c z a s z l u s t r o w a n y c h s z k ó ł e k — stwierdzono rak a korzeniowego w 8 s z k ó ł k a c h .
Na kursach i w ykładach -— Stacja zwraca uwagę na groźbę tej choroby i na niekupowanie szczepów, chociaż
by ze śladami jej objawów.
c) c h r a b ą s z c z m a j o w y : w br. przypadła na tu t.
terenie masowa rójka tego szkodnika, z w yjątkiem po
wiatów Bydgoszcz, Kościan, Leszno i W olsztyn oraz m a
łych wysp w pow.: Czarnków, Międzychód, Ostrów 1 Rawicz.
Zorganizowane przez Stację akcja powszechnego tę pienia chrabąszcza uwieńczoną została zebraniem 2 440 899 l i t r ó w (ca 12 254,40 q) tego owada. Do
kładne sprawozdanie z przebiegu rójki przesłała Stacja p. prof. Prüfferowi do W ilna.
d) M s z y c e : nienotow ana w ciągu ostatnich 20 la t susza, panująca na tu t. terenie bez przerwy od końca kwietnia do końca lipca, sprzyjała nadm iernem u mnożeniu się wszelkiego rodzaju mszyc. Szczególnie duże s z k o d y poniesiono w upraw ach g r o c h u , b o b i k u , n a- s i e u n i k ó w b u r a c z a n y c h , c h m i e l u , o r a z r o ś l i n k a p u s t n y c h . Zwalczanie ty ch szkodni
ków w kulturach polo wy ch jest technicznie niemożliwe do przeprowadzenia. Tak samo na plantacjach buracza
nych. N atom iast nasienniki buraczane mogą być sku
tecznie chronione przez opryskiwanie środkam i nikoty
nowymi. W przeciągu 3 miesięcy — Stacja r o z d z i e l i ł a między rolników 80 q o d p a d k ó w t y t o n i o w y c h . Doskonałe rezultaty daje również opylanie na- sienników F o r e s t i t e m . Je st to środek kontaktow y, stosowany przy opylaniu lasów przeciwko sówce. Cena jego wynosi 1,60 zł za 1 kg. B rak jest natom iast odpo
wiednich, oszczędnych opylaczy, gdyż opylacze ręczne, stosowane w ogrodnictwie w ydm uchują za dużo środka bezużytecznie.
e) P l u s k w a b u r a k o w a : jeden z najgroźniejszych obecnie szkodników buraka cukrowego w Wielkopolsce.
Szkodnik ten notowany w 1929 r. n a kilku plantacjach w pow. Nowy Tomyśl, przy granicy niemieckiej opano
wał już dzisiaj całe p o ł a c i e w o j e w ó d z t w a — n a z a c h o d z i e p o O p a l e n i c ę — n a p o ł u d n i u — p o l i n i ę G o s t y ń — M i e j s k a
G ó r k a , w yrządzając stra ty , dochodzące do 60% plonu korzeni. Sporadyczne jego występowanie notowano rów
nież w pow. Jarocin, Krotoszyn oraz Środa.
w Wielkopolsce. Cukrownie, położone na terenie opano
w anym przez pluskwę burakow ą, liczą się — pomimo przyjm ow ania każdego nadkontyngentu — z niedobo- borem m ateriału przerobowego do 35%.
Celem uzgodnienia akcji zwalczania omaw. szkod
nika, zwołała Stacja zebranie z współudziałem Związku Stowarzyszeń P lantatorów Buraków Cukrowych W ielko
polski i Pomorza, Związku Zachodnio Polskiego Prze
m ysłu Cukrowniczego oraz praktyków rolników. Na zebraniu tym wysunęły koła rolnicze potrzebę zaanga
żowania przez Stację specjalnego inspektora, który w te renach opanowanych przez tego szkodnika prowadziłby obserwacje nad pojaw em szkodnika i sygnalizował ter
m iny siewu i sprzętu „pasów chw ytnych“ , jedynego dziś gospodarczo opłacalnego i skutecznego środka tępienia pluskw y burakowej.
W o ł e k z b o ż o w y , k tóry w ostatnich dwóch latach zdawał się mniej występować, przybrał w br. widocz
nie dzięki długotrwałej upalnej pogodzie — znowu nie
pokojące rozm iary. Giełda Zbożowa i Towarowa za
kwestionowała w czasie od 1 sierpnia do 23 września br.
53 w a g o n y produktów zbożowych z powodu sil
nego zawołczenia. Większość jednakowoż zakwestio
nowanych wagonów pochodzi z poza terenu woj. po
znańskiego (Kalisz). Ilość wołków stw ierdzona w pow.
podanej ilości wagonów przez jedną osobę, w ciągu 10 mi
n u t wynosiła o d 5 d o 505 osobników.
S tacja przeprowadziła badania nad rolą wagonów kolejowych w roznoszeniu wołka zbożowego i przesłała odnośne spraw ozdanie wraz ze swoimi uwagam i Mini
sterstw u Rolnictw u i R. R. i p. dr. Kelerowi do B yd
goszczy. Z 1 u s t r o w a n o 24 w a g o n y n a 6 s t a c j a c h k o l e j o w y c h .
Na prośbę p. dra Kelera przeprowadziła również S tacja l u s t r a c j e 6 m ł y n ó w oraz b a d a n i a n a d i l o ś c i ą w o ł k a w p r ó b a c h t a r a r o - w y c h. Sprawozdanie z wyników b adań przesłano do Bydgoszczy.
Stacja poleca środki zapobiegające silniejszemu mnożeniu się szkodnika zabiegam i gospodarczo w ykonal
nym i (higiena spichrza).
g) M y s z y p o l n e : zeszłoroczna plaga myszy polnych została w z u p e ł n o ś c i o p a n o w a n ą . W czasie rozjazdów służbowych nie spotykano nigdzie tego szkod
nika. Korespondenci donoszą bez w yjątku „myszy nie w idać“ .
5. K o r ó w k a w e ł n i s t a jest jednym z najgroźniej
szych szkodników jabłoni na terenie W ielkopolski, w związku z czym w alka z tym szkodnikiem jest jednym z głównych zadań tu t. Stacji.
W zorem la t ubiegłych, w alka z ty m szkodnikiem uwzględ
niała dwa m om enty: 1) n i e p r z e n o s z e n i e j e j w s a d y n o w o z a k ł a d a n e , i 2) z w a l c z a n i e j e j w s a d a c h
s t a r y c h .
Jako środek do pierwszego celu służy rejestracja i lustracja wszystkich szkółek drzew owocowych, znajdujących się n a tere
nie w oj. poznańskiego. Z 91 z a r e j e s t r o w a n y c h s z k ó ł e k — z l u s t r o w a n o w okresie spraw. 73 s z k ó ł k i . Z liczby tej — 3 s z k ó ł k i zostały za wskazaniem Stacji, z powodu porażenia korówką wełnistą, przez właściwego Sta
rostę w y k l u c z o n e o d s p r z e d a ż y s z c z e p ó w . L ustrację szkółek przeprowadza personel Stacji raz do roku i to w czasie po 15 sierpnia każdego roku.
L u s t r a c j ę s a d ó w przeprow adzają ogrodnicy po
wiatowi i drogomistrze, jako organy współpracujące w zwalcza
niu omaw. szkodnika w m yśl § 7 rozp. Min. Roln. „o tępieniu korówki wełnistej“ . Organy te stoją w zakresie m etod i spo
sobów tępienia korówki pod dyrektyw am i Stacji i z końcem każdego roku zobowiązane są przesyłać Stacji sprawozdania z dokonanych czynności w terenie.
W edług otrzym anych dotychczas doniesień została z l u s t r o w a n a w poszczególnych pow iatach następująca ilość miejscowości, sadów, alei przydrożnych, przy czym stwierdzono występowanie korówki w następujących w ypadkach.
Na ogólną ilość ca 3 500 znajdujących się na terenie woj.
poznańskiego miejscowości z o s t a ł o z l u s t r o w a n y c h
P o w i a t
Z l u s t r o w a n o Dni
Stw ierdzono padków kor
wy- wel.
m ie js
co
wości
sadów dróg
p o dró ży m ie js
cowoś
ciach s a dach
dro
gach
Bydgoszcz ... B rak s f>rawo2i dania
C z a r n k ó w ... 50 400 8 35 - — C h o d z i e ż ... B rak spraw ozdania
Gniezno ... 65 564 44 92 6 22 13 G o s t y ń ... 109 2343 18 29 36 139 — I n o w r o c ła w ... 12 140 7 12 1 1 3 J a r o c i n ... 44 357 9 29 9 48 2 K ę p n o ... 150 1528 16 123 63 429 — Kościan ... 167 950 15 32 15 70 6
Krotoszyn . . • • • 12 80 — 12 12 35 —
L e s z n o ... 108 933 18 12 17 55 — M ię d z y c h ó d ... B rak spraw ozdania
Mogilno ... 100 889 6 57 23 55 — N. T o m y ś l ... 14 32 16 12 3 3 1 O b o r n i k i ... 41 124 12 57 — — — O s t r ó w ... p p ? 43 ? 196 — Poznań ... 1 43 — 2 1 43 — R a w i c z ... 75 585 — 25 15 126 — Ś r e m ... 110 278 5 32 2 7 — Środa ... 37 120 9 9 2 2 — Szam otuły ... 141 255 — 28 15 38 — S z u b i n ... 30 200 — 21 6 6 ■— W ą g r o w i e c ... 60 50 30 22 10 10 4 W o l s z t y n ... 40 196 — 40 1 5 — W r z e ś n i a ... B rak spraw ozdania
W y r z y s k ... 4 154 — 7 2 14 — Z n i n ... 10 15 18 10 1 1 — o g ó ł e m 1380 m i e j s c o w o ś c i , 10 236 s a d ó w , 231 a l e i p r z y d r o ż n y c h , p r z y c z y m s t w i e r d z o n o 1334 w y p a d k ó w w y s t ę p o w a n i a k o r ó w k i w e ł n i s t e j . We wszystkich tych w ypadkach został ten szkod
nik — z nakazu właściwego S tarosty Powiatowego wytępiony.
Na prośbę Krakowskiej Izby Rolniczej — S tacja opracowała i przesłała jej plan organizacji zwalczania korówki wełnistej.
6. P o m o c w z w a l c z a n i u c h o r ó b i s z k o d n i k ó w s a d ó w i i n n y c h :
Prócz czynnych z lat ubiegłych 6 S e k c y j z w a l c z a n i a szkodników — uruchomiono jeszcze w br. 3 S e k c j e : p rzy Żeńskich Szkołach Gospodarstwa Wiejskiego W. I. R.
w W itkowie i Nietążkowie oraz przy Towarzystwie Miłośników
■Ogrodnictwa w Gnieźnie.
a) S e k c j a z w a l c z a n i a s z k o d n i k ó w p r z y S t a c j i O. R. w P o z n a n i u opryskała na zgło
szenia interesantów :
17 144 drzew i krzewów owocowych
160 h a pszenicy przeciwko mączniakowi
6 ,, jęczmienia ,, „
27 ,, rzepaku ,, słodyszkowi rzepako
wemu
10 ,, nasienników bur. przeciwko mszycom 1 ,, ziemniaków dośw. ze zwalcz, chorób wi
rusowych
1 ,, chmielu przeciwko pajączkowi czerw, p r a c u j ą c o g ó ł e m 172 1/2 d n i a.
b) S e k c j a z w a l c z a n i a s z k o d n i k ó w p r z y S z k o l e O g r o d n i c z e j W. I. R. w K o ź m i n i e opryskała:
675 drzew owocowych
30 krzewów winorośli w szklarni
1 h a kap u sty przeciwko mszycom oraz niepodaną bliżej przestrzeń ogórków przeciwko pajączkowi.
c) S e k c j a z w a l c z a n i a s z k o d n i k ó w p r z y Z a k ł a d a c h O g r o d n i c z y c h W. I. R. w J a n o w c u o p r y s k a ł a :
581 drzew i 5130 krzewów owocowych — pracując ogółem 56 dni oraz wypożyczyła ap a ra ty w 5 wypadkach bez obsługi.
d) S e k c j a z w a l c z n i a s z k o d n i k ó w p r z y W y d z i a l e P o w i a t o w y m w Inowrocławiu opry
skała:
7781 drzew i 1378 krzewów owocowych — pracując ogółem 23 dni 8 opryskiwaczami.
e) S e k c j a z w a l c z a n i a s z k o d n i k ó w p r z y W y d z i a l e P o w i a t o w y m w L e s z n i e , oprócz zajęcia w szkółce drzew owocowych Wydz. Pow. w Lesz
nie, opryskała n a zgłoszenia interesantów : 3730 d r z e w i k r z e w ó w o w o c o w y c h w 116 s a d a c h . f) S e k c j a z w a l c z a n i a s z k o d n i k ó w p r z y
W y d z i a l e P o w i a t o w y m w Rawiczu — nie nadesłała dotychczas sprawozdania.
g) S e k c j a z w a l c z a n i a s z k o d n i k ó w p r z y Ż e ń s k i e j S z k o l e G o s p . W i e j s k i e g o w W i t k o w i e opryskała ogółem 850 drzew i 31 krze
wów owocowych oraz wypożyczyła a p a ra ty 10 razy bez obsługi.
h) S e k c j a z w a l c z a n i a s z k o d n i k ó w p r z y Ż e ń s k i e j S z k o l e G o s p . W i e j s k i e g o w N i e - t ą ż k o w i e opryskała 680 drzew i 270 krzewów owo
cowych oraz wypożyczyła a p a ra ty bez obsługi 2 razy.
i) S e k c j a z w a l c z a n i a s z k o d n i k ó w p r z y T o w a r z y s t w i e M i ł o ś n i k ó w O g r o d n i c t w a w G n i e ź n i e opryskała ca 3000 drzew i krze
wów owocowych oraz wypożyczyła a p a ra ty bez obsługi 46 razy.
W szystkie wymienione wyżej S e k c j e p o s i a d a j ą ogółem: 2 o p r y s k i w a c z e k o n n e , 5 o p r y s k i w a c z y t a c z k o w y c h , 2 8 o p r y s k i w a c z y p l e c a k o w y c h o r a z 5 o p y l a c z y .
W edług odpowiedzi na rozesłaną do wszystkich Wydziałów Powiatowych ankietę — W y d z i a ł y t e p o s i a d a j ą o g ó ł e m 8 o p r y s k i w a c z y t a c z k o w y c h , 55 o p r y s k i w a c z y p l e c a k o w y c h i 7 o p y l a ć z y .
7. A k c j a z a p r a w i a n i a n a s i o n :
N a opublikowany w Poradniku Gospodarskim kom unikat o zgłaszanie się do pokazów odkażania ziarna siewnego, otrzy
m ano zgłoszenia z 3 gmin: D ubin i Jeziory pow. Rawicz oraz Dębe pow. Czarnków. We wszystkich tych w ypadkach urzą
dzono pokaz odkażania, uzupełniony okolicznościowym w y
kładem o wpływie zapraw iania n a zdrowotność k u ltu r roślin
nych. Ilość słuchaczy wynosiła 308 osób.
N a terenie działalności tu t. Stacji utworzono 1 p u n k t odkaża
nia ziarna siewnego przy fermie Szkoły Rolniczej W. I. R. w Śro
dzie. Rolnictwo jednak nie korzysta z tej Stacji — przeprowadza odkażanie samo. N a ogół odkaź nie ziarna siewnego jest w Wiel- kopolsce szeroko rozpowszechnione, przy czym najwięcej w uży
ciu są zaprawy mokre. Suche zapraw y w skutek niewspół
miernych kosztów słabo się przyjm ują.
8. D o ś w i a d c z a l n i c t w o : Z doświadczeń przeprow a
dzono:
a) 2 doświadczenia nad zwalczaniem pędraków w tr u skawkach przy pom ocy d w u s i a r c z k u w ę g l a . Skutek dobry;
b) doświadczenia nad wypośrodkowaniem stężenia nowo wypuszczonych przez firmę „A zot" środków mszyco- bójczych „N ik o tan “ i ..N ikotan B “ . W poleconych przez fabrykę stężeniach (0,5 i 1%) ta k jeden, jak i drugi śro
dek n i e d a j e zadaw alających rezultatów . Dopiero przy użyciu 1,5% roztworu otrzym ano dobre wyniki.
Środek ten jest jednak za drogi. 100 litrów roztworu podanej mocy kosztuje ca 20.— zł;
c) doświadczenia nad tępieniem gąsienic przy pomocy F o r e s t i t u . Gąsienice słabo owłosione giną w krót
ce — włochate — po jakim ś czasie;
d) wypróbowanie F orestitu do zwalczania mszyc. Skutek b. dobry. Mszyce pokryte woskową wydzieliną (mszyce kapustnych) giną dopiero po pew nym czasie;
e) doświadczenia nad zwalczaniem gąsienic b r z ę c z a k a a g r e s t o w e g o przy pom ocy py łu tytoniowego, zm uszanego pół na pół z wapnem palonym w proszku — przez opylanie po rosie. Skutek dobry.
f) laboratoryjne p róby nad tępieniem w o ł k a z b o ż o w e g o przy pom ocy niemieckiego środka „N aak i“ . W brew twierdzeniu literatu ry niemieckiej — skutek — biorąc pod uwagę nadm iar środków, jaki w praktycznym zwalczaniu nigdy nie może mieć miejsca — negatyw ny;
g) laboratoryjne próby nad działaniem środków , , S i x “ i „W ołkin“ (Fmy Universum) przy tępieniu wołka zbo
żowego. Owady, które dostaną choćby trochę środka
giną w mniej lub więcej krótkim czasie. Owady nie do
sięgnięte tym i środkam i — przy działaniu tylko samych gazów nie giną.
h) badanie fizycznych właściwości m i e s z a n i n c i e c z y bordoskiej z karbolineum DKM Fm y „A zot".
Mieszanina t a jednak musi być natychm iast po sporzą
dzeniu użyta. Do użytkow ania tej cieczy nadają się przede wszystkim opryskiwacze z autom atycznym m ie
szadłem.
i) laboratoryjne p ró b y o k r e ś l a n i a s t o p n i a d e g e n e r a c j i z i e m n i a k ó w przez badanie kłę
bów (próba miedziowa), miareczkowanie odczynu so
ków oraz założenie poletka kontrolnego w ogrodzie Stacji. W yniki referowano na zjeździe fitopatologów w Wilnie.
9. P o r a d n i c t w o :
W okresie spraw, z b a d a n o 1229 nadesłanych okazów chorych wzgl. uszkodzonych roślin, w czym było: r o ś l i n r o l n i c z y c h 579 — o g r o d n i c z y c h 535 — l e ś n y c h 96 o r a z 19 o z n a c z e ń c h w a s t ó w . We wszystkich tych w ypadkach wydano orzeczenia piśmienne.
Ilość porad ustnych, udzielanych w czasie lustracji szkółek, badania szkodnika n a miejscu, w czasie pokazów i wykładów itp.
n i e b y w a r e j e s t r o w a n a . Ilość ta , licząc skromnie, wynosi parę set odpowiedzi.
Powyższe nie obejm ują piśm iennych odpowiedzi na zapy
tan ia w sprawie przyrządzania cieczy bordoskiej itp. (wysłano około 250 pisanych na maszynie przepisów o przyrządzaniu cieczy bordoskiej oraz około 1000 przepisów o przyrządzaniu w y
ciągu tytoniowego (także i poza teren działalności Stacji).
10. O g ó l n y s t a n z d r o w o t n o ś c i k u l t u r u p r a w n y c h :
Z c h o r ó b o znaczczniejszym praktycznym znaczeniu w ystąpiły: głównie na pszenicy, owsie i jęczmieniu, chwościk burakow y, jesienią na zasiewach ozimych rdze: na życie — Puc- cinia dispersa — na pszenicy — Pucc. tritic in a — na jęczmieniu — Pucc. sim plex — m ączniak traw n a pszenicy i jęczmieniu, gnicie owoców.
Z e s z k o d n i k ó w zasługują na wymienienie: mszyce, pluskw a burakow a, nem atody buraczane, na zasiewach ozimych m uchy heska i szwedzka, na drzewach owocowych gąsienice mo
tyli: nam iotnika jabłoniowego, kuprówki rudnicy, prządki pier
ścienicy i brudnicy nieparki oraz korówka wełnista.
III. P r a c e p r o p a g a n d o w o - o ś w i a t o w e .
W porozumieniu z Urzędem Wojewódzkim zorganizowano z j a z d w Poznaniu r e f e r e n t ó w r o l n y c h przy Starost
wach, ogrodników powiatowych i drogomistrzów, na którym po wygłoszeniu referatu przez p. dra Ruebenbauera z Urzędu Wojewódzkiego p t. „Ustawowe powinności władz admini
stracyjnych w ochronie roślin“ — omówiono akcję zwalczania wszystkich chorób i szkodników, nakazanych ustaw ą oraz roz
dano ulotki i plak aty dotyczące ich zwalczania.
Wygłoszono odczyty:
O c h o r o b a c h i s z k o d n i k a c h s a d ó w : N a zebranu Pow. Tow. Ogrodni
czego w Ś r o d z ie ...2 godz. — 70 słuchaczów ,, ; zebraniu Pow. Tow. Ogrodni-
niczego w Kościanie . . . . 2 godz. — 65 ,, kursie Ogrodn. Rolniczym
w S z a m o t u ł a c h ... 4 „ — 46 ,, zebr. Zrzeszenia Posiadaczy
Sadów w Starołęce . . . . 2 60 ,, kursie P. R. w W yrzysku 2 . , , 170 ,; zebr. Tow. Ogród. Działko
wych w Górczynie . . . . 2 ,, 70 ,, kursie dla Przełożonych gmin
zbiór, w /m ... 2 x p o 2 g. 180 ,, kursie Ogrodniczym w Janowcu 2 godz: — 46 ,, kursie Rolniczym dla wojska
w Poznaniu 56
,, zebr. Tow. Produc. Owoców
w P o z n a n i u ... 23
Rocznik o chrony roślin, I I I . 3
O c h o r o b a c h i s z k o d n i k a c h r o l n i c z y c h : N a zebraniu Pow. Oddz. W. T. K. R. w Przemęcie (3 godz. —
200 słuchaczów)
Na zebraniu Pow. Oddz. W. T. K. R. w Rawiczu (2 godz. — 80 słuchaczów)
Oprócz powyższego wygłoszono referaty: o chorobach i szkodnikach chmielu oraz urządzono pokaz opryskiwania chmielników—na zebr. Tow. Chmielarskiego w Nowym Tomyślu i w Glinnie (4 godz. — 26 osób), — o chorobach i szkodnikach bur. cukrowych na zebraniu w sprawie ochrony buraka w Po
znaniu.
N a zjeździe fitopalogów w Wilnie wygłosił inż. Kuryłło referat: „ P ró b y określania stopnia degeneracji ziemniaków przez badanie kłębów".
A r t y k u ł ó w i o d p o w i e d z i u m i e s z c z o n o : W Poradniku Gospodarskim — 15 (15 art. i 4 odp.).
W Gazecie Rolniczej — 1
W Dzienniku Urzędowym K uratorium Okręgu Szkolnego Po
znańskiego — 1 arty k u ł o chrabąszczu majowym, jego szko
dliwości i zwalczaniu.
Oprócz wspomn. już wyżej pokazu opryskiwania chmiel
ników przeprowadziła Stacja wspólnie z referatem Ogrodnictwa W. I. R. 2 pokazy pielęgnacji drzew owocowych (cięcie koron, opryskiwanie) w Janow cu pow. Żnin i w Przemęcie pow.W olsztyn.
W y d a n o d r u k i e m u l o t k i :
O m ączniaku amerykańskim, o kile kapuścianej, o m ączniaku traw , o oprzędziku prążkow anym , o grzybku Ascochyta pisi.
W ydano katalog ziemniaków rakoodpornych, uznanych wraz z opisem odmian, cenami oraz odezwą Izby, nawołującą do upraw y ziemniaków rakoodpornych. K atalog ten rozesłano w ilości 8000 egz. wszystkim sołectwom i obszarom dworskim.
W ydano nakładem Izby broszurę p t. „Zgorzel korzeniowa siewek buraczanych" — w opracowaniu inż. Kuryłły.
IV. P r a c e b a d a w c z e .
Zostały częściowo omówione w doświadczalnictwie.
V. P r a c e z l e c o n e p r z e z M i n i s t e r s t w o R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h .
a) Przesłano drowi Krasuckiemu zapotrzebowanie na ulotki o gryzoniach, chrabąszczu majowym oraz o tarczówce.
b) prof. Garbowskiemu przesłano sprawozdanie z działal
ności Stacji za rok 1930—32 oraz osobno sprawozdanie za rok 1933 do druku w Rocznikach Ochrony Roślin.
c) Przesłano prof. Garbowskiemu wykaz dziel, broszur itp . znajdujących się w bibliotece Stacji a także zestawienie prac tu t. Stacji.
d) Przesłano prof. Garbowskiemu wykaz chorób za rok 1933 oraz wykaz szkodników drowi Ruszkowskiemu.
e) Drowi Leszczenko przesłano opracowanie zbadanych przez tu t. Stację fungicydów.
f) Drowi Ruszkowskiemu przesłano m apę pojaw u korówki wełnistej na terenie woj. poznańskiego w roku 1933.
g) Prof. Huppenthalow i — opinię do projektu norm uzna
wania ziemniaków.
h) Wydziałowi Chorób Roślin w Bydgoszczy — okresowe sprawozdanie o stanie zdrowotności k u ltur roślinnych odnośnych chorób pochodzenia grzybkowego — a drowi Ruszkowskiemu — odnośnie szkodników owadzich wraz z kartkam i rejestracyjnym i.
i) Przesłano prof. Prüfferowi m apę pojaw u chrabąszcza majowego w br. wraz z wykazem punktów obserwa
cyjnych.
j) W opracowaniu jest m apa pojawu korówki wełnistej w br. dla dra Ruszkowskiego.
Inż. A. Kuryłło.
3*
W ŁODZI.
I. O r g a n i z a c j a p r a c y s t a c j i .
1. S k ł a d p e r s o n a l n y i p o d z i a ł f u n k c y j . D r K o n s t a n t y S t r a w i ń s k i — Kierownik Stacji.
Ogólne kierownictwo prac, prowadzenie działu szkodników roślin, propaganda, organizacja akcyj walki ze szkodnikami i chorobam i prócz rak a ziemniaczanego, organizacja do
świadczalnictwa .
I n ż . F o r t u n a t B a y k o w s k i — inspektor do spraw ziemniaczanych.
Prowadzenie całokształtu prac związanych z w alką z rakiem ziem niaczanym . Pomoc w pracach Stacji.
M g r K a l i n a Ż e 1 a z o w s k a - P r ą d z y ń s k a — asy
sten tk a Stacji.
Prowadzenie działu chorób roślin. Pomoc w pracach Stacji.
Prowadzenie dziennika porad i działu rejestracji chorób i szkodników. Sporządzanie zbiorów naukowych i prepa
ratów do dem onstracji.
T a d e u s z D r y m e r — in stru k to r Stacji. (Zatrudniony do 1. X I. 1934)
Pomoc w pracach Stacji. Prowadzenie kancelarii. Prowadze
nie pokazów walki ze szkodnikam i i chorobam i, organizacja wystaw.
J a d w i g a S t r a w i ń s k a — bezpłatna in stru k to rk a Stacji.
Pomoc w pracach Stacji. Prowadzenie dzienników facho
w ych czynności personelu n a terenie. Kancelaria.
2. I l o ś ć w y j a z d ó w s ł u ż b o w y c h p e r s o n e l u . W okresie sprawozdawczym odbyto wyjazdów na teren województwa 100, na co zużyto 158 dni wyjazdowych.
Poza ty m kierownik Stacji brał udział w zjeździć pracow ni
ków Stacyj Ochrony Roślin w Wilnie oraz w konferencji w Mo
rach.
Poszczególni pracownicy mieli następujące ilości dni w y
jazdowych:
D r K. Straw iński — 57 dni, Inż. F. Baykowski — 81 dni,
Mgr K. Żelazowska-Prądzyńska — 10 dni, Tadeusz D rym er — 10 dni.
3. O r g a n i z a c j a s i e c i k o r e s p o n d e n t ó w . W okresie sprawozdawczym Stacja, na podstawie decyzji Prezydium Izby Rolniczej, opierała swoją pracę na terenie, na współpracy z agronom ami powiatowymi (12 osób), którzy m ają w program ie pracy, jako bezpośredni zakres działania, również prowadzenie walki ze szkodnikam i i chorobami.
Agronomi byli więc przede wszystkim korespondentam i Stacji w ścisłym znaczeniu tego słowa. Poza ty m wciągnięci zostali do współpracy instruktorzy ogrodnictwa w 7 powiatach (łaski, kaliski, radomszczański, sieradzki, kolski, łęczycki i koniński), gdyż w innych powiatach dział ogrodniczy nie jest obsadzony, dalej in struktorki K. G. W. ze wszystkich powiatów (12 osób), instruktorzy P. R. w 8 powiatach (kaliski, kolski, koniński, łęczycki, radomszczański, piotrkowski, turecki i wie
luński).
Oprócz wymienionych korespondentów Stacja w spółpra
cowała ze szkołami rolniczymi w Czarnocinie (pow. łódzki), Dobryszycach (pow. radomszczański), Kościelcu (pow. kolski), Jeżewie (pow. brzeziński), Popowie (pow. turecki), Sędziejowi
cach (pow. łaski), W itowie (pow. piotrkowski), z Zakładam i Rolniczo-Doświadczalnymi w Kościelcu i Topoli-Błoniu.
Stałych więc korespondentów Stacja w okresie sprawozdaw
czym m iała 48, rozsianych po całym terenie. Sieć koresponden
tów według powiatów układa się jak następuje: w pow. brze
zińskim 3, kaliskim 4, kolskim 6, konińskim 4, łaskim 4, łę
czyckim 5, łódzkim 3, piotrkowskim 4, radomszczańskim 5, sie
radzkim 3, tureckim 4, wieluńskim 3.
Sieć korespondentów składająca się z wyżej wymienionych ogniw służyła Stacji do umożliwienia docierania do terenu, gro
