Nr- 7 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 169
W A R SZ A W A OKOPOWA 1»
W y ł ą c z n i k i s a m o c z y n n e
dl a n a j w y ż s z y c h n a p i ę ć i mocy
K o m p l e t n e w y p o s a ż e n i a
urzgdzeń rozdzielczych w ysokiego i niskiego n a p ię c ia
W y ł ą c z n i k i s a m o c z y n n e
do o c h ro n y siln ikó w i o b w o d ó w św ietlnych o ra z urzg d ze n ia d la c a łk o w ite j a u tom a tyzacji ruchu e le ktryczn e g o
A p a r a t y e l e k t r y c z n e
d l a g ó r n i c t w a i h u t n i c t w a
C a łk o w it e w y p o s a ż e n ia e l e k t r y c z n e
do d ź w ig ó w po rtow ych, suw nic i d źw ig ó w p rzem ysłow ych, urzgdzeń tra n s p o rto w y c h i t. p.
A p a r a t u r a e le k t r y c z n a d l a o k r ę t ó w N a s t a w n i k i i o p o r n i k i
s p e c j a l n e d la tra k c ji e l e k t r y c z n e j
WŁASNE LAB O R ATO R JU M
DO 1.250.000 V
Z e s z y t N r 9/36
,Przeglgdu Elektrotechnicznego"
w y d a n y z o k a z ji Z ja z d u E lek
try k ó w , k tó ry o d b y ł się w W iln ie w d niach 3 0 .5 — 1.6. 1 9 3 6 r.
z a w i e r a n a s t ę p u j ą c e r e t e r a t y :
Sekcja naukowa.
Warunki możliwości zastąpienia długiej linji elektrycznej sztucznym układem. O cieplnym spółczynniku Indukcyjnoścl cew ek. Usuwanie w yładow ań krawędziowych przy badaniu m aterjałów Instalacyjnych i kabli. Szkolnictwo elektrotechniczne według nowego ustroju. Nauczanie urządzeń elektrycznych w gimnazjach elektrycznych. Warsztaty elektrotechniczne gimnazjum elektrycznego. Kierunek tele
techniczny i radjotechnlczny w Gimnazjum elektrycznem.
Nauczanie fizyki w Liceach elektrycznych.
• Sekcja elektryfikacyjna.
Uwagi o zakresie uprawnień nada wanych z mocy art. 1 ustawy elektrycznej. Linje dalekosiężne prądu zmiennego. Aktualne zagadnienia taryfowe zakła
dów elektrycznych. Ochrona urządzeń elektrycznych od prze
pięć atmosferycznych. Ograniczanie prądów zwarć. W p ływ rozbudowy sieci w ysokiego napięcia na kształtowanie się systemów zabezpieczeń selektywnych. Burze i przepięcia w polskich sieciach elektrycznych w ysokiego napięcia w r.
1935. Turbinowe siłownie parowe. Siły wodne w P ° lsc®- 0 wyborze najodpowiedniejszego typu turbin wodnych dla zakładów o spadkach zachodzących w Wileńszczyźnie.
^ k c j a przem ysłow a.
Statystyka porażeń elektrycznych w Polsce za r. 1934 i ich analiza na tle naszych przepisów bezpieczeństwa. Statystyka porażeń elektrycznych w Polsce za r 1935 I ich analiza na tle naszych przepisów bezpieczeństwa. Organizacja bezpieczeństwa pracy zagranicą 1 w Polsce. Elektryfikacja przemysłu włókienniczego^ Elek
tryfikacja portowych nabrzeżnych urządzeń
Przeładunko
wych Gospodarka elektryczna w papierniach. Zastosowanie elektryczności w przemyśle cukrowniczym.
Sekcja trakcyjna.
Trakcja elektryczna w Polsce. Komunikacja publiczna w Wilnie. NoWy środek komunikacyjny - trolejbus. W spółczesne sposoby zaopatrywania kolei w energję elektryczną dla trakcji.
Sekcja telekom unikacyjna.
Urządzenia prostownikowe zasi- lalace dla central telegraficznych. Badanie czułości odbiorników radiotelegraficznych. O możliwościach usuwania za
kłóceń pochodzących od trakcji elektrycznej^ O P,om'arz®
Dradu em isyjnego metodami chwilowych obciążeń. Znie
kształcenie nielinjowe mikrofonów w ę g to w ^ b . Kuliste rezo
natory piezoelektryczne. Podstawy fizyczne geom e rycznej ontyki elektronów oraz jej zastosowania w technice i nauce.
Teorja sprzężenia zwrotnego w odbiornikach. Interferencje w superheterodynach.
Z esz yt z a w ie ra około 2 5 0 stron druku
C e n a z e s z y t u 3 zł.
dla p ren u m erato ró w .W ia d o m o ś c i E le k tro te ch n icz n y ch ' c e n a ulgowa łqcznie z przesyłkq — z ł . 2 . —
U w a q a: Za zaliczeniem pocztowem pisma nie wysyłamy.
Należność za zeszyt prosimy przesyłać wyłącznie za pośred
nictwem P. K. O. konto Nr. 363 z adnotacją na o d w ro u e blankietu nadawczego: „za zeszyt 9-ty „P. E. . W tym w y
padku zbędne jest przesyłanie specjalnego zamówienia. Dla uniknięcia pom yłek prosimy o czytelne podawanie nazwiska i adresu.
K O M I S J A W Y D A W N I C Z A
T O W . B R A T N IE J P O M O C Y
S T U D E N T Ó W P O L IT E C H N IK I W A R S Z A W S K IE J
W A R S Z A W A , P O L N A 3.
G M A C H P O L I T E C H N I K I . T E L E F O N 8 - 8 2 - 6 0
= G O D Z I N Y S P R Z E D A Ż Y 1 3 — 15 =
P o le c a z w yd a w n ictw w łasnych następ ujq ce naukow e z działu . E L E K T R O T E C H N IK A ■
D r e w n o w s k i K. P r o f. „Podstawy techniki kich napięć", str. 1 4 8 ...zł.
D r e w n o w s k i K. P rof. „Materjały I uktady Izolacyjne wys. nap." str. 160 . ..
Jezierski E. „Transformatory", str. 265 . „ Monkiewicz T. „Maszyny komutatorowe
pr. zmiennych", str. 256...
N a d o t H. „Uzwojenia tworników maszyn elektr. pr. stałego, str. 347 . . . ., Naoel O. „Badanie maszyn elektrycz
nych pr. stałego" str. 297 . . . „ Novak K. Prof. „Uzwojenia tworników
maszyn el. pr. stałego", str. 176 ,, Podoskl R. Prof. „Tramwaje i koleje
elektryczne cz. I. I II. str. 856 ,, Pożaryskl M. Prof. „Naukowe podstawy
elektrotechniki", str. 369 . . . . ,,
„Pom iary elektryczne w tech
nice", str. 1 5 8 ...
„Maszyny elektryczne i prosto
wniki", str. 303... „
„Teorja prądów szybkozmien- nych", str. 239...
Staniewicz L Prof. „Podstawy elektro
techniki", str. 323 ... ,•
„Teorja prądów zmiennych", str. 464 ...
Trechclńsk! R. Prof. „Obliczanie linlj te le g raficz n yc h", str. 34 . . . ,,
„Tablice z telefonji", cz. I. i II. • • „
„Obliczenie te le fo nu ", Str. 19 . .
„O b w o d y n ib y us ta lo n e ", str. 19 ,
„O bliczenie ilości o rg a n ó w p o łąc ze n io w y ch ", str. 4 6 ...
„Telefonia automatyczna", cz.
I i II, str. 5 9 ...
„.Translacje telefoniczne" cz. I i li, str. 1 0 9 ...
„Teletechnlka — Aparaty prze
nośne", str. 2 7 ... .
„Fale ustalone w obwodach
elektr.", str. 6 1 ... , d zieła
wyso- 6.80
3.00 20.60
12.00
12.00
18.00
5.20
6.00
6.40 5.20 16.00
5.20
5.20 28.00
0,40 2.00 1.20 2.20 4,40 4.80 20.60
2.80 4.00
o ra z z M A T E M A T Y K I,
G E O M E T R JI, F I Z Y K I ,
C H E M J I,
M E C H A N IK I i ł. d.
NA Ż Ą D A N IE W Y S Y Ł A M Y B E Z P Ł A T N I E O B S Z E R N E , O P IS O W E K A
T A L O G I. U K A Z U J Ą C Y C H S IĘ N A R Y N K U K S IĘ G A R S K IM
D Z I E Ł N A U K O W O - T E C H N I C Z N Y C H
Z a m ó w ie n ia p o c z to w e z a ła tw ia m y o d w r o tn ie .
VtBk
Wyposażenia
rowerowe motocyklowe
samochodowe BOSCH
p e w n o ś ć j a z d y
G e n e r a l n e p r z e d s t a w i c i e l s t w o : | | S
e~ T
e~ H
aW a r s z a w a , M a r s z a ł k o w s k a 17
t e l e f o n 5 5 4 - 6 0
C E N T R A L N E BIURO S P R Z E D A Ż Y P R ZE W O D Ó W
„ C E N T R O P R Z E W Ó D “
Spółka z ogr. odp.
W A R S Z A W A , M A R S Z A Ł K O W S K A 8 7 . T e l . 0 . 4 2 - 8 5 , 0 . 4 2 - 8 6 , 0 . 4 2 - 8 7
PRZEWODY IZOLOWANE
Z F A B R Y K K R A J O W Y C H W W Y K O N A N I U PRZEPISOWEM, OZNACZONE ŻÓŁTĄ NITKĄ S. E. P.
N a sta w n ik prqdu sta łe g o z re g u la c jq o b ro tó w
G e n e r a t o r y p r q d u t r ó j f a z o w e g o m a ł y c h m o c y (d o 1 5 k V A ), M a s z y n y p r q d u s t a ł e g o i p r z e t w o r n i c e ,
S i l n i k i r e p u l s y j n e m a ł e j m o c y , S y r e n y a l a r m o w e .
S z l i f i e r k i e l e k t r y c z n e , T r a n s f o r m a t o r y ,
A y t o m a t y r o z r u c h o w e ,
A p a r a t y e l e k t r y c z n e do suwnic, dźw igów i żóraw i,
N a s t a w n i k i , e l e k t r o m a g n e s y h a m u l c o w e , w y t q c z n i k i k r a ń c o w e i t - P - .
R o z r u s z n i k i i r e g u l a t o r y o b r o t ó w d o s i l n i k ó w w i ę k s z y c h m o c y (po- nod 1 0 0 K M )
W Y T W Ó R N I A A P A R A T Ó W E L E K T R Y C Z N Y C H
K. i W. P U S TO ŁA
Spółka Komandytowa
W A R S Z A W A , M A Z O W I E C K A 11. T E L 5-03-30
STR. 172 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E ® Nr 7
P R Z Y S T Ą P I L I Ś M Y
d o s e r y j n e j p r o d u k c j i s iln ik ó w t r ó j f a z o w y c h z w a r t y c h z r e g u l a c j ą b i e g u :
D W U U Z W O J E N I O W Y C H Z PRZEŁĄCZALNEMI BIEGUNAMI
p r o s t y r o z r u c h d o w o l n a o b u d o w a
n i s k a c e n a
O D A
W A R S Z A W A
Z ł o t a 6 8
t e l e f o n y
260 - 05 , 287-60
O D D Z I A Ł Y
I P R Z E D S T A W I C I E L S T W A :
C h o r z ó w , K rz y w a 7, tel. 407-85Ł ó d ź ,
P io trk o w s k a 128, tel. 205-84L w ó w ,
H a lic k a 20. tel. 107-40K r a k ó w ,
Ś w . Ja n a 18, tel. 120-91W iln o ,
B o s a c z k o w a 5, tel. 12-77P o z n a ń ,
P I. S p is k i1,
tel. 37-78G d y n ia ,
Ś w ię to ja ń s k a 59G d a ń s k ,
P a r a d i e s g a s s e 35,tel. 266-27
B y d g o s z c z
T o r u ń ,
Ż e g la rs k a 31B ia ły s to k
R ó w n e
T R A N S F O R M A T O R Y G E N E R A T O R Y
S I L N I K I P R . Z M I E N N E G O
w ó z k ó w e l e k t r y c z n y c h
i
l o k o m o t y w e l e k t r y c z n y c hA K U M U L A T O R Y
N A K Ł A D 3 0 0 0 E G Z E M P L A R Z Y • C E N A Z E S Z Y T U 1 Z Ł . 2 0 G R .
W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E
M I E S I Ę C Z N I K P O D N A C Z E L N Y M K I E R U N K I E M P R O F . M. P O Ż A R Y S K I E G O R e d a k t o r : in ż . e l e k t r . W ł o d z i m i e r z K o t e l e w s k i • W a r s z a w a , ul. K r ó l e w s k a 15. Tel. 5 2 2 - 5 4
R O K I V • L I P I E C 1 9 3 6 R. • Z E S Z Y T 7
Treść zeszytu 7-go: 1.
URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE KOLEJKI2.
URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE W POJAZDACH MECHANICZNYCH4.
DZIAŁ BEZPIECZEŃSTWA PRACY.5.
NOWINYLINOWEJ NA KASPRO W Y WIERCH
inż.-el. T. Kuliszewskl.
inż.-el. St. Hulanicki. 3.
REKLAMY ŚWIETLNEinż. M. W odnickl.
ELEKTROTECHNICZNE. 6. SKRZYNKA POCZTOWA.
Urzqdzenia elektryczne kolejki linowej
K a s p r o w y W ie r c h . na
Inż. el. TADEUSZ KUUSZEWSKI.
(D o k o ń cz e n ie).
w łasn e j e le k tro w n i. ¿Przew od y n ato m iast głów nego s iln ik a nap ę d ow eg o S g nie m ogą b y ć p rz e łą cza n e , gdyż m oc tego s iln ik a jest w i ę k s z a od m o c y p rą d n ic y w łasn e j e le k tro w n i.
S iln ik g łó w n y S g p rz y łą c z o n y jest do szyn z b io rcz ych p rz y p o m o cy sam oczynnego w y łą c z n i
k a nadm iaro w o -z an iko w eg o W g . W y łą c z n ik ten o d łącza s iln ik p rz y w z ro ście p rą d u do 160 A , albo też p rz y z an ik u n a p ię c ia na szynach zbiorczych.
U r z ą d z e n ia e le k t r y c z n e
J a k to już b y ło zaznaczone n a p op rzed nich s ch em atach (rys. 7 i 9), do każdej z m a sz yn o w n i p rąd e le k try c z n y d o p ro w ad z o n y jest oddzielnie.
P o n ie w a ż obie te m asz yn o w n ie są c a łk o w ic ie do sieb ie podobne, — o m ó w im y w ię c t y lk o j e d n ą z nich.
N a ta b lic a c h ro zd z ie lcz ych , z n ajd u jących się w k a b in a c h m o to rn icz y ch obu o d c in k ó w tra s y k o lejk i, p rą d zostaje ro zd z ie lo n y na poszczególne ob w o d y. R o z m ie szcz e n ie p rz y rz ą d ó w p o m ia ro w y c h oraz w y łą c z n ik ó w na ta b lic y ro zd zielczej m aszy
n o w n i p o k az an e jest na rys. 10. N a rys. 11 p o d an y jest schem at u k ła d u p o łą cze ń p rz e w o d ó w d la s il
n ik ó w n a p ę d o w y c h oraz d la o b w o d ó w p o m o c n i
c z ych i z ab ez p ieczających . S c h e m a t te n o m a w ia ć b ęd ziem y, z a cz yn ając od t a b l i c y rozdzielczej
(od g ó ry schem atu).
D o p ro w a d z e n ie ene rg ji e le k try c z n e j z tra n sfo rm ato ra zasilające g o TW do szyn z b io rcz ych ta b lic y ro zd zielczej d o k o n an e z o sta ło b e z p o śre d nio t. j. bez z asto so w an ia ja k ic h k o lw ie k d o d a tk o w y c h w y łą c z n ik ó w lub o d łą c z n ik ó w za tab licą . M o c p o b ie ra n ą przez z n a jd u ją cy się w ru ch u siln ik n a p ę d o w y w sk a z u je w a t o m i e r z z a łą c z o n y je dno fazo w o p rzed szynam i zb io rczem i ta b lic y ro z dzielczej. O b w ó d p rą d o w y w a to m ie rz a z a s ila n y jest przez tra n s fo rm a to re k p rą d o w y .
D o p rz e łą c z a n ia o b w o d ó w m a sz y n o w n i z tra n sfo rm ato ra T W na s z y n y z b io rcz e w ł a s n e j e le k tro w n i z ap aso w ej słu ż y p rz e łą c z n ik P, przy- czem je st on t a k z ałą czo n y, że u m o ż liw ia p rz e łą czanie ty lk o n a p ę d o w e g o s iln ik a p om o cniczeg o S p (o m niejszej m o cy) oraz o b w o d ó w z ab e z p ie cz a ją
cych. P r z e w o d y do ś w ia tła o raz p rz e w o d y z ap a
sow e (re z e rw a ), m ogą b y ć ró w n ie ż p rz e łą c z a n e z tra n s fo rm a to ra zasila ją ce g o n a sz y n y zbiorcze
R y s . 10.
R o z m ie sz cz e n ie p rz y r z ą d ó w n a t a b lic y ro z d z ie lcz ej jed nej z m a sz yn o w n i.
Z a n ik n a p ię c ia na szyn a ch z b io rc z y c h z d a rz y ć się
może w s k u te k uszko d zen ia ź ró d ła p rąd u , albo też
w s k u te k p rz e r w y p rz e w o d ó w d o p ro w a d z a ją c yc h .
W y łą c z e n ie w y łą c z n ik a W g może b y ć s p o w o d o
w a n e ró w n ie ż p r z e r w ą w o b w o d z ie n a p ię c io
w y m w y łą c z n ik a ; o b w ó d te n n o si n a z w ę obw odu
prądu b ezp ieczeń stw a. W o b w ó d p rą d u b e z p ie
c z e ń s tw a w łą c z o n y jest (w p o łą c z e n iu szerego-
w e m ) szereg w y łą c z n ik ó w p lt p,, p 3, Wl, w : i t. p.,
STR. 174 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E •
Nr.
7R y s . 11.
C a łk o w it y u k ła d p rz e w o d ó w e le k tr y c z n y c h d la jed nej m a sz y n o w n i (o z n a cze n ia w te k ś c ie ).
Nr. 7 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 175
6 Unik cjtówny
R y s . 12,
U rz ą d z e n ie n a p ę d o w e jed n e j m a s z y n o w n i (o z n a c z e n ia w te k ś c ie ).
k tó re służą do p rz e r y w a n ia o b w o d u p rą d u b e z p ie cz e ń stw a bądź rę czn ie, bądź też a u to m a tycz nie.
P o d o b n y w y łą c z n ik n a d m ia ro w o - z a n ik o w y Wp p rz e w id z ia n y je st ró w n ie ż i d la s iln ik a p o m o c
niczego Sp , — z tą t y lk o ró żnicą, że w y łą c z e n ie jego następuje nie p rz y 160 am p e rach , le cz p rz y 80 A . K o n s tru k c ja obu w s p o m n ia n y c h w y łą c z n i
k ó w n a d m ia ro w o - z a n ik o w y ch W g i W p jest tego rodzaju, że jed nocześn ie z ic h w łą c z e n ie m n a s tę puje z a łą cz e n ie w ła ś c iw y c h o b w o d ó w p rą d u b e z p ie c z e ń s tw a oraz la m p e k s y g n a ło w y c h L g i L p ; la m p k i te w skazu ją, k tó r y z w y łą c z n ik ó w jest z a
łączo n y. J e d n o c z e s n e z a łą c z e n ie obu w y łą c z n ik ó w W g i W p je st u n i e m o ż l i w i o n e , b o w ie m o b w o d y b e z p ie c z e ń stw a oraz o b w o d y n a p ię c io w e p o d trz ym u jące z a p a d k i ty c h w y łą c z n i
k ó w p rz ech o d z ą d o d a tk o w o przez s p e c ja ln y p rz e łą c z n ik Pb o b w o d ó w p rą d u b e z p ie cz e ń stw a — w sp ó ln y d la obu w y łą c z n ik ó w W g i W p , M o ż n a w ię c w łą c z y ć t y l k o ten silnik, n a k tó re g o ob
w o d y n a s ta w io n y je st p rz e łą c z n ik P b . Je ż e li p rz e łą czn ik Pb p rz e c h y lo n y jest w p ra w o (rys. 10), to n astaw io n e są o b w o d y s iln ik a g łów neg o; je śli n a
SUnik p o m o c n ic zy to m iast p rz e łą c z n ik Pb p rz e c h y lo n y jest w lew o ,
— w łą c z y ć m o żn a t y lk o s iln ik p om o cniczy.
W p ie rw s z y m p rz y p a d k u p o łączo n e b ę d ą ze sobą w p rz e łą c z n ik u Pb n astę p u jące s ty k i (rys. 11):
13 i 3; 20 i 5; 21 i 6; 22 i 8; 12 i 25 oraz 10 i 24.
W p rz y p a d k u zaś drugim p o łączo n e b ę d ą ze sobą s ty k i: 13 i 1; 9 i 15; 11 i 16; 22 i 17; 12 i 29 oraz 10 i 28.
W s z y s t k ie p rz e w o d y ta b lic y rozdzielczej, z w y ją tk ie m k a b li d o p ro w a d z a ją c yc h p rą d do s iln i
k ó w , p rz yłą c z o n e są do specjalnej l i s t w y z a
cisko w ej, k tó re j z a c is k i p o n u m e ro w a n e są lic z b a m i od 1 do 31. O d ty c h z a c is k ó w p rz e w o d y b iegną dalej — wg. przeznaczen ia.
D o p ro w a d z e n ia p rą d u do s iln ik ó w w y k o n a n e są w p o sta ci k a b l i p ro w a d z ą c y c h p rą d b ez p o śre d n io z w y łą c z n ik ó w — z p o m in ię cie m lis tw y z acisko w e j, p rz ycz e m do g łów neg o s iln ik a b iegnie k a b e l 3 X 95 m m 2, do s iln ik a zaś pom o cniczego — 3 X 35 m m 2. P r z e w o d y te p rz yłą c z o n e są do s iln i
k ó w Sg oraz Sp poprzez am p e ro m ierze oraz re g u la to ry o b ro tó w R O g i R O p . D o sp ra w d z a n ia n a p ię c ia słu ż y w o lto m ie rz z tró jfa z o w ym p rz e łą c z n i
k ie m w ty c z k o w y m ,
Widok z boku
U ktad k ot
STR. 176 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E
U r z ą d z e n ia n a p ę d o w e .
K a ż d y o d cin e k k o le jk i posiada, ja k już zazna
cz yliśm y, w ła s n ą m aszynow n ię, w k tó re j u s ta w io ne są s iln ik i n a p ę d o w e w ra z z h am u lcam i oraz p rz e k ła d n ia m i o b ro tó w i k o ła m i n a p ę d z ające m i lin y — n a p ę d o w ą oraz pom ocniczą.
N a rys. 12 p o k az an e jest c a łk o w ite urzą d ze nie n ap ę d o w e z a in stalo w a n e w m aszyno w n i.
S k ła d a się ono zasadniczo z t r z e c h części: z e społu s iln ik a głów nego, zespołu s iln ik a p o m o cn i
czego oraz k ó ł n a p ę d z ający ch lin y w ra z z p rz e k ła d n ią zębatą. C a łe u rząd zen ie u staw io n e jest na trw a ły c h fu n d am en tach b e to n o w ych . W sp o m n ia n e trz y części u rząd zen ia napę dow eg o o m ó w im y p o ko leń
Z e sp ó ł s iln ik a głów nego s k ła d a się z tró jfazo
w eg o s iln ik a asynchroniczneg o S g, na w a le k tó re go z jednej s tro n y u m o c o w a n y je st w y łą c z n ik o d ś ro d k o w y R w , z drugiej zaś s tro n y — k o ło h a m u l
c o w e k g. D an e s iln ik a głów nego są n astę p u jące : m oc 88 K M (65 k W ) ; 380 V , 126 A , 725 obr/min.
D an e w ir n ik a są n a stę p u jące : n a p ię cie — 227 V , p rą d 177 A ; sp raw n o ść s iln ik a 9 3 % , cos qp = 0,85.
O b o k s iln ik a głów nego um ieszczona jest ram a s ta lo w a R g , w k tó re j u m o co w a n e są d źw ig nie oraz szczęki d w ó ch h a m u lc ó w — e le k try cz n e g o e g i od
środ ko w eg o h g. U g ó ry na ram ie osadzony jest e le ktro m ag n e s E g w łą c z o n y do z a c is k ó w s iln ik a i w y z w a la ją c y szczęki h a m u lca e le k try c z n e g o e g.
Szcz ęki obu ham u lcó w o b c h w ytu ją koło h a m u l
c o w e kg, p rz ycz e m szczęki ham u lca e le k try c z n e go eg w y z w a la n e są na drodze e le k try c z n e j — z c h w ilą w łą c z e n ia p rą d u do s iln ik a ; szczęki h a m u lca odśro d ko w eg o h g w y z w a la n e są ręcznie.
D ź w ig n ia h a m u lca lig zahacza się o zap ad kę zg (rys. 11), k tó r a może b y ć w y z w o lo n a w sposób d w o jak i, a m ia n o w ic ie : albo przez re g u la to r o d ś ro d k o w y rg — w w y p a d k u , g d y b y licz b a o b ro tó w s iln ik a w z ro s ła n ad m iern ie, alb o też rę czn ie (w r a zie nagłej p o trz e b y) — p rz y p o m o cy lin k i s ta lo w ej l g , k tó re j rą c z k a um ieszczona jest w k a b in ie m otorniczego.
O p ró cz zah a m o w an ia s iln ik a w y z w o le n ie z a p a d k i zg spo w oduje — zapom ocą w y łą c z n ik a w 5- — p rz e rw ę w ob w o dzie p rą d u b e z p ie cz e ń stw a i u n ie ru ch o m ie n ie s iln ik a napędow eg o.
P rz e d łu ż e n ie w a łu s iln ik a g łów neg o w p r o w a dzone jest do s k rz y n k i p rz e k ła d n io w e j B g (rys. 12) t. zw. „ p r z y s t a w k i” , w k tó re j zapom o cą p rz e k ła d n i zębatej następuje zm niejszenie ob ro tów . N a w y s ta ją c y m z p rz y s ta w k i w a le osadzone jest sprzęgło k ło w e S k , k tó re p rz y p o m o cy d źw ig ni ręcznej ds może b y ć w łą c z o n e do urząd zen ia n a pędzającego lin y.
Po d o b n ie w y k o n a n y jest zespół s iln ik a p om o c
niczego — z tą ty lk o różnicą, że s iln ik te n n ie p o siad a na s w y m w a le w y łą c z n ik a o d środ ko w eg o;
zastępuje go p rz y c is k n o żn y P n u m ieszczon y w k a b in ie m otorniczego. Po z a te m zam iast sp rzę g ła k ło w e g o zasto so w an o tu sprzęgło ta rc io w e st . O z n a cz e n ia d la s iln ik a pom ocniczego p o d ane na rys. 12 są ta k ie same, ja k dla s iln ik a głów nego — z tą t y lk o ró żnicą, że u d ołu p o szczeg óln ych lite r p o d a n y je st zn acz ek „p”. D a n e s iln ik a pom ocniczego S p są n a stę p u jące : moc 40 K M (30 k W ) , 380 V , 60,5 A , 725 obr/m in; dane w ir n ik a : n a p ię cie 228 V , p rą d ,84 A ; sp raw n o ść s iln ik a 9 1 ,5 % , cos qp = 0,83.
U rz ą d z e n ie n ap ę d z ające obie lin y — n a p ę d n ą i p om o cn icz ą — w y k o n a n e je st w p o s ta c i k o n s tru k c ji sta lo w e j z ło żysk am i, w k tó ry c h o b ra c a ją się: w a ł O ! z osadzonem i na n im d w o m a k o ła m i z ęb atem i z, i z2; w a ł Ck z d w o m a k o ła m i z ę b ate m i z 3 i z4, sprzężonem i ze sobą, p rz y c z e m k o ła te m o gą b y ć p rz e su w a n e na w a le 0 2 p rz y p o m o c y rę c z nej d źw ig ni dr , oraz d w a k o ła z ęb ate z s i z 6 — o sa
dzone na w a ła c h 0 3 i O v
W a ł 0 3 n a p ę d z a n y jest s iln ik ie m g łó w n y m S g przez sprzęgło k ło w e Sk i n ap ę d z a p rz y p o m o cy p rz e k ła d n i k ó ł d a s z k o w y c h z 3 i z 3 k o ło m3; k o ło m 3 sprzężone jest z k o łe m z 5 i n ap ę d z a lin ę n a- p ę d n ą \ x. S z y b k o ś ć lin y tej — o ile jest ona nap ę d zan a s iln ik ie m g łó w n y m — w y n o s i 5 m/sek. W a ł O , n a p ę d z a n y jest przez sprzęgło t a r c io w e
Sts iln ik ie m p o m o cn icz ym S p i n a p ę d z a p rz y p o m o cy p rz e k ła d n i k ó ł z ę b a ty c h z 3 i z6 k o ło m^,
n a pę dzające linę p o m o c n i c z ą 12; k o ło m 2 sprzężone jest z k o łe m zc. S z y b k o ś ć lin y p om oc
niczej w yn o si 1,25 m/sek. J e ż e li p rz y pom ocy d źw ig n i dr p rz e su n ie m y oba k o ła z ęb ate z 3 i z 4 w ten sposób, a b y sp rz ę g ły się ze sobą k o ła z ęb a
te z 4 i z 2 (p rzyczem ro zsp rzegną się k o ła z 3 i z6), w ó w c z a s s iln ik p o m o cn icz y n a p ę d z ać b ę d zie k o ło , nap ę d zające lin ę napędną. W ty m w y p a d k u w y łą c z y ć n a le ż y sprzęgło Sk s iln ik a g łów neg o; s z y b k o ść lin y napędn ej w y n o s ić będ zie w ó w c z a s r ó w nież 1,25 m/sek.
O p ró cz w s p o m n ia n y c h w y ż e j k ó ł z ę b a ty c h i n a p ę d z a ją c y c h lin y, w k o n s tru k c ji s ta lo w e j w m o n to w a n e są d w a ham ulce rę czn e n 3 i n 2, k tó re u ru cham iane są z k a b in y m o torn iczego zap om o cą od p ow iedn ich dźw igni — każdo razow o p rz y z a trz y m y w a n iu się w a g o n ik ó w n a stacji. S z c z ę k i ty c h h a m u lc ó w o b c h w y tu ją w ie ń c e h 3 i h 2, um ieszczone n a o b w o d ach k ó ł irij i m 2 n a p ę d z a ją c y c h lin y . K o ła te p o siad ają r o w k i do p ro w a d z e n ia lin napędnej i pom o cniczej.
N a rys. 13 p o k a z a n y jest zesp ół s iln ik a g łó w nego w ra z z h a m u lcam i i p rz y s ta w k ą p rz e k ła d n io w ą . Z t y łu za s iln ik ie m g łó w n y m u m ieszczon y jest s iln ik p o m o cn icz y — n ie w id o c z n y na zdjęciu ; w i doczne są m. in.: ele k tro m ag n e s E p oraz sprzęgło s t . O z n a cze n ia n a ry s . 13 o d p o w ia d a ją śc iśle ozna
czeniom na rys. 12.
P ró c z ta b lic y rozdzielczej, d w ó ch rą c z e k z lin k a m i (eg i e p — rys. 13) do h a m u lc ó w rę czn ych oraz d w ó ch d ź w ig n i do h a m u lc ó w k ó ł n a p ę d z a ją cych, w k a b in ie m o to rn icze g o znajduje się c a łk o w ita a p a r a t u r a ro z ru c h o w a , k o n tro ln a oraz s yg n aliz acyjn a, a także ź ró d ła p rą d u d la o b w o d ó w te le fo n ic z n y c h i syg n a liz a c y jn yc h . D o a p a r a tu r y tej n ależą:
1. d w a re g u la to ry o b ro tó w R O g i R O p (rys.
11) — do u ru c h a m ia n ia s iln ik ó w g łó w n e g o i po
m o cniczeg o; o p o rn ik i t y c h re g u la to ró w — ze w z g lę d u na b. duże w y m ia r y u s ta w io n e są o d d z ie l
nie — w m a sz yn o w n i;
2. w s k a ź n ik ja z d y (lis tw a w s k a ź n ik o w a ) — w y k o n a n y w p o s ta c i lis tw y , p o k tó re j p o s u w a się w s k a z ó w k a ; w s k a z ó w k a ta sp rzę g n ięta je st zapo
m o cą p rz e k ła d n i z k o łe m na p ę d z ające m lin ę n a
p ę d n ą (wzgl. linę p o m o cn icz ą) i p rz e s u w a się p o
lis tw ie w m iarę p rz e s u w a n ia się w a g o n ik ó w po
lin a c h no śnych. P o n ie w a ż na lis tw ie zaznaczon e
są z a ró w n o stacje k ra ń c o w e , ja k i poszczególne
Nr - 7 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 177
w ie ż e p o d p o ro w e , — m o to rn ic z y może zaw sze z o rje n to w a ć się, gdzie w danej c h w ili znajd ują się
— n a tra s ie — w a g o n ik i;
3. s z y b k o ś c io m ie rz w s k a z ó w k o w y , w s k a z u ją c y szyb kość ja z d y w a g o n ik ó w w danej c h w ili;
4. szyb k o ścio m ie rz sam o p isz ący — do re je s tro w a n ia z m ia n szyb ko ści, z ja k ą o d b y w a się jazda;
5. p u lp it z u m ieszczon em i n a nim a m p e ro m ie rza m i dla obu s iln ik ó w oraz la m p k ą s y g n a ło w ą Ls ; la m p k a ta z ap ala się, gdy s iln ik stoi, lub też g dy biegnie p rz y z w o ln io n y c h o b ro tach (poniżej 200 ob r/m in);
6. p rz y c is k n o żn y P„, z astę p u ją cy dla s iln ik a pom o cniczego w y łą c z n ik o d ś ro d k o w y R w ;
7. p rz y c is k p, do p rz e r y w a n ia o b w o d u p rą d u b e z p ie c z e ń stw a — ce le m n a ty c h m ia s to w e g o z a
trz y m a n ia s iln ik a ;
8. p rz e k a ź n ik P w u ru c h a m ia n y z k a b in y w a gonika i p r z e r y w a ją c y o b w ó d p rą d u b e z p ie cz e ń stw a;
9. ta b lic a syg n a liz a c y jn a i te le fo n icz n a oraz 10. ź ró d ła p rą d u w p o sta ci:
— a k u m u la to ra 6 V , dla te le fo n u głów nego,
— a k u m u la to ra 6 V , d la p rz e k a ź n ik a Pw ,
— b a te rji suchej 6 V d la te le fo n u p o m o cn icz e
go, oraz /
— b a te rji suchej 6 V dla d z w o n k a do m asz y
n o w n i i na p e ro n y.
R y s . 13.
W id o k z esp o łu g łó w n e g o s iln ik a n a p ę d o w e g o u sta w io n e g o n a s ta c ji s iln ik o w e j n a T u r n ia c h M y ś le n ic k ic h ,
(o z n a c z e n ia w te k ś c ie ).
R e g u la to r y R O g i R O p o b ro tó w s iln ik ó w g łó w nego i p o m o cn icz eg o są ta k w y k o n a n e , że op rócz re g u lo w a n ia o b ro tó w s iln ik a p o z w a la ją n a zm ianę k i e r u n k u o b ro tó w siln ik a . P r ó c z teg o k a ż d y re g u la to r o b ro tó w p o siad a trz y p o m o cn icz e k o n t a k t y kj, k 2 i k 3, w zgl. k 4 k, i k 0; k o n t a k t y te są z w a rte , g d y re g u la to r y o b ro tó w znajdują się w p o ło ż e n iu ze ro w e m . G d y s iln ik je st w ru c h u (re g u la to r o b ro tó w n ie sto i na zerze), k o n ta k t k 3 (wzgl.
k„) jest o t w a r t y ; jed no cześn ie o t w a r t y je st jed en z k o n ta k tó w k 4 lub k 2 (wizgi. k 4 lub k 5) — zależn ie
od k ie ru n k u o b ro tó w siln ik a. K o n t a k t y te, ja k zo
b a c z y m y dalej, służą do p rz e łą c z a n ia o b w o d ó w p rą d u b ez p ieczeń stw a.
Z a b e z p ie c z e n ia i s y g n a liz a c ja .
Z p ośród zab ezpieczeń m e ch an icz n ych k o le jk i o m ó w iliśm y a u to m a ty c z n y h a m u le c um ieszczony na w ó z k u w a g o n ik a i u ru c h a m ia n y rę czn ie z k a b i
n y w c e lu z a trz y m a n ia w a g o n ik a lub a u to m a ty c z nie n a w y p a d e k z e rw a n ia się lin y napędnej, — oraz ham u lce s iln ik ó w — rę czn e i o d środ ko w e.
Z p ośród zab ezpieczeń e l e k t r y c z n y c h o m ó w io n y zo stał h am u lec e le k try c z n y , k tó r y h a
m uje s iln ik ty lk o w ra z ie z a n ik u (b ra k u ) n a p ię c ia na z a cisk a ch siln ik a. Z a h a m o w a ć w ię c s iln ik n a p ę d o w y n a drodze e le k try c z n e j m ożem y, p r z e r y w a ją c o b w ó d p rą d u b e z p ie cz e ń stw a — w s k u te k czego, ja k w ie m y , w y łą c z ą w y łą c z n ik i z an ik o w e W g wzgl. W p , p rz e ry w a ją c d o p ły w p rą d u do s il
n ika.
R o z p a trz m y n a stę p n ie poszczególne o b w o d y p rą d u b e z p i e c z e ń s t w a w w y p a d k u , g dy p r a cuje g łó w n y s iln ik n a p ę d o w y. P o w ra c a ją c do sch e m atu, p od aneg o na rys. 11, w id z im y, że o b w ó d p rą d u b e z p ie cz e ń stw a przebiega, ja k n astęp u je:
p rą d b e z p ie cz e ń stw a d o p ły w a z jednej faz y szyn z a s ila ją cy c h p op rzez w y łą c z n ik z a n ik o w y W g do z acisk u 4 lis t w y z acisko w e j na ta b lic y ro z d z ie l
czej, skąd p ły n ie dalej p rz ez w y łą c z n ik w 3 h a m u l
ca o d środ ko w eg o, — przez z acisk 3 ta b lic y ro z d zielczej, — p rz ez z w a rte s ty k i 3 i 13 p rz e łą c z n ik a P b , — przez z acisk 13, — p rz y c is k p 4 w k a b in ie m otorniczego, p rz y c is k p 2 (w m asz yn o w n i), — przez z w a rte z a c is k i 14 i 19, przez w y łą c z n ik p rz e k a ź n ik a P w , przez p rz y c is k p 3 (na p e ro n ie ), — po- czem r o z g a ł ę z i a się n a d w ie g a ł ę z i e — do w y łą c z n ik ó w w 3 i w 4. J e d n ą z ty c h g ałę zi s ta n o w i n a stę p u ją c y o b w ó d : w y łą c z n ik w 3, z acisk 20, z w a rte s ty k i 20 i 9 p rz e łą c z n ik a P b , — z acisk 9, —- w y łą c z n ik w lf — z a c is k 10, — z w a rte s ty k i 10 i 24 p rz e łą c z n ik a P b , — z acisk 24, — k o n ta k t k 4 w re g u lato rz e o b ro tó w R O g, — z acisk 27, — z w a rte s ty k i w w y łą c z n ik u W g i w re s z c ie c e w k a n a p ię c io w a w y łą c z n ik a z a n ik o w e g o W g.
D r u g a gałęź o b w o d u p rą d u b e z p i e c z e ń s tw a b ieg n ie p rzez w y łą c z n ik w 4 — z a c is k 21 — z w a rte s ty k i 21 i 11 p rz e łą c z n ik a Pb — z acisk 11
— w y łą c z n ik w 2, — z acisk 12, — z w a rte s ty k i 12 i 25 p rz e łą c z n ik a Pb , — z a c is k 25, k o n ta k t k 2 w r e g u lato rz e R O g , — z acisk 27 i dalej — p odobnie, ja k w sp o m n ian a w y ż e j gałąź p ie rw sz a . G a łę z ie te z a m y k a ją o b w o d y p rą d u b e z p ie cze ń stw a .
O b ie te g ałę zie w p u n k ta c h 5 i 6 z w a rte są o b w o d e m d o d a tk o w y m p rzez w y łą c z n ik o d ś ro d k o w y R w o sad zony na w a le s iln ik a głów nego. Po z a te m , a b y w y łą c z n ik z a n ik o w y W g m ożna b y ło w łą c z y ć w ó w c z a s ty lk o , g dy re g u la to r o b ro tó w R O g sto i n a zerze, — z a c is k i 26 i 27 d o d a tk o w o są z w a rte k o n ta k te m p o m o c n ic z ym k 3 w re g u la to rz e o b ro tó w .
N a rys. 14 p o k a z a n e je st r o z w i n i ę c i e o b w o d ó w p rą d u b e z p ie c z e ń stw a d la s iln ik a g łó w nego.
N a le ż y d o d a tk o w o om ó w ić, gdzie się znajdują i ja k są p rz e r y w a n e s ty k i w y łą c z n ik ó w (p r z e r y w a cz y) Wj, w 2, w 3 i w 4. W y ł ą c z n ik i w 4 i w 2 um iesz
czone są n a sta c ji s iln ik o w e j na T u r n ia c h M y ś lę -
STR. 178 W I A D O M O Ś Ć E L E K T R O T E C H N I C Z N E Nr. 7
nickicih ob ok lin n o śnych i w y łą c z a n e są zapotmocą w y s tę p u dj wzgl. d2 w w ó z k u w a g o n ik a (rys. 11) — z c h w ilą , g dy w a g o n ik znajduje się już na p ero nie.
W y łą c z n ik i w 4 i vf, w y łą c z a ją ob w ód p rą d u b ez p ie cz e ń stw a ty lk o w ó w cz as, gdy s iln ik jest jeszcze w ruchu, t. j., g dy re g u lato r o b ro tó w ROg nie stoi n a zerze i m a jed en z k o n ta k tó w — k, lub k 2 o tw a rty .
W y łą c z n ik i w 3 i w, znajdują się p o obu k o ń ca ch lis t w y w s k a ź n ik o w e j; w y łą c z e n ie jednego z ty c h w y łą c z n ik ó w n a stąp i w ó w cz as, g dy w y s tę p d, w s k a z ó w k i um ieszczonej na lis tw ie w s k a ź n ik o w e j zbliża się do p u n k tu k rań co w e g o lis tw y , co ozna
cza, że w a g o n ik znajduje się w od leg ło ści m n iej
szej, niż 30 m e tró w od stacji k o ń cow ej i biegnie
1. p rz y c is k d la syg n a liz o w a n ia odjazdu — do m a sz yn o w n i i na p e ro n y;
2. te le fo n g łó w n y do p o ro z u m ie w a n ia się z w a g o n ik ie m i z drugą sta cją tegoż o d c in k a tra sy , d z w o n e k do o d b ie ra n ia s y g n a łó w oraz d w a p r z y c is k i: b ia ły — do n a d a w a n ia s y g n a łó w i c z e rw o n y ( S O S ) — do p rz e rw a n ia — w ra z ie p o trz e b y — o b w o d u p rą d u b e z p ie c z e ń stw a p rz y p o m o c y p rz e k a ź n ik a P
WJ
3. telefon p o m o cn icz y do p o ro z u m ie w a n ia się w raz ie z e rw a n ia się lin y napędnej lub in n y c h o k o liczno ści. N a le ż y zaznaczyć, że o b w ó d p rą d u s ta łeg o 6 V , zasilające g o p rz e k a ź n ik Pw u tw o rz o n y jest z jednej s tro n y przez uziem ione lin y nośne, z drugiej zaś — p rzez lin ę napędną. Z tego też
z sz yb k o ścią niep rzep iso w ą. A b y u n ik n ą ć s k u tk ó w p rz e rw a n ia s ty k ó w w y łą c z n ik a w 3 w zgl. w 4 — w p o sta ci w y s k o c z e n ia w y łą c z n ik a zan iko w eg o W g,
— lis tw a p o siad a u rząd zen ie w łą c z a ją c e d zw o nek z c h w ilą , gdy w a g o n ik zbliży się do stacji k ra ń c o w e j n a odległość, m niejszą od 80 m. S ły s z ą c sygnał d zw o n k a, m o to rn ic z y w in ie n z m n i e j s z y ć szyb
kość ru c h u w a g o n ik a cz te ro k ro tn ie — do 1,25 m/sek. Je ż e li m o to rn ic z y tego nie uczyni, — to w ó w c z a s w y łą c z n ik w 3 w zgl. w 4 p rz e rw ie obw ód p rą d u b e z p ieczeń stw a. P r z y zm niejszonej cz te ro k ro tn ie szyb ko ści ru ch u w a g o n ik a w y łą c z n ik od
ś ro d k o w y Rw z w ie ra sw e s ty k i, u n ie m o żliw ia ją c w ten sposób p rz e rw a n ie o b w o du p rą d u b e z p ie c z e ń s tw a zapom ocą w y łą c z n ik ó w w 3 lub w 4. P ró c z tego d la syg n a liz o w a n ia zm niejszonej szyb kości w a g o n ik a n a p u lp ic ie z ap ala się zielo na la m p k a s yg n a ło w a Ls .
O b w o d y p rą d u b e z p ie cz e ń stw a d la s iln ik a p o m ocniczego są p o d o b n e do o p isan ych w yżej o b w o d ó w tegoż p rą d u d la s iln ik a głów nego, — z tą ty lk o ró żnicą, że w y łą c z n ik o d śro d k o w y R w z a
stą p io n y je st tu p rzez p e d a ł no żn y P n. P e d a ł ten m o to rn ic z y n a c isk a w ó w c z a s, g dy zam ierza u ru cho m ić silnik pom ocniczy, oraz w ó w cz as, gdy o trz y m a sygnał, że w a g o n ik zbliża się do stacji k ra ń c o w e j (p rzy n ap ę d z an iu lin s iln ik ie m p o m o c
n iczym ). W czasie no rm alneg o b ieg u s iln ik a p o m ocniczego p rz y c is k no żn y P n w in ie n b y ć niena- c iska n y.
W o b w o dzie p rą d u b e z p ie cz e ń stw a um iesz
c z o n y jest d o d a tk o w o p rz e k aź n ik , k tó r y w w y p a d k u p r z e r w y tego o b w o d u daje a k u s ty c z n y i o p ty c z n y syg n ał a la rm o w y (w k ab in ie m o torn icze go z a
p a la się c z e rw o n a ż a ró w k a i d zw o n i d zw onek).
N a t a b lic y syg n aliz acyjn ej i telefon icznej u m o to rniczeg o um ieszczone są;
w z g lęd u w s z ys tk ie p ro w a d z e n ia lin y napędnej, ja k : ro lk i na w ie ż a c h p o d p o ro w ych , z a c z e p y n a w ó z k a c h w a g o n ik ó w oraz o b w o d y k ó ł n a p ę d z a ją c y c h są i z o l o w a n e w z g lę d e m ziem i. P o z a te m n a tym o b w o dzie p ro w a d z o n e są ro z m o w y z te le fo n ó w g łó w n ych . R o z m o w a z te le fo n ó w p o m o cn icz ych m oże b y ć p ro w a d z o n a na o b w o d z ie u tw o rz o n y m z lin no śnych z jednej s tro n y i lin y p om o cniczej — z drugiej. L in a p o m o cnicza jest, o c z y w iś c ie , r ó w n ie ż iz o lo w a n a od ziem i. T e le fo n y : g łó w n y i p o m o cn icz y z a in sta lo w a n e są p ozatem na obu s ta cjach k ra ń c o w y c h i w łą c z a n e są ró w n o le g le do te le fo n ó w w k a b in a c h m o to rn iczych .
P r ó c z p o w y ż sz yc h urząd zeń s y g n a ło w y c h w ie że c i e (rys. 1) p o siad ają w ia tro m ie rz e — t. j. u rz ą d zenia, k tó re d ają o d p o w ie d n i syg n a ł w k a b in ie m o torn icze go — w w y p a d k u , g d y s iła w ia t r u osiąg
nie ta k ą w a rto ś ć , że w a g o n ik (w s k u te k w y c h y le n ia go p rzez p a rc ie w ia tru ) m ó głby, p rz e ch o d z ąc ob ok w ie ż y , u d e rz y ć o nią. M o to r n ic z y w in ie n w ó w c z a s zm niejszyć szyb kość w a g o n ik ó w w zgl. n a w e t je z a
trz ym ać.
N a zak ończenie p od ajem y, że p rą d do z a s ila n ia in s ta la c ji o ś w ie tle n io w e j sta cji śro d k o w e j na T u rn ia c h M y ś le n ic k ic h oraz sta cji w y jś c io w e j w K u ź n ic a c h c z e rp a n y jest z szyn z b io rc z y c h ta b lic y rozdzielczej górnego o d c in k a tra s y i m oże b y ć p rz e łą c z o n y — n ie z a le ż n ie od tego, n a ja k ą sieć załączo ne są s iln ik i n a p ę d o w e — z s ie c i m iejsk iej na szyn y zbiorcze w ła s n e j e le k tro w n i z ap aso w ej — p rz y p o m o cy p r z e ł ą c z n i k a , um ieszczonego n a ta b lic y ro zd zielczej w ła sn e j e le k tro w n i (rys. 8).
O ś w ie tle n ie na sta cji k o ń c o w e j na K a s p r o w y m W ie r c h u zasilane je st z d o d atk o w e j p rą d n ic y p r ą du sta łe g o o m o c y 4 k W , 110 V , n apę dzan ej s iln i
k ie m b e n z y n o w y m o m o cy 6 K M .
Nr. 7 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 17?
Urzqdzenia elektryczne
w pojazdach m echanicznych.
Inż.-el. St. HULANICKI.
(C ią g d a lsz y)
3. „ M a g n e t a " o n i e r u c h o m e j c e w c e i n d u k c y j n e j i n i e r u c h o m y m m a g n e s i e , a w i r u j ą c y m p r z e ł ą c z n i k u m a g n e t y c z n y m .
U k ła d m a g n e ty c z n y „ m a g n e ta " tego ty p u p o k a z a n y jest n a rys, 28. S k ła d a się on z n ie ru ch o m eg o m agnesu M g o raz n ie ru ch o m eg o rd z e n ia ł, na k tó r y m n a w in ię ta jest c e w k a in d u k c y jn a
Ci.
D o m agnesu sta łe g o p rz y m o c o w a n e są d w a n a b ie g u n n ik iUj
iu 2,
— • zaś do rd z e n iai
— d w ie n as a d yu s
iu 4.
R d z e ńf
oraz n a s a d y rd z e n ia w y k o n a n e są z c ie n k ic h b la sz ek ż e la z n yc h , iz o lo w a n y c h od sie b ie p a p ie re m . M ię d z y n a b ie g u n n ik a m iu 4
iu ,
oraz n asa d a m iu 3
iu 4
w iru je osadzo-R y s ,
28.
U k ła d m a g n e ty c z n y „m a g n e ta "
o w iru ją c y m p rz e łą c z n ik u m a g n etycz n ym .
n y n a w a łk u „ m a g n e ta ”
p r z e łą c z n ik m a g n e ty c z n y ;
isto tn ą część tego p rz e łą c z n ik a s ta n o w ią o sad zone na jego o b w o dzie d w ie ż elaz n e p ły t k iP j
ip 2,
Z m i a n y k ie r u n k u stru m ie n ia m ag n etycz n eg o , pod k tó re g o w p ły w e m z n ajd u je się c e w k a in d u k c y jn a
C i,
w y w o ły w a n e są w n a s tę p u ją c y sposób: w p o ło ż e n iu p o k az a n e m n a ry s.2 8 -a
stru m ień m a g n e ty cz n y , w y c h o d z ą c z b ieg u na p ó łn o cn eg o m agnesuM g,
p rz e c h o d z i przez n a b ie g u n n iku 4
o raz sz cz elin ę p o w ie tr z n ą do p ły t k ip
, stąd zaś — przez d rugą sz cz elin ę p o w ie tr z n ą — do n a s a d y rd z e n iau 3,
p rz e n ik a ją c n a s tę p n ie przez rd zeń I w p r a w o . Z rd z e n ia
i
s tru m ień p rz e n ik a d a le j przez jego n asa d ęu 4,
przez sz cz elin ę p o w ie trz n ą do p ły t k ip 2,
stą d zaś przez sz cz elin ę p o w ie tr z n ą do n a b ie g u n n ik au„,
p o czem w r a c a do b ie g u n a p o łu d n io w e go m agnesuM g.
P o o b r ó c e n i u się p rz e łą c z n ik a o k ą t 90° w k ie r u n k u w ir o w a n ia (p o ło ż e n ie
b —•
rys.28)
ob ieg s tru m ie n ia m a g n etycz n e g ou le g a z m ia n ie .
Ś le d z ą c d ro g ę s tru m ie n ia , s p o strz eż em y ła tw o , że p rz eb ie g a on o b e c n ie przez rd z eń ! c e w k i in d u k c y jn e j w l e w o ; k ie r u n e k s tru m ie n ia m a g n e ty c z nego w c e w c e u le g ł zatem z m ia n ie już po o b ró ce n iu się p r z e łą c z n ik a o 90°. Z tego w y n ik a , że w cza sie jed n eg o o b ro tu w a łk a „m a g n e ta ", na k tó r y m o sa d zo n y je st p rz e łą c z n ik m a g n e ty c z n y , u z y sk u je się w c e w c e in d u k c y jn e jC i
c z t e r o k r o t n ą z m ia n ę k ie ru n k u s tru m ie n ia m a g n etycz n eg o , co p o z w a la n a c z te ro k ro tn e w y t w o r z e n ie w y s o k ie g o n a p ię c ia w m a g n ecie .Z ja w is k a e l e k t r y c z n e z ach o d z ą ce w „m a g n e c ie "
są w ty m w y p a d k u z u p e łn ie id e n ty c z n e , ja k i w m ag n etach , p o p rze d n io o p isan ych , sch em a t zaś p o łą c z e ń jest z u p e łn ie p o d o b n y, ja k n a ry s. 22 *).
Z p o w o d u b. n ie w ie lk ie j m a sy w iru ją c e g o p rz e łą c z n ik a m ag n etycz n eg o „ m a g n e ta " o m a w ia n e g o ty p u n a d a ją się szczególniej do s iln ik ó w sz y b k o b ież n y ch .
P r z e ry w a c z
w m a g n eta ch tego ty p u — s to s o w a n y c h do s iln ik ó w sz y b k o b ie ż n y c h — ze w z g lę d u na b. dużą ilo ść p rz e rw (p rz y 4 000 obr/m in w a łu s iln ik a — ok. 66 p rz e rw na sek u n d ę), p o siad a in n ą c o k o lw ie k k o n s tr u k c ję od p rz e r y w a c z y p o p rze d n io o p isan ych , ró ż n ią c się od n ic h tern, że ru ch o m a jego część (m ło te c z e k ) p o sia d a b. m a łą b e z w ła d ność. W y k o n a n ie tego ro d za ju p rz e ry w a c z a w id z im y n a rys. 29; s k ła d a się on z c y lin d ry c z n e g o g n iazdag,
o sa d z o n ego n a p o k r y w ie „m a g n e ta ", p rz ycz em gniazdo to m oże b y ć o b ra ca n e o n ie w ie lk i k ą t — w celu zm ian y c h w ili z ap ło n u w siln ik u . W e w n ą t r z g niazda
g
u m o co w a n e są: n ie ru ch o m ek o w a d e łk o k 2 o sad zone na iz o lo w an e j od g niazda o p r a w ie 1 oraz m ło te c z e k k ; w y k o n a n y w k s z ta łc ie p ła s k ie j sp rę ż y n y , p rz y m o co w a n e j do s p rę ż y n y
s.
Je d n y m sw y m k o ń ce m sp rę ż y n as
p r z y tw ie rd z o n a jest do gniazda, drugim zaś —• o p ie ra się o sp e cjaln eg o k s z ta łtu p ły t k ę m. U m o c o w a n a na w a łk u„m a g n e ta " p ły t k a
m
w ir u je w ra z z nim , o d c h y la ją c w o k re ś lo n y c h m o m en ta ch m ło te c z e k od k o w a d e łk a . P ły t k at,
o sad zona n a ośce o, u trz y m u je z a ró w n o s p rę ż yn ę s, ja k i m ło te c z e k w o d p o w ie d n ie m p o ło żen iu .4. „ M a g n e t a " o w i r u j ą c y c h m a g n e s a c h , w y t w a r z a j ą c e j e d n o c z e ś n i e e n e r g j ę e l e k t r y c z n ą d o o ś w i e t l e n i a .
N a z a k o ń cz e n ie opisu „m a g n e t" p o d a m y b u d o w ę „ m a g n e t” o w ir u ją c y c h m agnesach, w y t w a r z a ją c y c h jed n o cz e śn ie p rą d do o ś w ie tle n ia i u ż y w a n y c h w s iln ik a c h jed n o cylin - d ro w y c h —- np. w m o to c y k la c h .
P o n ie w a ż w y t w a r z a n a w ty c h „m a g n e ta c h " ener- gja e le k try c z n a słu ży n ie ty lk o do w y w o ły w a n ia z ap ło n u m ieszan k i, lecz ró w n ie ż do z a s ila n ia in s ta la c ji o ś w ie tle n io w e j pojazdu m e ch an iczn eg o , — „m a g n e ta " te r ó ż n i ą się p o d w z g lę d eh b u d o w y od o m ó w io n y c h p o p rze d n io .
B u d o w a „m a g n e ta " tego ro d z a ju p o k a z a n a jest n a rys.
30. S k ła d a się ono z d w ó c h c z ę ś c i ; p ie rw s z a z n ic h — w i d o cz n a n a rys.
3 0 -a
— p rz y m o c o w a n a jest n i e r u c h o m o do o b u d o w y siln ik a , p rz yc z e m m oże o n a b y ć o b ra c a n a o n ie w ie lk i k ą t celem z m ia n y c h w ili z ap ło n u . D ru g a n a to m ia st część „m a g n e ta ” (ry s.30-b)
w y k o n a n a w k s z ta łc ie k o ła z am ac h o w eg o osad zo n a je st n a w a le s iln ik a i o b e j m u j e w s p o m n ia n ą w y ż e j część n ie ru ch o m ą . R o z p a tr z m y b liż e j o b ie te cz ę ś ci „m a g n e ta ” .*) P o r. z esz yt 5/1936 r. „ W . E . " , str. 122.
R y s . 29.
W id o k p rz e r y w a c z a do
„m a g n e ta " o w ir u ją c y m p rz e łą c z n ik u .
STR. 180 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • Nr. '
N i e r u c h o m a część „m a g n e ta " (rys. 30-aj s k ła d a się z ta r c z y
t,
do k tó re j p rz ym o co w a n o 6 ż e la z n yc h r d z e ni f 1, f 2, f 3, f4, f 5 i i fi. N a rd z en iu f 4 n a w in ię te są u z w o je n ie w y s o k ie g o n a p ię c ia i u z w o je n ie n isk ieg o n a p ię c ia c e w k i in d u k c y jn e j C i. N a rd z e n ia c h f, i i. n a w in ię te są c e w k i Cs,R y s . 30.
W id o k „m a g n e ta " o w iru ją c y c h m agnesach, w y tw a rz a ją c e g o jed n o cze śn ie en erg ję e le k tr y c z n ą do o św ie tle n ia .
w k tó r y c h w y tw a rz a n a jest en e rg ja e le k try c z n a , z a s ila ją ca in s ta la c ję o ś w ie tle n io w ą pojazdu. R d z e n ie I, , l 4 i f 6 n ie p o s ia d a ją żadnego u z w o je n ia i służą je d y n ie do z a m k n ię c ia m a g n e ty cz n y ch o b w o d ó w p o z o sta ły c h rdzeni.
P o z a te m n a ta r c z y
t
u m iesz cz o n y jest p r z e r y w a c z , s k ła d a ją c y się z o d iz o lo w a n eg o od ta r c z y k o w a d e łk a k 2 oraz osadzonego n a osi m ło te c z k a k 4, w y k o n a n e g o w k s z ta łcie d w u ra m ie n n e j dźw igni. M ło te c z e k p rz y c is k a n y jest do k o w a d e łk a p ła s k ą sp rę ż y n ą s i łą c z y się przez n ią e le k t r y c z n ie z ta r c z ą
t.
O p ró cz p rz e ry w a c z a oraz rd z en i z u z w o je n ia m i n a ta r c z y o sad zo n y jest k o n d e n s a to r C .R u c h o m a część „m a g n e ta " (rys. 3'0-b), w y k o n a n a jest w k s z ta łc ie k o ła zam ach o w eg o kz, p rz ycz em na w e w n ę tr z nej stro n ie sw ego o b w o d u p o siad a ona trz y m ag n esy sta łe
M g
oraz sześć n a b ie g u n n ik ó wu.
C zęść ru ch o m a osadzonaty c h n a rd z e n ia c h c e w k a c h siłę e le k tro m o to ry c z n ą . C e w k i C s p o łą c z o n e są b ez p o ś red n io z in s ta la c ją o ś w ie tle n io w ą pojazdu, o b w ó d zaś c e w k i in d u k c y jn e j C i z a m y k a się p rzez p rz e ry w a c z i k o rp u s „m a g n e ta ". W p e w n y c h c h w ila c h w y stęp, z n a jd u ją c y się n a p ia ś c ie
m,
n a c is k a n a ra m ię mło-R y s . 32,
W id o k „m a g n e ta " o w ir u ją c y c h m agnesach.
te c z k a k 4 i o d su w a go od k o w a d e łk a . G w a łt o w n ie z a n ik a ją c y (d z ię k i ró w n o le g le w łą cz o n e m u do s t y k ó w k 4 i k 2 kon- d a n s a to ro w i C ) p r ą d oraz w y w o ła n y p rz eze ń s t r u m i e ń m e g n e ty cz n y w z b u d z a w y s o k ie n a p ię c ie w e w tó rn e m u z w o jen iu c e w k i in d u k cy jn e j, co w y w o łu je z a p ło n m ie s z a n k i w c y lin d rz e siln ik a.
P o n ie w a ż „m a g n e ta " tego ty p u sto so w a n e są p rz y s il
n ik a c h j e d n o c y l i n d r o w y c h , z b y te c z n y sta je się z a tem ro z d z ie la cz i d la teg o też w tó r n e u z w o je n ie c e w k i in d u k c y jn e j p o łą c z o n e jest w ty m w y p a d k u b ez p o ś red n io ze św ie c ą w c y lin d rz e . N a rys. 31 i 32 p o k a z a n e są „m a g n e ta "
tego w ła ś n ie ty p u w w y k o n a n iu w y t w ó r n i z a g ra n icz n y c h .
P o r ó w n a n i e s y s t e m u z a p ł o n u b a t e r y j n e g o z z a p ł o n e m p r z y p o m o c y „ m a g n e t a " .
P o o m ó w ien iu svste m u z ap ło n u b a te ry jn e g o oraz s y stem u z ap ło n u p rz y p o m o cy „m a g n e t", p o ś w ię c im y k ilk a s łó w p o r ó w n a n i u obu ty c h sy ste m ó w z ap ło n u — w z a leż n o ści od lic z b y o b r o t ó w s iln ik a .
W zesz ycie 3/1936 r. „ W . E . " na str. 68 o m ó w io n e z o s t a ły z ja w is k a e le k try c z n e , z ach o d z ą ce w c e w c e in d u k c y j
nej p rz y z a p a la n iu b a te ry jn e m —- p rz y w z r o ś c i e o b ro tó w s iln ik a p o n a d p e w n ą g ra n icę. Z w r ó c iliś m y w ó w c z a s u w ag ę, że o ile o b ro ty s iln ik a w z ro sn ą ta k d a le ce , że czas w ja k im p ły n ie p rą d w p ie rw o tn e m u z w o je n iu c e w k i, sta je się z b y t k ró tk i, a b y stru m ień m a g n e ty c z n y w rd z e n iu c e w k i z d ą ż y ł c a łk o w ic ie się w z b u d z ić, —■ w ó w c z a s w y s o k ie n a p ię c ie w y tw a rz a n e przez c e w k ę z a c z y n a się z m n i e j s z a ć . Z tego w y n ik a , że p rz y z a p ło n ie b a te r y jn y m z a p a la n ie zach od zi n a j ł a t w i e j p rz y n i s k i c h o b ro ta c h s il
n ik a. Z e w z ro stem n ato m ia st lic z b y o b ro tó w s iln ik a z a p ło n — o ile n ie zo sta n ą z a s to so w a n e s p e c ja ln e u rz ą d z e n ia — sta je się co raz m niej p e w n y , gdyż w y s tę p u je o b n iż e n ie się in d u k o w a n e g o w c e w c e n a p ię c ia .
O d w r o t n i e s p ra w a się p rz e d s ta w ia p rz y z a s to so w a n iu „m a g n e ta ". P r z y w o ln y c h o b ro ta c h s iln ik a , a w ię c w o ln y c h o b ro ta c h w a łk a „m a g n e ta ", — w u z w o je n iu p ie rw o tn e m „m a g n e ta " in d u k o w a n a jest m a ł a s iła e le k t r o m o to ry cz n a , d z ię k i czem u p ły n ie w n iej n i e w i e l k i p rąd . P o d c z a s z a n ik a n ia n ie w ie lk ie g o tego p rą d u z a n ik a w ię c m a ł y n ao g ó ł stru m ień m a g n e ty cz n y , w z b u d z a ją c y d z ię k i tem u z b y t n i s k i e n a p ię c ie w e w tó rn e m u z w o je n iu „m a- R y s . 31.
W id o k „m a g n e ta " o w ir u ją c y c h m agnesach,
C Z — c e w k a in d u k c y jn a ; C i i Ć 2 — c e w k i, w k tó r y c h w y t w a r z a n a jest en e rg ja e le k try c z n a do o ś w ie tle n ia ; p —
p rz e ry w a c z ;
m i
im 2
— w ir u ją c e m agnesy.jest p rz y p o m o c y p ia s ty
m
na w a le s iln ik a , p rz ech o d z ą cy m przez o tw ó r ta r c z yt.
P o d c z a s w ir o w a n ia m ag n esów M g p rz e c h o d z ą c y przez rd z e n ie I stru m ień m a g n e ty cz n y z m i e n i a się z a ró w n o co do w ie lk o ś c i, ja k i co do k ie ru n k u , in d u k u ją c w n a w in ię
Nr. 7 • W I A D O M O Ś C I E L E K T R O T E C H N I C Z N E • STR. 181
g n e ta ” , co też c z y n i z a p a la n ie m iesz a n k i w c y lin d ra c h n ie z b yt p ew n e m . W m ia rę w z ro stu o b ro tó w s iln ik a w z r a s t a siła e le k tro m o to ry c z n a w p ie rw o tn e m u z w o je n iu „ m a g n e ta ” , d z ię k i czem u z w ię k s z a się z a ró w n o p rą d p ły n ą c y w tern u zw o jen iu , ja k i z a n ik a ją c y stru m ień m a g n ety cz n y , co w r e z u lta c ie p o w o d u je w z r o s t w y tw a rz a n e g o przez „m a g n e to ” n a p ię c ia . O d c h w ili, k ie d y w a łe k m ag n eta u z y sk a ta k duże o b ro ty , że z p o w o d u b. częstego p r z e ry w a n ia o b w o d u p ie rw o tn e g o u z w o je n ia p r ą d in d u k o w a n y w tern u z w o je n iu n ie zdąży c a łk o w ic ie w z b u d z ić s tru m ie n ia m a g n e ty c z n e go, w y tw a r z a n e przez „m a g n e to ” w y s o k ie n a p ię c ie — n ie z ależ n ie od lic z b y o b ro tó w s iln ik a — u sta li się n a p e w n e j w y so k o ś c i. W y t łu m a c z y ć m o ż em y to w ten sposób, że a c z k o lw ie k p rz y w z ra s ta n iu o b ro tó w w a łk a „m a g n e ta " p rą d w u z w o je n iu p ie rw o tn e m w z ra s ta w d alsz ym ciągu, to je d n ak ż e — z p o w o d u co raz k ró tsze g o czasu jego trw a n ia , w zb ud za on w rd z e n iu „m a g n e ta " stru m ień m a g n e ty cz n y o sta łe j (n ie w z ra s ta ją c e j już) w ie lk o ś c i.
S iln ik zatem , w k tó r y m z asto so w a n e z o sta ło „m a g n e to " p ra c u je n ie p e w n ie p rz y n is k ic h , p e w n ie n ato m ia st p rz y w y s o k ic h o b ro ta ch .
W y tw a r z a n ie e n e r g ji e le k t r y c z n e j w p o ja z d a c h m e c h a n ic z n y c h .
W s t ę p .
E n e r g ja e le k try c z n a w y t w a r z a n a jest w sa m o ch o d a ch przez sp e cja ln ą p r ą d n i c ę n is k o - n a p ię cio w ą , n ap ę d z a n ą przez s iln ik sa m o ch o d o w y, p rz ycz em m o c p r ą d n ic y zależn a jest od w ie lk o ś c i sam ochodu, śc iś le zaś m ó w ią c od w ie lk o ści oraz ro d zaju p r a c y u m iesz cz o n ych w p o jeźd z ie o d b i o r n i k ó w .
O d b io rn ik i sa m o c h o d o w e p o d z ie lić m o ż em y n a d w i e zasad n icz e grupy, a m ia n o w ic ie : n a o d b io rn ik i p ra c u ją c e s t a l e i n a o d b io rn ik i p ra c u ją c e d o r y w c z o , p rzyczem m oc
o d b io rn ik ó w p r a c u ją c y c h s ta le
z ależ n a jest od p o ry d n ia (in ną jest ona w dzień, in n ą z n ó w — w n o cy).W d z i e ń z a s ila n a jest en e rg ją e le k try c z n ą je d y n ie c e w k a in d u k c y jn a , — o ile, o c z y w iś c ie sam o ch ód w y p o s a ż o n y jest w z a p a la n ie b a te ry jn e . M o c p o b ie ra n a przez c e w k ę in d u k c y jn ą w y n o s i śre d n io od 20 do 25 w a tó w . W n o c y n a to m iast w sa m o ch o d z ie śre d n iej w ie lk o ś c i p ra c u je sta le w i ę k s z a lic z b a o d b io rn ik ó w , a m ia n o w ic ie :
— c e w k a in d u k c y jn a (p rz y z a p a la n iu b a te ry jn e m ) . — ok.
—- d w a r e fle k t o r y po 35 w a tó w k a ż d y ...
— ś w ia tło t y l n e ...
— o ś w ie tle n ie p rz y r z ą d ó w n a t a b lic y ro z d z ie lc z ej .
20
25 w a tó w ,75 „
5 „
R a z e m o k . 100 105 w a tó w .
D o o d b io rn ik ó w
p ra c u ją c y c h d o ry w c z o
n a le ż ą : s t a r t e ry, k la k s o n y , w s k a ź n ik i k ie ru n k u , w y c ie r a c z k i szyb, z a p a ln ic z k i i t. p.
Z p o w yższe g o w id a ć , że p o b ó r e n e rg ji przez z a in s ta lo w a n e w sa m o c h o d z ie o d b io rn ik i e le k try c z n e jest n ao g ó ł b. n ie ró w n o m ie rn y , p rz ycz em w a h a się on w b. sz e ro k ich g ra n ic a ch . G d y b y ś m y zatem z a p r o je k t o w a li m o c p r ą d n ic y w ten sposób, że d o s to s o w a lib y ś m y ją do m a k sy m a ln e g o z a p o trz e b o w a n ia e n e rg ji e le k try c z n e j, — u z y s k a lib y ś m y p rą d n ic ę z b y t dużą, c ię ż k ą i k o sz to w n ą . P r o je k tu ją c n a to m ia st m o c p r ą d n ic y o d p o w ie d n io do śre d n ieg o jej o b c ią ż e n ia, n a r a ż e n i b y lib y ś m y n a częste i zn a czn e jej p r z e cią ż e n ie .
D la te g o też w sa m o ch o d a ch — o p ró cz p r ą d n ic y z a p ro je k to w a n e j n a ś re d n ią m o c o d b io rn ik ó w —- sto so w a n a jest z aw sze p o łą c z o n a ró w n o le g le z p rą d n ic ą G (rys. 33) b a- t e r j a a k u m u l a t o r ó w
B,
k tó r a a u to m a ty c z n ie w y r ó w n y w a o b cią ż e n ie p rą d n ic y . K o n ie c z n o ś ćsto so w a n ia b a te r ji a k u m u la to r ó w w sa
m o ch o d z ie p o d y k to w a n a je st p o za tem
V V V
d w o m a jeszcze w z g lę d am i, a m ia n o w ic ie :— po p i e r w s z e w sa m o c h o dzie p o sia d a m y o d b io rn ik i (np. ty ln e ś w ia tło , s ta r te r i t. p.), k tó r e c z e rp a ć en e rg ję e le k tr y c z n ą ró w n ie ż w te d y , k ie d y p rą d n ic a w o g ó le n ie p r a cuje, a w ię c w czasie p o stoju sam ochodu;
muszą ^
L
B
l | l | l (— 1
R y s . 33
S c h e m a t p o łą c z e n ia b a te r ji a k u m u la to ró w
B
ró w n o le g le z p rą d n ic ą b o c z n ik o w ą G . \odk> ¡ o r n i k i
— po d r u g i e — p o do b n ie, ja k w k ażd ej p r ą d n ic y e le k try c z n e j, ta k i w p r ą d n ic y sa m o ch o d o w e j, n a p ię c ie , p rz y ja k ie m p rą d n ic a w y t w a r z a en e rg ję e le k try c z n ą , jest tern w ię k sz e , im w ię k s z e są o b ro ty p rą d n ic y . O b r o ty zaś p r ą d n ic y sa m o ch o d o w e j zależn e są śc iś le od o b ro tó w s iln i
ka, k tó r e z im e n ia ją się z n ó w w b. sz e ro k ich g ra n ic a ch . G d y b y zatem p rą d n ic a b ez p o śred n io z a s ila ła o d b io rn ik i, — n a p ię c ie n a o d b io rn ik a c h z n a czn ie b y się z m ie n ia ło , co p o w o d o w a ło b y n ie ty lk o siln e w a h a n ia w y tw a rz a n e g o p rzez ż a r ó w k i ś w ia tła , lecz p o zatem w p ły w a ło b y ró w n ie ż b. u je m n ie n a ich trw a ło ś ć . N a to m ia s t p rz y z a s to so w a n iu b a t e r j i
u y ę / z j i S S R
C E L T Ł O Ć Z O C E? IL S Z C O J llh j,
DOHtfZELKICHŁ4CZNJKÓU' : SZCZEPKOH^yCH : î ¡¿BUBOIW CH =
rę J u tu n c e .
G u r n o w E
■wkładu kcuuMuKoiue.
. . . A " " V p i A S ' T d V *
4 . a .
