Orędownik Samorządu, 1931, R. 7, nr 21

Orędownik Samorządu

ORGAN ZWIĄZKU GMIN WOJEWÓDZWTA ŚLĄSKIEGO

r

1

P r e n u m e r a ta wynosi 2 zł. kw artalnie.

O plata p ocztow a opłacona ry cz a łte m T e l e f o n : K ato w ice 21-47

W ychodzi 10 i 25 dnia miesiąca R.ed. i Adm.: K ato w ice P o c z to w a 2/II R e d a k to r S t a n i s ł a w K u h n e r t S y n d y k Związku Gmin W o j . Śląsk.

O g ł o s z e n i a : Je d n o ła m o w y w iersz mili ni 50 gr. P rz ed teks tem 1 zł. za w ie rsz mm. Rach. w P. K. O. 304 227 V... ... ' M

N um er 21 K atow ice, dnia 10. listop ad a 1931 Kok VII

J TREŚĆ NUMERU 21:

V. ... .

1. O je d n olitą ord yn ację w yb orczą. 2. P r o je k t ustaw y o sądownictw ie administra- I cy jn em . 3. U r z ę d y okręgo w e w górn. śląs k iej czę ści W o j . SI. 4. K o r e s p o n d e n ­

c ja zag ran iczn a władz sam orządow ych, 5. Kronika. |

II. Nadzwyczajne Walne Zebranie

Związku Gmin Woj. ^Si.

odbędzie się na m ocy uchwałv Zarządu Związku z dnia 27. października 1931 r.

w K A T O W I C A C H w s a l i R a d y M i e j s k i e j

w so b o tę , d n ia 21- g o listo p ad a 1931 r. o go d z. 11-tej.

Zebranie to zwołane zostało z koniecznej p o ­ trzeby omówienia położenia i potrzeb gmin śl. na tle o becn ego kryzysu.

C oraz groźniej oddziałuje na sytuację finanso­

wą gmin naszych ogólny kryzys gospodarczy. W n a­

stępstwie zamykania warsztatów pracy w naszym przemyśle przetwórczym, w hutach i kopalniach, stale wzrasta liczba bezrobotnych. Ze wzrostem tejże liczby idzie w parze wzrost świadczeń, jakie gminy nasze zniewolone są czynić na rzecz tychże bezrobotnych w celu zaopatrzenia ich w odzież, opał i najniezbędniejsze środki żywności.

Wzrasta dalej potrzeba udzielania wsparć u bo­

gim i chorym a niestety wpływy podatkowe i d a­

niny maleją z dnia na dzień.

Sytuacja jest groźna.

Należy więc jeszcze w ostatniej chwili zwrócić uwagę tak społeczeństwu, jak też czynnikom po-

wołanem na groźbę tej sytuacji.

Dlatego zdecydował się Zarząd Związku Gmin na zwołanie Nadzwyczajnego Walnego Zebrania, podobnie jak to czyniono w czerwcu br. w spra­

wie bezrobocia, i domagania się na temże zebraniu wszczęcia akcji na rzecz

p a ń s t w o w e j p o m o c y n a d s w y e s a j i i e j d l a Ś l ą s k a

Referaty wygłoszą na Nadzwyczajnem Walnem Zebraniu pp. prezydent Spalienstein i naczelnicy gmin Rudzki — Godula i Wieczorek — Tychy.

P ow ołując się na okólnik nasz z dnia 30. X. 3 lr.

L. dz. 4614/31, wzywa się wszystkie miasta i gminy o wzięcie udziału przez delegatów w zebraniu w dniu 21. bm.

Z a rz ą d Zw iązku G m in W oj. Ś lis k ie g o .

- Nowootwapiy

pierwszorzędny skład

broni, amonicji, przybofów myśliwskie!*!

sportowych.

Wielki wybór. — Własny warsztat naprawy broni.

Radwański, Narazili i Styka

K a t o w i c e , ulica Młyńska nr. 4 (Nowy gmach Magistratu)

O jednolitą ordynację wyborczą

do rad gminnych i sejmików pow iatow ych w W ojew. Śląskiem

W nr. 18/19 „Orędownika Sam orządu" z bież.

roku donosiliśmy pod powyższym tytułem o tem, że w związku z wniesionym przez Ś lą s k ą Radę W o jew ód zk ą projektem ustawy o powiatowych związkach komunalnych i w dążnościach około ujednolicenia ustawodawstwa, posłowie zespołu Ch.

D. i N. P. R. wnieśli do S e jm u Ś l. p rojek t ustawy w przedmiocie ordynacji wyborczej dla powiato­

wych związków kom., oraz gmin m iejskich i w ie j­

skich W o j. Śląskiego.

Zwróciliśmy na to wówczas uwagę, że wniosko­

dawcy projekt swój oparli na obecnie zobowią­

zującej ordynacji wyborczej, wprow adzając do niej jedynie zmiany, odpowiadające ich zamierzeniom.

P ro je k t ten był przedmiotem obrad 3 czytań K om isji S e jm o w e j i ma w ejść niebawem na plenum S e jm u Ś l. W czytaniach Kom isji przyjęto nowe propozycje, które poniżej przytaczamy:

Do a rty k u łu 11.

1) Liczbę członków rady powiatowej ustala ustawa o powiatowych związkach komunalnych.

2) W gminach miejskich W ojew ództw a Ś l ą ­ skiego tworzy się radę m iejską, jako organ stano­

wiący tych gmin, która składa się:

z 18 radnych w gminach o 2.500 do 5.000 mieszk.

z 24 „ „ponad 5.000 „ 10.000 „ z 30 „ „ „ 10.000 „ 20.000 z 36 „ „ „ 20.000 ,, 30.000 „ z 42 „ „ „ 30.000 „ 50.000 z 48 „ „ „ 50.000 „ 70.000 z 54“ „ „ „ 70.000 „ 90.000 z 60 „ „ „ 90.000 „ 120.000

Na każde dalsze rozpoczęte 50 000 m ieszkań­

ców powołuje się dalszych sześciu ra d n y c h . 3) W gminach wiejskich W ojew ództw a Ś l ą ­ skiego, jak o organ stanowiący powołuje się radę

gminną, która składa się:

z 9 radnych w gminach do 1.500 mieszkańców z 12 „ „ ponad 1.500 do 3.000 mieszk.

z 15 „ „ „ 3.000 „ 6.000 „

z 18 „ „ 6.000 „ 12 000 „

z 21 „ „ „ 12.000 „ 20.000 z 24 „ „ „ 20.000 „ 30.000 „ z 27

z 30

30.000 50.000

50.000

mieszkańców.

Do a rty k u łu 57.

1) Liczbę członków W y działu Powiatowego określa ustawa o Powiatowych Związach K om u ­ nalnych.

2) W gminach miejskich W o jew ództw a Ś l ą ­ skiego tworzy się Magistrat (kolegjaluy zarząd gminy), który je s t władzą zwierzchnią gminy, i który zarządza sprawami gminy. Magistrat składa się z burmistrza i ławników (radców miejskich) i to:

w miastach do 3.000 mieszkańców z 3 ławników

„ ponad 3.000do 10.000 mieszk. z 4 ławnik.

„ „ 10.000 „ 30.000 » „ 6 „

„ 30.000 „ 60.000 „ „ 8

„ „ 60.000 „ 100.000 ,, „ 10 „

„ 100.000 „ 150.000 „ „ 12

„ „ 150.000 mieszkańców „ „ 14 „

3) Burmistrz względnie jego zastępca prze­

wodniczy na posiedzeniach Magistratu.

Najstarszy wiekiem ławnik zastępuje burmi­

strza w razie przeszkody w jego osobie.

4) W drodze statutu m iejscow ego, podlegają­

cego zatwierdzeniu Ś lą sk iej Rady W o je w ó d z k ie j, gminy m iejskie mogą ustalić stanowisko płatnego burmistrza, jeg o zastępcy i jednego lub w ięcej płatnych ławników, którzy wchodzą w skład Ma­

gistratu oprócz wymienionych w ustępie 2 ławmików.

5) Rozporządzenie Śląsk iej Rady W ojew ódzkiej ustali prawa i obowiązki Magistratu w cieszyńskiej części W ojew ództw a Ś[ąskiego, w szczególności, które z praw i obowiązków określonych o rd y n acją gminną dla księstwa ślą sk ie g o z dnia 15. listopada 1863 i ordynacją gminną dla miasta Bielska z dnia 8. grudnia 1869 pozostają przy osobie burmistrza względnie jeg o zastępcy, a które z nich przecho­

dzą na Magistrat, przedewszystkiem zaś prawa i obowiązki części 3 obu ordynacyj.

6) Na czele gminy wiejskiej stoi naczelnik gminy i ławnicy, jak o jeg o zastępcy, ławnicy za­

stępują naczelnika gminy w razie przeszkody w jego osobie. Z reguły zastępuje naczelnika starszy w urzędzie ławnik a w razie równości w starszeń ­ stwie starszy wiekiem. W wypadkach nagłych zastępuje naczelnika którykolwiek z ławników.

Liczba ławników ustala się:

w gminach do 3 000 m ieszkańców z 3

„ ponad 3 000 do 6000 mieszkańców z 4

6000

„

„ „

„

„

„

20000 „ 30000 „ „ 7

„ 30000 „ 50000 „ „ 8

„ „ 50 000 mieszkańców „ 9

Gminy liczące ponad 5000 mieszkańców mogą w drodze statutu m iejscow ego, podlegającego za­

twierdzeniu W ydziału Powiatowego ustalić stano­

wisko płatnego naczelnika gminy. Gminy liczące ponad 20 000 mieszkańców, za zgodą Ś lą sk iej Rady W ojew ódzk iej mogą ustalić stanowisko płatnego ławnika.

Naczelnik gminy i ławnicy wchodzą w skład rady gminnej z prawem głosu. Naczelnik gminy względnie je g o zastępca przewodniczy radzie gminnej.

Przepis artykułu 7 ma odnośnie do członków zarządu gminnego odpowiedne zastosowanie.

Do a rty k u łu 58.

O kres w yb o rczy człon k ów za rz ą d u gm in n ego.

Płatnych burmistrzów, naczelników gmin i ławników wybiera rada m iejska względnie gmina na lat 12 a może ich wybrać także z poza członków gminy. Po upływie tego czasu wymienieni m ogą być wybrani ponownie i dożywotnie.

Honorowych burmistrzów, naczelników gmin i ławników wybiera rada m iejska względnie g m in ­ na na okres 5-cio letni, okres ten trwa jednak do dnia wprowadzenia w urzędowanie przynajm niej połowy członków nowowybranego zarządu.

W razie niezatwierdzenia, śmierci lub ustą­

pienia nowowybrany honorowy naczelnik gminy

3 lub wchodzący z danej listy w yborczej następny

kandydat na ławnika wchodzi w skład zarządu gminnego tylko na pozostałą część okresu w y b o r­

czego.

Rozwiązanie rady gminnej nie wpływa na okres urzędowania członków zarządu gminnego.

Na stanowisko honorowych członków zarządu mogą by ć wybrani obywatele gminy, posiadający prawo wybieralności do rady gminnej.

Jeżeli c z ł o n e k rady gminnej wybrany i zatwier­

dzony będzie na członka zarządu gminnego, wcho­

dzi wtenczas do rady gminnej następny kandydat tejże listy.

Powyższe nowe propozycje p. M arszałek S e j ­ mu SI. przesłał do zarządu Związku Gmin W o j. SI,, z zawezwaniem, by zarząd Związku w tej sprawie wydał sw oją opinję. Nastąpi to na przyszłem posiedzeniu zarządu, które odbędzie się w dniu 14 listopada br.

P ro jek t ustaw y o sądow nictw ie ad m in istracyjn em .

W porozumieniu z T y m cz. R ad ą W o je w ó d z ­ ką i na podstawie ustawy z 15 lipca 1920 r., za­

w ierającej statut organiczny W o j. Ś ląskiego (Dz.

U. R. P. z roku 1920 nr. 73, poz. 497), uzupełnio­

nej ustawą z 30 lipca 1921 r. (Dz. U. R. P. Nr. 69 poz. 449), W o jew oda Śląski wydał na dniu 1 sierp­

nia 1922 r. rozporządzenie w przedmiocie utw orze­

nia W ojew ódzkiego Sądu Adm inistracyjnego (Dz.

U. SI. Nr. 12 poz. 42). Rozporządzenie to uzupeł­

nione zostało dalszem rozp. z dnia 19. września 1922 r. (Dz. U. SI. nr. 24 poz. 82).

Wymienione przepisy tychże rozporządzeń postanawiają, że dla g. śl. części W o j. tworzy się W ojew ódzki Sąd Administracyjny w m iejsce daw­

niejszego W ydziału Prow. (Bezirksausscbuss). W o ­ jewódzki Sąd A dministracyjny przejm u je wszelkie agendy dawniejszego W ydziału i ma siedzibę swo­

j ą w Katowicach. W przeciwieństwie do składu dawn. W ydziału, W ojew ódzki Sąd A dm inistracyj­

ny składa się : a) z przewodniczącego, b) z tegoż zastępcy, c) ze sędziów zawodowych i d) ze s ę ­ dziów niezawodowych. Przewodniczący i tegoż zastępca, jak o też sędziowie zawodowi posiadać muszą kwalifikacje do sprawowania wyższego u rzę­

du administracyjnego lub sędziowskie. W y m ie n io ­ nych na wniosek W o jew od y ustanawia dożywot­

nie Prezydent R. P. Sędziów niezawodowych ustanawia SI. R ada W ojew ódzka. Aż do zamia­

nowania stałych sędziów zawodowych przez Pana Prezydenta, mogą sprawować funkcje sędziów z a ­ wodowych delegowani sędziowie sądów zwykłych.

Naprowadzone przepisy w związku z zobowią- zującemi jeszcze u nas przepisami ustawy o ogól­

nym zarządzie kraju z dnia 30 lipca 1883 r., a od- noszącemi się mianowicie do wym. W y działu P ro ­ wincjonalnego, jako też dalej w związku z przepi­

sami zobowiązującej u nas ustawy o N. T. A. z dnia 3 sierpnia 1922 r.„ uporządkowały u nas spra­

wy sądownictwa administracyjnego.

Inaczej nieco przedstawia się sprawa tegoż są­

downictwa w innych dzielnicach Państwa.

W organie samorządów powiatowych i m ie j­

skich Ziem Zachodnich „W iadom ości S a m o rz ą d o ­

we" nr. 19 z r. 1931 czytamy o projekcie ustawy o sądownictwie administracyjnem. Z uwagi na ten aktualny temat, podajem y poniżej artykuł p. A.

Kiihna, zamieszczony w „W. S " .

Z rozmaitych dziedzin ustawodawstwa, które w Polsce dom agają się ujednolicenia, może n a j­

bardziej wysuwa się sprawa ujednolicenia sądow­

nictwa adm inistracyjnego. Obecnie obowiązują w Polsce na odrębnych obszarach dwa całkiem róż­

ne od siebie systemy.

W WTojewództwach Zachodnich obowiązuje system pruski, m ający podstawę prawną w usta­

wie o ogólnym zarządzie kraju z 30. 7. 1883 Zb.

Ust. pr. str. 195, a utrzymany w mocy art. 94 rozp.

Prez Rz. z 19. I. 1928 o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej (Dz. Ust. poz.

86) oraz art. 3 5 ustawy o Najwyższym T ry bu n ale Admin. z 3. 8. 1922 (Dz. Ust. poz. 600). Sądow ­ nictwo to je s t trójstopniowe, a mianowicie: sąda­

mi I. instancji są wydziały powiatowe wzgl. m ie j­

skie, II. instancji W o jew . S ąd y Administracyjne, a instancję rewizyjną, względnie II. instancji dla niektórych spraw stanowi Najw. T ry bu n ał Adm i­

nistracyjny, który stanowi też instancję k asacyjn ą, ja k dla innych dzielnic. W innych zaś wojewódz­

twach (dzielnicach, obowiązuje wyłącznie jednostop- niowe sądownictwo kasacyjne, sprawowane tylk.o przez Najw yższy T ry bu n ał A dm inistracyjny na podstawie ustawy z 3. 8. 1922 (Dz. Ust. poz. 600), znowelizowanej ustawą z 25. 3. 1926 (Dz. Ust. poz.

437).

Sądownictwo kasacyjne wzorowane je s t na t.

z w. systemie austrjackim i polega na zaskarżaniu do N T A . ostatecznych roztrzygnięć władz admini­

stracyjn ych co do ich legalności. Stan ten nie od­

powiada postanowieniom art. 73 K onstytucji, któ­

ry przewiduje utworzenie niższych stopni sądow­

nictwa adm inistracyjnego w stosunku do N. T. A.

Przedewszystkiem dom agają się zmiany obecnego stanu względy życiow e; wyroki N. T . A. bowiem zapadają wskutek wielkiej ilości rozpatrywanych spraw najczęściej dopiero w 2 lata po wniesieniu sprawy, czego nie można nazwać normalnym w y ­ miarem sprawiedliwości.

Powyższym brakom ma zaradzić jednolita dla całego Państwa ustaw a o sądownictwie administra­

cyjn em , której p rojek t opracowała K om isja W n io s ­ ków Ustawodawczych przy Ministerstwie S p raw W ew nętrznych, a podała go „Gazeta Administra­

c ji i Policji Państw ow ej" w Nr. 16 str. 592 i n a­

stępne. Choć nie słychać o tem, by projekt ten miał w ejść w najbliższym czasie pod obrady S e jm u , omówimy krótko najw ażniejsze jeg o zasady, po­

równując je z obecnym stanem prawnym w W o ­ jew. Zachodnich.

W ed łu g projektu nowej ustawy sądy admin.

orzekać m ają o legalności zarządzeń i orzeczeń wchodzących w zakres administracji rządowej i samorządowej, a wydanych przez te władze w ostatniej instancji. Z pod orzecznictwa sadów administracyjnych wyłączone są niektóre sprawy w ustawie szczegółowo wyliczone, jak dyscyplinar­

ne, mianowań i inne, pozostawione swobodnemu uznaniu władz.

Znalazła zatem w projekcie ustawy wyraz za­

sada, że sądy administracyjne m ają jedynie badać legalność aktów administracyjnych, ograniczać się więc tylko do kasacji. W tem zachodzi zasadni­

nich systemem pruskim, który zawiera w sobie właściwość sądów administracyjnych do rozp atry ­ wania niektórych spraw także m erytorycznie przy samodzielnem przeprowadzeniu postępowania do­

wodowego. S ystem pruski stoi pod tym wzglę­

dem wyżej i odpowiada więcej wymogom nowo­

czesnego sądownictwa administracyjnego.

P ro jek t polskiej ustawy poszedł po innej linii obawiając się, że przy dwu instancjach sądów ad­

ministracyjnych i ograniczonej ilości sądów admi- nistr. I. instancji — o czem niżej — groziłoby przy systemie orzecznictwa rew izyjnego przeciążenie i wskutek tego powolny wymiar sprawiedliwości, czemu właśnie projekt chce zapobiec. Należy przytem zauważyć, że zakres spraw, które podle­

gać będą orzecznictwu sądów administracyjnych, został w projekcie ujednolicony i w porównaniu z systemem pruskim znacznie rozszerzony. Gdy system pruski opierał się na zasadzie enurneracyj- nej, tzn. poddawał tylko te sprawy postępowa­

niu sporno-administracyjnemu, dla których poszcze­

gólne ustawy takie postępowanie przewidywały, to p ro je k t ustawy polskiej p rzy jm u je zasadę pozy­

tywnej klauzuli generalnej przy równoczesnej enu- m eracji negatywnej, t. zn. poddaje wszystkie akty adm inistracyjne orzecznictwu sądów administracyj­

nych prócz aktów administracyjnych z kilku w u- stawie wymieniónych dziedzin administracji, po­

dobnie ja k to uczyniła ustawa o N. T . A. O g ra ­ niczeniem zaś tej generalnej klauzuli je s t posta­

nowienie, że skargi na orzeczenie władz admini­

stracyjnych do sądów administracyjnych można wnosić tylko po wyczerpaniu administracyjnego toku instancji. W ten sposób uregulowanoby j a ­ śniej i prościej kwestję dopuszczalności skargi do sądów administracyjnych, gdy system pruski je s t w ięcej skomplikowany, gdyż w pewnych wypad­

kach dopuszcza skargę do sądu administracyjnego ju ż przeciw decyzji władzy administr.. I. instancji.

Podkreślić należy dalej tą zasadniczą różnicę między projektem a systemem pruskim, że sądy administracyjne będą rozpatrywały tylko sprawy sporno-administracyjne, gdy według ustaw pruskich zajm owały się one także szerokim zakresem spraw uchwałowych, ograniczonych dopiero niedawno art. 95 ust. 2 rozporz. Prezyd. Rzp. z 19. I. 1928 do tych wypadków, gdzie rozprawę ustną uzna sąd za konieczną, a wtedy następuje postępowanie ja k w sprawach sporno-administracyjnych.

Sądam i administracyjnem! m ają być obok N a j­

wyższego Trybu nału Admin. „Obwodowe T r y b u ­ nały Administracyjne'4.

P ro jek t zatem przyjął zasadę dwu instancyj na wzór francuski w przeciwieństwie do trzystop­

niowego sądownictwa systemu pruski go. W y ­ działy powiatowe (miejskie), które są u nas sąda­

mi I. instancji, przestaną niemi być, gdyż i tak działanie ich nie je s t szerokie i w praktyce przy­

nosiło niewielkie korzyści. Sądam i administracyj- nemi I. instancji będą Obwodowe Try bu nały Adm i­

nistracyjne, których ma być, sześć w całem P ań- stwie. Rozpoznają one skargi na ostateczne z a ­ rządzenia i orzeczenia państwowych władz admi­

nistracyjnych, z wyjątkiem władz naczelnych, i na ostateczne zarządzenia władz samorządowych.

W y ro k i Obwodowych Trybunałów A dm inistracyj­

nych są z reguły ostateczne; odwołanie do Najw.

tych oraz w sprawach o prawa niemajątkowe, do­

tyczących powszechnych praw obyw atelskich, gwa­

rantowanych przez K onstytu cję. S karg i na zarzą­

dzenia i orzeczenia władz naczelnych rozpoznaje N. T. A.

P rzyszły zatem ustrój sądownictwa administra­

cyjnego ma odbierać od systemu pruskiego także pod względem instancyj odwoławczych. S y stem pruski bowiem w yjątkow o uznawał wyroki sądów administr. niższej instancji za o sta te c z n e ; pozatem służyło stronom zawsze odwołanie do w yższej in­

stancji. Nowy ustrój kieru je się zasadą uprosz­

czenia postępowania sporno-administracyjnego, czy­

niąc z każdego Obwód. Trybu nału A dm inistracyj­

nego jakgdyby mały N. T. A. Dla utrzymania j e ­ dnak jednolitości w wykładni przepisów prawnych przez Obwodowe T ry b u n ały wprowadza się tę no­

wość, że Ogólne Zgromadzenie N- T . A. na wnio­

sek Prezesa Rady Ministrów, poszczególnych mi­

nistrów, Pierwszego P rezesa i przepisów N T A . wy­

jaśnia przepisy prawne, które budzą wątpliwość lub których stosowanie wywołało rozbieżność w orzecznictwie.

R o zstrzy g nięcia kwestyj prawnych przez Najw.

Try bu nał Administr. winny być jak . dotychczas*

u jęte w zasadę prawną, którą NL T . A. ogłasza w

„Zbiorze orzeczeń".

Nowością także, która utrudni pomyłki w w y­

rokach Najw. T ry bu n ału A dm inistracyjnego, ła t­

we wskutek obowiązywania nadal różnych dzielni­

cowych przepisów prawnych, je s t możliwość po­

wołania przez pierwszego Prezesa N. T. A. w skład kolegjów orzekających N. T. A. jednego s ę ­ dziego Obwód. T ry b u n a tu ; będzie nim oczywiście sędzia tego trybunału, na którego terenie -powstała

sądzona kw estja prawna.

W ed łu g projektu współdziała w wykonywaniu sądownictwa administracyjnego czynnik obyw atel­

ski; mianowicie Obw. Trybu nały A dm inistracyjne składają się z prezesa, viceprezesów, sędziów z a ­ wodowych oraz niezawodowych ławników. P ro ­ je k t nie rożni się zatem pod tym względem od s y ­ stemu pruskiego; zmiana polega na tem, że ławni­

cy (sędziowie niezawodowi) mianowani są przez prezesa R ady Min. na okres trzechletni z pośród osób wskazanych przez organizacje g ospodarcze i zawodowe, że muszą oni posiadać wyższe wyk­

ształcenie i że wyroki Obwód. T ry b u n a łu Admin.

zapadają w składzie 2 sędziów i je d n e g o ławnika.

W ed łu g systemu pruskiego natom iast ławników wybiera na lat 6 W ydział Krajow y, podlegają oni zatwierdzeniu, nie istnieje wymóg wyższego wykształcenia, a wyroki zapadają przy udziale 2 sędziów zawodowych i 3 ławników wzgl. jednego sędziego i 2 ławników w sprawach ubogich. P ro ­ je k t czyni zatem zadość potrzebom w ysokiego po­

ziomu wykształcenia sędziów niezawodowych, j a ­ kie pow stają ze względu na odpowiedzialny, bo- zwykle ostateczny, charakter obwodowych trybu­

nałów administracyjnych. Pozatem p ro jek t wyklu­

cza m ajo ry z a cję sędziów zawodowych przez ław­

ników. Postawienie przez p rojek t na odpowied­

niej wyżynie sądownictwa administr. o bjaw ia s ię też w tem, że na stanowisku sędziego sądów ad­

ministracyjnych może być mianowany tylko ten, który m. i. posiada 10 lat służby państwowej ad­

5 m in istracy jn ej lub samorządowej albo taką samą ilość pracy zawodowej w adwokaturze lub notar-

jacie. ę

Co do stanowiska sędziów administr., ich praw i obowiązków, odpowiedzialności dyscyplinarnej i niezawisłości odpowiada ono w zasadzie, ja k i przy system ie pruskim, stanowisku sędziów przy sądach powszechnych. Uposażenie sędziów Obw. T r y b u ­ nału Admin. zrównano w projekcie z poborami s ę ­ dziów Sądów Apelacyjnych.

Również na systemie pruskim wzorowano w projekcie postępowanie przed sądami admini- stracyjnemi. Podobnie zatem, ja k dotychczas w W ojew ództw ach Zachodnich, przedstawiają śię przepisy proceduralne co do właściwości rzeczow ej i m iejscow ej, wyłączeniu sędziego, stron, [skargi, doręczeń, terminów, postępowania wstępnego, zawieszenia i umorzenia postępowania rozprawy i rozstrzygnięć sądowych. Gdy jednak system pruski nie znał przymusu adwokackiego przed sądami administracyjnemi I, i li. instancji, to p rojek t przewiduje przymus adwokacki także przed Obwód. Trybunałam i Adm inistracyjnem i.

D la ochrony osób uboższych przewidziano w pro­

jek cie ustanowienie adwokata z urzędu w wypad­

kach przyznania prawa ubogich na podstawie świa­

dectwa ubóstwa, wydanego przez powołane do tego władze. W ted y strona nie wnosi również opłat na rzecz Skarbu Państwa, uiszczanych przed wnie­

sieniem skargi do sądów admin. w stosunku do wartości przedmiotu sporu. Zaznaczyć należy, że system pruski nie znał instytucji opłat, płatnych z g ó ry ; pobierano opłaty we formach kosztów są­

dowych po ukończeniu sporu od strony przeg ry ­

w ającej spór. A. Kiihn.

Urzędy okręgow e w górn. śląskiej części Woj. Śl.

W spuściźnie po pruskim rządzie zaborczym p rzejęliśm y w naszej administracji na górn. śl.

części W o j. t. zw. urzędy okręgowe (Amtsbezirke).

Ja k o sprawujace ważne funkcje państwowe, urzę­

dy te oczywiście obsadzone były wyłącznie niem- cami. T ak i stan rzeczy stał się niemożliwym z chwilą objęcia przez Polskę terenu plebiscytowe­

go, tworzącego dzisiaj górnośląską część W o j. SI.

Polska racja stanu wymagała usunięcia kierowni­

ków — niemców urzędów okręgowych i obsadze­

nia tychże placówek administracyjnych urzędnika­

mi polakami. W sk u tek tego władze zmuszone były do utworzenia niektórych urzędów okręgo­

wych, które w przeciwieństwie do dawniejszego stanu rzeczy nałożyły na ludność większe niż daw­

n iej, a często nowe zupełnie ciężary. T e ciężary, jako też nieznajomość przepisów prawnych, regu­

lujących sprawę urzędów okręgowych, są przy­

czyną do objawów niezadowolenia w pewnej czę­

ści naszego społeczeństwa. Niezadowolenie to szczególnie ostro ujawniło się w tych gminach, dla których z konieczności, o której wyżej mówiliśmy, ustanowić musiano płatnych naczelników urzędów okręgowych.

Podczas kiedy w powiecie katowickim prawie że we wszystkich gminach naczelnikami urzędów okręgowych są naczelnicy gmin, wskutek czego

koszty utrzymania urzędu okręgowego nie są wy­

górowane, i wskutek czego w tym powiecie nie słyszy się narzekań z powodu "urzędów okręgo­

wych, to w innych powiatach sprawa przedstawia się mniej korzystnie.

W całym powiecie świętochłowickim, a za ma­

łym wyjątkiem we wszystkich innych powiatach górnośląskich, ustanowić musiano urzędy okręgowa z płatnemi naczelnikami. Koszty utrzymania tychże urzędów w zrastają z roku na ro*k, bo podobnie ja k w zarządach gminnych, tak i w urzędach o k ręg o ­ wych przybywa pracy z tytułu funkcyj poruczo- nych.

Należy mieć nadzieje, że S e jm Śl. załatw iając projekt ustawy o powiatowych związkach kom. albo też projekt ustawy o ustroju wewnętrznym W o j.

naszego, ostatecznie załatwi sprawę przepisów prawnych urzędów okręgowych i u regu lu je rów no­

cześnie sprawę kosztów ich utrzymania.

Stwierdziwszy, że mianowicie w naszych p o ­ wiatach rolniczych, mało znane są przepisy dotych­

czas zobowiązujące o urzędach okręgowych, poda­

jem y poniżej w streszczeniu najw ażniejsze z tych przepisów.

Przepisy te zawiera część II ordynacji powia­

towej z 13 grudnia 1872 r. w brzmieniu ustawy z 1 marca 1881 r. (G S. S . 155), a mianowicie SS 21, 46 do 73.

Każdy powiat, za wyjątkiem powiatów m iej­

skich, dzieli się na urzędy okręgowe (U. O.) Urząd Okręgow y tworzy jedna albo więcej gmin wiejskich.

Na czele U. O. stoi naczelnik U. O. D o zakresu działań U. O. należy sprawowanie funkcyj p o licy j­

nych i innych publicznych zadań, w szczególności zaś (obecnie) sprawy policji porządkowej, obycza­

jo w ej, zdrowotności, drogowej, wodnej, budowlanej, pożarnej, przemysłowej itd.

Gdzie to możliwe, obwód U. O. winien pokry­

wać się z obwodem gminy. W innych wypadkach należy dążyć do tego, aby kierownictwo U. O.

sprawowane było możliwie bezpłatnie (honorowo).

T en że ostatni przepis w naszych warunkach stał się przeważnie niemożliwy. Tw orzenie U. O. n a­

stępuje po wysłuchaniu zainteresowanych, t. zn.

przedstawicielstwa gmin, m ających należeć do U. O .

Organami U. O. są naczelnik U. O. i wydział U. O. Gdzie U. O. składa się z jed nej gminy, tam funkcje W ydziału U. O. sprawuje przedstawi­

cielstwo gminj’ (rada gminna), zaś naczelnikiem U. O. je s t naczelnik danej gminy. Je ż e li do U.

O. naieżą więcej gmin, natenczas wydział U. O.

składa się nasamprzód z naczelników danych gmin, a w razie potrzeby następnie z ław ników i ew.

dalszych przedstawicieli gmin.

W ydział U. O. przeprowadza kontrolę w s z y st­

kich wydatków U. O. i uchwala takie, kfóre U.

O. w własnym zakresie ponieść winien. D a le j uchwala zarządzenia policyjne, które wydać m oż e naczelnik U. O. w porozumieniu z wydziałem U.

O., oświadcza się w sprawie zmiany granic U. O . wybiera specjalne kom isje celem przygotowania i wykonania uchwał wydziału, a wreszcie uchwala we wszystkich innych sprawach, które przedkłada w zakresie swych uprawnień wydziałowi naczel­

nik U. O.

Naczelnik U. O. zwołuje posiedzenia wydziału i przewodniczy na nich. Posiedzenia wydziału są

jawne. D la niektórych spraw można uchylić jaw ­ ność. W y d ział może powziąć uchwałę, jeżeli w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa człon­

ków wydziału. Uchwały wydziału, które przekra­

czają jego kompetencje, albo które sprzeczne są z ustawami, może naczelnik U. O. zawiesić.

Należy tu podkreślić, że w bardzo licznych wypadkach nie powołuje się w sposób przepisany wydziałów U. O. do sprawowania przepisowych czynności. I w tem właśnie tkwi przyczyna zna­

cznego niezadowolenia naszego społeczeństwa z U.

O. Aż do ostatecznego i ogólnego urególowania spraw U. O., należałoby odtąd wszędzie nakazać tworzenie wydziału U. O., przez co sprowadzi się znaczne uspokojenie w naszych stosunkach.

Naczelnika U. O. mianuje wojewoda. P rz y ­ sięgę służbową od naczelnika odbiera starosta.

Nadzór nad czynnościami U. O. sprawuje starosta, jak o przewodniczący W ydziału Powiatowego, (§ 5 ustawy z 1 sierpnia 1883).

Opuszczając przepisy o powołaniu zastępcy naczelnika U. O., o ustanowieniu kom. naczelnika U. O., oraz przepisy o stosunku naczelników gmin do naczelnika U. O , ja k wreszcie stosunek naczel­

nika U. O. do starosty i do W ydziału Powiatowego, stwierdzamy, że część kosztów utrzymania U. O.

ponoszą przynależne do niego gminy.

K orespondencja zagran iczn a władz sam orządow ych.

W nr. 3 „Dziennika Urzędowego Min.Spr. Wewn."

ukazał się okólnik nr. 66 z dnia 25 kwietnia 1931 r.

w sprawie korespondencji zagranicznej władz admi­

nistracji ogólnej i władz samorządowych. Okólnik ten dzieli się na trzy części, a mianowicie: część I-sza zawiera przepisy o korespondencji władz a d ­ ministracji ogólnej i samorządowych z urzędami za- granicznemi R. P., część Il-ga przepisy o korespon­

dencji władz administracji ogólnej i sam orządow ych z urzędami konsularnemi i biurami specjalnemi państw o b cy ch w Polsce i wydziałami konsularnemi przy poselstwach, część III-cia przepisy o korespondencji władz administracji ogólnej i samorządowych z o b- cemi instytucjami i osobami zagranicą, część IV i V przepisy ogólne i końcowe.

W związku z wym. okólnikiem powstały pewne wątpliwości jak postępow ać mają w naprow adzo­

nych w ypadkach zarządy g m i n w iejskich.

Odnośnie do części I-szej okólnika dot. kores­

pondencji z urzędami zagranicznemi R. P., powiada okólnik w ustępie 1-szym, że „Wydziały Powiatowe i Magistraty miast wydzielonych" korespondują bezpośrednio w granicach swej kompetencji z temi urzędami.

W ustępie 9-tym części I-szej postanawia okól­

nik, że „Magistraty miast niewydzielonych oraz Z a r z ą d y g m i n w iejskich" prowadzą korespon­

dencję z urzędami zagranicznemi za pośrednictwem Wydziałów Pow iatow ych.

Zatem w przedmiocie przepisów części I-szej okólnika, a mianowicie korespondencji miast niewy­

dzielonych i gmin wiejskich z urzędami zagranicz­

nemi R. P. przepisy są zupełnie jasne, stwierdzające, że miasta niewydzielone i gminy wiejskie korespon­

dują za pośrednictwem W ydziałów Pow iatowych.

Inaczej przedstawia się sprawa na pozór, o ile to odnosi się d o korespondencji wym. w części II i III.

Zawarte tamże przepisy wymieniają tylko W ydzia­

ły Powiatowe i miasta wydzielone, a nie wspomi­

nają specjalnie o postępowaniu dla miast niewydzie­

lonych i zarządów gmin wiejskich.

W o b ec tego przyjąć tylko należy, że także w sprawach wym. w części II i III okólnika, miasta niewydzielone i gminy wiejskie znosić się mogą czy to z urzędami konsularnemi państw o b cy ch i t. d., czy z obcemi instytucjami i osobami zagranicą, li tylko za pośrednictwem W ydziałów Powiatowych.-

Kronika

K a to w ice ; Pan Prezes Sądu Apelacyjnego w Katowicach, reskryptem z dnia 29 października br.

zamianował p. M aksym iljan a S ien k iew icza, za­

mieszkałego w Katowicach, ul. Sienkiewicza 45, bie­

głym sądowym w zakresie księgowości oraz gospo­

darki finansowej związków kom. na okręg Sądu Okręgow ego w Katowicach.

Z w racając P. T. Magistratam i Urzędom Gmin­

nym uwagę na tę nominację, polecamy p. M. Sien­

kiewicza na rewizora ksiąg gminnych.

P. M. Sienkiewicz był przydzielony Inspektoro­

wi Starostw i Związków kom. p. drowi Romano*

wi Trzeciakowi, Naczelnikowi Wydziału, do współ­

pracy przy rewizji ksiąg Starostw i Gmin.

E. BIAŁAS, Mikołów

ul. Skotn ica 6 (G órny Śląsk) Telefon 139

Z a k ł a d y I n s t a l a c y j n e

♦ ♦ ♦ ♦

P r o je k t u je i w y k o n u je w sz e lk ie p ra ce e le k tr o -te c h - m cz ne, oraz p ie r w s z o r z ę d n e urządzenia sanitarne, ła źnie, susznie i z a o p a trz e n ie domów wodociągami

z stud zien głęb ok ich i t p

_____________________________________________ _____ ,4