Śląski Kalendarz Robotniczy na Rok 1921

' i i '' . J r ,

m

i 1 • 4T

K ' ///yl A

'i; ■ '-:;f

... .

4 */>f «

•

<#' W

^ -4

t € . /f>

.v ^ // ; . ,

'C*

na rok zwyczajny

1921

V ; W

•JV'

§ § .

" ;

'ęWMiWm:

i i i r r i T T T M i T i T TTT T i i ^ i i t t i i i i i 11 n i 1 1 1 1 X 1 X 1 1 111 l i i 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 r r r r r n

N a rok zwyczajny

1921

Rocznik t(.

Nakładem i drukiem Ludow ej Drukarni w e Frysztacie.

■

:trrriTiTTT f r 111

r m n

i r r r r m i i i xxxxxxxxxxxxxxxxxix

D ru to m M e 6 lutroliptornia

I

w e Frysztacie

-$>• Śląsk cieszyński hs-

'.V'"Ł-.. ^

wykonuje w szelkie roboty drukarskie jako t o : dzieła, broszury, sprawozda­

nia, tabele, afisze, druki kupieckie, zaproszenia ślubne i na bale, pro­

gramy, bilety w izytow e i t. d., i t. d.

Hypfib ksiąg kupieckich. Skład drukdw.

Ceny umiarkowane. □ O bsługa rzetelna.

\

Roboty introligatorskie

przyjmuje się i wykonuje

szybko, tanio i gustownie.

®®9999©©©©©©©©g©©©9®9999999999®®99»99®®8®9©©©©©©®<a®999®999(aQ»Ł)oc)e)C)cog)ci{Dg)£)

®®®®®®®®®®®®©©©©©©©©©©©©®®®9®®9®®®9 9©©©©©©©©©©©©©©©©i©©©©©©©©©®©©©©©©©©©©

v , i «

Rok 1921 jest rokiem zwyczajnym, ma w ięc 365 dni czyli 52 tygodni.

C ztery pory roku as tro n o m ic zn e g o . W i o s n a zaczyna się 21 marca o 4 godzinie 51 minut rano. ’ C zas w io ­ senny przedstawiałby się w ten sposób, że marzec i* kw iecień aż do 25 ciepły i suchy, poczem następują dnie nad­

zwyczaj chłodne i mroźne.

L a t o zaczyna się 22 czerwca o 12 godzinie 36 minut rano. Letnia przepoi wiednia wspomina o deszczu, jednako­

w oż nie tyle, Ile potrzeba go w lecie.

J e s i e ń zaczyna się 23 września o 3 godz. 20 minut popołudniu. Począt­

kiem jesieni jest dużo deszczu i w cze­

sne mrozy. W drugiej połow ie paździer­

nika nastaje pogoda i susza, trwająca ‘fc do końca listopada.

Z i m a zaczyna się 22 grudnia o 10 godz. 8 minut rano. Zima zaczyna się śnieżyęą i dokuczliwem zimnem, które trwają-aż do połow y lutego.

Z a ć m ie n ie sło ń ca i księżyca.

W roku 1921 mamy dwa zaćmienia - słońca i dwa zaćmienia księżyca. Z tych widzialne są w środkowej Europie pierw­

sze zaćmienie słońca i drugie zaćmienie księżyca.

Pierwsze zaćmienie, słońca rozpęcznie się 8 kwietnia o godzinie 7 minut 51 ra­

no. Całkowite caćm ienie o godzinie 10 minut 44 rano. Koniec zaćmienia o go ­ dzinie 12 minut 37 w południe.

Drugie zaćm ienie księżyca będzie w i­

dzialne z 16 na 17 października. O g o ­ dzinie 9 wieczorem będzie można zau­

ważyć na księżycu półcień. O godzinie 10 minut 14 w ieczorem będzie początek zaćm ienia a koniec o godzinie l minut 33 w nocy.

Dw anaście zn a k ó w niebieskich.

Z n a k i w i o s e n ne. Z n a k i j e s i e n n e .

Baran W aga k H

Byk N iedźwiadek

Bliźnięta

Strzelec J f

Z n a k i l e t n i e . Z n a k i z i m o w e . Rak-' ; -K oziorożec 1 &

Lew M W odnik

C

Panna

Ryby g g

Styczeń

ma 31 dni

P o c z e s k u : le d e n .

„ r u s k u : H en w ar.

„ n i e m i e c k u : Jiin n er.

L)ni

l Sob

Ś w i ę t a

rzymsko katolickie ewangelickie

N ow y rok Now y rok

00 55 s

1. o godz. 5 ([ 3 4 min. rano Nlecty,

Pon.

WŁ.

Ś r . Czw Piąt.

Sob.

Imienia Jezus Mak (ienowefy

Tytusa b.

Telesfora , Trzech Króli

Walentego Seweryna

po N. R. Ab. i S.

Enocha Izabeli Szymona

Epifanii Izydora Erharda

9 o godz. 6 @ 26 minut rano 9'

10

11

Pon.

mi.

Wt.

Śr.

Czw.

Piąt.

Sob.

1. po Ep. Jul.

Pawła pust.

Hygina Ernesta Hilarego Feliksa Maura

1. p Ep. Marcyany Paw/a

Matyldy Rheinolda Hilarego Feliksa Maura

17/ o godz. 7 ) 30 minut rano 16

17 18 19 20

! 21 22

Pon.

Wt.

Sr.

Czw.

Piat.

Sob

2. po Ep. Marcelego intomeeo

Antoniego Pryski Kantego Fab i Sebast.

Agnieszki Wincentego

2. po Ep. Marcelegc Antoniego

Pryski Sary

Fab. i Sebast.

Agnieszki Wincentego

4-

23

•'4 25 26

z l

28 29

24. o godz. 0 min. rano

p Nledi Pon.

Wt.

Ś r . Czw.

Piąt.

Sob.

„S e p . Zaśl. N. M P.

I yriiot.

Nawr. św. Pawła Polikarpa

Jana Chryz.

Kar. W ielk.

Franciszka Salw.

Sep. Emerencyi Tymoteusza Nawr. św. Pawła Polikarpa

Jana Chryz Kar. W ielk.

W a ler yana

5

131

p„«H- p g f f i zMr inj

C M e

C M

J f J f a 2

a M

j

€

j

€

A .

r*i

Polska kronika historyczna.

A rtu r Grottgier, ur. 1837 f 1867.

Zdobył sobie europej­

ską sławę jako rysownik i malarz. U czył się najpierw we Lw ow ie pod okiem oj­

ca, później pobierał naukę u artysty Juliusza Kossaka, wreszcie kształcił się we Wiedniu pod okiem profe­

sora Rubena. Malował a- kwarele i obrazy olejne.

» Modlitwa Konfederatów przed bitwą«, »Ucieczka Henryka W azyusza«, »R zeź Humańska« i inne, zwróciły nań uwagę. — Największą sławę zjednały mu rysunki kredkowe, wydane seryami.

»W arszawa« 7 rycin, »Po- lonia« 8 rycin ; — »Litua- nia« 6 rycin; » W ieczory zi­

mowe* 2 serye pp 5 rycin,

»W ojn a« składająca się z 10 rysunków. W obrazach tych przedstawił poetycznie bolesne epizody z czasów powstania. K ażdy je zna, każdy podziwa i w każdym domu znajdziesz jakąś ko­

pię jego obrazu. — Umarł młodo na chorobę piersiową.

Długość dnia.

W ynosi od 8. godz. 21 min.

do 9. godziny 21 minut.

Przybywa o 1 godzinę.

Styczeń

Dzień N O T A T K I Dochody Rozchody

K

f

P o c z e s k u : U nor.

„ r u s k u : F e w ra l.

n ie m ie c k u : F e b r u a r.

6

^Izw.

Piąt.

Sob.

Ignacego P . Gromn.

B łażeja Weroniki Agaty

Brygidy

Oczyszcz. Maryi Błażeja

Weroniki Agaty

8. o godz. 1 @ 36 min rano

on.Iz.

Wt.

Śr.

Czw.

Piąt.

Sob.

S

Dezydery Eulalii

8

j €

j

€

r t

7 ^15. 0 godz. 7 ) 53 min. wieczór 13

14 15 16 17 18 19

n a Wt.

Śr Czw.

Piąt.

Sob.

1 Inw. Katargyny Walentego

Fausta Juliany Konstancyi Flawiana Konrada

l Inv. Kastora Walentego Fausta Juliany Kostancyi Zuzanny Gabinusa

fiF#

n n

H 22. 0 godz. 10 (£) 32 min. wieczór 20

21 22 23 24 25 26

jPon.' Wt.

Śr.

Czw.

Piąt.

Sob.

2 Rem. Eleuteryi Eleonory

Kat. św. P.

Romana Macieja Walpurga Aleksandra

2 Rem. Euchar.

Eleonory Kat. św. P.

Seweryna Macieja Wiktora Bogusława

m p

.

i h

J

£

27 28

Niedz.

Pon.

3 Ocull Leandra Romana

3 Ocull. Leandra Romana

CM

Ignacy Józef K raszewski, ur. 1812 f 1887.

Skończywszy gimnazy- um, kształcił się na uniwer­

sytecie wileńskim, gdzie od­

dawał się nauce obcych ję ­ zyków i historyi. W czasie powstania uwięziony, odzy­

skał wolność dopiero w r.

1832 i dalej oddawał się nauce. W r. 1837 wziął dzierżawę, ożenił się, gospo­

darzył i pisał. Literatura była ulubionem jego zaję­

ciem. W r. 1853 osiadł w Żytomierzu i oddał się pra­

cy społecznej. B y ł kurato­

rem gimnazyum, dyrektorem tow. dobroczynności i człon­

kiem spółki wydawniczej.

W r. 1860 osiadł w W a r­

szawie, redagując Gazetę Polską. W r. 1863 zmu­

szony opuścić stolicę, osiadł w Dreźnie, gdzie najwięcej napisał dzieł. Pod zarzutem zdrady stanu, uwięziony w Magdeburgu, odzyskał po­

zwolenie wyjazdu na po­

łudnie. Zmarł w Genewie wSzwajcaryi 19. marca 1887 roku. Zwłoki złożył wdzięcz­

ny naród w Krakowie w grobie zasłużonych na Skał­

ce. Niepodobna wyliczyć wszystkich utworów K ra­

szewskiego, tak wiele napi­

sał, a wszystko barwnie, i zajmująco.

Długość dnia.

W ynosi od 9. godzin 23 minut do 10. godzin 55 minut.

Dnią przybywa o 1 godzinę 32 minut.

J l

1

I

Lutv. _j

N O T A T K I . Dochody Rozchody

K K

Dni Ś w i ę t a bG rzymsko-katolickie ewangielickie

s

1 Wt. Albina Albina J?

2 Śr. Symplic. Symplic.

3 Czw. Kunegundy Kunegundy

4 Piąt. Kazimierza Adryana a !

5 Sob. Euzobiusza Fryderyka

Jtlorzcc

ma 31 dni

l O 9. o godz. 7 @ 9 min. wieczór

ł | fó n .‘ Laet. Fryder. 4 Tomasza

Leat. Frydolin

Feiicya

A ,

8 W t. Jana z G. Filomena

9 Śr. Franciszki 1 Prudentego

10 Czw. 40 Męczen. Aleksandra «29K

11 Piąt. Heraklyusza Rozyny

12 Sob. Grzegorza Grzegorza

U

13

I fi

2'

22

23 24 25 26

on.

W t.

Śr.

Czw.

Piąt.

Sob.

Palm. Niceta Benedykta Oktawiana W iktorina Ziel. Czwartek W ie lk i Piątek W ielk a Sobota

Palm. Ruprec.

Benedykta Kazimierza Eberharda Ziel. Czwartek Anielki Piątek

W ielka Sobota

K y f i ? 2™ 5

5 W t. Longina Krysztofa

6

7 Czw. Gertrudy Gertrudy

3 Piąt. Edwarda ' Anzelma

J Sob. Józefa N. Józefa N.

n

¥

* i h rmci h

ta

0

ledz.

281Pon. -'on. W ielkanoc Pon. Wielkanoc

J?

29 W t. Cyrila Eustachego

Jt?

30 Śr. Kwiryna Gwidona

J?

31 Czw. A m osa Amosa Pr, 9JL.

J ad w iga Ł u szczew sk a (D eotym a),

ur. 1830 r. w Warszawie.

Odebrała w domu ro ­ dzicielskim staranne w y ­ chowanie. Mając lotną fan- tazyę, już wcześnie poczęła pisać udatne wierszyki, i improwizować doraźnie na temat zadany. Olśniewała w nich głębokością pomysłów, i świetn. językiem. Niektóre improwizacye Łuszczewskiej pod artystycznym względem są zupełnie wykończone.

W yszły w dwóch zbiorach p. t. » Improwizacye i poe- zye Deotymy* w Warsza­

wie r. 1854 i 1858. — Od improwizacyi przeszła Łu- szczewska-Deotyma do ob­

szerniejszych poematów, o- bierając rozległy przedmiot.

Pierwotne chwile dziejowe życia narodu, ukazała nam w pieśni. — Do celniejszych utworów jej zaliczamy: »To- mir Lech*, » W ojna olbrzy­

mów*, » Polska w pieśni«.

Prześliczne są rapsody o Wandzie i Chrobrym. — Powieści poetyckie prozą:

»N a rozdrożu*, » K rzyż nad otchłanią*, » Branki w jasy­

rze*, > Zwierciadlana zagad­

ka* i inne.

* * * D ługość dnia W ynosi od 11. godz. 2 min.

do 12. godz. 47 min.

Przybyw a o 1 godz. 45 min.

Marzec

N O T A T K I

r Kwiecień

ma 30 dni

P o c z e s k u : Duben.

„ r u s k u : A p riłły j.

„ n ie m ie c k u : A pril.

n

Dni

Piąt.

Sob.

rzymsko-katolickie

w i ę t a

ewangelickie Hugona

Franciszka P.

14

Teodora Am alii

8. o godz. 10 @ 5 min. dopoł.

Nledi.

S r

Śr,

■Czw.

Piąt.

Sob

1 Quas. Rysz.

Zwiast. N. M.

Wincentego Sykstusa Hermana Dyonizego Maryi Cl.

X Quas.

Zwiast. M. P.

Hozyasza Ireneusza Hegesipa Apolonii Demetra

15

10

on.

Wt.

Śr.

Czw,.

Piąt.

Sob.

2 Mis Ezech.

Leona b.

Juliusza Hermeneg.

W aleryana Anastazyi M.

Turibiusa

16

2 Mis. Daniela Leona

Juliusza Justyna Tyburcyusza Olympia Charyzjusza 22. o godz. 2 @ 40 min. popoł.

17 18 19 20

21 22

23 Pon.

W t.

Śr.

Czw.

Piąt.

Sob.

3 Jub. Rudolf Apolonia Krescencya Sulpitus Adolar

Sotera i Kaja Adalberta

3 Jub. Rudolf Flawiusza W ernera Sulpitusa Adolara Sotera i Kaja Jerzego

17

25 26 27 28 29 3 0

Wed*.

Pon.

W t.

Śr.

Czw.

Piąt.

Sob.

4 Cant. Jerz.

Marka Kleta Peregryna W italego Piotra M.

Katarzyna

4 Cant. Albr.

Marka Kleta Anastazego W italego Sybili Eutropiusza

60a>

s

A *

A A<a28«

#$■

f i f t

s.JMr*

¥

A

a

A

F ryd ery k Chopin, ur. 1 8 1 0 f 1 8 4 9 .

Sławny muzyk i naj­

większy kompozytor polski, urodził się w Żelaznej W oli w powiecie Sochaczewskim.

Ojciec jego był francuzem, przebywał w Polsce jako nauczyciel i wychował syna po polsku. Już od wcześnej młodości zdradzał Fryderyk zamiłowanie do muzyki, więc od 7 roku dawali mu rodzicejlekcye g ry fortepia­

nowej. W 9 roku tak wiel­

kie zrobił postępy, że grał publicznie na koncercie.

Słuchacze byli zachwyceni cudownem dzieciakiem, i piękną rokowali mu *przy- szłość. Rodzice kształcili go dalej, a nadzieje ich spełni- ły się ;_w zupełności. Fryde- ryk grał po mistrzowsku na fortepianie, i tworzył nie­

zw ykle piękne dzieła mu­

zyczne. — Jego prześliczne m azurki i p o lo n esy są zu ­ p ełn ie narodowe, polskie, i jakby w duszy naszej pod­

słuchane, przemawiają do nas rodzinną melodyą, U- marł w Paryżu. W Żelazo­

wej W o li wdzięczny naród postawił mu pomnik w ro­

ku 1894.

Długość dnia.

W ynosi od 12 godz. 46 min.

do 1 4 godzin 2 4 minut.

Przybyw a o 1 godz. 38 min.

'.wpu W

Kwiecień

Dzień jN 0 T A T K I

:

; ^ h d

K h K

h

i

,\i:m ,v*8 4jó-f-I 4 fia tt

£ % j#

*

<7-4 &

t

r^ łfs if .v•» 4 v :-'i ?. •>

H

-

•

v-Ł 'v i*;V 1' \ ,./K -V

/■; /'•.: . 1 :„-3 i.' ,

i

>! ; •' 'L , ‘ l« .»> >•* > f -U :(5Ś

\

/ f t $(' ■«vD)

-'/■j s ,•■&' ; : CJfj 4’ |f;

JOtj

ma 31 dni

P o c z e s k u : K v eten .

„ r u s k u : Mai.

„ n ie m ie c k u : Mai.

Dni Ś w i ę t a

rzymsko katolickie ewangelickie 1 S 7. o godz. 10 @ 1 min. wieczór

kitdi. Rof. Św. maj 2 Pon. Zygmunda 3 W t. Zn św. K.

4 Śr. Floryana 5 Czw. Piusa V. P.

6 Piąt. Jana w Oleju 7 Sob. Stanisław B.

& Rog. Św. maj.

Zygmunda Zn. św. K.

Floryana Gotarda Dytrycha Gotfryda

19

łlwLi. (> Ex. Zj. iw. Maryi 9 Pon. Grzegorza

10 W t. Izydora 11 Śr. Beałryksy 12 Czw. Pankracego 13 Piąt. Serwacego 14 Sob. Bonifacego

Ex. Stan.

Joba W iktoryna Adalberta Pankracego Serwacego Bonifacego

20

ifo

20

Śr.

Czw.

Piąt.

Sob.

2'ielore Św. Zof.

Pon. Ziel. Św. J N.

Paszalisa Brunona Celestyny

Zesł Po.

Bernarda S. Feliksa S.

Ducha św.

m. Z ie l Św. P.

Torpetusza Liboryusza Potoncyusza Anastazego Pudensa

21

1

24 25 2|

2

28 t f t n .

W t . Śr.

i * :7 1

S ^w.

Joanny Urbana -W . lk>*e Ciaio Piąt. Jana p Sob. W ilhelm a

ńn. Heleny Dezyderego Zuzanny Urbana Bedy Lucyana W ilhelm a

22

30 31

Pon.

W t.

po i. Tr. Maks.

Ferdynanda Anieli

| po śm>, Tr. Maks.

Ferdynanda Petroneli

CJj<X>

i3

a

¥

¥

CMi h

J f AZ AZ AZ A

Jan III. Sobieski, król polski, ur. 1624 f 1696.

Największy wojownik, genialny wódz, dumą po­

winien być każdego Polaka.

Turcy grozili Polsce i chrze­

ścijaństwu Europy zagładą.

Sobieski pobił ich pod Cho- citnem, za co królem .Polski obranym został. W r. 1675 pobił Turków pod Lwowem, odebrał im Bar, Holulew i Bracław. Turcy zwrócili się przeciw W ęgrom i Austryi.

Obiegli Wiedeń. W r. 1683 dnia 13. września król So­

bieski pobił Turków pod Wiedniem, a 7. października na W ęgrzech pod Strzygo­

nieni, i oswobodził Europę od panowania półksiężyca.

Zwyciężył krzyż, dlatego papież ustanowił osobne święto na pamiątkę » Imienia Maryi*. Austrya nie od­

wdzięczyła się Sobieskiemu za udzieloną pomoc, zamiast oddać Śląsk, powiedziała synowi Sobieskiego, aby sobie zdobył Wołoszczyznę na Turkach. W ypraw a na Wołoszczyznę niebyła po­

partą przez kraj, nie przy­

niosła żadnej Sobieskim korzyści. K ró l Sobieski miał żonę francuzkę, która intry­

gowała przeciw własnemu synowi aby nie obrano go królem po śmierci ojca w r. 1696, popierając na tron polski francuza.

^Długość dnia:

W ynosi od 14 godz. 27 min.

śggŁdo 15 godz. 41 min.|

Przybywa o 1 godz. 14 min.

Maj

Dzień

N O T A T K I

K

Rozchody K ! h

\

Czerwiec

ma 30 dni

P o c z e s k u : Ć erv en .

,, r u s k u : C zerw eb.

„ n ie m ie c k u : Juni.

ni

Dni

Śr.

Czw.

Piąt.

Sob.

w i ę t a rzymsko- katolickie

Gracyana Erazma Klotyldy Franciszka

ewangelickie Nikodema Efraima Erazma Karpa

23

bCCD

s

5 Nledz. 3 po św. Tr. Bon. 2 po św. Tr. Bon.

W

6 Pon. Norberta Benigny

7 W t Roberta Lukrecyi

*t(f;

8

Sr.

nMC

9 Czw. Prim. i F. Prim. i F. n

10 Piąt. Małgorzaty Onufrego m

11 Sob. Barnaby Ap. Barnaby

1

2 4

12 Niedz. 4 po św. Tr. Jana 3 po św. Tr. Bazyl.

<y

13 Pon. Antoniego Tobiasza ¥

14 Wt. Bazylego Antoniego

*

15 Sr. W ita i Mod. Wita

16 Czw. Benona Justyny C M

17 Piąt. Adolfa Bisk. Laury C M

18 Sob. Gerwazego Gerwazego

J f

2 5

19 Hiedss. 5 po św. Tr. Jul. 4 po św. Tr. Sylw.

20 Pon. Sylwerego Sylasa

21 W t. Alojzego Albanusa

ąf

22 Sr. Paulina B. Achacyusza

23 Czw. Edeltrudy Bazylego

24 Piąt. Jana Chrzc. Jana Chrzc.

ń.

25 Sob. Prespera B. Prospera

A ,

2 0

26 Niedz. 6 po św. Tr. W irg. 5 po św. Tr. Jerem.

>$885»

27 Pon. W ładysław Filipiny m m

28 Wt. Leona II. P. Leona

wK

29 Sr. Piotra i Pawła Piotra i Pawła

H

30 Czw. Wsp. św. Pa. Ws. św, Pa.

Hł

Zygm unt Krasiński, ur. 1811 f 1859.

Potomek starożytnej ro­

dziny, pobierał początkowo nauki w domu, a później uczęszczał do liceum i aka­

demii. W krótce porzucił stu- dya i wyjechał za granicę do Szwajcaryi i do Włoch.

W r. 1843 pojął w małżeń­

stwo E. Branicką i chciał powrócić do kraju, ale wą­

tłe zdrowie zmuszało go do powrotu w okolice cieplej­

sze za granicą. Zmarł mło­

do w Paryżu, wyczerpany pracą i wycieńczony choro­

bą. Pochowano go w dzie­

dzicznej Opinogórze. K ra ­ siński jest jednym z naj­

większych i najgenialszych poetow wieszczów. Już na ławie szkolnej pisał powieści romantyczne jak » A g ; j Han«, » Dymitr Samozwa­

niec*. — Później wznosił się coraz wyżej. »JSTieboska komedya* jest dramatem przyszłości, »Irydyon«, »N oc letnia«, »Przedświt«,Psalm y przyszłości, » Ostatni*, » P o ­ kusa «,» Resurectiuris«,» Gło­

sy św. T erezy«, i inne dzie­

ła uczyniły imię jego nie- śmiertelnem. O przyszłości Polski tak powiedział: Je­

den tylko jeden cud — z szlachtą polską, polski lud.

T T

Długość dnia.

W ynosi od 15 godz. 43 min.

do 15 godzin 58 minut.

Dnia przybywa do 2 2. o 18 m.

następnie do końca miesią­

ca ubywa o 3 minuty.

Czerwiec

Dzień

N O T A T K I

Dni Ś w i ę t a

Biegrzymsko-katolickie ewangelickie 1 Piąt.

•

Teobalda Teobalda

2 Sob Naw. N. M. P. Naw. M. P.

2 7

m

4 Pon. TTdalricha Ulryka _w

5 Wt. Cyr. i Metod. Karol y

6 Sr. Izajasza Izajasza

HHS

7 Czw. Wilibalda Wilibald m

8 Piąt. Elżbiety Kr. Kiliana

9 Sob. Anatolii Alojzyi _¥

2 8

to m

¥

11 Pon. Piusa I. Piusa

sh

12 Wt. Henryka Henr\ka

sh

13 Sr. Małgorzaty Małgorzaty

14

15 Piąt. Rozesł. Ap. Rozesł. Ap.

J f

16 Sob. Maryi Szk. Ruty

J f

2 9

17

m* , 9

J f

1

H

aM

19

oM

20 Śr. Czesł. i K. Eliasza

A

21 Czw. Praksedy p. Pauliny

22 Piąt Maryi Magd. Maryi Magd.

A

123

3 0

(£

24 nwi, 10 po św. Tr. Krys l. 9 po św. Tr. Kryst. «SK

25 Pon. Jakóba Ap. Jakóba

H

26 W t Anny Anny

pR

•27 Sr. Pantaleona Marty

r?

28 Czw. Wiktora Pantaleona

29 Piąt. Marty Beatryksy

fld*

30 Sob. Abdona i S. Abdona

n

3 1

@

31 Ntodą. 11 po św. Tr. Ing. li. 10 po św. Tr. E m

f t

M a ry a Konopnicka, ur. w Suwałkach 1846 r.

K o b ie ty polskie uświa­

domione, zawsze są gorą- cemi patryotkami, i w mia­

rę talentu, zdolności i sił, starają -się o dobro i szczę­

ście narodu. D o takich ko­

biet patryotek należy K o ­ nopnicka. Posiadając w yb i­

tny talent poetycki pisze prześliczne poezye na te­

mat współczesnych haseł.

U m ysł jej zajmują przed­

m ioty niepowszedniego zna­

czenia. Form a jej poezyi jest w ykończoną artystycz­

nie. Staje w •bronie bied­

nego ludu i w alczy o ró­

wne prawa d|a w ydziedzi­

czonych i opuszczonych. W utworach swych pełnych natchnienia odczuwa nędzę społeczną i w yraża prądy chwili obecnej. W literatu­

rze polskiej w ybitne więc zajęła stanowisko. P o ezye jej drukowane b y ły kilka­

krotnie w zbiorow ych w y ­ daniach.

V

Długość dnia.

W y n o s i od 16 ęodz. 2 min.

do 15 godzin 3 minut.

Dnia ubywa o 56 minut.

Sierpień

ma dni 3.1

Ś w i ę t a JJIJI

rzym sko-katolickie ewangelickie 1 Pon. PiofcrM w ok Piotra w ok.

0

3 S r Szczepana Augusta

■m

4 Czw. Dominika Dominika

‘M

5 Piąt. NMP. Śnież. Oswalda ¥

6 Sob. Przemień. P. Sykstusa

¥

3 2

7

Niedz.

r*i

8 Pon. Gyryaka Cyryaka

i~h

9 W t. Roma na Rolanda

CM?

10 Śr. W aw rzyńca W aw rzyńca

11

12 Piąt. Klary P. ^

\

13 Sob. Kasyana Kasyana J f

3 3

14 Niedz. 13 po św. Tr. Euzeb 12 po św. Ena*.

15 Pon. Wniebowst. N. M. P W n NP. S J

16 W t. Rocha Rocha siać

17 Śr. Bertrama Bertrama

18 O w . Heleny Agapita . A

19 Piąt. Ludwika Zefcalda

20 Sob Szczepana Bernarda >ssm>

3 4

21

22 Pon. Tymoteusza Tymoteusza f *

23 W t Filipa Zacharyusza

24 Śr. i>artłomieja Bartłomieja jJpEjf

25 Czw. Ludwika kr. Ludwika

26 Piąt. Zefiry ny Zefiryna

27 Sob, Józefa Kalas. Gebharda f f

3 5

28 Niedz. 15 po św, Tr. Ang. 14 po św Tr. Ang.

29 Pon Scięc. ś. Jana Sc. ś ' Jana 30 W t. Róży z Lim. Rebeki

31 S r. Rajmunda Pauliny

m

P o c z .e » k u : S rp e ń

„ rusku : S e rp e ń

„ n i e m i e c k u : A u g u st

Kornel Ujejskf, :4||*ur. 1823 f 1897.

Jestto jeden z najznako­

mitszych poetów lirycznych / bieżącego wieku. Nauki szkolne pobierał w Buczaczu i Lwowie, później kształcił się w Paryżu, gdzie poznał Mickiewicza, Słowackiego i wielu innych literatów.

W r. 1849 wrócił do kraju, ożenił się hr. Komorowską i pracował na ro'i, dzierżą- • wtąc P a w ł ó w . Podlipce, potem Żubrze. — Zmarł w Pawłowie koło Rodziecho- wa, którv nabył dla syna.

Zav ód poetyczny rozpaczął utworem genialnym p. t.

»Skargi Jeremiego*, do któ­

rego dały mu temat'smutne wypadki z r. 1846 Pieśń

»Z dymem pożaró n « znaną jest wszystkim, i postawiła go wysoko -w miłości na­

rodu, którego odczuł bóle i przedstawił 'Wyraziście.

» Pieśni Salamona i Melodye biblijne« przenoszą nas w czi*sy hebrajskie i uczą ko­

chać naród gorąco. Pisały wiele innych rzeczy np.

» K w iaty bez woni«, » Zwię­

dłe liście«, »Smok siarczy­

sty*, *Tłómaczenie Szope­

na*, » Ptasie gniazdo«,

»Grzela«, i wiele innych.

Poezye Ujejskiego tłuma­

czono na wszystkie języki europejskie

V V V /

Długość dnia:

W yn osi od 15 godz. 3 min. do 13 godz. 30 min. Dnia ubywa o 1 godz. 33 minut.

-

---

Dzień

Sierpień

N O T A T K I Dochody

K

Rozchody

/ - -;V‘

IDrzesień

ma 30 dni

Dni

Czw.

Piąt.

Sob.

3 6

Niedz.

Pon.

Wt.

Śr.

Czw.

Piąt Sob

rzym sko-katolickie Idziego op.

Stefana Kr.

Serafiny

2. o godz. 4 16 po św. rJjr. Roz, W aw rzyńca

Magnusa Nar. Ś. M- P.

Gorgoninsza Mikołaja

P o c z e s k u : Z a n

15 po św. Tr. Ro?.

Herkulana Magnusa Reginy Nar. M. P.

Gorgoniusza Jodoka

s h s h CM(

CM J f J f

3 7

Niedz.

Pon.

Wt.

Śr.

Czw.

Piąt.

Sob.

17 po św. Tr. P. i J.

Gwidona Tobiasza Podw. ś. Krz.

Nikodema Ludmili Hildegardy

16 po św. Tr. Pf,

■Cyrusa Materna Podn. ś. Krz.

Nikodema Eufemia Lambert

j€

3 8

18 19

20

21

22

Niedz.

Pon.

Wt.

Śr.

Czw.

Piąt Sob.

18 pp św. Tr. Tom.

Januaryusza Eustachego Mateusza F.

Maurycego.

Tekli Panny Gerarda B. -

3 9

17 po św. Tr. Tyf.

Sydonii

•Faustyna Mateusza Maurycego Tekli Gerarda

H i

oH?

łf

24. o godz. 10 3 17 min. wieczór

Niedz.

Pon.

Wt.

Śr.

Czw.

Piąt.

19 po św. Tr. KI.

Cypryana Kośmy i D.

W acław a K.

Michała Arch.

Hieronima

18 po św. Tr. KI.

Cypryana Adolfa W a cła w a K.

Michała Arch.

Hieronima

nmzHIC

^

m m

Długość dnia.

W yn o si od 13 godz. 22 min. do 11 godz. 42 min.

,, r u s k u : W ereseń

„ n i e m i e c k u : S e p te m b e r

Józef Szujski, ur. 1835 f 1883.

Kształcił się w Tarno­

wie, później w Krakowie i Wiedniu. W r. 1858 osiadł w dziedzicznej wsi Kurd- wanowie i rozpoczął zawód literacki pisząc utwory po­

wieściowe 1 liryczne poezye. Wne/ przerzucił się na pole dramatyczne, wyprowadzając na scenę

•wybitne postacie dziejowe.

Należą tu » Halszka z Ostro­

gą?. i Królów a Jadwiga*,

»Lubomirski«, »Twardow- ski«, »Zborow scy«,»A.Szm i­

gielskie, »Kopernik«, »Ma- ryna Mniszchówna«, itd.

Później przerzucił się na pole historyczne i pracował w tym kierunku długie la- ' ta. Owocem tej pracy są

»Dzieje Polski pcdług ostat­

nich badań spisane«, wyda­

ne w r. 1862— 6, B ył tó na owe czasy najlepszy pod­

ręcznik naukowy.

W

ki roztaczając przed nimi żywe obrazy naszej prze­

szłości. W ykłady swe w y­

dał p. t » Historyi polskiej ksiąg dwanaście«, opowia­

dania i rozStrząsania histo­

ryczne. K ied y 'akademia umiejętności weszła w życie' w Krakowie, został Szujski jej generalnym sekretarzem.

Umarł w sile wieku w 1883.

Dnia ubywa o 1 godz. 40 min.

Wrzesień

Dzień N O T A T K I Dochody Rozchody

IC K

Październik

Dzień N O T A T K I Dochody Rozchody

K K

Pazdz icrtii

ma 31 dni

Po e z t s k u : Rijeii

„ 2u s l . i i : Pszdernyk

„ n i e m i e c k u : ( k t o b e r

Dni S w i ę t a

Bieg

rzymsko-katolickie ewangelickie 1 Sob. Remigiusza

• Benigna *

4 0

3 Pon. Kandyda Kanyda ' c*K

4 Wt. Franciszka S. Franciszka S. c#E

5 Sr. Placydy Fidela J f

t> Czw. Brunona Fryderyki

7 Piąt. N5IP. Róż. Am alii

8 Sob. Brygidy Pelagii oM

4 1

10 Pon. Franciszka Gersona

11 Wt. Emilii, Ger. Burkhaida .j€

12 Śr. Maksym. Maksymil.

13 Czw. Kolomana Edwarda

14 Piąt. Kaliksta Kaliksta

15 Sob. .Jadwigi i Terezyi Jsńtwigi i Terezyi

4 2

16 Niedz. 22 po św. Tr. Gal. 21 po św. Tr. Gal. * *

17 Pon. Jadwigi Florentego

18 Wt. Łukasza Ew. Łukasza Ew. .##

19 Śr. ■ Piotra z Al. Ferdynanda

20 Czw. Felicyana W endelina t t i

21 Piąt. Urszuli Urszuli < _W

22 ,Sob. Korduli Korduli

■______ •--- i --- —

4 3

24 Pon. Rafała, Arch. Salomei

25 Wt. Chrysantyna Wilhelminy

26 Sr. Ewarysta Ewarysta ¥

27 Czw. Sabiny Sabiny ¥

28 Piąt.. Szym . Jady Szymona i J.

29 Sob. Narcyza B. Narcyza s h

M 31. 0 godz. 0 31 min rano

30 Niedz 24 po św. Tr. KI. 23 po św. Tr. KI. dśe

31 Pon. W olfganga Pamiątka Ref.

Antoni Małecki, urodzony 1821 w Poznaniu.

Znakomity uczony i bardzo pracowity człowiek.

B ył profesorem na wszech­

nicy w Krakowie, potem w Insbruku, nareszcie we L w o ­ wie. Uczył języka i litera­

tury polskiej od roku 1856 do 1873. W śród akademi­

ków i uczonych zyskał so­

bie wiekie uznanie. On to pierwszy podniósł naukę języka polskiego swojemi wykładami do należnego jej znaczenia. Napisał naj­

lepszą » Gramatykę języka polskiego*, której używają w szkołach. W yd ał » Gra­

matykę histosyczno-porów- nawczą« języka polskiego.

Napisał »Żyw ot Juliusza Słowackiego*. Jako badacz naszaj przeszłości, pracami swemi wybitne zajął stano­

wisko. Znane są jego 2 dra­

maty: »List żelazny* i

» Wieniec ^grochowy*. Od roku 1882 do 1895 "był prezesem Macierzy polskiej.

v . v

V

Długość dnia.

W ynosi od 11 godz. 38 min.

do 9 godz. 56 min.

Dnia ubywa o 1 godzinę 52 minut.

r n Listopad

ma 30 dni

P o c z e s k u : L isto p a d

■ —

Dni Ś w i

ę t a

Bieg |

rzymsko-katolickie ewangelickie

1 W t. Wszystkich św. Wszystkich św. CM

2 Sr. Dz. zadusz. Dz. zadusz. J f

3 Czw. Huberta Gotlieba J ?

4 Piąt. Karola Bor. . Emeryka S J

5 Sob. Emeryka Blandyny

4 5

6 Niedz. 25 po św. T r.'Leon . 24 po św. Tr. Ziem.

X

7 Pon. Engelberta Malach. J f

8 Wt. Gotfryda Seweryna

/rtiL

9 Sr. Teodora m. Teodora «S»W

10 Czw. Andrzeja Próba

11 Piąt. Marcina B. Marcina

12 Sob. Kuniberta Jonasza fff

4 6

13 Niedz. 26 po św. Tr. Stan. 25 po św. Tr. Brykc.

14 Pon. W eneranda Lewina

15 W t. Leopolda Leopolda

16 Sr. Otmara Otmara n

17 Czw. Grzegorza Hugona f K

18 Piąt. Otona Op. Gelazyusza

19 Sob. Elżbiety Elżbiety

4 7

20 Niedz. 27 po

św.

21 Pon. Ofiara NM P. Ofiara PM. m

22 W t. Cecylii Cecylii n

23 Sr. Klemensa Klemensa ¥

24 Czw. Jana od Krz. Emilii ¥

25 Piąt. Katarzyny Katarzyny

26 Sob. Konrada Konrada r h

4 8

27 Niedz. 1 Ad w. W al. i W irg. 1 Adw. Gintera

28 Pon. Krescenta Rufina

29 W t. Saturnina W altera X

30 Śr. Andrzej* A p. Andrzeja J ?

„ r u s k u : Ł y sto p a d

,, n ie m ie c k u : N ovem ber

A dam Hickiewicz.

Adam Mickiewicz naj­

słynniejszy poeta polski, u- rodził się, dnia 24. grudnia 1798 roku w Nowogrudku.

Pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej z dawien da­

wna zamieszkałej na Litwie.

W domu nasuczył się M i­

ckiewicz czytać i pisać, i zapoznał się potrochu z po- ezyą polską, gdyż ojciec jego lubił książki, a nawet sam niekiedy pisał wesołe wierszyki. W yższe wykształ­

cenie pobierał Mickiewicz na akademii ,'w Wilnie.

U tw ory poetyczne Mickie­

wicza są znane bardzo sze­

roko. Znane są jego balady jak n. p. „L ilie" ‘ „Pani Twardowska" „Trzech Bu- drysów“ i t. d. Pomiędzy innymi napisał Mickiewicz

„Dziady11 i powieść o Gra­

żynie, słynną powieść

„Konrad W alenrod" i zna­

ny poemat ,.Pan ładeusz“.

Mickiewicz podróżował bar­

dzo dużo za granicą, a wszędzie przyjmowano v go z szacunkiem. Mickiewicz umarł podczas podróży w Konstantynopolu, a rząd francuski niechał przewieść jego zwłoki do Paryża, zaś w kilkadziesiąt lat później przewieziono zwłoki do K ra ­ kowa i złożono je w grobach królewskich na Wawelu.

Długość dnia. f

W yn o si od 9 g o d z . 57 min. do 8 godz. 41 min. D nia u b yw a o 1 godz. 16 min.

Grudzień

ma 31 dni

Dni

Czw.

Piąt.

Sob.

Ś w i ę t a rzymsko katolickie

Eligiusza Bibiany Franciszka

Longina Aurelii Kasyana

4 0

4 m i 2 Adw. Barbary 2 Adw. Barbary

A

5 Pon. Sabby Op, Abigalii

6 Wt. Mikołaja Mikołaja

7 Sr. Ambrożego Agaty

8 Czw. N. P. N. M. P. N. P. N. M. P.

9 Piąt. Leokadyi P. Joachima

10 Sob. N. M. 1'. Lor. Judyty fff

5 0

* ® 50 min. rano

11

12 Pon. Maksentiusza Epimacha

18 Wt. Lucyi Lucyi

14 Sr. Spiridyona Nikazego

15 Czw. Ceciliana Ignacego t t

16 Piąt. Adelajdy Ananiasza Ulć:

17 Sob. Łazarza Bis Łazarza

5 1

'M

19 Pon. Nemeziusa Abrahama

20 W t. Liberata Amona ¥

21 Śr. Tomasza Tomasza ¥

22 Czw. Demetriusza • Beaty s h

23 Piąt. IWiktoryi P. Dagoberta r * i

24 Sob. Adama i Ew y Adama i Ewy CM

5 2

Weta.

CM 26 Pt>«. Szczepana m. Szczepana m.

27 W t. Jana ,Ewan Jana Ewang.

M

28 Śr. Młodziank. Młodziank. I f

29 Czw. Tomasza B. Jonatana

30 Piąt. Dawida Kr. Dawida a *

31 Sob. Sylwestra P. Boguchwała _j€

P o c z e s k u; P ro s in e c

„ r u s k u : H ruden

,, n i e m i e c k u : D ezem ber

Eliza Orzeszkowa.

*

Eliza Orzeszkowa uro­

dziła się 1842 roku w Mil- kow csyźnie obok Grodna.

W y ch ow a n ie otrzymała w szkołach Klasztornych w W arszaw ie. Zamąż wyszła w szesnastym roku życia za bogatego pana Orzeszka.

Podczas powstania w roku 1863 uwięźiono jej męża i wysłano na Sybir. Osam o­

tniona, osiadła w Grodnie i poczęła innym i na świat patrzeć oczyma. Chciała być pożyteczną, narodowi chw y­

ciła za pióro, i odtąd całe życie służyła dobrej sprawie.

W yśp iew ała ze swej duszy i spisała w książkach wiele rzeczy wzniosłych i ładnych, którym i karmiła naród prze­

szło 40 lat. N ajw iększym jednak jej tryumfem, było podniesienie godności k o ­ biety, zdobycie dla niej w literaturze rów nych praw, stworzenie w pi£mienictwie typu now ego „kobiety czło­

wieka,"

V V V

Długość dnia.

W yn osi od 8 godz. 39 min.

do 8 godziny 24 minut.

Dnia ubywa do 22. o 19 min.

zaś do końca grudnia przy­

b yw a o 5 minut.

Grudzień

Dzień N O T A T K I

Dochody Rozchody

K K

W przeszłości ciszę i mrok Gdzie żaden ,świt już nie dnieje, Po roku kładzie się rok,

A z nim i nasze nadzieje.

A jednak płynie wciąż stąd Wiecznego pragnienia fala 1 w piersi budzi się prąd, Co nowe życie zapala.

Zawsze czekamy na cud , Coby nam szczęście dał twarde,

Za ciężki nagrodził trud.

Na tryum f wywiódł, na chwałę!

A idąc życiem tak wciąż Po złudnym pragnień promieniu Z dziecięcia wyrasta mąż

Hartując siły w cierpieniu.

Więc czegóż życzyć dziś nam, Gdy przyszłość cudów nie tworzy, A łańcuch u szczęścia bram Własna nam 1 praca otworzy.

Więc chyba chęci i sił Do walki z losem wytrwania — By Rok ten Nowy nam był Ziszczeniem^ naszego życzenia.

Byśmy na światło, na dzień W ywiedli przewiny własne — Niech fałszu zniknie raz cień

A słońce prawdy lśni jasne.

Krzywdy swe podnośmy w głos Nie kryjmy tego, co boli,

A może przyszły nas los

Wywiedzie z „domu niewoli*1.

J. GORDON.

Podróż do Nowego Orleanu.

N ow y Orlean. — Żółta febra. — Cmentarz i mogiły.

Zbliżaliśmy się do N ow ego Orleanu.

Żaden pow iąw wiatru nie ochładza} gorą­

cego poranku; niebo było przeźroczyste i nie­

bieskie; w o d y w przystani zdaw ały się być emailowane bialemi żaglami drobnych statków, co podobne do ptaków morskich, k rą żyły po­

między wielkiemi okrętami, ponurymi i uśpio­

nymi.

Zdała roztaczał się w kształcie łuku, które­

go cięciwę stanowiła rzeka Missisipi, N ow y Orlean, owa bogata metropolia południa.

Kapitan chcąc się przypodobać podróżnym damom, dał znak, a nasz „Cincinnatus“ począł zataczać w porcie różne koła i zygzaki, zanim podpłyną! do brzegu. Korzystając z tej uprzej­

mości kapitańskiej, przypatrywałem się z róż­

nych punktów miastu. Olbrzym ie groble i ta­

my bronią ten gród i jego okolice od w ylew u wód. które wszeUakoi robiąc sobie niekiedy otwory, przerażają mieszkańców i g r o ią im zatopieniem.

„Cmcinnatus", nie mogąc stanąć u samego brzegu, który przedstawiał las masztów, żagli i kominów tak, iż przybić do lądu b yło niepo­

dobieństwem.. zatrzym ał się przy innym statku, będąc piątym z kolei. Zarzucono deski ponad poprzedzającemi go czterema i po tych dopiero w yszliśm y na ląd.

Potoczyłem wzrokiem dokoła; ujrzałem sit*

na obszernym placu przytykającym do rzeki, w yłożonym podłogą z tarcic, na której leżały stosy beczek, mających odbyć w ędrów kę do

różnych części świata. Zprzeeiwnej strony pla­

cu rozchodziły się ulice.

Udałem się na jednę z głów nych ulic, a w i­

dząc się w śród nieznanego kraju i obcych lu­

dzi, rzekłem sobie: H e l p - y o u r - s e l f ! i postąpiłem dalej, przypatrując się otaczającym mnie przedmiotom.

A le otóż jesterń na placu Jacksona, najpię­

kniej — jak mi powiadają — zabudowanym w całem mieście! W pośrodku mieści się ogród otoczony sztachetami, gdzie znajduje się konny posąg generała Jacksona, b yłego prezydenta Unii i zd ob yw cy N ow ego Orleanu, należącego niegdyś do Francyi.

Na placu stało kilka doróżek zdobnych zło- conemi bronzami, świadczących o zamiłowaniu w zbytku i okazałości Południowców. W sko­

czyłem do jednej z nich, kazałem się obwieść po mieście, a następnie zatrzym ać przed jaką tanią gospodą, gdziebym mógł nietylko nocleg przepędzić, ale i nająć sobie na miesiąc umeblo­

wane mieszkanie!. W czasie przejażdżki w y ­ zwałem na gaw ędę obyw atela woźnicę, który raczył mię tytułow ać swoim przyjacielem, a obydwa paliliśmy doskonałe cygara, prawdzi­

w e Regina Flora, rodem z sąsiedniej Hawany.

N o w y Orlean, odległy o 18 mil polskich’ od mo­

rza i ujścia Mississipi, jest rozdzielony na dwie części przez szeroką długą i prostą ulicę, Ka­

nałem zwaną. Jedna część jest zamieszkałą przez Francuzów, k tórzy dotąd zachowali swój jeżyk i obyczaje, druga przez Amerykanów i Hiszpanów. Język angielski panuje w mieście.

L ic z y ono przeszło 100.000 mieszkańców, a ’u- dność ta nie wzrasta wcale, lub przynajmniej

— 30

bardzo powolnie, z powodu złego klimatu po­

chodzącego ze zbytecznych upałów w czasie lata, trwającego przez sześć miesięcy, tudzież zaraźliwych w y z ie w ó w z bagien. W y z ie w y tu sprowadzają żółtą febrę, która czyha w powie­

trzu ha nieszczęśliwe ofiary.

Zresztą miasto sama przez się nie przedsta­

wia nic nader godnego uwagi. Pod względem wytworności nie może pójść w porównanie z Nowym Yorkiem. Mury tam, jak i wszędzie!...

Ani ratusz, ani szkoły, ani pomniki, nie zachw y­

ciły mię wcale. Cechą N ow ego Orleanu jest handel, podobnie jak wszystkich miast porto­

wych. Porównać go można do wielkiego skle­

pu, otoczonego tragarzami i wózkami, do któ­

rego cisną się przychodnie, i gdzie kupczyki śpieszą się z ważeniem, pakowaniem tow arów i zgarnywaniem pieniędzy.

Najdrobniejsza moneta w N ow ym Orleanie w n o s i Dięć centimów, czyli trzynaście groszy polskich!

Słońce się miało ku zachodowi, gd y stru­

dzony wrażeniami dnia całego zdążałem do na­

jętego mieszkania. Na jednej z szerokich' ulic uderzył oko moje długri mur i wznoszące się ponad nim wspaniałe cyprysy, W pośrodku mu- rn była umieszczona brama, a p rzy niej furtka.

Popchnąłem te ostatnia, wszfedłem poza ogro­

dzenie i ujrzałem nagle nieznany mi widok.

Pyłem w mieście umarłych.

W ażkie a równoległe ulice, poprzecinane w szachownicę, zapełnione b y ły po obu stronach grobowcami, stojącymi jeden p rzy drugim.

Mirty, bukęzpany, jałowce, rozmaite gorących kram1 krzew y, rozpinały się po kolumnach. Tam r;a mogile leżała pończoszka dziecięcia, owdzie rosły kw iaty troskliw ą'pielęgnow ane ręką, i stało krzesło naTeżace do osoby, co się rozstaja z drogim przedmiotem na zawsze. >

Napisy Świadczyłby, iż mnóstwo istot zo- sfało przez chciwość i przez jej towarzyszkę zbrodnię wtrącone do grobu. Napisy te, ro zu ­ mie się, nie najlepiej mię uprzedzały o bezpie­

czeństwie mieszkańców tej zamorskiej strony.

Nikogo z żyjących na cmentarzu nie byio.

Usiadłem na ławie. Samotność, cisza, czerw o­

ne promienie zachodzącego słońca, ow e kurha­

ny, płaczące drzewa, ojczyzna w niewoli, to ż y ­

cie bez jutra, wszystko usposabiało do melan- cholicznych marzeń.

— Czy pan pozwoli usiąść przy sobie?

ozwał się głos z za drzewa. * Przyzwoitej powierzchowności mężczyzna stał przedemną; usunąwszy się. zrobiłem mu miejsce.

__ Pan zapewne cudzoziemiec? rzeczie po chwili.

— Po części! odpowiedziałem.

— Przepraszam, ale w tej okoliczności, mo­

żna być tylko całością.

— Jeżeli tak. jestem w całości Polakiem;

cz niech mi wolno będzie uważać mą natura- fizacyę amerykańską za dodatkową, która na­

łożyła mi cząstkę cudzoziemezyzny.

Następnie gawęda zwróciła się na politykę.

_ Ody — rzecze — wasz piękny kraj sło­

wiański wolnym będzie, powrócisz do swoiej ojczyzny?

— Możnaż mię o to pytać! Lecz kiedy to nastąpi? Dotąd mieliśmy -sposobność ginąć za wolność, dobić się wolności odmówiły nam w y ­ roki nieba. Któż wie, iak długo jeszcze notrwa- ia dni smutku i ciężkiej pokuty i czy ja się le­

pszych czasów doczekam!

T na co ten jęk rozpaczy?...

— Rozpacz? — drobnostka, przelotne uczu­

cie. stokroć znośniejsze od pragnienia.

— N>e trzeba nieszczęść brać do serca.

— Mamże bjfć obojętnym!'kościotrup tylko może nim być i milczeć. Siła życia i oboję­

tność nie znoszą się wzajem.

— Ależ pozostaje nadzieja; cierpliwość trochę!...

— Nadzieja? sidfo na dobrodusznych Cier­

pliwość? — hasło niewolników!...

— Czy pan długo tu jest na cmentarzu?

zanvtał nieznajomy.

— Około godziny.

— Jako doktor, nie radziłbym dłużej tu zo­

stawać i jeżeli łaska, proszę z sobą na prze­

chadzkę. Cudzoziemca winienem objaśnić, że jeśli gdzie, to w Nowym Orleanie powietrze na cmentarzach jest zabójcze dlą zdrowia, gdyż.

nie można tu grzebać umarłych, frzebaby ich chyba topić. Trąć tylko łopatą w ziemię, a po­

każe się woda! Z tego powodu ciała chowane

— 31

.są w e framugach nadgrobków,, które pan w i­

dzisz przed sobą, i zarażają powietrze.

Po tej uwadze porzuciliśmy cmentarz.

Mówiąc o nieboszczykach, nastręczyła mi się sposobność dowiedzenia się czegoś o żółtej fe­

brze, która, jak wiadomo, jest często1 plagą ko­

lonii południowych. W iele słyszałem o tej cho­

robie, lecz nie miałem nigdy jasnego o niej w y ­ obrażenia. Na ten raz w iedziony instynktem ochrony, skwapliwie dopytyw ałem o jej szcze­

góły, a co się dowiedziałem, dosłownie opo­

wiem. z

— Przyroda zgn iew aw szy się raz na rodzaj ludzki, wydała, że tak powiem, potwora, na którego imię drżą najodważniejsi młodzieńcy krain, podrównikowych. P o tw ór ten zow ie się żółtą febrą.

Zjawia się , on niespodzianie, podobnie Jak cholera, mianowicie w czasie lata. Lubi napa­

dać najczęściej na cudzoziemców niezaklimaty- zowanych.

— A j! Aj!...

— W ybiera ludzi czerstwych, rumianych i silnych — słowem smaczne i zdrow e kąski.

Nie posiadając tych zalet odetchnąłem, a przypuszczając, że mię nie weźmie, z zimniej­

szą krwią słuchałem dalszego opowiadania.

— Przedewszystkiem obywatelu — rze­

kłem — powiedz mi Jakie sa. widome oznaki choroby i sposoby iei leczenia — mniejsza o jej historyę?

— Naprzód uczuwa się ból głow y, nastę­

pnie okazuje się zsiniałość paznokci, żółtaczka na całe? skórze i1 k rw aw e w ym ioty, będące znakiem nadchodzącej śmierci.

Co do kuracyi, doświadczenie pokazało, że niema żadnej ,na pewne skutecznej. W ypicie atoli zaraz w początkach znacznej d o zy oliw y, przynajmniej kwarty, tudzież nieobfite krw i u- nuszczenie, nadto kąpiel z w yw arem rośliny zwanej t o p o l ó w k ą , sprawia niekiedy do­

bre skutki.

Na szczęście, żaraza o której mowa. podo- -bnie iak to się dzieje z cholerą, z postępem czasu traci na sw ej sile. Dow odzą tego w y ­ kazy szpitalne z Hawany. Meksyku i N ow ego Orleanu.. W okolicach tego ostatniego miasta osuszenie w części bagien za pomocą kanałów, przyczyniło się Już trochę do oczyszczenia po-

ł

w ietrzą; lecz trudno jest w naszym Stanie Luizyany w ytępić krokodylów, aligatorów, w ę­

ż y różnego rodzaju, podobnie jak trudno jest w ytępić szczurów, które wszystkie zdychają, gniją wśród spieki na trzęsąwisjcach i zatru­

wają atmosferę.

Cokolwiekbądź, nic nie 'jest w stanie za­

trzym ać żółtej febry. Nie uważa ona ani na młodość, ani na urodę, miłość i cnotę — nie­

ubłagana. gdy się rozhula, za jednym zama­

chem zmiata w szystko ze świata, zarówno bo­

gacza jak i biedaka, pana i jego niewolnika.

Słowem , potrzeba jej istot ludzkich na pożar­

cie, a nigdy nie jest sytą. —

W idziałem sam w kilka lat później ową sw aw olę żółtej febry w N ow ym Orleanie.

O dy w ieść rozeszła się w mieście o jej przybyciu, można było spostrzedz przestrach’

na obliczach mieszkańców. Jeden drugiego za­

pytyw a ł o nią cichaczem. Niepewność, czy wstąpiła tylko z odwiedzinami w przelocie, lub czy postanowiła zatrzym ać się w murach mia­

sta niepokoiła umysły.

Za kilka dni obliczano już ofiary, które na­

gle znikły z tego padołu. Ludzie majętni a próżnujący, zaczęli śpiesznie wynosić się z pro- w ircyi. Inni przykuci do miejsca prac swoich przez roczucie obowiązku, nuż radzić nad w y ­ nalazkiem rozmaitych lekarstw, jakkolwiek na- prćżno'

Je?li się chciało najzdrowszego prz-eraziC desyć mu było powiedzieć: o j' coś mi w y g a ­ dasz bracie jak wyciśnięta c y tr y n a . ic z y masz szafran ow e. . .

W szelakoż dziwna izecz, człowiek się p rzy­

zw yczaja i do nieszczęśęia. O w a trwoga, co się objawiała z początkiem, zamiast wzrastać, w miarę iak bicz b o ży chłostał coraz mocniej grzesznych śmiertelników, zmniejszała się w A stosunku odwrotnym i stawała mniej ogólną.

Ludzie utrudzeni życiem pośród ciągłej niepe­

wności o siebie samych, poczęli patrzeć spo­

kojniej na grożące im niebezpieczeństwo. Byli i tacy, k tórzy sobie wytłum aczyli. Iż każda godzina ich istnienia Jest niespodzianką, i po­

trzeba ją spędzić najweselej, ażeby zagłuszyć smutne myśli w rozkoszach, maiących się stać odczynnikami trucizny.

— 32 —

W ted y to zabawy, na chwilkę przerwane, zaczęły się w'znawiać. Słyszjałem pitzechod- r.iów dowcipkujących sobie z żółtej febry, w y ­ bierających z niej w zorki i naśmiewających się jej pod nosem. R ozpoczęły się baliki, na któ­

rych gorące kredki hasały tem namiętniej, im mniej b y ły pewne jutra. W toastach topi(y go­

rycze, żartując sobie z zaprowadzonych towa­

rzystw wstrzemięźliwości. Nie jedna z nich po­

chwycona przez chorobę podczas lubieżnego ka­

dryla, nie miała czasu pożegnać się z tańcu­

jącą w drugiej sali koleżanką.

H arfy brzm iały w szynkach i światła go­

rzały w oknach teatru, pod któremi toczyły się wózki unoszące trupy do wspólnego grobu.

Cukrownie. — Murzyni. — Ptaszek podrze- źniaczem zw any (Oiseau-moqueur).

Do największych ciekawości Luizyany na­

leżą bezwątpienia dwa przedmioty, nierozdziel- ne jeden od drugiego, t o jest: cukrownia i czarni niewolnicy, dzisiaj obywatele. Postano­

wiłem ich odwiedzić. Doktor — znajomość zro­

biona na cmentarzu — ofiarow ał ml się za przewodnika, z całą uprzejmością jaką ludzie dobrzte wychowiani zw ykli okazyw ać cudzo­

ziemcom, co zawitali do ich świata.

Przedew szystkiem zapraszamy z sobą ła­

skawego czytelnika na śniadanie do hotelu St.

Charles. Stanowi on szczególność w swoim ro­

dzaju; można go nazwać pomnikiem kraju. — O kazały okrągły dziedziniec, gdzie się schodzą co dnia spekulanci > dla załatwiania interesów giełdow ych: jest pokryty kopułą podobną do kościelnej. Zresztą giełda jest to świątynia a- merykańska, z której krużganków wyglądają jak ćmy i puhacze lichwiarze miejscowi.

G dy w dolnej marmurowej sali hotelu za­

kosztowaliśmy morskiego raka z musztardą, wzmocnili go befsztykiem i popili winem kra- iowem, pochodzącem z Cincinati, zajrzeliśmy na korytarze budynku. Są to ulice wysłane kobiercami i mieszczące republikę cudzoziem­

ców. zbiorowisko ze świata całego; przeszło tysiąc pokoi czeka na ich rozkazy. }

Spółka amerykańska, ażeby ułatwić w tak obszernem gmachu porządek pod względem prędkiego i regularnego znoszenia się przyb y­

łych gości ze służbą miejscową, wprotwadzUa w miejsce zwyczajnych dzwonków druty ele- ktro-magnetyczne. Za naciśnięciem guzika u- mieszczonego w e framudze drzwi numeru, cy­

fra go oznaczająca na tablicy zawieszonej w przedsionku zapada się z dźwiękiem, a tym sposobem oczy i słuch lokai są jednocześnie zawiadomione, że gość w ym aga obsługi.

W Am gryce nauka została zastosowaną do przemysłu; nawet .w domach zajezdnych są sznurki od dzw onków zastąpione tam stosem W o lty !

Przed opuszczeniem gmachu wziąłem dzien­

nik do ręki, jeden z tych, który należy do ol­

brzymiej liczby 3.754 dzienników, wydawanych jednocześnie w Stanach Zjednoczonych. Nie mogłem się nie roześmiać, rzuciw szy okiem na korespondencyę prywatną Amerykaninów, nib>

tajemną a publiczną, datowaną z różnych czę­

ści świata.

Oto jej próbki:

Wicusiu, nie kłopoć się w ięcej o twą poło­

w icę! Gdy ujrzysz te w yra zy , ja będę złączo­

ną na wieki z jedynym człowiekiem, który mię zrozumiał i dla którego ser\?e moje biło. Po­

zostawiając ci czw oro naszych dziatek na. w y ­ chowanie. chciałam ci dać u roczysty dowód szacunku, jakim przejęta jestem dla twej zacnej osoby. Miej staranie o tych niewinniątkach, a wspominaj im o ich matce, i jeżeli rzeczywiście mię kochałeś, jak to lubiłeś często mi powta­

rzać. pociesz się drogi Wicusiu! G dyż jestem w obecnej chwili o tyle szczęśliwą, o ile może nią btfć kobieta na tym padole, gdzie szczęście niestety tak jest rzadkie. P ----

Do pana A. R. 3. 4. Ż e b y , aby, ale ż e . . . więc proszę o rozwód.

Do jutra — w piątek — roztropność i ta­

jemnica! I czy ż mogłeś wątpić o mych uczu­

ciach? Niewdzięcznik^! Panna S . . . jest sta­

ra waryatka, sekutnica; jak ją obaczę, to ją uduszę. N. O. Gre . . .