Libertas legibus determinata ec confirmata delineatur ad annuam legum Gymnasii Elbingensis repetitionem d. XVII Sept. a. MDCCLXI solemni ritu instituendam magnificos et amplissimos Patriae Patres [...]

LIBERTAS

LEGIBVS DETERMINATA AC CONFIRMATA

D E L I N E A T V R

AD

A N N V A M

L E G V M

GYMNASII E L B I NG E NS I S

R E P E T I T I O N E M

D. X V I I . SE P T. A. M D C C L X I

S O L E M N I R I T V I N S T I T V E N D A M

MAGNIFICOS ET AMPLISSIMOS

PATRIAE PATRES

V T E T R E L I Q J O S

C V I V S C V N Q V E O R D I N I S L O C I D I G N I T A T I S

MVSARVM F A V T O R E S PATRONOS

S V B M I S S E O F F I C I O S E A C P E R A M A N T E R I N V I T A N T E

IO ANNE LANGIO

G Y M N i i L B I N G . R E C T . P R O F . P V B L . E T B I B L .

E L B I N G A E

L I T T E R I S N O H R M A N N I A N I S .

^ <|l|>u'ae fulgentifllma inter poli fidera' folis radiantis eft facies, quaeque in locis fubterraneis auri 5 lediflimi conditio, ut quae raodo cunque in - coelo aftra ac in regno minerali inveniuntur metalla, reliqua fplendore, dignitate & pretio fuo fuperent omnia:

eadem quoque libertatis non fucatae eft natura, gravitate, utili-*

tate ac fulgore fuo hominum mentes fenfusque adeo fafcinantis, ut illam, coelitus mundo conceflam, praeftantiflimum utique fcomfm eilej facile fibi perfuadeant. Aurea enim libertate quid quaefo arridet magis, non Adami modo pofteris, fana praeditis ratione, fed reliquis etiam, dum viv u n t, animantibus, eadem

* 2 * ‘ deftitutis.

defticutis. Galerita, blandifona illa veris nuncia, dum aere utens libero, in fublime afcendit, extra oculi captum femet abditura, dulciflimas coelo mifcet voces ; & philomela, umbras virides, locaque tenens fpatiofa, mille clangoris fui difcrimina majori gra­

cilitate felicioribusque refert flexibus, quam fi cavea inclufi can­

tus fui fuavitatem in ftuporem hominum modulatur. N on ergo m irum , libertatis pofleifionem mortales inter tanti aeflimari, uc tefte Salluftio eandem nifi cum anima fimul bonus amittere velit nemo. Inde in fertiliffimis Gallorum terris, ut legere eft apud Lanfium , non modo jus illud honorificum quondam viguit, ut fervi peregrini, quam primum Galliae limites intraverint, liber­

tate fuerint d o n a t i; fed illa quoque in eodem regno invaluit olim confuetudo, ut aves, cavea ha&enus inclufae, in Regum inau­

guratione liberae dimitterentur, ac fi in Gallia, omni exploia fervitute, civium libertas fub bono Principe floreret perfe&iliima.

C u m illud ergo aureae libertatis bonum adeo fe commender*

ut omnium defideria, omniumque oculos & vota ad fe trahat :

* o vehementiori abripiuntur ftudio mortales, ut ad impedimenta^

illius non vera modo ac genuina, fed fpuria quoque & talia re­

m ovenda, c u n e o s intendant lacertos. Cujus etiam farinae eft, ut ille incautus faepe fui, ftolidisque praejudiciis & a t

piflimis inefcatus veluti homo ad legum normam fj asio n e s verbaque fua, idem fere ftatuat, ac fecvii cipii inftar fubditum efle. Hinc in licentiae, qr~

fulfo reputat, tranfiens caftra, in effrenata omni

peceata, libertatis fpecie palliatus, paulatim prorui

Ei enim libertas & lex non modo e diametro fibi contraria efle vi- dentur, fed hanc illi obicem quoque ponere credit. Quodfi vero Jacobi verba c. I, 25. II, 1 2. in quibus de lege perfe&a, quam libertatis vocat, Apoftolus loquitur, paulo accuratius penfitamus, facile animadvertimus, legem libertatis chriftianae promovendae non impedimenta & obftacula, fed calcar potius atque ftimulum fup- peditare. V b i fine maximus viguit libertatis ufus, quam in fan- illimo ante protoplaftorum lapfum integritatis ftatu? Si v e r o in eodem certilTima a deviis errorum & infelicitatum fcopulis ar­

cendi norma

fuit atque voluntas

quid faciendum, quid- que omittendum fit praecipiens: quanto minus corrupta penitus- natura, ad omnia a tramite recti aberrationum genera proclivis,

* absque lege, tutilTima temporalis pariter ac aeternae falutis amulfi, confiftere poteil.

Ad h3ec ea plerumque in eligendis asionibus mortalium eft haciltatio ac incertitudo, ut flu&uantes faepius ignorent, utrum in deliciis habeant. In uno enim eodemque a&u alius affirmati**

vam tuetur lentendam , hanc vel illam rem utique eligendam, amque ei imponendam elle manum contendens : dum cariam partem prolapfus, eandem atro notare lapillo &

deqvje habere, ftatuit alius. Quod quotidie videre eft in fi modo ejusmodi inveniuntur,) fic didis indifferenti- fummis verborum lenociniis evediae commen»

aliis vero vituperio notatae malignis perftringuntur qua^fo rebus ita fe habentibus, faciliori & felici*'

anitao evellere fcrupulum, nosque de asionum»

ori

huma-

humanarum moralitate certos reddere poteft, quam, q u a e in t e ­ gerrimam agendorum ac fugiendorum in apricum ponit cynofu- ram , lex* N o n quidem fum nefcius, virtutem vel ipfa fua na­

tura bonam ; vitium contra per fe turpe etfe. Accedente vero obligatione fpeciali, legibus inciufa, boiaum appetendi ac malum averfandi majus additur calcar, majus pondus. Inde facn le conjecluratu eft, legem, omnis boni monitorem ac modera-- tricem , actionum dignitatem, illis jam natura fua inhaerentem, au&oritate Superiorum determinare, illarumque ftatuere valorem, Sicuci ergo omnis laudanda faciendi & vituperanda fugiendi legi­

bus determinatur immunitas : ita aurea etiam illa vcraque ingenui hominis libertas iisdem infimul confirmatur, ut majori animi par- rjiefia, majorique fiducia opus, quod in votis habet, aggredia­

tur fuum. Obftrepente itaque aliorum malevolentia, aut invidia mortalium adliones infeftante, is, qui legum, rationi exa&e re- fpondentium , fequitur filum, omnino tegitur libertate, libertate fcilicet culpae ut & poenae, ita u t, quod Vates illaVenufinus de confcientia bo na, idem illud de legum quoque cultura & amore dici p o llit :

H ic murus aheneus efto N il confcire fibi, nulla palefcere culpa.

Qui v e ro , dicis forfan, fieri poteft, ut laudata modo liber-^

tas illi conftet, qui lege, praecepti ac mandati naturam indu-

ente, addito infimul & praemio & poena, ad hoc faciendum ali-

udque omittendum tenetur ? N o n n e , inquis, legibus praeferi-

& ii? ///

ptis omnis hominum tollitur libertas, ejusque voluntas, in furrl- mam quafi addutfa fervitutem , operatur, non quod in defideriis habet, fed quod eam oportet ? Aft in errore vetTaris, hac agi­

tatus op in ion e: aequi enim & honefti amans, cui interna virtu­

tis arridet dignitas, non nili bonas & fanae rationi convenientes inftituit adliones, etiamii nullae adfunt leges, illas jubentes. H inc gentium ille Apoftolus quam apprime d ixit, jufto nullam datam eile legem : quippe hominis libertas nullum lege praeferipta fen- tit detrimentum, quin potius quilibet, fua fponte reda & honefta faciens, cum Jo b o dicere poteft: innocentiam meam tenebo, nec remittam ; nec unquam, donec vivam , mihi mens erit irreligiofa.

Imo fi h o m o , omni libertate fublata, non nifi vi legis addu&us facienda faceret omittenda omitterer, nullum faiie poenae, nullum amplius praemia haberent locum. Quae Omnia evincunt utiq u e, leges, in focietate quavis neceflarias, libertatem a s i o ­ num noftrarum non modo non turbare, fed eandem determi­

natam, temperatam & ad aequi bonique amuflim compoficam, potius confirmarc.

Id quod (i ex mortalium coetu incauta faepius juventus accu­

ratiori animi ’ance penfitaret, durillimum legis jugum (ut illud terror- acpe vocatur,) non excutere, fed idem fuaviflimum p o ­ tius in oculis, in con fpe& u , in defiderio femper habere Auderet, j>c (ibi reiitla mille errorum > vitiorum & damnorum praeceps in­

curreret anfractus. More hinc ac confuetudine a Majoribus laudabiliter nebis tradito, leges Gymnafii Elbingenfis in prae- feniia M A G N I F I C I ac A M P L IS S IM I M A G I S T R A T V S ceu

earun>

& %

earum conditoris, uniyerfo Coetui fcholaftico quotannis publice praelegi folent, quo falubri hac praeceptorum norma a deviis pravae concupifcentine maeandris etiam Seminarii patrii juvenes mature arceantur. Quae folemnitas dum craftina luce (q u o d

d e v s

bene vertat!) publica au&oritate iterum peragenda e ft:

1 L L V S T R E M , M A G N I F I C O S , G E N E R O S O S E T A M P L I S ­ SIM O S V R B I S P R O C E R E S , DN. D N . B V R G G R A B I V M RE- G I V M , P R A E S ID E M , P R A E C O N S V L E S , C O N S V L E S , M A E C E N A T E S ac N V T R 1 T O R E S fummo, ut decet, fubmis- fionis & obfervantiae cultu C O L E N D I S S I M O S ; V I R O S item E X C E L L E N T I S S I M O S , P L V R . R E V E R E N D O S , C L A R I S S I ­ M O S , P R A E N O B I L E S , N O B I L E S , S P E C T A B I L E S , P R A E - S T A N T I S S I M O S q u e M V S A R V M F A V T O R E S E T A M IC O S o m n i, quo fas eft, reverentia officioque rogamus, oramus, ob- teftamur, ut anniverfario huic legum praelegendarum ac transloca- tae juventutis luftrandae aclui benevole interelle, & tyronibus bo­

na e

fpei,

indolis, d u $ u

que

de Elbinga ex nummis anti­

quioribus illujlrata declamaturis, benignas praebere aures digneii---- ^

tur. Dub.